طباطبایی، سید عبدالعزیز
| سید عبدالعزیز طباطبایی | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | سید عبدالعزیز طباطبایی یزدی |
| نامهای دیگر | طباطبایی یزدی، سید عبدالعزیز؛ یزدی، عبدالعزیز بن جواد |
| لقب | محقق طباطبایی |
| نام پدر | سید جواد |
| ولادت | ۴ آبان ۱۳۰۸ش |
| محل تولد | نجف اشرف، عراق |
| محل زندگی | نجف، قم |
| رحلت | ۸ بهمن ۱۳۷۴ش |
| مدفن | قم، حرم حضرت معصومه(س) |
| همسر | صدیقه طباطبایی یزدی |
| فرزندان | جواد، جعفر، صادق، محمد، علی، فاطمه، بشرى، زهرا، بتول |
| خویشاوندان | سید محمدکاظم طباطبایی یزدی (پدربزرگ) |
| دین | اسلام |
| مذهب | شیعه |
| پیشه | محقق، کتابشناس، نسخهشناس |
| اطلاعات علمی | |
| علایق پژوهشی | کتابشناسی شیعه، نسخههای خطی، احیای متون کهن |
| اساتید | |
| برخی آثار | |
سید عبدالعزیز طباطبایی (۱۳۰۸-۱۳۷۴ش)، مشهور به محقق طباطبایی، کتابشناس، نسخهشناس برجسته و از فعالترین محققان حوزه متون کهن در احیای آثار شیعی بود. وی از شاگردان علامه امینی و آقا بزرگ تهرانی به شمار میرود و آثار پژوهشی فراوانی در زمینه کتابشناسی و تصحیح متون از خود به جای گذاشته است.
ولادت
سید عبدالعزیز بن جواد بن اسماعیل طباطبائی یزدی در چهارم آبان ۱۳۰۸ش (مطابق ۲۱ جمادیالثانی ۱۳۴۸ق) در نجف اشرف به دنیا آمد.[۱] او از سوی پدر و مادر، نواده عالم بزرگ شیعه، آيتاللّه سيد محمدكاظم طباطبائى يزدى صاحب کتاب «العروة الوثقی» است. پدرش سید جواد از علما و افراد متقی نجف به شمار میرفت.
تحصیلات
وی پس از فراگيرى دروس مقدماتى علوم دينى و در پانزده سالگى همراه پدرش سيد جواد، از علماى نجف اشرف بود كه در سال 1363ق براى معالجه به ايران آمد
اساتيد
پس از درگذشت پدر به قم رفت و از درس مرحوم آيتاللّه حاج آقا رضا صدر استفاده كرد. سال بعد به نجف اشرف بازگشت و از حضرات آيات خويى، عبدالهادى شيرازى، عبدالاعلى سبزوارى، سيد هاشم حسينى طهرانى، ميرزا محمدعلى اردوبادى بهره برد[۲] و از مرحوم خويى؛ سيد عبدالهادى شيرازى و آقا بزرگ تهرانى اجازه روايت يافت.
فعالیتها
به دليل علاقه وى به كتابشناسى و بررسى و احياى ميراث كهن شيعه در نجف از دو شخصيت مشهور: آقا بزرگ تهرانى و علامه امينى تأثير پذيرفت. با تأسيس كتابخانه اميرالمؤمنين(ع) توسط علامه امينى در آنجا مشغول تحقيق و تدوين فهرست كتابخانه شد. در همين سالها براى شناسايى نُسَخ خطى، كتابشناسى و ساير ظرايف و دقايق اين رشته، با مرحوم آقا بزرگ مراوده مستمر داشت.
در سال 1356ش كه با فشار رژيم عراق به ايران بازگشت، در شهر قم اقامت گزيد و به دليل جامعيتش، هر كسى از محضرش بهرهاى مىبرد. علاوه بر محققین و شاگردان، مؤسسات تحقيقاتى و علمى نيز از تجربه و تخصّص او بى نياز نبودند. مراكزى همچون: مؤسسه آل البيت، مركز الغدير، بنياد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس، دايرةالمعارف بزرگ اسلامى و... با ايشان ارتباط داشتند و آثار زيادى با نظارت و همكارى مستقيم وى تحقيق و چاپ شد ضمن اينكه در مجامع و همايشهاى علمى مختلف داخل و خارج كشور شركت مىجست. تعداد 94 عنوان كتاب با استفاده از راهنمايىها يادداشتهاى او به ثمر رسيد و فهرستهاى زيادى را از نُسَخ خطى داخل و خارج كشور تهيه كرد. او در کنگرههای علمی متعددی در داخل و خارج از کشور شرکت کرد و مقالات ارزشمندی ارائه نمود.
وفات
این محقق بزرگ به علت نارسایی قلبی در هفتم رمضان ۱۴۱۶ق (مطابق هشتم بهمن ۱۳۷۴ش) در قم درگذشت و در حجره ۱۴ صحن بزرگ حرم حضرت معصومه(س) به خاک سپرده شد.[۳]
آثار
آثار ايشان فراوان است كه بخشى از آنها را در تكميل تأليفات دو استادش آقا بزرگ و علامه امينى تأليف نمود مانند: مستدرك الذريعه، اضواء على الذريعه، معجم اعلام الشيعه، تعليقات على طبقات اعلام الشيعه، تنظيم و تصحيح نقباء البشر، على ضفاف الغدير، انباء السماء برزية كربلا. بخش ديگر تحقيق و تصحيح آثار بزرگان است مانند: فهرست منتجبالدين، الاربعون المنتقى من مناقب المرتضى، عقدالدرر فى اخبار المهدى المنتظر، مقتل اميرالمؤمنين(ع) از ابن ابىدنيا، مناقب اميرالمؤمنين(ع) از ابن حنبل، ترجمه اميرالمؤمنين(ع) از تاريخ دمشق، ترجمه امام حسن و امام حسين(ع) از طبقات ابن سعد. علامه طباطبائى فهرستهايى از نُسَخ خطى نيز تهيه كرده است مانند: فهرست كتابخانه اميرالمؤمنين نجف، فهرست نسخ خطى آستان قدس، فهرست نسخ كتابخانههايى در بغداد و حجاز و تركيه و شيراز و تبريز. ديگر آثار وى عبارتند از: اهلالبيت فى مكتبة العربية، الغدير فى التراث الاسلامى، حياة الشيخ المفيد، مكتبة العلامة الحلّى، فى رحاب نهجالبلاغة، مخطوطات اللغة العربيه، فهرست تصانيف كراجكى، الحسين(ع) و السنه، المهدى(ع) فى السنة النبوية، حياة الشيخ يوسف بحرانى، شخصيت علمى و مشايخ شيخ طوسى و يادداشتها و مطالب منتخب از كتابخانهها كه در سفرهاى ايشان تنظيم شده است مانند: نتايج الاسفار، قيد الاوابد و جمع الشوارد و مقالات متعددى نيز از آن فقيد در مجله «تراثنا».
پانويس
منابع مقاله
- پایگاه دانشنامه اسلامی
- سلیمانی، مهدی، دانشوران قم، نگاهی به زندگی 204 تن از دانشمندان و بزرگان قمی یا مدفون در قم (گزیده ستارگان حرم)، تلخیص از علیرضا هزار، قم: زائر، 1384
وابستهها
الحدائق الناضرة في احکام العترة الطاهرة
ترجمة الامام الحسن علیهالسلام
ترجمة الامام الحسين و مقتله عليهالسلام
رسالة «طرق حديث» من کنت مولاه فعلي مولاه
أهلالبيت عليهمالسلام في المكتبة العربية
مطالب السؤول في مناقب آل الرسول
فهرست کتب الشیعة و أصولهم و أسماء المصنفین و أصحاب الأصول
طبقات أعلام الشيعة و هو نقباء البشر في القرن الرابع عشر (دار المرتضی)
قبسات من فضائل أميرالمومنين عليهالسلام
دستنويسهای به دست آمده از نهجالبلاغة تا پايان سده دهم هجرت
فضائل أمير المؤمنين علي بن أبيطالب عليهالسلام
دليل راه: کتابشناسی گزيده آثار دانشمندان اهل سنت درباره امام مهدی عجل الله تعالي فرجه الشريف