عقلانیت شیعی و نهضت عاشورا
| عقلانیت شیعی و نهضت عاشورا | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | قربانی، قدرت‌الله (نویسنده) |
| ناشر | نشر ریسمان |
| مکان نشر | ایلام |
| سال نشر | ۱۳۹۶ش |
| موضوع | حسین بن علی (ع)، امام سوم، ۴ - ۶۱ق,واقعه کربلا، ۶۱ق ^aتحقیق |
| کد کنگره | BP۴۱/۵/ق۴،ع۷ |
عقلانیت شیعی و نهضت عاشورا تألیف قدرت‌الله قربانی؛ در این اثر، ضمن بررسی ادبیات مساله عقلانیت، بر روی بررسی مؤلفه‌های عقلانیت شیعی تمرکز شده است. سپس از میان مؤلفه‌های شیعی، بر شش مؤلفه مهم خاص، یعنی آموزه‌ی امامت، عدل، حسن و قبح ذاتی یا عقلی، مساله امر بین الامرین، عاشورا و مهدویت تاکید خاصی شده است. مهم ترین ویژگی این شش مؤلفه، ابتنای آن ها بر عقلانیت و نقش موثر آن ها در معنادهی به زندگی شیعی ما در زمانه‌ی کنونی است. بنابراین مسیری که در این اثر دنبال می شود تلاشی برای نشان دادن ویژگی‌های عقلانی دین اسلام به طور عام و مذهب شیعه به طور خاص با نظر به مؤلفه‌های فوق است.
ساختار
کتاب از هفت فصل تشکیل شده است. فصل 1: مؤلفه‌های عقلانیت شیعی
فصل 2: اوصاف ذاتی و عرضی امامان (ع)
فصل 3: عقلانیت نهضت اصلاحی امام حسین (ع)
فصل 4: سیره عقلانی ائمه معصومین (ع) در پاسداشت نهضت عاشورا
فصل 5: اهداف نهضت عاشورا و رسالت عقلانی ما
فصل 6: تحریفات عاشورا و رسالت عقلانی و دینی ما
فصل 7: عقلانیت شیعی و جستجوی معنای زندگی
گزارش کتاب
جهان معاصر، دنیای تقابل نگرش ها و تلقی‌های گوناگون انسان ها در باب تفسیر کلیت و چگونگی جهان هستی است. در این کشاکش فکری، از یک سو، با ادعای مدرنیته علمی و فلسفی، و از سوی دیگر با مدعیات ادیان الهی و غیرالهی مواجه هستیم. هر یک از این مدعیان در تلاش برای پاسخ دهی به نیازمندی‌های بنیادی بشر معاصر و حل بحران معنوی او هستند. در این زمینه، مدرنیته بر ویژگی عقلانیت جدید، و ادیان الهی عمدتا بر ویژگی معنویت تاکید دارند، ضمن اینکه تلقی مدرنیته از عقلانیت، عمدتا برگرفته از عقلانیت علمی و فلسفی نوین، و تلقی ادیان از معنویت، برگرفته از تفسیر سنتی ادیان است. در هر حال، امروزه باز تعریف عقلانیتی کارآمد و معنویتی آرامش بخش از مهم ترین دغدغه‌های فکری است که بشر معاصر درگیر آن است و برای به دست آوردن آن دست به دامان فلسفه‌های بشری، عرفان های دینی و غیردینی و سکولار، مکاتب اخلاقی متنوع و دستاوردهای علم جدید شده است. در این میان، به نظر می رسد ادیان الهی حرف بیشتری برای گفتن دارند، اگر به آموزه‌های اصیل آن ها رجوع شود و از تفسیر به رای تا حد ممکن خودداری شود. بنابراین، جستجوی معنایی کارآمد از زندگی، مهم ترین مساله و دغدغه بشر معاصر، حتی انسان شیعه مسلمان است، ضمن اینکه هر کسی تلاش دارد تا درمان نیازهای اساسی خود، در اینجا معنای عقلانی از زندگی، را ابتدا در درون سنتی جستجو نماید که در آن زیست می‌کند و در صورت ناامید شدن از سنت بومی و دینی خود، به دیگر سنت‌های دینی و مکتب‌های فکری روی خواهد آورد.
اسلام شیعی یا برداشت شیعی از اسلام، از جمله فهم های اصیل از آموزه‌های اسلامی است که قادر است معنایی عقلانی و کارآمد از زندگی را برای شیعه مسلمان تدارک بیند. مبنای این ادعا، مجهز بودن اسلام شیعی به مؤلفه‌های مهم معنای عقلانی زا زندگی است. به همین دلیل می توان مدعی شد که آموزه‌های اصیل اسلامی، نه تنها عقلانی بوده و دارای عقلانیت لازم خود هستند، بلکه واجد کارآیی لازم برای معنادهی به زندگی انسان مسلمان و تامین سعادت حقیقی او در این جهان و حیات اخروی می باشند. برای اثبات این واقعیت، در این اثر، ضمن بررسی ادبیات مساله عقلانیت، بر روی بررسی مؤلفه‌های عقلانیت شیعی تمرکز شده است. سپس از میان مؤلفه‌های شیعی، بر شش مؤلفه مهم خاص، یعنی آموزه‌ی امامت، عدل، حسن و قبح ذاتی یا عقلی، مساله امر بین الامرین، عاشورا و مهدویت تاکید خاصی شده است. مهم ترین ویژگی این شش مؤلفه، ابتنای آن ها بر عقلانیت، از ابعاد مهم آن مانند نظری و عملی، و نقش موثر آن ها در معنادهی به زندگی شیعی ما در زمانه‌ی کنونی است. بنابراین مسیری که در این اثر دنبال می شود تلاشی برای نشان دادن ویژگی‌های عقلانی دین اسلام به طور عام و مذهب شیعه به طور خاص با نظر به مؤلفه‌های فوق است. اما از آنجا که ممکن است در نحوه نگرش شیعیان به مؤلفه‌های فوق اختلافاتی وجود داشته باشد، یا برخی افراد دچار نگرش‌های افراطی و تفریطی در فهم آن ها شوند، در این نوشته، به دو مؤلفه توجه خاص شده است که عبارتند از آموزه امامت و آموزه عاشورا، ضمن اینکه تلاش شده است تا هم پیوند منطقی این دو آموزه و هم ویژگی‌های عقلانی آن ها از ابعاد گوناگون فهم و تبیین شود. بنابراین شاید بتوان گفت، مهم ترین ویژگی این اثر نشان دادن عقلانیت شیعی، بویژه با نظر و تمرکز بر دو آموزه‌ی امامت و عاشورا است، اگرچه چهار آموزه دیگر، تکمیل کننده این مهم است.[۱]
پانويس
منابع مقاله
کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران