مجموعه آثار سومین همایش بین المللی دکترین مهدویت با رویکرد سیاسی و حقوقی
| مجموعه آثار سومین همایش بین‌المللی دکترین مهدویت با رویکرد سیاسی و حقوقی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مؤسسه آینده روشن (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | مجموعه مقالات سومین همایش بین‌المللی دکترین مهدویت |
| ناشر | مؤسسه آینده روشن، پژوهشکده مهدویت |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1386 ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | مهدویت - انتظار
مهدویت - انتظار - مقالهها و خطابهها مهدویت - کنگرهها |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 4 |
| کد کنگره | BP 224/4 /ﻫ8 1386 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
مجموعه مقالات سومين همايش بين المللى دكترین مهدویت با روى‌كرد سياسى و حقوقى دربردارنده مجموعه مقالاتى است كه پيرامون مسأله مهدویت و پديده جهانى شدن بوده كه به زبان فارسى و در سال 1386ش تدوين شده است.
ساختار
متن كامل سخنرانى دبير همايش، محمود احمدى نژاد و آيت‌الله مصباح يزدى، آغازگر مطالب بوده و كتاب در چهار جلد ارائه شده است.
مؤسسه آينده روشن(پژوهشكده مهدویت) با هدف بازانديشى و كاربردى كردن انديشه مهدویت در عرصه‌هاى مختلف حيات بشرى، سلسله همايش‌هاى مهدویت را آغاز و مجموعه مقالات آن را تدوين كرده است.
اين همايش از هر سه رويكردى كه در حوزه مهدویت وجود دارد(گزاره، آموزه و دكترین) استفاده كرده، اما رسالت اصلى خود را پرداختن به مهدویت با رويكرد دكترین كه رويكردى كاملا تخصصى و دشوار است، مى‌داند.
در ابتداى هر مقاله، چكيده‌اى از آن ارائه گرديده است.
گزارش محتوا
مقاله صادق عمل‌نيك، با عنوان «طرح راهبردى آماده‌سازى زمينه‌هاى ظهور»، برنامه‌هاى آماده‌سازى شرايط ظهور را به پنج مرحله تقسيم كرده و بعد از بررسى آنها، پيش‌نهادهايى در اين زمينه ارئه كرده است. اين پنج مرحله عبارتند از:
- مشخص كردن نظام ارزش‌هاى اعتقادى، معيارها و شاخص‌هاى آن كه در شمار اعتقادات و باورهاى يك جامعه در آمده و جهت حركت آن را مشخص مى‌كند.
- بررسى، تجزيه و تحليل آماده‌سازى شرايط ظهور در داخل و خارج از كشور كه در نتيجه آن، نقاط قوت و ضعف، فرصت‌ها و تهديدها مشخص مى‌شود.
- تعيين اهداف، راه‌بردها و سياست‌گذارى‌هاى مورد نياز كشور در زمينه آماده‌سازى شرايط ظهور در چهارچوب ارزش‌ها و باورها.
- اجراى راه‌بردها و سياست‌گذارى‌هاى تدوين شده.
- نظارت هميشگى بر اجراى دقيق طرح آماده‌سازى شرايط ظهور.
«كرامت انسانى در دولت مهدوى» از بهرام اخوان كاظمى، حول اين پرسش اساسى شكل گرفته كه: كرامت‌هاى انسانى در دولت مهدوى، چه جايگاهى داشته و خاستگاه اصلى، مبانى و شاخصه‌هاى آن كدامند؟
ايشان، مباحث كلى اين مقاله را در سه بخش اصلى تدوين كرده است: ابتدا پيشينه تاريخى موضوع كرامت انسانى و حقوق بشردوستانه، به ويژه در اعلاميه جهانى حقوق بشر مطرح مى‌گردد و سپس موضوع كرامت در قرآن و روايات تبيين مى‌شود و در نهايت، مبحث كرامت انسانى به تفصيل در دوره ظهور تشريح شده و خاستگاه اصلى، شاخصه‌ها و مبانى آن با استناد به منابع روايى بيان مى‌گردد.
خديجه‌هاشمى در «بررسى تطبيقى منزلت انسان در انديشه مهدویت و مكتب اومانيسم»، ضمن تعريف اومانيسم و سير تكوين آن، به بررسى ماهيت انسان در اين مكتب مى‌پردازد.
اين مقاله با ذكر تناقض‌هاى موجود در مبانى فكرى مكتب اومانيسم با مكتب مهدویت، به مقايسه اراده و اختيار انسان در اين دو ديدگاه و تطبيق ره‌آرودها و كاركردهاى دو انديشه پرداخته و بر برترى روشن دكترین مهدویت تأكيد مى‌ورزد.
«جهانى شدن و مهدویت» مهدى نكويى سامانى، به بحث در مورد مفهوم جهانى شدن و جهانى سازى مى‌پردازد و با اشاره اجمالى به تمايزات مفهومى و عينى اين دو جريان، زمينه‌هاى فكرى و تاريخى فرايند جهانى شدن را بررسى مى‌كند. آنگاه با اشاره به ديدگاه‌هاى تبيين‌گرايانه و برداشت‌هاى مختلف و رايج در مورد جهانى شدن و مدل‌هاى گوناگون آن، به تمايزگذارى بين اين فرآيندها و جريان‌ها مى‌پردازد.
نویسنده، امكان جهانى شدن سرمايه‌دارى غرب و جهانى شدن بر مبناى مدرنيته و پست‌مدرنيته و همچنين جهانى شدن فرهنگ غرب را تحقق‌ناپذير شمرده و تنها الگوى ممكن جهانى شدن غيردينى را جهان شدن بر مبناى علم و تكنولوژى اطلاعات، شكسته شدن مرزها و تسهيل و تشديد ارتباطات در سطح جهان مى‌داند.
ادعاى اصلى نجفى مقدم در «امنيت در حكومت جهانى مهدوى» اين است كه حكومت جهانى حضرت مهدى(عج) اين امتياز بزرگ را دارد كه امنيت را در تمامى جنبه‌ها برقرار كند.
اين مقاله، پس از تبيين چهارچوب كلى بحث، به بررسى اجمالى مفهوم امنيت، ابعاد و جايگاه آن در گفتمان اسلامى پرداخته است.
آيا اقليت‌هاى دينى در عصر ظهور، به پذيرش اسلام ملزم خواهند شد، با بر عقيده خود مى‌توانند باقى بمانند؟ در صورت جواز بر بقا، آيا از حقوق اجتماعى و سياسى برخوردارند؟
آقاجانى قناد در «حقوق اقليت‌هاى دينى در عصر ظهور»، اين پرسش‌ها را بررسى كرده و با برگزيدن ديدگاه اختيار، ادله قائلين به اكراه را با استناد به اصل كرامت انسانى و ناممكن بودن اكراه در عقيده و رواياتى مبنى بر «مشابهت سيره قائم(عج) با سيره رسول خدا(ص) و دريافت جزيه از اهل كتاب»، نقد مى‌كند.
از آنجا كه دغدغه اصلى ليلا حسینیان در «مهدویت، معنويت و جهانى شدن»، جست‌وجوى ابزار نظرى و مفهومى مناسب براى فهم عصر مهدوى است، لذا بعد از بيان ديدگاه‌هاى مختلف درباره جهانى شدن، خود را مقيد به قرائت‌هاى موجود پيرامون اين پديده ندانسته و با بيان قرائت خاص خود از اين مفهوم، استدلال‌هاى خويش را مطرح مى‌كند.
در «چشمانداز، هيئت فكرى و طرح و برنامه دكترین مهدویت» صادق نيك‌عمل، جهان‌بينى، ايدئولوژى توحيدى مهدویت، انسان‌شناسى، جامعه‌شناسى و فلسفه تاريخ مهدویت، ايجاد حكومت جهانى واحد و جامعه و انسان ايده‌آل در نظريه مهدویت، بررسى و مدل‌هايى در اين زمينه ارائه شده است.
سيد مهدى ميرهاشمى در «بررسى تطبيقى اقليت‌ها در حكومت جهانى حضرت مهدى(عج) و اسناد بين المللى»، علاوه بر ارائه گزارشى از حقوق اقليت‌ها در اعلاميه‌هاى جهانى حقوق بشر، به بررسى حقوق آنها در اسلام با تكيه بر روايات عصر ظهور مى‌پردازد.
وى در كنار اشاره به روايات با مضمون پيروى حضرت مهدى(عج) از سيره نبوى و علوى، با تأسيس سه اصل قرآنى كرامت انسانى، عدالت معصومان(ع) و اختيار انسان، تأكيد مى‌كند كه هر روايتى كه با اين اصول مغاير باشد، پذيرفتنى نيست. ايشان معتقد است، حضرت مهدى(ع) با استدلال و منطق، با اهل كتاب مواجه خواهند شد و عده قليلى كه اسلام نياورند، در پناه حكومت عدالت‌گستر آن حضرت، زندگى خواهند كرد.
هدف فاطمه فيض از «درآمدى بر جهانى شدن و حكومت جهانى امام مهدى(عج)» بررسى و شناخت مفهوم جهانى شدن و چشم‌اندازى از آن، به منظور درك حكومت جهانى مهدوى و مقايسه و اثبات برترى حكومت حضرت و بيان فرصت‌هايى است كه جهانى شدن مى‌تواند براى حكومت حضرت مهدى(عج) داشته باشد.
اين تحقيق از نوع بنيادين و از جهت راهبردى، علّى و معلولى است كه به صورت تركيبى و سيستمى از منابع كتابخانه‌اى بوده و در پى پاسخگويى به اين پرسش است كه جهانى شدن چه فرصت‌ها و تهديدهايى را در تحقق حكومت مهدوى ايجاد مى‌كند؛ چون نظريه حكومت مهدوى را بهترين گزينه حكومت جهانى مى‌داند.
«جايگاه نهادهاى بين المللى در حكومت جهانى حضرت مهدى(عج)» راضيه مهرابى، با بررسى چيستى، چرايى و چگونگى حضور نهادهاى بين المللى در حكومت حضرت مهدى(عج) و مقايسه مختصات كنونى نهادهاى بين المللى با مشخصاتى كه مى‌توان از نهادهاى مهدوى به دست آورد، به اين جمع‌بندى مى‌رسد كه در بيشتر نظريه‌هاى موجود، اصالت فايده و خودمحورى را در بيان چيستى، چرايى و چگونگى نهادهاى بين المللى در نظر مى‌گيرند. در توضيح چرايى نهادهاى جهانى مهدوى بيان شده است كه ديدگاه هنجارى يا غايت‌نگر به مختصات نهادهاى مهدوى، نزدیک تر است؛ به اين معنا كه نهادهاى جهانى ايجاد مى‌شوند تا در رسيدن به هدفى مشخص(عدالت)، سودمند باشند.
البته نگارنده معتقد است، راه رسيدن به چنين غايتى تنها عقل بشرى نيست، بلكه با تأييد هنجارها و اصول الهى، عقول تكامل يافته آخرالزمانى مى‌تواند در راستاى اهداف متعالى چون عدالت گام بردارد و در پايان، به اين نتيجه مى‌رسد كه عملكرد نهادهاى جهانى مهدوى بر خلاف اسلاف بين المللى‌شان، نمى‌تواند به خواست و اراده اقويا و استيلاگران وابسته باشد؛ زيرا مشخصات حكومت جهانى حضرت مهدى(عج) با چنين رويه‌اى در تعارض و ستيز است.
«سنجش تطبيقى آرمانشهر مهدوى» سيد حسين هاشمى، به سنجش اين آرمانشهر با ساير آرمان‌شهرهایى مى‌پردازد كه انديشوران و مكتب‌هاى بشرى در گذار تاريخ انسانى پيش نهاده‌اند. آرمانشهر افلاطونى، يوتوپياى توماس مور و مدينه فاضله فارابى از نظريات آرمان‌گرايانه فردى به شمار مى‌روند كه نویسنده بدان‌ها پرداخته است.
نویسنده در بررسى جهان‌شهرها، نخست به جهان‌شهر مارکسیسم مى‌پردازد و كاستى‌هايى را شناسايى مى‌كند. دومين جهان‌شهر، ناكجاآباد ليبرال- دموكراسى است. بررسى زمينه‌هاى تاريخى، اجتماعى و سياسى پيدايش تفكر ليبرال- دموكراسى و پيش‌باورى‌هاى ميدانى و هندسه جهان‌شهر ليبراليسم، به روايت سه تن از مهم‌ترين تئوريپردازان و متفكران نامدار اين نظريه؛ همچون فوكوياما، هانتينگتون و هابرماس خواهد آمد.
سرانجام، اين نوشتار به بحث و ارزيابى جهان‌شهر مهدوى مى‌پردازد. نویسنده در جست‌وجوى رابطه جهانى شدن و آرمانشهر مهدوى، به چيستى جهانى شدن و نيز اسلوب بيانى دين در ترسيم سيماى آرمانشهر مهدوى و تفكيك حوزه‌هاى نظريه‌پردازى دين و حوزه‌هاى عقل‌ياب جامعه مهدوى اشاره دارد و آنگاه به شاخصه‌هاى آرمانشهر مهدوى مى‌پردازد.
احمدرضا صفا در «بررسى و مقايسه ملاك‌هاى توسعه با عصر ظهور»، مى‌كوشد ثابت كند در زمان ظهور، در سايه آموزه‌هاى نجات‌بخش آخرين منجى، بشر به بالاترين درجات توسعه خواهد رسيد.
اين توسعه علاوه بر دارا بودن ملاك‌هاى اساسى مورد نظر انديشه‌ورزان توسعه در عصر حاضر، به صورت كامل، ملاك‌ها و مبانى جديدى نيز دارد. اين ملاك‌ها از انسجام و استحكام بيشترى برخوردارند كه با مقايسه و بررسى احاديث رسيده از معصومان(ع) به دست مى‌آيد.
«دكترین مهدویت؛ چيستى، خاستگاه، ضرورت‌ها و راهكارها» نادرى، بيگ‌محمدى و قياسى، ابتدا به بيان چيستى‌شناسى و خاستگاه دكترین مهدویت پرداخته و سپس به شاخص‌ها و زيرساخت‌هاى تئورى مهدویت و نيز راه‌كارهاى جهانى شدن آن، اشاره مى‌كند.
اين مقاله با تبيين خاستگاه دكترین مهدویت در حوزه انديشه اسلامى و درون‌دينى، به تحليل و ارزيابى جايگاه دكترین مهدویت در جهان معاصر و بررسى زمينه‌ها و قابليت‌هاى كاربردى آن مى‌پردازد.
«ويژگى‌هاى فرهنگى، سياسى و اقتصادى جامعه منتظر» از فاضل قانع، با تبارشناسى جامعه آرمانى آغاز شده و آثار مطرح در اين حوزه را از افلاطون تا انديشه‌ورزان معاصر، به صورت گذرا بررسى مى‌كند.
در اين نوشتار، پس از بيان نواقص و مشكلات اين طرح‌هاى اتوپيايى(آرمانى)، تفاوت ماهوى جامعه مطلوب اسلامى با تكيه بر آيات نورانى قرآن بررسى مى‌شود.
بخش اصلى مقاله را روى‌كرد آينده‌پژوهى در برگرفته است. منظور از اين روى‌كرد، مجموعه‌اى از روش‌هاست كه براى شناخت نظام‌مند آينده، عوامل شكل‌دهنده، نتيجه به دست آمده و در نتيجه، تصميم‌گيرى‌هاى مناسب به كار مى‌آيد.
بنابر مدعاى اين نوشتار، روايات درباره مهدویت و عصر ظهور به دو گروه اساسى دسته‌بندى مى‌شوند: يك دسته از آنها به شاخص‌هاى عصر ظهور و مؤلفه‌هاى حكومت مهدوى اشاره دارند و دسته ديگر، به مقوله انتظار فرج و زمينه‌سازى ظهور.
بخش پايانى مقاله را نمونه كوچكى از اجراى الگوى ارائه شده، تشكيل مى‌دهد كه با عنوان مؤلفه‌هاى حكومت صالحان، تعداد اندكى از شاخص‌ها و ويژگى‌هاى عصر ظهور، مانند بسط عدالت، انسجام اجتماعى، رفاه اقتصادى، توسعه پايدار، توليد علم و گسترش خردورزى در جامعه موجود، بازتعريف و ارائه شده است.
آنچه در «دكترین عدالت در جامعه مهدوى و جامعه‌هاى الحادى» حميدرضا اسلامىه، بدان پرداخته شده، موشكافى و بررسى اجمالى مفهوم و تعريف عدالت در حكومت مهدوى و حكومت‌هاى الحادى با شكل‌هاى گوناگون است. اين مقايسه در سه بحث سطوح، ابعاد و گستره عدالت، صورت گرفته است.
آنگاه، عدالت در حكومت مهدوى در سطوح فردى، اجتماعى و تاريخى بررسى شده و به جايگاه هر يك از آنها در حكومت‌هاى الحادى اشاره مى‌گردد. براى روشن شدن ابعاد عدالت در اين دو جامعه، در مقدمه به تفاوت جامعه توحيدى و الحادى در علت فاعلى، مادى صورى و غايى پرداخته شده تا روشن شود كه عدالت اجتماعى در هر يك از اين دو جامعه، هم‌آغوش نوع پرستش اجتماعى است. نویسنده براین باور است كه اگر انسان محور هستى قرار گيرد، عدالت اجتماعى مساوى عدالت اقتصادى خواهد بود و عدالت اقتصادى چيزى جز ايجاد رفاه نيست و اگر خدامحور هستى باشد، عدالت اجتماعى همان عدالت همه جانبه انسانى است كه به تمام ابعاد وجودى انسانى مى‌پردازد.
در بخش پايانى نيز گستره جغرافيايى و گستره انسانى عدالت در جامعه مهدى بيان مى‌شود.
جواد گياه‌شناس در «تقابل دكترین مهدویت با تلاش‌هاى ميسيونرهاى مسيحى در ايران»، با توجه به جنبه‌هاى گوناگون و همچنين تاريخچه فعالیت‌های تبشيرى در ايران، آموزه‌هاى اساسى دكترین مهدویت را بررسى مى‌كند.
«رابطه حق و تكليف در دولت مهدوى» ضامن على حبيبى، در پى يافتن پاسخ به اين پرسش است كه هر نظام سياسى براى تعيين رابطه حق و تكليف، چه معيارها و مرزهاى مشخصى دارد كه در پرتو آن، حقوق و تكليف شهروندان تبيين مى‌شود.
حبيب زمانى محجوب در «باورداشت مهدویت و آثار آن در پيروزى مقاومت حزب‌الله» بر آن است كه نقش و تأثر مهدویت و آموزه‌هاى مهدوى را در پيروزى مقاومت حزب‌الله لبنان بررسى كند.
«مهدویت، حقوق بشر و كرامت انسانى» على اله‌بداشتى، پس از معناشناسى واژه‌هاى مهدویت، حقوق بشر و كرامت، به هم‌آهنگى و هم‌سويى‌هاى ايده مهدویت و آرمان‌هاى حقوق بشر در حفظ كرامت و لوازم مترتب بر آن مى‌پردازد.
وضعيت كتاب
فهرست مقالات هر جلد، در ابتداى همان جلد و پى‌نوشت هر مقاله، در انتهاى آن مقاله آمده است.
منابع مقاله
متن مقالات كتاب.