امام علی(ع) و مسائل حقوقی

امام علی (ع) و مسائل حقوقی
پدیدآوران	دشتی، محمد (نويسنده)
ناشر	مؤسسه فرهنگی تحقيقاتی اميرالمومنين (علیه السلام)
مکان نشر	ایران - قم
سال نشر	1381ش
چاپ	2
شابک	‎978-964-6422-30-6
موضوع	علی‌بن‌ابی‌طالب(ع)، امام اول، ۲۳ قبل از هجرت -۴۰ ق -- نظریه درباره حقوق
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	BP ۳۸/۰۹/ح۷د۵
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

امام علی (ع) و مسائل حقوقی، از آثار پژوهشگر ایرانی، فهرست‌نویس، نویسنده، مترجم و نهج‌البلاغه‌پژوه معاصر و بنیان‌گذار مؤسّسه تحقیقاتی امیرالمؤمنین(ع)، محمد دشتی (۱۳۳۰- ۱۳۸۰ش)، است که می‌کوشد نسل جوان معاصر را با عملکردها و پیام‌های عالی امام علی(ع) در زمینه حقوق متقابل انسان‌ها (امام و امت، همسران، والدین و فرزندان، خویشاوندان و...) و حتی حقوق حیوانات آشنا سازد. این کتاب، جلد دهم از مجموعه «آشنایی با الگوهاى رفتارى امام علی(ع)» است.

هدف و روش

• محمد دشتی همان گونه که از عنوان مجموعه («آشنایی با الگوهاى رفتارى امام علی(ع)») پیداست، در این کتاب، می‌کوشد سبک زندگی متعالی امام علی(ع) را برای عموم مردم توضیح دهد و در جهت رسیدن به این هدف، از سخنان و سیره ایشان و حکایات و خاطرات آموزنده تاریخی بهره می‌گیرد.
• محمد دشتی تأکید دارد که اثر حاضر، تنها برخى از «الگوهاى رفتارى» آن يگانۀ بشريّت، باب علم نبىّ‌، پدر بزرگوار امامان معصوم عليهم‌السلام، تنها مدافع پيامبر (ص) به هنگام بعثت و دوران طاقت فرساى هجرت، و جنگ‌ها و يورش‌هاى پياپى قريش، و نابودكنندۀ خط كفر و شرك و نفاق پنهان، اوّل حافظ و جامع قرآن، و قرآن مجسّم، حضرت اميرالمؤمنين على عليه‌السلام است كه همواره با قرآن بود، و با قرآن زيست و از قرآن گفت، و تا بهشت جاويدان، در كنار چشمۀ كوثر و پيامبر(ص)، وحدتشان جاودانه است.

ساختار و محتوا

• در کتاب حاضر (شامل مقدمه و 6 فصل)، موضوعات ذیل به ترتیب مطرح شده است:
• مقدمه نویسنده: الگوهاى رفتارى و عنصر زمان و مكان، اقسام الگوهاى رفتارى، ضرورت‌ها و فلسفۀ حقوق متقابل و حقوق متقابل در روابط اجتماعى.

1. «رعايت حقوق انسان‌ها»: كمك مساوى به دو زن فقير، حقوق انسانى زندانيان، رعايت حقوق مجرم حدّخورده، عزل فرماندار بد اخلاق بخاطر چند كيلو گندم، اداى حقّ هَمسَفَرِ مسيحى، آزادى مردم در بيعت كردن، حقّ مهمان، حمايت از حقوق كارگران و مردم، دفاع از شخصيّت اجتماعى مردم و سفارش به حق مردم.
2. «حقوق اقليّت‌هاى مذهبى»: صدور حكم به نفع يهودى در زره، رعايت حقوق اقليّت‌هاى مذهبى (اهل ذمّه)، نكوهش استاندار فارس بجهت بدرفتارى با زرتشتيان و حق بازنشستگى پيرمرد نصرانى.
3. «حقوق حيوانات»: پرسش از حقوق حيوانات، رعايت حقوق حيوانات و پرهيز از ستمكارى به حيوانات.
4. «دفاع از حقوق زن»: دفاع از حقوق زنى مظلوم، تحمّل مشكلات دفاع از مظلوم و رعايت احترام زنان دشمن.
5. «رعايت حقوق دشمن»: پرداخت ديه به دشمن شكست‌خورده، رعايت حقوق دشمن در جنگ، عفو دشمن شكست‌خورده و عفو عايشه.
6. «حقوق متقابل»: حقوق رهبر و ملّت، ره‌آورد حقوق متقابل، آفات عدم رعايت حقوق متقابل، حقوق متقابل اجتماعى: يارى رساندن به يكديگر، رعايت حقوق محرومان، رعايت عدالت، ترحّم به گناهكاران، حقوق پدر و فرزند، حقوق دوستان، حقوق نظاميان، حقوق پاكان، حقوق قضات و داوران، حقوق كارمندان دولتى، حقوق تجّار و صاحبان صنايع، حقوق محرومان، حقوق مراجعه كنندگان، حقوق زنان، حقوق مردان و همسران، حقوق اجتماعى مردم، حقوق حاجيان در مكّه و حقوق خويشاوندان.

• در پایان نیز با عنوان «در چشمه‌سار نهج‌البلاغه»، سخنانی از امام علی علیه‌السلام در نهج‌البلاغه درباره «حقوق متقابل مردم و دولت»، «حقوق متقابل پدر و فرزند»، «حقوق حيوانات» و «حقوق متقابل اجتماعى» بیان شده است.

نمونه مباحث

• از نظر سياسى، اجتماعى، هم ملّت بر رهبرى حقوقى دارد، و هم رهبر جامعه حقوقى بر عهدۀ ملّت دارد كه فرمود: وَ أَعْظَمُ مَا افْتَرَضَ - سُبْحَانَهُ - مِنْ تِلكَ الْحُقُوقِ حَقُّ الْوَالِي عَلَىٰ الرَّعِيَّةِ‌، وَحَقُّ الرَّعِيَّةِ عَلَىٰ الْوَالِي، فَرِيضَةٌ فَرَضَهَا اللّٰهُ - سُبْحَانَهُ - لِكُلٍّ عَلَىٰ كُلٍّ‌، فَجَعَلَهَا نِظَاماً لِأُلْفَتِهِمْ‌، وَعِزّاً لِدِينِهِمْ‌. فَلَيْسَتْ تَصْلُحُ الرَّعِيَّةُ إِلَّا بِصَلَاحِ الْوُلاَةِ‌، وَلَا تَصْلُحُ الْوُلاَةُ إِلَّا بِاسْتِقَامَةِ الرَّعِيَّةِ‌. و در ميان حقوق الهى بزرگ ترين حق، حق رهبر بر مردم، و حق مردم بر رهبر است، حق واجبى كه خداى سبحان، بر هر دو گروه لازم شمرد، و آن را عامل پايدارى پيوند ملّت و رهبر، و عزّت دين قرار داد. پس رعيّت اصلاح نمى‌شود جز آن كه زمامداران اصلاح گردند، و زمامداران اصلاح نمى‌شوند جز با درستكارى رعيّت).

منابع مقاله

• مقدمه و متن کتاب.