امام حسین علیه‌السلام

حرم امام حسین علیه‌السلام
نام پدر	علی بن ابیطالب(ع)
نام مادر	فاطمه(س)
ولادت	3 شعبان سال سوم هجری، مدینه
شهادت	10 محرم 61 هجری، کربلا
کنیه‌ها	ابوعبدالله ابوعلی
القاب	زکی طیب وفی سید مبارک نافع الدلیل علی ذات اللّه رشید التابع لمرضاةاللّه سید شباب اهل الجنة سید الشهداء
مدفن	کربلا - عراق
امام علی علیه‌السلام امام حسن علیه‌السلام امام حسین علیه‌السلام امام سجاد علیه‌السلام امام محمد باقر علیه‌السلام امام جعفر صادق علیه‌السلام امام موسی کاظم علیه‌السلام امام رضا علیه‌السلام امام جواد امام هادی امام حسن عسکری علیه‌السلام امام مهدی

امام حسین علیه‌السلام، امام، امام سوم از امامان دوازده گانه شیعه امامیه و یکی از چهارده معصوم.

نام و نسب

به اتفاق همه منابع، نام و نسب او حسین بن علی بن ابی طالب بن عبدالمطلب بن هاشم است.

جد مادری اش پیامبر اکرم(ص)، پدرش امیرمؤمنان علی(ع) و مادرش فاطمه سلام‌اللّه‌علیها دختر رسول خداست. پیامبر او را به نام پسر دوم هارون، شَبیر، حسین نامید. بنابر برخی روایات، امام علی(ع) دوست داشت که او را حرب بنامد، اما در نام گذاری بر پیامبر پیشی نگرفت. بنابر روایات دیگر، نخست امام به نام عمویش، جعفر طیار ــ که در آن زمان هنوز در حبشه بودــ جعفر نامیده شده بود، اما پیامبر نام او را به حسین تغییر داد. اما بنابر روایات شیعی، پیامبر بدواً و پیش از آنکه نامی برای او انتخاب شود نام حسین را به امر خدا بر آن حضرت نهاد. در برخی روایات تأکید شده است که نامهای حسن و حسین از اسامی بهشتی بوده و پیش از اسلام سابقه نداشته‌اند.

کنیه و لقب

کنیه امام حسین(ع) در تمام منابع ابوعبداللّه ذکر شده، اما خصیبی کنیه اش را نزد خاصه ابوعلی دانسته است. به امام حسین(ع) القاب فراوانی نسبت داده شده که بسیاری از آنها با القاب برادرش، امام حسن(ع)، مشترک است. از القاب خاص امام، زکی، طیب، وفیّ، سید، مبارک ، نافع، الدلیل علی ذات اللّه، رشید، و التابع لمرضاةاللّه بوده است. ابن طلحه شافعی لقب زکی را مشهورتر از دیگر القاب و لقب سید شباب أهل الجنه را مهم ترین آنها دانسته است. در پاره ای از احادیث امامان شیعه نیز امام حسین(ع) با لقب شهید یا سیدالشهداء خوانده شده است. در برخی متون ادبی و تاریخیِ متعلق به سده های چهارم به بعد برای امام حسین لقب امیرالمؤمنین نیز یاد شده است، که با توجه به اینکه آن حضرت هیچگاه خلافت ظاهری نیافت، در خور توجه است.

ولادت و شهادت

گاه‌شمار قیام کربلا
رویدادهای قیام کربلا
شام
۱۵ رجب ۶۰ق	مرگ معاویه در شام و نشستن یزید به جاى پدرش.
مدینه
۲۸ رجب ۶۰ق	رسیدن نامه یزید به والى مدینه مبنى بر بیعت گرفتن از امام حسین علیه‌السلام و دیگران.
۲۹ رجب ۶۰ق	فرستادن ولید، کسى را سراغ سیدالشهدا و دعوت به آمدن براى‌ بیعت، دیدار امام حسین‌ علیه‌السلام از قبر پیامبر اکرم و خداحافظى و سپس هجرت از مدینه همراه با اهل بیت و جمعى از بنى هاشم.
۳ شعبان ۶۰ق	ورود امام حسین‌ علیه‌السلام به مکه و ملاقات هاى ایشان با مردم.
۱۰ رمضان ۶۰ق	رسیدن نامه‌اى از کوفیان بدست امام، توسط دو نفر از شیعیان کوفه.
۱۵ رمضان ۶۰ق	رسیدن هزاران نامه دعوت بدست امام، سپس فرستادن مسلم بن‌ عقیل به کوفه براى بررسى اوضاع.
۵ شوال ۶۰ق	ورود مسلم بن عقیل به کوفه، استقبال مردم از وى و شروع آنان به بیعت.
۱۱ ذى القعده ۶۰ق	نامه نوشتن مسلم بن عقیل از کوفه به امام حسین علیه‌السلام و فراخوانى به ‌آمدن به کوفه.
۸ ذى الحجه ۶۰ق	تبدیل کردن حج به عمره توسط امام حسین علیه‌السلام، ایراد خطبه براى مردم و خروج از مکه همراه با ۸۲ نفر از افراد خانواده و یاران به طرف کوفه.
۸ ذی الحجه ۶۰ق	خروج مسلم بن عقیل در کوفه با چهار هزار نفر، سپس پراکندگى ‌آنان از دور مسلم و تنها ماندن او و مخفى شدن در خانه طوعه.
۸ ذی الحجه ۶۰ق	دستگیرى هانى بن عروه و سپس شهادت او.
۹ ذى الحجه ۶۰ق	درگیرى مسلم با کوفیان و دستگیرى او و شهادتش بر بام ‌دارالاماره کوفه.
ذى الحجه ۶۰ق	دیدار امام حسین علیه‌السلام با فرزدق در بیرون مکه در منزل «صفاح».
ذى الحجه ۶۰ق	برخورد امام حسین‌ علیه‌السلام با حرّ ریاحی و سپاه او در منزل‌ «شراف‌».
ذى الحجه ۶۰ق	دریافت مجدد خبر شهادت مسلم بن عقیل و قیس بن مسهر در منزل‌ «عذیب الهجانات‌».
رسیدن به کربلا
۲ محرم ۶۱ق	ورود امام حسین علیه‌السلام به سرزمین کربلا و اقامت در آنجا.
۳ محرم ۶۱ق	ورود عمر سعد به کربلا، همراه چهار هزار نفر از سپاه کوفه و گفتگوى وى با امام براى وادار کردن آن حضرت به بیعت و تسلیم شدن.
۵ محرم ۶۱ق	ورود شبث بن ربعى با چهار هزار نفر به سرزمین کربلا.
۷ محرم ۶۱ق	رسیدن دستور از کوفه بر ممانعت ‌سپاه امام از آب، ماموریت پانصد سوار دشمن بر شریعه فرات به فرماندهى عمرو بن حجاج.
۹ محرم ۶۱ق	ورود شمر با چهار هزار نفر به کربلا، همراه با نامه ابن زیاد به عمر سعد، مبنى بر جنگیدن با حسین‌ علیه‌السلام و کشتن او و آوردن امان نامه براى حضرت عباس‌ علیه‌السلام و حمله ‌مقدماتى سپاه عمر سعد به اردوگاه امام و مهلت‌خواهى امام براى نماز و نیایش در شب عاشورا.
۱۰ محرم ۶۱ق	درگیرى یاران امام با سپاه کوفه، شهادت امام و اصحاب، غارت‌ خیمه‌ها، فرستادن سر مطهر امام حسین به کوفه، توسط خولى.
دوران اسارت
۱۱ محرم ۶۱ق	حرکت‌ سپاه عمر سعد و نیز اسراى اهل بیت از کربلا به کوفه، پس از آن که عمر سعد بر کشته‌هاى سپاه خود نماز خواند و آنان را دفن کرد و اهل بیت را بر شترها سوار کرده به کوفه برد.
۱ صفر ۶۱ق	ورود اسراى اهل بیت‌ علیهم‌السلام از کوفه به دمشق.
۲۰ صفر ۶۱ق	بازگشت اهل بیت‌ علیهم‌السلام از سفر شام به کربلا یا مدینه (بنا بر برخی اقوال).

در اینکه زادگاه امام حسین(ع) مدینه است، اختلافی نیست. سال تولد او را نیز سال سوم، چهارم، پنجم و ششم هجری ذکر کرده‌اند. روز ولادت وی، بنابر قول مشهور، سوم شعبان بوده است، اما برخی، زادروز امام را آخر ربیع الاول، پنجم ماه شعبان یا یکی از نخستین شبهای ماه شعبان نوشته‌اند. بنابه روایتی، امام در غروب پنج شنبه متولد شد. فاصله تولد امام حسین(ع) و امام حسن(ع) را شش ماه و ده روز، ده ماه و بیست و دو روز و یک سال و ده ماه گزارش کرده‌اند. پس از تولد، پیامبر همان آدابی را برای او به جا آورد که درباره حسن بن علی(ع) انجام داده بود، مانند گفتن اذان و اقامه در گوش نوزاد و عقیقه کردن. به نوشته ابن سعد، امّفضل (همسر عباس بن عبدالمطلب)، به امر پیامبر، دایگی امام را برعهده گرفت و بدین ترتیب امام برادر رضاعی قُثم بن عباس، که او نیز شیرخواره بود، گردید. اما کلینی روایاتی نقل کرده است که بنابر آنها امام حسین(ع) از هیچ زنی، حتی مادرش فاطمه زهرا(س)، شیر نخورد. امام حسین(ع) در دهم محرّمِ (روز عاشورا) سال ۶۱ هجری در سرزمین نینوا (کربلا) در عراق به شهادت رسید. روز شهادت امام را جمعه، شنبه، یکشنبه و دوشنبه گزارش کرده و در این میان روز جمعه را قول صحیح و مشهور شمرده‌اند. ابوالفرج اصفهانی قول شهادت امام در روز دوشنبه را قولی شایع میان مردم دانسته و آن را از نظر محاسبات تقویمی مردود شمرده است. سن امام را به هنگام شهادت ۵۶ سال و پنج ماه، ۵۷ سال و پنج ماه و ۵۸ سال ذکر کرده‌اند.

منابع مقاله

عمادی حائری، سید محمد، دانشنامه جهان اسلام، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، بنیاد دائرة‌المعارف اسلامی، چاپ اول، 1388ش.

نرم‌افزارهای مرتبط

نرم‌افزار مقتل الحسين(ع) از جمله تولیدات مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی است که دربردارندۀ متن 101 عنوان کتاب در 490 جلد دربارۀ امام حسین علیه‌السلام و واقعۀ عاشورا، مشتمل بر مهم‌ترین منابع مقتل امام حسین علیه‌السلام، ارائۀ 50 مجلس مقتل‌خوانی، 26 زیارت‌نامه، 241 قطعۀ سخنرانی از واعظان و خطیبان برجسته، 601 قطعۀ مداحی از مداحان بنام و... است.

نرم‌افزار مقتل الحسين(ع)