آفاق نیایش تفسیر دعای کمیل: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    جز (جایگزینی متن - '}} '''' به '}} '''')
    جز (جایگزینی متن - 'نیایش (ابهام زدایی)' به 'نیایش (ابهام‌زدایی)')
     
    (۶۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۸ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۲: خط ۲:
    | تصویر =NUR19122J1.jpg
    | تصویر =NUR19122J1.jpg
    | عنوان =آفاق نیایش، تفسیر دعای کمیل
    | عنوان =آفاق نیایش، تفسیر دعای کمیل
    | پدیدآوران =  
    | پدیدآوران =
    [[حسيني، محمدرضا]] (به کوشش)
    [[حسيني، محمدرضا]] (به کوشش)
     
    [[مظاهری، حسین]] (نویسنده)
    [[مظاهری، حسین]] (نويسنده)
    | زبان =فارسی عربی  
    | زبان =فارسی عربی  
    | کد کنگره =‏
    | کد کنگره =‏
    | ناشر =  
    | ناشر =
    اتقان  
    اتقان  
    | مکان نشر =ايران - قم  
    | مکان نشر =ایران - قم  
    | سال نشر =1389ش  
    | سال نشر =1389ش  
     
    | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE19122AUTOMATIONCODE
    | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODENUR19122AUTOMATIONCODE
    | چاپ =
    | کتابخانۀ دیجیتال نور =18840
    | شابک =
    | تعداد جلد =1
    | کتابخانۀ دیجیتال نور =19122
    | کتابخوان همراه نور =19122
    | کد پدیدآور =
    | کد پدیدآور =
    | پس از =
    | پس از =
    | پیش از =
    | پیش از =
    }}
    }}  
     
    {{کاربردهای دیگر|نیایش (ابهام‌زدایی)}}
    '''آفاق نیایش، تفسیر دعای کمیل'''، اثر [[مظاهری، حسین|آیت‎الله حسین مظاهری]]، مطالعه و شناخت وجوه عرفانی، معنوی، اخلاقی و ادبی دعای کمیل می‎باشد که به زبان فارسی و به کوشش سید محمدرضا حسینی، تدوین شده است.
    {{کاربردهای دیگر| دعا (ابهام‌زدایی)}}
    {{کاربردهای دیگر| شرح دعای کمیل (ابهام‌زدایی)}}
    '''آفاق نیایش، تفسیر دعای کمیل'''، اثر [[مظاهری، حسین|آیت‌الله حسین مظاهری]]، مطالعه و شناخت وجوه عرفانی، معنوی، اخلاقی و ادبی دعای [[کمیل بن زیاد نخعی]] می‌باشد که به زبان فارسی و به کوشش [[حسيني، محمدرضا|سید محمدرضا حسینی]]، تدوین شده است.


    ==ساختار==
    ==ساختار==
    کتاب با مقدمه سید محمدرضا حسینی آغاز و مطالب در بیست‎وسه بخش، سامان یافته است.
    کتاب با مقدمه [[حسيني، محمدرضا|سید محمدرضا حسینی]] آغاز و مطالب در بیست‌وسه بخش، سامان یافته است.
    این اثر در ابتدا به‎صورت گفتاری ارائه شده بود و از آنجا که تنظیم این شرح و تفسیر ارزشمند به‎صورت نوشتاری، ضروری می‎نمود، ازاین‎رو با نظر گوینده، پس از ویرایش و تصحیح عبارات و نزدیک ساختن آن به زبان نوشتار، استخراج و تنظیم فنی منابع، کنترل آیات و روایات و حروف‎چینی و صفحه‎بندی تازه، به شکل کنونی، تنظیم شده است<ref>ر.ک: مقدمه سید محمدرضا حسینی، ص26</ref>.
    این اثر در ابتدا به‌صورت گفتاری ارائه شده بود و از آنجا که تنظیم این شرح و تفسیر ارزشمند به‌صورت نوشتاری، ضروری می‌نمود، ازاین‌رو با نظر گوینده، پس از ویرایش و تصحیح عبارات و نزدیک ساختن آن به زبان نوشتار، استخراج و تنظیم فنی منابع، کنترل آیات و روایات و حروف‎چینی و صفحه‌بندی تازه، به شکل کنونی، تنظیم شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/18840/1/26 ر.ک: مقدمه سید محمدرضا حسینی، ص26]</ref>.


    ==گزارش محتوا==
    ==گزارش محتوا==
    نگارنده در مقدمه، از شرح حال و سرگذشت شخصیت کمیل بن زیاد نخعی، از یاران نزدیک [[امام على(ع)|امام علی(ع)]] سخن به میان آورده و درباره مضمون دعای کمیل و اهمیت و فواید و آثار آن بحث می‎کند.
    نگارنده در مقدمه، از شرح حال و سرگذشت شخصیت کمیل بن زیاد نخعی، از یاران نزدیک [[امام على(ع)|امام علی(ع)]] سخن به میان آورده و درباره مضمون دعای کمیل و اهمیت و فواید و آثار آن بحث می‌کند.
    در بخش اول، «الله» دربردارنده جمیع صفات کمالی دانسته شده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص31</ref>.
    در بخش اول، «الله» دربردارنده جمیع صفات کمالی دانسته شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/18840/1/31 ر.ک: متن کتاب، ص31]</ref>.
     
    نویسنده، معتقد است که ساختمان دعا به‌وسیله چهار ستون استقرار یافته و قوام می‌پذیرد: دعاکننده یا «داعی»، دعاشونده یا «مدعو»، آنچه در دعا به او قسم یاد می‌شود یا «مدعو به» و مطلب دعا یا «مدعو له». وی در این بخش، به توضیح این ارکان در مورد دعای کمیل پرداخته است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/18840/1/35 ر.ک: همان، ص35]</ref>.
    نویسنده، معتقد است که ساختمان دعا به‎وسیله چهار ستون استقرار یافته و قوام می‎پذیرد: دعاکننده یا «داعی»، دعاشونده یا «مدعو»، آنچه در دعا به او قسم یاد می‎شود یا «مدعو به» و مطلب دعا یا «مدعو له». وی در این بخش، به توضیح این ارکان در مورد دعای کمیل پرداخته است<ref>ر.ک: همان، ص35</ref>.
    در بخش دوم، فرق میان قدرت و قوت و قهر و غلبه بیان شده است. از جمله فرق‌هایی که نویسنده بین قوت و قدرت قایل شده، عبارتند از:
     
    # قوت، عبارت است از به کار بردن قدرت (قوت، قدرت بالفعل است، برخلاف قدرت که اعم از آن است)<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/18840/1/43 ر.ک: همان، ص43]</ref>.
    در بخش دوم، فرق میان قدرت و قوت و قهر و غلبه بیان شده است. از جمله فرق‎هایی که نویسنده بین قوت و قدرت قایل شده، عبارتند از:
    # قوت به علت عظمت شأنش، همه جا مورد استفاده قرار نمی‌گیرد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/18840/1/43 ر.ک: همان]</ref>.
    # قوت، عبارت است از به کار بردن قدرت (قوت، قدرت بالفعل است، برخلاف قدرت که اعم از آن است) <ref>ر.ک: همان، ص43</ref>.
    # قوت معنای عظمت در قدرت را به‌همراه دارد، لذا غالباً به معنای عظیم‌الشأن در قدرت مورد استفاده قرار می‌گیرد، برخلاف قدرت که اعم از آن است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/18840/1/43 ر.ک: همان]</ref>.
    # قوت به علت عظمت شأنش، همه جا مورد استفاده قرار نمی‎گیرد<ref>ر.ک: همان</ref>.
    در بخش چهارم، فرازی از این دعا تفسیر شده است که به «جبروت»، «عزت»، «عظمت» و «سلطنت» خداوند، اشاره دارند. نویسنده، معتقد است استعمال معنای سلطنت برای خداوند، به معنای این است که همه چیز مال او بوده و او حقیقتا مسلط بر اشیاست. به نظر او، تملک آفریدگار بر آفریده خود، مانند تملک انسان بر نیروهای نفسی و افعال خود است؛ حال‎آنکه همه آنها تبعات وجودی او و غیر مستقل از او هستند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/18840/1/68 ر.ک: همان، ص68]</ref>.
    # قوت معنای عظمت در قدرت را به‎همراه دارد، لذا غالبا به معنای عظیم‎الشأن در قدرت مورد استفاده قرار می‎گیرد، برخلاف قدرت که اعم از آن است<ref>ر.ک: همان</ref>.
    وی بر این عقیده است که معنای ملک و سلطنت در خداوند، به قیومیت برمی‌گردد و هیچ‎چیز بی‌نیاز نیست، مگر توسط خداوند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/18840/1/68 ر.ک: همان]</ref>.
     
    در بخش پنجم، پیرامون «بقا و فنا»، «اسماء خدا»، «علم خدا» و «نور وجه الله» بحث شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/18840/1/71 ر.ک: همان، ص71]</ref>.
    در بخش چهارم، فرازی از این دعا تفسیر شده است که به «جبروت»، «عزت»، «عظمت» و «سلطنت» خداوند، اشاره دارند. نویسنده، معتقد است استعمال معنای سلطنت برای خداوند، به معنای این است که همه چیز مال او بوده و او حقیقتا مسلط بر اشیاست. به نظر او، تملک آفریدگار بر آفریده خود، مانند تملک انسان بر نیروهای نفسی و افعال خود است؛ حال‎آنکه همه آنها تبعات وجودی او و غیر مستقل از او هستند<ref>ر.ک: همان، ص68</ref>.
    نویسنده در تفسیر فراز «و بنور وجهك الذي أضاء له كل شيء»، به این نکته اشاره دارد که منظور از نور در اینجا، وجود امکانی است که به فیض مقدس، رحمت رحمانیه، فعل خداوند، تجلی ذاتی و... اطلاق می‌شود؛ لذا همه اشیایی که بر عرصه وجود پا نهاده یا پا می‌نهند، از نور خداوند و تجلی حق، برخوردارند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/18840/1/81 ر.ک: همان، ص81]</ref>.
     
    بخش ششم، در تفسیر «نور الهی»، «قدوس» و «أول الأولین و آخر الآخرين» می‌باشد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/18840/1/83 ر.ک: همان، ص83]</ref>.
    وی بر این عقیده است که معنای ملک و سلطنت در خداوند، به قیومیت برمی‎گردد و هیچ‎چیز بی‎نیاز نیست، مگر توسط خداوند<ref>ر.ک: همان</ref>.
     
    در بخش پنجم، پیرامون «بقا و فنا»، «اسماء خدا»، «علم خدا» و «نور وجه الله» بحث شده است<ref>ر.ک: همان، ص71</ref>.
     
    نویسنده در تفسیر فراز «و بنور وجهك الذي أضاء له كل شيء»، به این نکته اشاره دارد که منظور از نور در اینجا، وجود امکانی است که به فیض مقدس، رحمت رحمانیه، فعل خداوند، تجلی ذاتی و... اطلاق می‎شود؛ لذا همه اشیایی که بر عرصه وجود پا نهاده یا پا می‎نهند، از نور خداوند و تجلی حق، برخوردارند<ref>ر.ک: همان، ص81</ref>.
     
    بخش ششم، در تفسیر «نور الهی»، «قدوس» و «أول الأولين و آخر الآخرين» می‎باشد<ref>ر.ک: همان، ص83</ref>.
     
    نویسنده در این بخش، انواع هدایت را در سه قسم زیر، توضیح داده است:
    نویسنده در این بخش، انواع هدایت را در سه قسم زیر، توضیح داده است:
    # هدایت تکوینی: که آیه «قَالَ رَبُّنَا الَّذِي أَعْطَى كُلَّ شَيْ‎ءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدَى» (طه: 50)؛ «گفت: پروردگار ما كسى است كه هر چيزى را خلقتى كه درخور اوست داده، سپس آن را هدايت فرموده است»، به آن اشاره دارد<ref>ر.ک: همان، ص88</ref>.
    # هدایت تکوینی: که آیه «قَالَ رَبُّنَا الَّذِي أَعْطَى كُلَّ شَيْ‎ءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدَى» (طه: 50)؛ «گفت: پروردگار ما كسى است كه هر چيزى را خلقتى كه درخور اوست داده، سپس آن را هدايت فرموده است»، به آن اشاره دارد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/18840/1/88 ر.ک: همان، ص88]</ref>.
    # هدایت تشریعی: که عبارت است از ارائه طریق و آیه «إِنَّا هَدَيْنَاهُ السَّبِيلَ إِمَّا شَاكِراً وَ إِمَّا كَفُوراً» (الإنسان: 3)؛ «ما راه را بدو نموديم؛ يا سپاسگزار خواهد بود و يا ناسپاسگزار»، ناظر به آن است<ref>ر.ک: همان</ref>.
    # هدایت تشریعی: که عبارت است از ارائه طریق و آیه «إِنَّا هَدَيْنَاهُ السَّبِيلَ إِمَّا شَاكِراً وَ إِمَّا كَفُوراً» (الإنسان: 3)؛ «ما راه را بدو نموديم؛ يا سپاسگزار خواهد بود و يا ناسپاسگزار»، ناظر به آن است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/18840/1/88 ر.ک: همان]</ref>.
    # عنایت خاصه: که «... هُدًى لِلْمُتَّقِينَ» (البقرة: 2)؛ «... مايه هدايت تقواپيشگان است»، به آن دلالت دارد<ref>ر.ک: همان</ref>.
    # عنایت خاصه: که «... هُدًى لِلْمُتَّقِينَ» (البقرة: 2)؛ «... مايه هدايت تقواپيشگان است»، به آن دلالت دارد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/18840/1/88 ر.ک: همان]</ref>.
     
    در بخش هفتم، آثار گناهان، بیان شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/18840/1/91 ر.ک: همان، ص91]</ref>.
    در بخش هفتم، آثار گناهان، بیان شده است<ref>ر.ک: همان، ص91</ref>.
    نویسنده، معتقد است از بیشتر آیات و روایات چنین برمی‌آید که گناهان علاوه بر آنکه کیفر اخروی دارند، از آثار بدی هم در دنیا برخوردارند، از قبیل دریده شدن پرده عصمت، فرود آمدن بلا، مستجاب نشدن دعا و...<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/18840/1/92 ر.ک: همان، ص92]</ref>.
     
    از جمله آثاری که برای گناه برشمرده شده، سنگدلی است که دارای مراتبی می‌باشد:
    نویسنده، معتقد است از بیشتر آیات و روایات چنین برمی‎آید که گناهان علاوه بر آنکه کیفر اخروی دارند، از آثار بدی هم در دنیا برخوردارند، از قبیل دریده شدن پرده عصمت، فرود آمدن بلا، مستجاب نشدن دعا و... <ref>ر.ک: همان، ص92</ref>.
    # کسالت و بی‎حوصلگی در دعا و ارتباط با خدا<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/18840/1/94 ر.ک: همان، ص94]</ref>.
     
    # غلبه هراس، اندوه، اضطراب و شک بر دل<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/18840/1/94 ر.ک: همان]</ref>.
    از جمله آثاری که برای گناه برشمرده شده، سنگدلی است که دارای مراتبی می‎باشد:
    # کفر به خداوند متعال<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/18840/1/95 ر.ک: همان، ص95]</ref>.
    # کسالت و بی‎حوصلگی در دعا و ارتباط با خدا<ref>ر.ک: همان، ص94</ref>.
    در بخش هشتم، ضمن اشاره به عامل تقرب بودن ذکر و انواع و مراتب آن، هدف از آفرینش آدمی، بیان شده است و از قرب الهی؛ مراتب قرب الی الله؛ انواع الهام و مقام قرب الهی سخن به میان آمده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/18840/1/107 ر.ک: همان، ص107-124]</ref>.
    # غلبه هراس، اندوه، اضطراب و شک بر دل<ref>ر.ک: همان</ref>.
    در بخش نهم، واژه‌های «خضوع و خشوع»، «مسامحه»، «ترحم»، «قناعت» و «تواضع» تفسیر شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/18840/1/127 ر.ک: همان، ص127]</ref>.
    # کفر به خداوند متعال<ref>ر.ک: همان، ص95</ref>.
    در فرازی از این دعای زیبا، آمده است که: «اللهم إني أسئلك سؤال خاشع متذلل خاضع أن تسامحني و...» و نویسنده به تناسب حاجات در آن، اشاره نموده است. در این فراز، [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] از خداوند در آغاز و در طول زندگانی، مسامحه و ترحم درخواست نموده است. از آنجا که مسامحه از جانب خدا، بر پایه مقام رضا و قناعت از طرف بنده و ترحم الهی نیز بر مبنای تواضع و فروتنی بنده صورت می‌گیرد، لذا حضرت ابتدا مقام رضا و قناعت و سپس تواضعی را که بر آن مترتب می‌باشد، درخواست نموده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/18840/1/130 ر.ک: همان، ص130]</ref>.
     
    آداب دعا، احسان پروردگار، عیب‌پوشی خداوند، تبدیل اعمال، ظلم به نفس، عوامل تجری و فواید ادعیه، از جمله مطالبی است که در بخش دهم، مطرح گردیده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/18840/1/143 ر.ک: همان، ص143]</ref>.
    در بخش هشتم، ضمن اشاره به عامل تقرب بودن ذکر و انواع و مراتب آن، هدف از آفرینش آدمی، بیان شده است و از قرب الهی؛ مراتب قرب الی الله؛ انواع الهام و مقام قرب الهی سخن به میان آمده است<ref>ر.ک: همان، ص107-124</ref>.
    عواملی که آدمی‌زاده را فریب می‌دهد و در سیاه‌چال‎های زندگی فرومی‌برد، بسیار است که در بخش یازدهم به موارد مهم آن، اشاره شده است. این عوامل، عبارتند از: نفس اماره، گناهان، غفلت، آرزوی دراز، تخیلات و توهمات، صفات پست و ناپسند، شیطان، دنیا، دوست بد و جهل و نادانی<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/18840/1/174 ر.ک: همان، ص174]</ref>.
     
    مطالب مطرح‌شده در سایر بخش‌های کتاب عبارتند از: راز تکلیف؛ هوا و هوس؛ شیطان نفس؛ انگیزه آزمایش؛ مساعدت قضا؛ انواع قضا و قدر؛ اعتدال در معیشت؛ پیامدهای اسراف؛ شیوه اعتذار؛ عدم منافات بخشش با عذاب الهی؛ لطف دعا؛ رحمت الهی؛ توصیف دوزخیان؛ فلسفه وجود جهنم؛ شاهدان عینی در قیامت؛ اخلاص و مراتب آن؛ خوف از عدم استجابت دعا؛ مقدمات سیر و سلوک؛ درجات سالکان؛ ارکان دعا؛ مراتب مکر الهی؛ هدف از آفرینش؛ هدف از توبه؛ انواع توحید؛ ویژگی‌های طرفین دعا؛ کارگشایی دعا؛ شفاعت؛ ولایت تکوینی و...<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/18840/1/197 ر.ک: همان، ص197-523]</ref>.
    در بخش نهم، واژه‎های «خضوع و خشوع»، «مسامحه»، «ترحم»، «قناعت» و «تواضع» تفسیر شده است<ref>ر.ک: همان، ص127</ref>.
     
    در فرازی از این دعای زیبا، آمده است که: «اللهم إني أسئلك سؤال خاشع متذلل خاضع أن تسامحني و...» و نویسنده به تناسب حاجات در آن، اشاره نموده است. در این فراز، امیرالمؤمنین(ع) از خداوند در آغاز و در طول زندگانی، مسامحه و ترحم درخواست نموده است. از آنجا که مسامحه از جانب خدا، بر پایه مقام رضا و قناعت از طرف بنده و ترحم الهی نیز بر مبنای تواضع و فروتنی بنده صورت می‎گیرد، لذا حضرت ابتدا مقام رضا و قناعت و سپس تواضعی را که بر آن مترتب می‎باشد، درخواست نموده است<ref>ر.ک: همان، ص130</ref>.
     
    آداب دعا، احسان پروردگار، عیب‎پوشی خداوند، تبدیل اعمال، ظلم به نفس، عوامل تجری و فواید ادعیه، از جمله مطالبی است که در بخش دهم، مطرح گردیده است<ref>ر.ک: همان، ص143</ref>.
     
    عواملی که آدمی‎زاده را فریب می‎دهد و در سیاه‎چال‎های زندگی فرومی‎برد، بسیار است که در بخش یازدهم به موارد مهم آن، اشاره شده است. این عوامل، عبارتند از: نفس اماره، گناهان، غفلت، آرزوی دراز، تخیلات و توهمات، صفات پست و ناپسند، شیطان، دنیا، دوست بد و جهل و نادانی<ref>ر.ک: همان، ص174</ref>.
     
    مطالب مطرح‎شده در سایر بخش‎های کتاب عبارتند از: راز تکلیف؛ هوا و هوس؛ شیطان نفس؛ انگیزه آزمایش؛ مساعدت قضا؛ انواع قضا و قدر؛ اعتدال در معیشت؛ پیامدهای اسراف؛ شیوه اعتذار؛ عدم منافات بخشش با عذاب الهی؛ لطف دعا؛ رحمت الهی؛ توصیف دوزخیان؛ فلسفه وجود جهنم؛ شاهدان عینی در قیامت؛ اخلاص و مراتب آن؛ خوف از عدم استجابت دعا؛ مقدمات سیر و سلوک؛ درجات سالکان؛ ارکان دعا؛ مراتب مکر الهی؛ هدف از آفرینش؛ هدف از توبه؛ انواع توحید؛ ویژگی‎های طرفین دعا؛ کارگشایی دعا؛ شفاعت؛ ولایت تکوینی و... <ref>ر.ک: همان، ص197-523</ref>.


    ==وضعیت کتاب==
    ==وضعیت کتاب==
    فهرست مطالب در ابتدا و فهرست منابع و مآخذ مورد استفاده نویسنده، در انتهای کتاب آمده است.
    فهرست مطالب در ابتدا و فهرست منابع و مآخذ مورد استفاده نویسنده، در انتهای کتاب آمده است.
    پاورقی‎ها بیشتر به ذکر منابع اختصاص یافته است.
    پاورقی‌ها بیشتر به ذکر منابع اختصاص یافته است.


    ==پانویس==
    ==پانویس==
    <references />
    <references/>


    ==منابع مقاله==
    ==منابع مقاله==
    مقدمه و متن کتاب.
    مقدمه و متن کتاب.
    {{امام علی علیه‌السلام}}
    {{ادعیه}}
    ==وابسته‌ها==
    ==وابسته‌ها==
    {{وابسته‌ها}}
    [[کمیل بن زیاد نخعی]]
    [[نیایش عارفان: شرح حکمت و معنویت شیعی در دعای کمیل]]
    [[نیایش عارفان: شرح حکمت و معنویت شیعی در دعای کمیل]]


    [[بررسی دعای ندبه]]
    [[سند دعاء الندبة]]
    [[با دعای ندبه در پگاه جمعه|با دعاى ندبه در پگاه جمعه (نقد و بررسى اشكالات سندى و محتوايى دعاى ندبه)]]
    [[شرح دعاء کمیل]]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:25 آبان الی 24 آذر]]
    [[رده:امام علی(ع)]]
    [[رده:ادعیه، اذکار، اوراد، اعمال]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۱۷ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۸:۱۳

    آفاق نیایش، تفسیر دعای کمیل
    آفاق نیایش تفسیر دعای کمیل
    پدیدآورانحسيني، محمدرضا (به کوشش) مظاهری، حسین (نویسنده)
    ناشراتقان
    مکان نشرایران - قم
    سال نشر1389ش
    زبانفارسی عربی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    ‏
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf
    برای دیگر کاربردها، نیایش (ابهام‌زدایی) را ببینید.
    برای دیگر کاربردها، دعا (ابهام‌زدایی) را ببینید.
    برای دیگر کاربردها، شرح دعای کمیل (ابهام‌زدایی) را ببینید.

    آفاق نیایش، تفسیر دعای کمیل، اثر آیت‌الله حسین مظاهری، مطالعه و شناخت وجوه عرفانی، معنوی، اخلاقی و ادبی دعای کمیل بن زیاد نخعی می‌باشد که به زبان فارسی و به کوشش سید محمدرضا حسینی، تدوین شده است.

    ساختار

    کتاب با مقدمه سید محمدرضا حسینی آغاز و مطالب در بیست‌وسه بخش، سامان یافته است. این اثر در ابتدا به‌صورت گفتاری ارائه شده بود و از آنجا که تنظیم این شرح و تفسیر ارزشمند به‌صورت نوشتاری، ضروری می‌نمود، ازاین‌رو با نظر گوینده، پس از ویرایش و تصحیح عبارات و نزدیک ساختن آن به زبان نوشتار، استخراج و تنظیم فنی منابع، کنترل آیات و روایات و حروف‎چینی و صفحه‌بندی تازه، به شکل کنونی، تنظیم شده است.[۱].

    گزارش محتوا

    نگارنده در مقدمه، از شرح حال و سرگذشت شخصیت کمیل بن زیاد نخعی، از یاران نزدیک امام علی(ع) سخن به میان آورده و درباره مضمون دعای کمیل و اهمیت و فواید و آثار آن بحث می‌کند. در بخش اول، «الله» دربردارنده جمیع صفات کمالی دانسته شده است.[۲]. نویسنده، معتقد است که ساختمان دعا به‌وسیله چهار ستون استقرار یافته و قوام می‌پذیرد: دعاکننده یا «داعی»، دعاشونده یا «مدعو»، آنچه در دعا به او قسم یاد می‌شود یا «مدعو به» و مطلب دعا یا «مدعو له». وی در این بخش، به توضیح این ارکان در مورد دعای کمیل پرداخته است.[۳]. در بخش دوم، فرق میان قدرت و قوت و قهر و غلبه بیان شده است. از جمله فرق‌هایی که نویسنده بین قوت و قدرت قایل شده، عبارتند از:

    1. قوت، عبارت است از به کار بردن قدرت (قوت، قدرت بالفعل است، برخلاف قدرت که اعم از آن است)[۴].
    2. قوت به علت عظمت شأنش، همه جا مورد استفاده قرار نمی‌گیرد[۵].
    3. قوت معنای عظمت در قدرت را به‌همراه دارد، لذا غالباً به معنای عظیم‌الشأن در قدرت مورد استفاده قرار می‌گیرد، برخلاف قدرت که اعم از آن است.[۶].

    در بخش چهارم، فرازی از این دعا تفسیر شده است که به «جبروت»، «عزت»، «عظمت» و «سلطنت» خداوند، اشاره دارند. نویسنده، معتقد است استعمال معنای سلطنت برای خداوند، به معنای این است که همه چیز مال او بوده و او حقیقتا مسلط بر اشیاست. به نظر او، تملک آفریدگار بر آفریده خود، مانند تملک انسان بر نیروهای نفسی و افعال خود است؛ حال‎آنکه همه آنها تبعات وجودی او و غیر مستقل از او هستند[۷]. وی بر این عقیده است که معنای ملک و سلطنت در خداوند، به قیومیت برمی‌گردد و هیچ‎چیز بی‌نیاز نیست، مگر توسط خداوند[۸]. در بخش پنجم، پیرامون «بقا و فنا»، «اسماء خدا»، «علم خدا» و «نور وجه الله» بحث شده است.[۹]. نویسنده در تفسیر فراز «و بنور وجهك الذي أضاء له كل شيء»، به این نکته اشاره دارد که منظور از نور در اینجا، وجود امکانی است که به فیض مقدس، رحمت رحمانیه، فعل خداوند، تجلی ذاتی و... اطلاق می‌شود؛ لذا همه اشیایی که بر عرصه وجود پا نهاده یا پا می‌نهند، از نور خداوند و تجلی حق، برخوردارند[۱۰]. بخش ششم، در تفسیر «نور الهی»، «قدوس» و «أول الأولین و آخر الآخرين» می‌باشد[۱۱]. نویسنده در این بخش، انواع هدایت را در سه قسم زیر، توضیح داده است:

    1. هدایت تکوینی: که آیه «قَالَ رَبُّنَا الَّذِي أَعْطَى كُلَّ شَيْ‎ءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدَى» (طه: 50)؛ «گفت: پروردگار ما كسى است كه هر چيزى را خلقتى كه درخور اوست داده، سپس آن را هدايت فرموده است»، به آن اشاره دارد[۱۲].
    2. هدایت تشریعی: که عبارت است از ارائه طریق و آیه «إِنَّا هَدَيْنَاهُ السَّبِيلَ إِمَّا شَاكِراً وَ إِمَّا كَفُوراً» (الإنسان: 3)؛ «ما راه را بدو نموديم؛ يا سپاسگزار خواهد بود و يا ناسپاسگزار»، ناظر به آن است.[۱۳].
    3. عنایت خاصه: که «... هُدًى لِلْمُتَّقِينَ» (البقرة: 2)؛ «... مايه هدايت تقواپيشگان است»، به آن دلالت دارد[۱۴].

    در بخش هفتم، آثار گناهان، بیان شده است.[۱۵]. نویسنده، معتقد است از بیشتر آیات و روایات چنین برمی‌آید که گناهان علاوه بر آنکه کیفر اخروی دارند، از آثار بدی هم در دنیا برخوردارند، از قبیل دریده شدن پرده عصمت، فرود آمدن بلا، مستجاب نشدن دعا و...[۱۶]. از جمله آثاری که برای گناه برشمرده شده، سنگدلی است که دارای مراتبی می‌باشد:

    1. کسالت و بی‎حوصلگی در دعا و ارتباط با خدا[۱۷].
    2. غلبه هراس، اندوه، اضطراب و شک بر دل[۱۸].
    3. کفر به خداوند متعال[۱۹].

    در بخش هشتم، ضمن اشاره به عامل تقرب بودن ذکر و انواع و مراتب آن، هدف از آفرینش آدمی، بیان شده است و از قرب الهی؛ مراتب قرب الی الله؛ انواع الهام و مقام قرب الهی سخن به میان آمده است.[۲۰]. در بخش نهم، واژه‌های «خضوع و خشوع»، «مسامحه»، «ترحم»، «قناعت» و «تواضع» تفسیر شده است.[۲۱]. در فرازی از این دعای زیبا، آمده است که: «اللهم إني أسئلك سؤال خاشع متذلل خاضع أن تسامحني و...» و نویسنده به تناسب حاجات در آن، اشاره نموده است. در این فراز، امیرالمؤمنین(ع) از خداوند در آغاز و در طول زندگانی، مسامحه و ترحم درخواست نموده است. از آنجا که مسامحه از جانب خدا، بر پایه مقام رضا و قناعت از طرف بنده و ترحم الهی نیز بر مبنای تواضع و فروتنی بنده صورت می‌گیرد، لذا حضرت ابتدا مقام رضا و قناعت و سپس تواضعی را که بر آن مترتب می‌باشد، درخواست نموده است.[۲۲]. آداب دعا، احسان پروردگار، عیب‌پوشی خداوند، تبدیل اعمال، ظلم به نفس، عوامل تجری و فواید ادعیه، از جمله مطالبی است که در بخش دهم، مطرح گردیده است.[۲۳]. عواملی که آدمی‌زاده را فریب می‌دهد و در سیاه‌چال‎های زندگی فرومی‌برد، بسیار است که در بخش یازدهم به موارد مهم آن، اشاره شده است. این عوامل، عبارتند از: نفس اماره، گناهان، غفلت، آرزوی دراز، تخیلات و توهمات، صفات پست و ناپسند، شیطان، دنیا، دوست بد و جهل و نادانی[۲۴]. مطالب مطرح‌شده در سایر بخش‌های کتاب عبارتند از: راز تکلیف؛ هوا و هوس؛ شیطان نفس؛ انگیزه آزمایش؛ مساعدت قضا؛ انواع قضا و قدر؛ اعتدال در معیشت؛ پیامدهای اسراف؛ شیوه اعتذار؛ عدم منافات بخشش با عذاب الهی؛ لطف دعا؛ رحمت الهی؛ توصیف دوزخیان؛ فلسفه وجود جهنم؛ شاهدان عینی در قیامت؛ اخلاص و مراتب آن؛ خوف از عدم استجابت دعا؛ مقدمات سیر و سلوک؛ درجات سالکان؛ ارکان دعا؛ مراتب مکر الهی؛ هدف از آفرینش؛ هدف از توبه؛ انواع توحید؛ ویژگی‌های طرفین دعا؛ کارگشایی دعا؛ شفاعت؛ ولایت تکوینی و...[۲۵].

    وضعیت کتاب

    فهرست مطالب در ابتدا و فهرست منابع و مآخذ مورد استفاده نویسنده، در انتهای کتاب آمده است. پاورقی‌ها بیشتر به ذکر منابع اختصاص یافته است.

    پانویس

    1. ↑ ر.ک: مقدمه سید محمدرضا حسینی، ص26
    2. ↑ ر.ک: متن کتاب، ص31
    3. ↑ ر.ک: همان، ص35
    4. ↑ ر.ک: همان، ص43
    5. ↑ ر.ک: همان
    6. ↑ ر.ک: همان
    7. ↑ ر.ک: همان، ص68
    8. ↑ ر.ک: همان
    9. ↑ ر.ک: همان، ص71
    10. ↑ ر.ک: همان، ص81
    11. ↑ ر.ک: همان، ص83
    12. ↑ ر.ک: همان، ص88
    13. ↑ ر.ک: همان
    14. ↑ ر.ک: همان
    15. ↑ ر.ک: همان، ص91
    16. ↑ ر.ک: همان، ص92
    17. ↑ ر.ک: همان، ص94
    18. ↑ ر.ک: همان
    19. ↑ ر.ک: همان، ص95
    20. ↑ ر.ک: همان، ص107-124
    21. ↑ ر.ک: همان، ص127
    22. ↑ ر.ک: همان، ص130
    23. ↑ ر.ک: همان، ص143
    24. ↑ ر.ک: همان، ص174
    25. ↑ ر.ک: همان، ص197-523

    منابع مقاله

    مقدمه و متن کتاب.

    وابسته‌ها

    برگرفته از «https://fa.wikinoor.ir/w/index.php?title=آفاق_نیایش_تفسیر_دعای_کمیل&oldid=755968»