مجموعه آثار چهارمین همایش بین المللی دکترین مهدویت با رویکرد سیاسی و حقوقی
| مجموعه آثار چهارمین همایش بین‌المللی دکترین مهدویت با رویکرد سیاسی و حقوقی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مؤسسه آینده روشن (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | مجموعه مقالات چهارمین همایش بین‌المللی دکترین مهدویت با رویکرد حقوقی، سیاسی |
| ناشر | جامعة المصطفی العالمية |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1388 ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | مهدویت - انتظار
مهدویت - انتظار - مقالهها و خطابهها مهدویت - کنگرهها |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 4 |
| کد کنگره | BP 224/4 /ﻫ8 1387 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
مجموعه آثار چهارمين همايش بين المللى دكترین مهدویت با رويكرد حقوقى، سياسى دربردارنده مجموعه مقالاتى به زبان فارسى است كه پيرامون مسأله مهدویت و پديده جهانى شدن بوده و در سال 1388ش تدوين شده است.
ساختار
متن كامل سخنرانى دبير همايش، محمود احمدى نژاد، آيت‌الله امامى كاشانى و دكتر لاريجانى، آغازگر كتاب بوده و مطالب در چهار جلد ارائه شده است.
مؤسسه آينده روشن(پژوهشكده مهدویت) با هدف بازانديشى و كاربردى كردن انديشه مهدویت در عرصه‌هاى مختلف حيات بشرى، سلسله همايش‌هاى مهدویت را آغاز و مجموعه مقالات آن را تدوين كرده است.
در ابتداى هر مقاله، چكيده‌اى از آن ارائه شده است.
گزارش محتوا
اولين مقاله، از نصرت‌الله آيتى، سيره امام على(ع) و امام مهدى(عج) در رويارويى با اهل بغى را به صورت تطبيقى بررسى كرده است.
نویسنده به دنبال اثبات اين است كه براساس آن چه از سيره امام على(ع) گزارش شده، آن حضرت ابتدا به دعوت و روشن‌گرى پرداخته و سپس با كسانى جنگيده كه هم‌چنان بر سرپيچى خود از امام، اصرار داشته‌اند. آن حضرت همسر و فرزندان آنان را به اسارت نگرفت و اموال‌شان را به آنان بازگرداند.
وى معتقد است، براساس رواياتى كه از هم‌گونى سيره امام مهدى(عج) و امام على(ع) سخن گفته‌اند، امام مهدى(عج) نيز پيش از كارزار، به روشن‌گرى خواهند پرداخت؛ ولى درباره مصونيت همسر، فرزندان و اموال ايشان، بر اين باور است كه سيره امام مهدى(عج) با امام على(ع) متفاوت خواهد بود؛ زيرا رفتار امام على(ع) به سبب در نظر گرفتن مصلحت شیعیان در طول تاريخ بوده، ولى امام مهدى(عج) به اعمال چنين مصلحت‌سنجى‌هايى نياز نخواهد داشت.
برخى از جامعه‌شناسان دوره معاصر را دوره گذار از قرائت‌ها و روايت‌هاى كلان مى‌نامند، اما سؤال اين است كه نياز به پيامبر معنوى در كدامين دوره بيشتر است؛ دوره‌اى كه برخى از روى يأس و ترس، آن را عهدى متفاوت با پيش مى‌بينند، يا دوره‌اى كه انسان خود را خدا ناميده و از آسمان بريده است؟ يا به ديگر سخن، چه زمانى بشر به پيامبران نياز دارد؛ در عهد كودكى، جوانى يا پيرى؟ در مرحله دوم چگونه پيامبرى او را متقاعد مى‌سازد؟
«بازار مهدویت در عصر غيبت...» محمدجواد جاويد، با مفروض برشمردن مسئله حيرانى بشر امروزى، به دنبال يافتن پاسخى به پرسش‌هاى فوق است.
حسن فيروزآبادى در «آينده‌نگارى راهبردى در دكترین مهدویت» با نگاه آينده‌پژوهانه و با تأكيد بر مكتب راهبردى شناخت، آيات، روايات و متون دينى اسلامى را بررسى كرده تا از متدولوژى تحليلى جامع تفسيرى درباره تحولات و رخدادهاى آينده، بهره‌گيرد و راهبرهاى لازم را براى شكل‌گيرى و دست‌كارى در آينده، براساس نص صريح آيات و روايات و بر پايه «تداوم ولايت» تدوين و تبيين نمايد.
«نظريه‌هاى همگرايى و آموزه مهدویت» اخوان كاظمى، به بررسى نظريه‌هاى مهم همگرايى مانند ديدگاه‌هاى كاركردگرايان و نو كاركردگرايان و نظريه كانتورى و اشپيگل در اين باره پرداخته و با تأكيد بر ضعف‌ها و نقصان‌هاى اين گونه نظريات، ناكامى عمل‌كرد سطوح سازمان‌هاى مختلف بين المللى در ايجاد همگرايى و هم‌بستگى جهانى و برپايى صلح پايدار را تبيين كرده است. سپس به تشريح همگرايى و مبانى آن در آموزه و نظام سپهرى مهدوى پرداخته و علت‌هاى امتيازات و توفيقات آن را در برابر نظريه‌هاى همگرايى غربى، بررسى مى‌كند.
كريمى‌تبار در «اهداف دولت زمينه‌ساز ظهور»، ضمن تعريف واژه «دولت»، به تبيين ديدگاه اسلام درباره هدف نهايى آفرينش مى‌پردازد؛ هدفى كه همانا قرب الى الله بوده و با تحقيق حكومت امام مهدى(عج)، راه رسيدن به آن هموار مى‌گردد، سپس ديدگاه جوامع غير دينى را درافكنده كه بنابر آن، سرشار شدن جهان از صلح، عدالت و امنيت در گرو ظهور منجى است و در نهايت، اين نتيجه به دست آمده است كه ظهور يك نجات‌بخش بزرگ، اعتقاد و خواسته همه ملل آزادى‌خواه در جهان بوده و چون تحقق اين خواسته جز با فراهم آوردن مقدمات و زمينه‌هاى لازم امكان نمى‌پذيرد، پس بايد با برنامه‌ريزى‌هاى صحيح و پى‌گيرى اهداف مؤثر، شرايط و بستر لازم براى تحقق ظهور را فراهم آورد.
در اين ميان نقش دولت‌هاى اسلامى بسيار مهم است و لذا در ادامه، به برخى از اهداف مهم اشاره مى‌شود كه دولت‌هاى اسلامى بايد در راستاى زمينه‌سازى براى تحقق حكومت عدل جهانى آنها را دنبال كنند.
«جايگاه بيعت...» كبيرى، بيعت و كاركرد آن در زمان حضور حضرت را بررسى كرده است.
نویسنده معتقد است، حضرت مهدى(عج) پس از ظهور، از ياران و حتى مردم عادى بيعت خواهد گرفت و اين بيعت، آثار و كاركردهايى خواهد داشت كه مهم‌ترين آن، پذيرش مشروعيت رهبرى حضرت در نزد مردم و اعلام آمادگى براى اعمال ولايت است.
به نظر او با اين نگاه، بيعت با مشروعيت امام زمان(عج) هيچ منافاتى نداشته و در اين صورت مردم بيشتر احساس مسؤليت خواهند كرد؛ در واقع، با بيعت به مردم اهميت داده مى‌شود و آنان خود را در امر حكومت شریک خواهند دانست.
موسوى در «تربيت سياسى در پرتو انتظار» با استفاده از آيات و روايات، به تبيين ضرورت تربيت سياسى منتظران در سه حوزه بينش، گرايش و رفتار سياسى و ارائه ظرفيت‌هاى انتظار در اين زمينه پرداخته و اصول كلى را براى تربيت سياسى منتظران از آيات و روايات استخراج و ارائه نموده است.
«امنيت مهدوى...» على صمدى، ضمن تبيين اهميت موضوع امنيت و بررسى آثار و پى‌آمدهاى آن، امنيت فراگير مهدوى را خاستگاه اصلى امنيت در انديشه اسلام دانسته است. نویسنده معتقد است اين رويكرد، نه تنها يك نياز، بلكه مهم‌ترين پيش شرط، براى ايجاد اصلاحات و تحقق دگرگونى‌ها در جنبه‌هاى فرهنگى، سياسى، اقتصادى و ديگر بخش‌هاى حيات اجتماعى تلقى مى‌شود.
محمدى در «انسان‌شناسى دولت مهدوى» با بازشناسى بحران‌ها و آسيب‌هاى انسان متجدد، انسان‌شناسى دولت مهدوى را به عنوان يك مكتب انسان‌شناسه‌گانه، الگويى مناسب براى جهانيان معرفى نموده تا افزون بر آن كه انسان‌شناسى مكاتب غربى؛ همانند اومانيسم و اگزيستانسياليسم را به چالش مى‌كشد، به طور نسبى، آن افق روشنى كه آموزه‌هاى اديان بدان وعده داده‌اند را ترسيم نمايد.
از اين روى، به مهم‌ترين مباحث انسان‌شناسى در عصر ظهور؛ همانند كرامت انسانى، آزادى، تساهل و تسامح، جايگاه قوه خرد و پاک‌نهادى پرداخته و با تبيين آنها در عصر ظهور، مى‌كوشد آنها را الگويى براى ديگر دولت‌ها معرفى كند.
«مهدویت، مدرنيته و بنيادگرايى...» موسوى گيلانى، به بررسى نگرش سنت‌گرايان درباره مباحث مهدویت و نقد مدرنيته و بنيادگرايى با تكيه بر افكار سيد حسن نصر، يكى از وفاداران به اين جريان فكرى، مى‌پردازد.
فرح رامين در «مردم‌سالارى مهدوى»، به كندوكاو درباره تأثير مردم در حكومت مهدوى پرداخته و بيان مى‌نمايد كه نهضت مهدوى، انقلابى فراگير و جهانى با بسيج توده‌اى است كه مردم با بيعت گسترده خود، آن را پذيرفته و در تثبيت اين حكومت، از طريق مكانيسم‌هاى خاص دينى، نقش اساسى ايفا مى‌كنند.
«مقايسه تطبيقى منزلت زن...» هاشمى، ابتدا به تبيين چيستى و چرايى آغاز الهيات فمينيستى پرداخته و در ادامه، به راه‌كارهاى الهيات فمينيسم در منزلت‌بخشى به زنان اشاره نموده و پس از آن، نوع نگرش به زن در دكترین مهدویت را تبيين كرده است. در پايان نيز به مقايسه تطبيقى دست‌آوردهايى پرداخته كه اين دو تفكر، براى زن امروز داشته‌اند كه لاجرم، تفكر برتر از ميان اين نگرش تطبيقى، نمودار خواهد گشت.
جلالى و بهزادى در «كرامت انسانى...» مى‌كوشند، نقاط مشتركى را بيابند كه در اين دو آموزه، بر كرامت ذاتى انسان‌ها تأكيد داشته و اين دو آموزه را به يكديگر نزدیک مى‌كند.
«تبيين رسالت نظام آموزشى...» سبحانى‌نژاد و حسين‌زاده، تبيينى است از رسالت نظام آموزشى در تربيت انسان منتظر حقيقى و پيش‌بايست‌هاى عملى تحقق آن در قالب سه پرسش:
1- رسالت نظام آموزشى در راه دستيابى دانش آموزان به مفهوم حقيقى انسان منتظر؛
2- ويژگى‌هاى منتظر حقيقى؛
3- پيش‌باست‌هاى عملى زمينه‌سازى ظهور منجى عالم.
روش اين پژوهش، تحليل اسنادى است؛ يعنى همه اسناد و مدارک درباره اين موضوعات، با استفاده از فرم گردآورى داده‌ها، جمع‌آورى و با شيوه كيفى، تجزيه و تحليل شده است.
على شريعتى در «تأثير عدالت مهدوى...» به بررسى عدالت مهدوى و رابطه آن با قدرت سياسى و مشروعيت پرداخته است.
وى معتقد است، تحقق عدالت، تأثير فراوانى در مشروع‌سازى قدرت‌هاى سياسى داشته و ماندگارى نظام‌هاى سياسى، به اجراى آن وابسته است؛ اما چنين عدالت فراگير تاكنون در جهان تحقق نيافته و همه مذاهب اسلامى به ويژه تشيع برآنند كه هنگام ظهور حضرت مهدى(عج) به اذن الهى، هستى شاهد تحقق عدالت در سراسر گيتى خواهد بود.
«انقلاب اسلامى و نقش مهدویت...» فاضلى نيا، با بيان ويژگى‌هاى انتظار شيعى، نقش اين آموزه را در انقلاب اسلامى و تأثير آن در بيدارى و اميد ملت‌ها بررسى كرده است.
«مطالعه تطبيقى حكومت حضرت مهدى(عج)...» كتابى و متين، به بررسى مطالعه تطبيقى حكومت مهدوى با الگوهاى معاصر حكومت پرداخته و در دو محور تنظيم شده است:
محور اول، به تعريف ضرورت، ادله، ويژگى‌ها و آرمان‌هاى حكومت اشاره كرده و در محور دوم، مطالعه تطبيقى حكومت مهدى(عج) با الگوهاى معاصر، با زيرساخت‌هايى؛ همچون: دموكراسى، صلح و امنيت، رفاه و آسايش، آزادى، توسعه و پيشرفت تحليل، تطبيق و بررسى شده است.
مقصود از داده در اين مقاله، متن به مثابه الگوى حكومتى مهدى(عج) با تطبيق آن بر الگوهاى معاصر حكومت است. در پايان چنين نتيجه گرفته مى‌شود كه الگوى حكومتى حضرت مهدى(عج) كامل‌ترين و بى‌بديل‌ترين نوع حكومتى است كه بشر تا به حال آن را نديده است.
فصيحى در «نگاهى تطبيقى به دموكراسى و...»، ضمن اشاره به حكومت دموكراسى و حكومت امام عصر(عج)، سعى كرده است كه به طور تطبيقى، درباره ويژگى‌ها، تفاوت‌ها و مبانى هركدام مطالبى بيان كند.
وى معتقد است، حكومت دموكراسى از نظريه تا عمل، فاصله زيادى داشته و امكان ندارد جامعه را به سعادت برساند. وى بر اين باور است كه بشر براى رسيدن به سعادت، بايد حكومت امام زمان(عج) را هم در مقام نظر و هم عمل، پذيرا باشد.
«تكليف و جايگاه نهادهاى فرهنگى...» اديب، نگاهى است گذرا به مسئوليت‌ها و وظايف برخى از نهادهاى شاخص فرهنگى سطح كشور كه عبارتند از: آموزش و پرورش، وزارت علوم، تحقيقات و فن‌آورى، حوزه‌هاى علميه، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، سازمان تبليغات اسلامى و صدا و سيما.
جواد قاسمى در «تجلى حقوق بشر...» با تكيه بر مباحث انسان‌شناسه‌گانه عصر حاضر كه در اعلاميه جهانى حقوق بشر تبلور يافته است، برآن است تا با تكيه بر فهم عرفى از اين آموزه، به بيان اين نكته بپردازد كه كرامت و حقوق بشر، در پناه حاكميت امام زمان(عج)، نه تنها برقرار خواهد شد، بلكه با تبعيت كامل از ايشان در چارچوب دولت مهدوى، مى‌توان به تمام حقوق، ارزش‌ها و كرامات انسانى در دنيا و آخر دست يافت.
«نظام توزيع ثروت...» حاج‌محمدى، به بررسى بنيان‌هاى نظام نوين اقتصادى موعود و مبانى توزيع ثروت و فرصت‌هاى اقتصادى در حكومت حضرت حجت(عج) پرداخته است.
در ابتدا، به نابرابرى‌هاى كلان و جهانى ناشى از توزيع ناعادلانه ثروت و امكانات اشاره شده، آن‌گاه بنيان‌هاى نظم نوين توزيع و گردش ثروت و امكانات زمين در حكومت موعود بيان شده است.
نویسنده معتقد است، امام عصر(عج) ثروت‌ها و دارایى‌ها را از نو توزيع خواهند كرد تا جايى كه همگان از نظر اقتصادى بى‌ناز شوند، همچنين مفهوم نوينى از انسان اقتصادى تأسيس خواهند فرمود كه غايت عاليه آن، توليد ثروت براى خدمت به جامعه و تلاش براى كسب خوشنودى خداوند خواهد بود.
«شكوفايى و نوآورى...» جواهرى، نخست به طرح و بررسى ويژگى بارز و برجسته انقلاب مهدوى پرداخته و سپس، شمارى از شكوفايى‌هاى بى‌نظير و نوآورى‌هاى بزرگ انقلاب جهانى مهدوى، مستند به روايات را در دو بخش و هر بخش با عناوين متعدد، بررسى كرده است.
در «شيوه قضايى دولت مهدوى» حبيبى، نظام قضايى و راه‌كارهاى امنيتى و قضايى دولت مهدوى مورد تحقيق قرار گرفته است.
اين تحقيق، با استناد به آموزه‌هاى مهدویت كه در قرآن و عترت ريشه دارد، صورت گرفته و با نظام قضايى دولت نبوى و علوى مقايسه شده است.
نویسنده معتقد است كه دولت نبوى و علوى، حالتِ گذار و بهترين دولت وضع موجود بود؛ ولى دولت مهدوى، دولت آرمانى و مطلوبى خواهد بود كه در نظام قضايى آن، براى اثبات جرم و دعوا، به شهود، قسم و اقرار نيازى نيست.
«ابعاد مختلف اعتقادى، اخلاقى،...» عمل‌نيك، ابعاد مختلف دكترین مهدویت، زمينه‌سازى شرايط ظهور و انقلاب جهانى مهدوى را بررسى كرده است.
نویسنده معتقد است، اين انقلاب ابعاد مختلفى داشته كه مهم‌ترين آنها شانزده بعد است كه هر بعد، انقلابى بزرگ در انسان، جامعه و طبيعت به شمار مى‌رود.
اين مقاله ابعاد مختلف اعتقادى، اخلاقى، پژوهشى، علمى، فن‌آورى و آبادانى انقلاب جهانى مهدوى را با تكيه بر آيات و روايات بررسى كرده است.
وضعيت كتاب
فهرست مقالات هر جلد، در ابتداى همان جلد و پى‌نوشت هر مقاله، در انتهاى آن مقاله آمده است.
پاورقى‌ها، سمت نويسندگان را بيان كرده است.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.