الصحيح من سيرة الإمام الحسين بن علي عليه‌السلام

‏الصحيح من سيرة الإمام الحسين بن علي عليه‌السلام
پدیدآوران	بحرانی، سید هاشم بن سلیمان (نويسنده) قرشی، باقر شریف (نويسنده) عسکری، مرتضی (نويسنده) عاشور، علی (گردآورنده)
ناشر	مؤسسة التاريخ العربي
مکان نشر	لبنان - بيروت
سال نشر	2009م , 1430ق
چاپ	1
موضوع	اسلام، تاریخ
زبان	عربی
تعداد جلد	20
کد کنگره	‏/ع5ص3 41/4 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

الصحيح من سيرة الإمام الحسين بن علي عليه‌السلام، اثر علامه سید مرتضی عسکری (متوفی 1428ق)، محمدباقر شریف قریشی (متوفی 1433ق) و سید هاشم بحرانی (متوفی 1107ق)، دایره‌المعارفی است از سیره و تاریخ زندگی امام سوم شیعیان، امام حسین(ع)، از ولادت تا شهادت که به همت علی عاشور، گردآوری شده است.

ساختار

کتاب با مقدمه کوتاهی از علی عاشور، آغاز گردیده و مطالب در بیست جلد، به بررسی ابعاد مختلف سیره و زندگانی امام حسین(ع)، اختصاص یافته است.

منابع کتاب

گردآورنده در تدوین این دائره‌المعارف، سعی نموده است تا نصوص و آثار مهمی از محققین و اصحاب تواریخی که پیرامون زندگانی و تاریخ امام حسین(ع) و قیام عاشورا، به رشته تحریر درآمده را مدنظر قرار داده و با تبویب مناسب و دسته‌بندی مطالب، به شکلی مطلوب، خواننده را در یافتن موضوع و مطلبی که موردنیاز وی باشد، یاری دهد. وی در این امر، به آثاری مهمی که به بررسی زندگانی امام حسین(ع) پرداخته‌اند تمرکز داشته است که از جمله آنها، می‌توان به کتب زیر، اشاره نمود:

1. حیاة الإمام الحسین(ع) قرشی؛
2. غایة المرام محدث بحرانی؛
3. مقتل امام حسین(ع) علامه عسکری؛
4. تاریخ دمشق ابن عساکر؛
5. ثورة عاشوراء آیت‌الله خامنه‌ای؛
6. نهضة عاشوراء امام خمینی(ره)؛
7. مقتل الإمام الحسین(ع) ابومخنف؛
8. مقتل الإمام الحسین(ع) خوارزمی و....

گزارش محتوا

در مقدمه، ابتدا به این نکته اشاره گردیده است که هر انسان مؤمن، بلکه هر انسانی که دوستار عدالت و انصاف بوده و ذلت را نمی‌پذیرد، جذب شخصیت امام حسین(ع) شده و علاقه دارد تا به موقعیت‌ها و وقایعی که در طول حیات شریف ایشان، به وقوع پیوسته، آگاهی پیدا نماید. به عقیده وی، این موضوع، در دو جنبه بروز پیدا می‌کند:

1. جنبه عاطفی که متمثل است در مظلومیت و سلب حق ایشان و هتک حرمت قدسی آن حضرت، علاوه بر قتل و کشتار بی‌رحمانه خانواده و یاران و به اسارت بردن اهل‌بیت معظم ایشان که همواره مستدعی اظهار حزن و نشر این مظلومیت در هر زمان و مکان و به هر طریق و شیوه‌ای از طرف مؤمنین بوده تا از تحریف این حرکت مبارک و انقلاب مقدس، جلوگیری شود.
2. جنبه عقلی و منطقی که متمثل است در بیانات گهربار آن حضرت و دعوت ایشان به اقامه عدل و ازاله ظلم و اعاده اسلام نابی که پیامبر(ص) درصدد اجرای آن در جامعه اسلامی بود که این موضوع، همواره علما و متفکرین را به تحقیق و مطالعه در ابعاد مختلف حادثه کربلا و آثار آن، دعوت می‌نماید.

گردآورنده معتقد است کتب و آثاری که پیرامون زندگانی آن حضرت به نگارش درآمده، در مقایسه با انقلاب بزرگ و حرکت عظیم آن حضرت، بسیار کم می‌باشد و لذا در اثر حاضر، اقدام به جمع‌آوری نصوص و مطالبی شده است که پیرامون امام حسین(ع) و حرکت عظیم و تأثیرگذار ایشان، به نگارش درآمده و ازاین‌رو به برخی از منابع مورداستفاده در نگارش کتاب، اشاره گردیده است.

در جلد نخست، ابتدا به توصیف شمائل مبارک امام حسین(ع) و اتفاقات و حوادثی که در هنگام ولادت ایشان به وقوع پیوست از جمله اخبار پیامبر(ص) درباره آن حضرت، پرداخته شده و سپس، ضمن بیان و توضیح آثار معرفت و شناخت اهل‌بیت(ع) از جمله عدم ظلم به نفس و گام برداشتن بر صراط مستقیم و نتیجه دوری از اهل‌بیت(ع) و آثار عدم معرفت به ایشان مانند شقاوت، دوری از صراط مستقیم و مردن به مرگ جاهلیت، به ادعیه امام حسین(ع)، اشاره گردیده است.

در جلد دوم، ابعاد مختلف شخصیت امام حسین(ع)، از جمله عظمت امام حسین(ع) در وصایت آن حضرت از پیامبر(ص) و اینکه سایر ائمه(ع) از صلب ایشان بوده و فرزند آن حضرت می‌باشند مورد بحث قرار گرفته و در ادامه، به موضوعات مهمی همچون عمل و جهاد امام حسین(ع)، حرکت فرهنگی و سیاسی آن حضرت، حقایق تاریخی نهفته در شخصیت والای ایشان و بعد معنوی و عرفانی آن حضرت که تأثیر حائز اهمیتی در شناخت حرکت عظیم امام(ع) دارد، پرداخته شده است.

در جلد سوم، به بررسی نصوصی که به‌صورت مخصوص و ویژه از طرف پیامبر(ص)، امام علی(ع) و امام حسن(ع) درباره امام حسین(ع) وارد گردیده پرداخته شده و همچنین به نص بر آن حضرت در حدیث لوح و نصوصی که در ضمن معرفی سایر ائمه(ع)، به آن حضرت نیز پرداخته‌اند، اشاره شده است.

در جلد چهارم، ابتدا به بیان فضایل امام حسین(ع) و برخی از کرامات و معجزات آن حضرت پرداخته شده و سپس، به مدح ایشان، در اشعار شاعرانی همچون سلیمان بن قته، منصور نمری، شافعی، دعبل خزاعی و جبری مصری اشاره گردیده است.

در جلد پنجم، به بررسی آیاتی که در قرآن مجید، در شأن امام حسین(ع) نازل گردیده، پرداخته شده است. از جمله این آیات، آیات 19 تا 22 سوره مبارکه «الرحمن»: «مَرَجَ اَلْبَحْرَيْنِ يَلْتَقِيٰانِ*بَيْنَهُمٰا بَرْزَخٌ لاٰ يَبْغِيٰانِ*...* يَخْرُجُ مِنْهُمَا اَللُّؤْلُؤُ وَ اَلْمَرْجٰانُ» (دو دریا را کنار هم قرار داد درحالی‌که باهم تماس دارند میان آن دو برزخی است که یکی بر دیگری غلبه نمی‌کند... از آن دو دریا مروارید و مرجان بیرون می‌شود) می‌باشد که امام صادق(ع) در تفسیر آن فرموده است: «علی و فاطمه(ع) بحران من العلم عمیقان لا یبغی احدهما علی صاحبه یخرج منهما اللؤلؤ و المرجان الحسن و الحسین(ع)» (علی و فاطمه(ع) دو دریای ژرف و لبریز از دانش هستند که یکی بر دیگری طغیان نمی‌کند. از آن دو دریا در و مرجان خارج می‌شود یعنی حسن و حسین(ع).

معجزات و کرامات امام حسین(ع) و زیارت و توسل به آن حضرت توسط ملائکه، حضرت موسی(ع)، حضرت آدم(ع)، حضرت یوسف(ع)، امام صادق(ع) و آثار و برکات توسل به ایشان، در جلد ششم مورد بحث قرار گرفته و در جلد هفتم، ابتدا آداب زیارت امام حسین(ع) و آثار آن از جمله مجاورت با پیامبر(ص)، امام علی(ع) و حضرت زهرا(س) بیان گردیده و در پایان، به ستمی که برخی از خلفا بر مرقد مطهر ایشان روا داشته‌اند، اشاره شده است.

در جلد هشتم، به بررسی علل و اسباب نهضت عاشورا پرداخته شده و نقش خواص و اشخاصی مانند شریح قاضی، شبث بن ربعی در وقوع حادثه عاشورا مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته و در پایان، به مقایسه دوران امام حسین(ع) و امام حسن(ع)، پرداخته شده است.

در جلد نهم، در ادامه مقایسه دوران امام حسن(ع) و امام حسین(ع)، به بررسی اوضاع سیاسی، اجتماعی و اقتصادی دوران معاویه و نحوه برخورد امام حسین(ع) با وی پرداخته شده و سپس، به خلافت رسیدن یزید بن معاویه و اقدامات وی و اسباب و علل قیام امام حسین(ع) بر علیه حکومت وی، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

در دهمین جلد، به ذکر اخبار و روایاتی از پیامبران(ع) و مخصوصاً پیامبر اسلام(ص) پرداخته شده که خبر از شهادت امام حسین(ع) می‌دهند. از جمله این اخبار، روایتی است از ام‌سلمه که می‌گوید: «روزی پیامبر(ص) در خانه‌ام نشسته بود که فرمود: کسی بر من وارد نشود. من درنگ کردم که حسین(ع) وارد شد و صدای گریه پیامبر(ص) را شنیدم. سرک کشیدم و دیدم که حسین(ع) در دامان پیامبر(ص) است و آن حضرت، گریه‌کنان دست بر پیشانی خود می‌کشد. گفتم به خدا سوگند نفهمیدم کی داخل شد. پیامبر(ص) فرمود: جبرئیل با ما در اتاق بود و گفت او (حسین) را دوست داری؟ گفتم به‌اندازه همه دنیا او را دوست دارم. جبرئیل گفت: بی‌تردید امتت او را به‌زودی در سرزمینی به نام کربلا می‌کشند. سپس جبرئیل از خاک آنجا برگرفت و به من نشان داد».

در مجلدات بعدی این مجموعه، به بررسی ابعاد مختلف قیام عاشورا و اخبار و حوادث مربوط به آن، تا شهادت امام حسین(ع) و آثار مختلف این قیام در جهان و نهضت‌های پس‌ازآن واقعه، پرداخته شده است که از جمله موضوعات مطرح‌شده در این مجلدات، عبارتند از: برنامه‌ریزی قیام عاشورا و بررسی وضعیت مسلمین در دوران امام حسین(ع) در جلد یازدهم؛ تصمیم امام حسین(ع) بر حرکت به سوی عراق و مسیر امام(ع) به سوی مکه مکرمه در جلد دوازدهم؛ چگونگی آغاز جنگ در روز عاشورا و به شهادت رسیدن اصحاب باوفای آن حضرت(ع) در جلد سیزدهم؛ مقتل اهل‌بیت(ع) و چگونگی به شهادت رسیدن ایشان در جلد چهاردهم؛ اتفاقات و وقایعی که پس از شهادت آن حضرت رخ داد و خطبه‌های اهل‌بیت(ع) در کوفه در جلد پانزدهم؛ امتداد قیام امام حسین(ع) در طول تاریخ و آثار آن و قیام‌هایی که پس از واقعه کربلا رخ داد در جلد شانزدهم؛ قیام مختار ثقفی در انتقام شهدای کربلا در جلد هفدهم و هجدهم؛ اهداف و آثار نهضت حسینی(ع) و واقعه عاشورا در تاریخ، به همراه فلسفه عاشورا و عناصر نهضت حسینی در جلد نوزدهم و احیای عاشورا و ثواب حزن و بکاء و مجالس عزاداری برای سیدالشهدا(ع) در جلد بیستم.

وضعیت کتاب

فهرست مطالب هر جلد، در انتهای همان جلد آمده و در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع، به توضیح و تشریح برخی از واژگان و عبارات متن، پرداخته شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.

وابسته‌ها

مقتل امام‌ حسین(ع)

دانشنامه امام حسین علیه‌السلام بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ

مقتل الحسين عليه‌السلام (خوارزمی)

مقتل أبي‌مخنف