شرح فراق
| شرح فراق | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | همتیان، علی اصغر (نويسنده) امامی، محمدجعفر (مقدمه‌نويس) |
| عنوان‌های دیگر | شرحی نو بر دعای ندبه |
| ناشر | بنياد فرهنگی حضرت مهدی موعود (عج) ** مرکز الدراسا‌ت الوحدة العربیة |
| مکان نشر | ایران - تهران ** ایران - قم |
| سال نشر | 1390ش |
| چاپ | 3 |
| شابک | 978-964-7428-52-1 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ھ8ش4 269/7 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
برای دیگر کاربردها، دعای ندبه (ابهام‌زدایی) را ببینید.
شرح فراق؛ شرحی نو بر دعای ندبه، اثر علی‌اصغر همتیان (متولد 1350ش) و با اشراف و مقدمه شیخ محمدجعفر امامی (1322-1387ش)، شرحی است تحلیلی - موضوعی بر دعای مذکور.
در واقع این شرح، در قالب مباحثی تاریخی، کلامی و مهدوی است که با ساختاری منظم (مقدمه، بخش‌های شماره‌دار درباره پیامبران، ائمه و به‌خصوص امام زمان و مباحث پایانی با لحنی نزدیک به مناجات) ارائه شده است.
ساختار
این اثر، در یک پیشگفتار و متن کتاب در هشت بخش که هر بخش حاوی چند فراز می‌باشد، تنظیم شده است. پس از ترجمه و شرح مختصر، نکته‌های هر فراز از دعا مورد بررسی قرار گرفته است.
گزارش محتوا
- بخش مقدماتی: این بخش به بررسی سند دعای ندبه و ناقلین و منابع دعا می‌پردازد و احتمال صدور دعا از امام صادق(ع) و ویژگی‌های آن را مورد بحث قرار می‌دهد[۱].
- بخش اول (فلسفه بعثت پیامبران): کتاب با شرح فقره ابتدایی دعا، «الحمد لله رب العالمين» آغاز می‌شود. در این قسمت، حمد و سپاس ویژه خداوند به‌خاطر برگزیدن انبیا و خاندانشان شرح داده می‌شود. همچنین اشاره‌ای به جایگاه و رسالت پیامبران الهی دارد و نکات مربوط به شیوه اهل‌بیت(ع) در ادعیه و زیارات را بیان می‌کند[۲]. در ادامه به فلسفه ارسال پیامبران می‌پردازد؛ به معرفی و شرح ویژگی‌های اولیای خاص خداوند که برای هدایت بشریت برگزیده (منظور از برگزیدگان، پیامبران اولوالعزمند) شده‌اند، اختصاص دارد. در این بخش به زهد و کناره‌گیری اولیای الهی از دنیای مذموم و چگونگی ارتباطشان با خداوند و دریافت وحی اشاره شده است و در قبال پذیرش شرط «زهد» هشت عنایت خاص به اولیای خود نموده است. همچنین شرحی را بر بخش‌هایی از دعا که به انبیای الهی، مانند آدم، نوح، ابراهیم، موسی و عیسی(ع) اشاره دارد، ارائه می‌دهد[۳].
- بخش دوم (پیامبر اسلام(ص)، جایگاه و رسالت ایشان): این بخش به جایگاه و رسالت پیامبر اکرم(ص) اختصاص دارد و در آن، مسائلی چون خاتمیت پیامبر(ص)، فضائل ایشان، اهمیت تمسک به ثقلین (قرآن و اهل بیت) و معجزاتی مانند معراج مورد بحث قرار می‌گیرد. همچنین به بیان یاری‌های الهی در غزوات و وعده پیروزی دین ایشان پرداخته می‌شود. مقام حضرت ابراهیم(ع) و جایگاه کعبه، عصمت و طهارت اهل‌بیت(ع) نیز در این بخش بررسی می‌شود[۴].
- بخش سوم (امیر مؤمنان(ع) جانشین پیامبر(ص)): این بخش، شرح فراز «فلما انقضت أيامه أقام وليه علي بن أبي‌طالب - صلواتک عليهما و علی آلهما - هاديا...» است. نویسنده ابتدا به بیان جایگاه امیرالمؤمنین علی(ع) بهعنوان جانشین پیامبر(ص) می‌پردازد؛ موضوعاتی مانند حدیث غدیر، علم و حکمت ایشان و نبردها و سختی‌های ایشان در راه دین را شرح داده و همچنین نکات مهمی درباره پیروی از ایشان و ویژگی‌های شیعه واقعی را بیان می‌کند[۵].
- بخش چهارم (امت پس از پیامبر(ص)): این بخش، وضعیت امت اسلامی پس از رحلت پیامبر(ص) را مورد بررسی قرار می‌دهد؛ به سفارش‌های پیامبر(ص) درباره اهل‌بیت(ع) اشاره کرده و سپس انحرافات و مشکلات پیش‌آمده در امت را شرح می‌دهد[۶].
- بخش پنجم (معرفی اهل‌بیت(ع)): این بخش، به معرفی ائمه اطهار(ع) که در دعای ندبه نام برده شده‌اند، اختصاص دارد؛ القاب و صفاتی که در دعا برای ائمه به‌کار رفته، مانند «ابن صالح»، «الصادقين»، «السبيل»، «الخيرة»، «الشموس الطالعة»، «الأقمار المنيرة»، «الأنجم الزاهرة» و «أعلام الدين و قواعد العلم»، شرح داده می‌شود و نکات مربوط به هریک از این تعابیر بیان می‌گردد[۷].
- بخش ششم (در جستجوی امام عصر(عج)): این بخش که شرح فراز «أين بقية الله التي لا تخلو من العترة الهادية؟! أين المعد لقطع دابر الظلمة؟! أين المنتظر لإقامة الأمت و العوج...؟!» است، بخش عمده‌ای از کتاب را تشکیل می‌دهد. در این بخش به پرسش‌های مطرح‌شده در دعا درباره مکان و وضعیت امام(عج)، معنای «بقية الله»، فلسفه غیبت و هدف از ظهور ایشان، تحقق وعده الهی با ظهور ایشان و مسئله انتقام برای خون انبیا و اولیای الهی پرداخته شده است. همچنین به حالت اضطرار پیش از ظهور و ویژگی‌های امام بهعنوان «صدرنشین خلائق» اشاره دارد. این بخش، همچنین به بیان حسب و نسب و برخی ویژگی‌های امام مهدی(عج) می‌پردازد که در بخش بعدی نیز ادامه می‌یابد[۸].
- بخش هفتم (حسب و نسب امام عصر(عج)): این بخش به‌طور خاص به معرفی حسب و نسب امام زمان(عج) و القاب ایشان در دعا می‌پردازد؛ صفاتی مانند فرزند پیامبر، فرزند علی و فاطمه و وارث علم انبیا، در این بخش شرح داده می‌شود. همچنین به جایگاه ایشان بهعنوان هادی و راهنما و ارتباط ایشان با خدا اشاره دارد[۹].
- بخش هشتم (درد دلی عاشقانه): بخش پایانی کتاب، با شرح «ليت شعري أين استقرت بك النوی، بل أي أرض تقلك أو ثری، أ برضوی أم غيرها أم ذي‌طوی، عزيز علي أن أری الخلق و لا تری...»، آغاز می‌شود. محتوای کتاب در صفحات پایانی، شامل مجموعه مباحثی پیرامون غیبت امام و رؤیت ایشان، موضوعاتی مرتبط با انتظار، اشتیاق به امام زمان(عج)، نقش و جایگاه ایشان، درخواست یاری و ارتباط با خداوند و اهل‌بیت(ع) است. این مباحث به‌نوعی ادامه شرح دعای ندبه و مباحث مهدویت محسوب می‌شوند که در بخش‌های قبلی، به‌خصوص بخش‌های ششم و هفتم (در جستجوی امام عصر و حسب و نسب امام عصر) آغاز شده‌اند[۱۰].
پانویس
منابع مقاله
پیشگفتار و متن کتاب.