طباطبایی، سید عبدالعزیز

طباطبایی، سید عبدالعزیز

نام	طباطبایی، سید عبدالعزیز
نام‌های دیگر	طباطبایی یزدی، سید عبدالعزیز یزدی، عبدالعزیز بن جواد
نام پدر	سيد جواد
متولد	1308ش یا 1929م
محل تولد	نجف اشرف
رحلت	1374ش یا 1416ق یا 1996م
اساتید	آیت‌الله خويى آيت‌اللّه حاج آقا رضا صدر عبدالهادى شيرازى عبدالاعلى سبزوارى
برخی آثار	الحدائق الناضرة في احکام العترة الطاهرة ترجمة الإمام الحسين(ع) رسالة «طرق حديث» من کنت مولاه فعلي مولاه أهل‌البيت عليهم‌السلام في المكتبة العربية‌
کد مؤلف	AUTHORCODE01884AUTHORCODE

برای دیگر کاربردها، طباطبایی (ابهام‌ زدایی) را ببینید.

سيد عبدالعزيز طباطبايى (1308-1374ش)، كتاب‌شناس، نسخه‌شناس معاصر، از فعالترین محققان حوزه متون کهن در احیاء آثار شیعی

ولادت

سيد عبدالعزيز در چهارم آبان 1308 (مطابق 23 جمادى الاول 1348ق) در نجف اشرف متولد شد.

او از جانب پدر و مادر نوه عالم بزرگ مرحوم آيت‌اللّه سيد محمدكاظم طباطبائى يزدى(م 1328ق) صاحب العروة الوثقی است.

تحصیلات

وی پس از فراگيرى دروس مقدماتى علوم دينى و در پانزده سالگى همراه پدرش سيد جواد، از علماى نجف اشرف بود كه در سال 1363ق براى معالجه به ايران آمد

اساتيد

پس از درگذشت پدر به قم رفت و از درس مرحوم آيت‌اللّه حاج آقا رضا صدر استفاده كرد. سال بعد به نجف اشرف بازگشت و از حضرات آيات خويى، عبدالهادى شيرازى، عبدالاعلى سبزوارى، سيد هاشم حسينى طهرانى، ميرزا محمدعلى اردوبادى بهره برد و از مرحوم خويى؛ سيد عبدالهادى شيرازى و آقا بزرگ تهرانى اجازه روايت يافت.

به دليل علاقه وى به كتاب‌شناسى و بررسى و احياى ميراث كهن شيعه در نجف از دو شخصيت مشهور: آقا بزرگ تهرانى و علامه امينى تأثير پذيرفت. با تأسيس كتابخانه اميرالمؤمنين(ع) توسط علامه امينى در آنجا مشغول تحقيق و تدوين فهرست كتابخانه شد. در همين سالها براى شناسايى نُسَخ خطى، كتاب‌شناسى و ساير ظرايف و دقايق اين رشته، با مرحوم آقا بزرگ مراوده مستمر داشت.

در سال 1356ش كه با فشار رژيم عراق به ايران بازگشت، در شهر قم اقامت گزيد و به دليل جامعيتش، هر كسى از محضرش بهره‌اى مى‌برد. علاوه بر محققین و شاگردان، مؤسسات تحقيقاتى و علمى نيز از تجربه و تخصّص او بى نياز نبودند. مراكزى همچون: مؤسسه آل البيت، مركز الغدير، بنياد پژوهش‌هاى اسلامى آستان قدس، دايرةالمعارف بزرگ اسلامى و... با ايشان ارتباط داشتند و آثار زيادى با نظارت و همكارى مستقيم وى تحقيق و چاپ شد ضمن اينكه در مجامع و همايش‌هاى علمى مختلف داخل و خارج كشور شركت مى‌جست. تعداد 94 عنوان كتاب با استفاده از راهنمايى‌ها يادداشت‌هاى او به ثمر رسيد و فهرست‌هاى زيادى را از نُسَخ خطى داخل و خارج كشور تهيه كرد.

همه كسانى كه با محقق طباطبايى(ره) آشنايى داشتند به صفاى روح او و خلوص و ارادت ايشان به مقام شامخ اهل‌بيت عصمت و طهارت(ع) و همچنين تبحّر و تخصّص او در كتاب‌شناسى شيعه، اذغان دارند. از خصوصيات بارز آن بزرگوار سماحت و سخاوت وى در كمك به پژوهشگران و شاگردان بود كه همه كسانى كه از او استفاده كرده‌اند، به اين خصيصه اشاره مى‌كنند.

آثار

آثار ايشان فراوان است كه بخشى از آنها را در تكميل تأليفات دو استادش آقا بزرگ و علامه امينى تأليف نمود مانند: مستدرك الذريعه، اضواء على الذريعه، معجم اعلام الشيعه، تعليقات على طبقات اعلام الشيعه، تنظيم و تصحيح نقباء البشر، على ضفاف الغدير، انباء السماء برزية كربلا. بخش ديگر تحقيق و تصحيح آثار بزرگان است مانند: فهرست منتجب‌الدين، الاربعون المنتقى من مناقب المرتضى، عقدالدرر فى اخبار المهدى المنتظر، مقتل اميرالمؤمنين(ع) از ابن ابى دنيا، مناقب اميرالمؤمنين(ع) از ابن حنبل، ترجمه اميرالمؤمنين(ع) از تاريخ دمشق، ترجمه امام حسن و امام حسين(ع) از طبقات ابن سعد. علامه طباطبائى فهرست‌هايى از نُسَخ خطى نيز تهيه كرده است مانند: فهرست كتابخانه اميرالمؤمنين نجف، فهرست نسخ خطى آستان قدس، فهرست نسخ كتابخانه‌هايى در بغداد و حجاز و تركيه و شيراز و تبريز. ديگر آثار وى عبارتند از: اهل‌البيت فى مكتبة العربية، الغدير فى التراث الاسلامى، حياة الشيخ المفيد، مكتبة العلامة الحلّى، فى رحاب نهج‌البلاغة، مخطوطات اللغة العربيه، فهرست تصانيف كراجكى، الحسين(ع) و السنه، المهدى(ع) فى السنة النبوية، حياة الشيخ يوسف بحرانى، شخصيت علمى و مشايخ شيخ طوسى و يادداشت‌ها و مطالب منتخب از كتابخانه‌ها كه در سفرهاى ايشان تنظيم شده است مانند: نتايج الاسفار، قيد الاوابد و جمع الشوارد و مقالات متعددى نيز از آن فقيد در مجله «تراثنا».

وفات

اين عالم بزرگ و كم‌نظير، به علت نارسايى شديد قلبى در هفتم ماه رمضان 1416 مطابق 18 اسفند ماه 1374 رحلت نمود. با دفن او در حجره 14 صحن بزرگ در جوار حرم مطهر حضرت معصومه سلام‌الله علیها مدفون گشت.

منابع مقاله

پایگاه دانشنامه اسلامی

وابسته‌ها

الحدائق الناضرة في احکام العترة الطاهرة

ترجمة الامام الحسن علیه‌السلام

ترجمة الإمام الحسين(ع)

ترجمة الامام الحسين و مقتله عليه‌السلام

رسالة «طرق حديث» من کنت مولاه فعلي مولاه

أهل‌البيت عليهم‌السلام في المكتبة العربية‌

مطالب السؤول في مناقب آل الرسول

فهرست کتب الشیعة و أصولهم و أسماء المصنفین و أصحاب الأصول

طبقات أعلام الشيعة و هو نقباء البشر في القرن الرابع عشر (دار المرتضی)

معجم أعلام الشیعة

الحسين و السنة

الغدير في التراث الإسلامي

قبسات من فضائل أميرالمومنين‌ عليه‌السلام

دستنويس‌های به دست آمده از نهج‌البلاغة تا پايان سده دهم هجرت

فضائل أمير المؤمنين علي بن أبي‌طالب‌ عليه‌السلام

فضائل أميرالمؤمنين علي بن أبي‌طالب(ع)