واقعه‌ عاشورا در منابع کهن

واقعه‌ی عاشورا: در منابع کهن
پدیدآوران	گروه سیره‌نگاری پژوهشکده علوم و معارف (نویسنده) مسعودی، عبدالهادی (مترجم) پاینده، ابوالقاسم (مترجم) رسولی، سید هاشم (مترجم) کمره‌ای، محمدباقر (مترجم) میر ابوطالبی، سیدابوالحسن (مترجم) جعفری، بهزاد (مترجم)
ناشر	مؤسسه علمی - فرهنگی دارالحدیث
مکان نشر	قم
سال نشر	۱۳۹۵ش
شابک	‎978-964-493-895-5
موضوع	حسین بن علی(ع)، امام سوم,(ع),، ام‍ام‌ س‍وم‌,، ۴ - ۶۱ق.,واقعه کربلا، ۶۱ق.,Karbala, Battle of, Karbala, Iraq, 680,عاشورا,Tenth of Muharram,a08,a08,a10,a10
کد کنگره	BP۴۱/۵/و۲ ۱۳۹۵‏

واقعه‌ی عاشورا: در منابع کهن تألیف گروه سیره‌نگاری پژوهشکده علوم و معارف؛ مترجم عبدالهادی مسعودی، ابوالقاسم پاینده، سید هاشم رسولی محلاتی، محمدباقر کمره‌ای، سید ابوالحسن میر ابوطالبی، بهزاد جعفری؛ منابع حدیثی و تاریخی فراوانی، حادثه‌ی کربلا را گزارش کرده‌اند؛ ولی می‌توان گفت که در میان همه‌ی آن ها، شش منبع، به دلیل قدمت، اعتبار نسبی، جامعیت و نیز پیوستگی روایت، از گذشته تا امروز، به گستردگی مورد استناد قرار گرفته‌اند. کتاب حاضر متن گزارش‌های این منابع ششگانه را از وقایع کربلا، همراه با ترجمه، به صورت مستقل در اختیار علاقمندان قرار می‌دهد.

گزارش کتاب

منابع حدیثی و تاریخی فراوانی، حادثه‌ی کربلا را گزارش کرده‌اند؛ ولی می‌توان گفت که در میان همه‌ی آن ها، شش منبع، به دلیل قدمت، اعتبار نسبی، جامعیت و نیز پیوستگی روایت، از گذشته تا امروز، به گستردگی مورد استناد قرار گرفته‌اند. این منابع عبارت اند از: تاریخ الطبری، الارشاد، الفتوح، الملهوف، أمالی الصدوق و مقاتل الطالبیین. در کتاب حاضر، متن گزارش‌های منابع ششگانه‌ی یاد شده از وقایع کربلا، همراه با ترجمه، به صورت کتاب مستقل، در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌کیرد. و اینک توضیح کوتاهی درباره‌ی این منابع، به ترتیبی که در کتاب آمده اند:

1- گزارش طبری (م 310 ق) در کتاب «تاریخ الطبری» از واقعه‌ی عاشورا

تاریخ الطبری، نوشته‌ی ابوجعفر محمد بن جریر طبری، یکی از مهم‌ترین منابع تاریخی در تبیین تاریخ اسلام، از جمله واقعه‌ی عاشوراست. نکته‌ی بسیار مهم در گزارش طبری از این واقعه، آن است که برخی از مقتل‌های معتبر و مفقود را در اختیار پژوهشگران قرار می‌دهد و جزئیاتی را از حادثه‌ی کربلا ارائه می‌نماید که دیگران گزارش نکرده‌اند و هیچ پژوهشگری از آن‌ها بی نیاز نیست.

2- گزارش شیخ مفید (م 413 ق) در کتاب «الارشاد» از واقعه‌ی عاشورا

هرچند مبنای اصلی گزارش شیخ مفید هم مانند طبری، همان کتاب ابو مخنف است، لیکن تفاوت‌های قابل توجهی در آن وجود دارد. به طور کلی، گزارش طبری و گزارش شیخ مفید، دو منبع کامل و معتبر از واقعه‌ی عاشورایند که خوانندگان را از منابع دیگری با همین سیاق بی نیاز می سازند.

3- گزارش احمد ابن اعثم کوفی (متوفای 314 ق) در کتاب «الفتوح» از واقعه‌ی عاشورا

هرچند این کتاب در ردیف منابعی مانند تاریخ الطبری و الارشاد مفید نیست، لیکن یکی از منبع کهن و مهم تاریخ عاشورا شمرده می‌شود؛ چرا که گزارش هایی انحصاری دارد و در نگارش‌های پس از آن بسیار تأثیر گذار بوده است.

4- گزارش سید ابن طاووس (متوفای 665ق) در کتاب «الملهوف» یا «لهوف» از واقعه‌ی عاشورا

زیبایی و خوش دستی متن این مقتل و شخصیت مؤلفش - که به زهد و معنویت، شهرت دارد - موجب اقبال جامعه‌ی شیعی بدان گردیده است.

5- گزارش شیخ صدوق (متوفای 381 ق) در کتاب «الأمالی» از واقعه‌ی عاشورا

صدوق، در این کتاب، واقعه‌ی کربلا را ضمن احادیث نقل شده از امامان اهل بیت(ع) آورده است. گزارش شیخ صدوق، در عین کوتاه بودن، نکات قابل توجهی برای پژوهشگران در بردارد .

6- گزارش ابو الفرج اصفهانی (متوفای 356 ق) در کتاب «مقاتل الطالبیین» از واقعه‌ی عاشورا

از جمله دلایل انتخاب این گزارش، قدمت و اعتبار منبع، مستند بودن گزارش‌ها و ارائه‌ی نکاتی نو در عین کوتاهی متن، درباره‌ی حوادث عاشوراست.

منابع مقاله

کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران