الموسوعة العلمية، التفسير و علوم القرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - ' '''' به ''''') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
|||
| (۳۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
[[کرباسی، محمد]] (گردآورنده) | [[کرباسی، محمد]] (گردآورنده) | ||
[[اولين همايش بين‌المللي ميراث مشترک ايران و عراق .دبير خانه]] (...) | [[اولين همايش بين‌المللي ميراث مشترک ايران و عراق.دبير خانه]] (...) | ||
| زبان =عربی | | زبان =عربی | ||
| کد کنگره = | | کد کنگره = | ||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
| شابک =978-964-988-806-4 | | شابک =978-964-988-806-4 | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =40789 | ||
| کتابخوان همراه نور =40789 | |||
| کد پدیدآور =20963 | | کد پدیدآور =20963 | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| خط ۳۰: | خط ۳۱: | ||
}} | }} | ||
'''الموسوعة العلمية، التفسير و علوم القرآن'''، | '''الموسوعة العلمية، التفسير و علوم القرآن'''، مجموعه‌ای است از آثار در زمینه تفسیر و علوم قرآنی که توسط [[کرباسی، محمد|محمد کرباسی]] (معاصر) گردآوری شده است. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
این کتاب | این کتاب یک‌جلدی شامل پنج اثر زیر است: | ||
# «حل مشكلات آيات القرآن»؛ | # «حل مشكلات آيات القرآن»؛ | ||
# «إنارة الحالك في قراءة ملك و مالك»؛ | # «إنارة الحالك في قراءة ملك و مالك»؛ | ||
| خط ۴۰: | خط ۴۱: | ||
# «أرجوزة في أسامي سور القرآن». | # «أرجوزة في أسامي سور القرآن». | ||
در ابتدای هریک از این آثار | در ابتدای هریک از این آثار مقدمه‌ای نگاشته شده است. بیشتر این مقدمات، حاوی زندگی‌نامه نویسنده آن اثر می‌باشد. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
===حل مشكلات آيات القرآن=== | ===حل مشكلات آيات القرآن=== | ||
اثر [[نراقی، مهدی بن ابی‌ذر|محمدمهدی نراقی]] (متوفی 1209)، کتابی است که به رفع اشکال و ابهام از برخی از آیات قرآن اختصاص یافته است. این اثر با | اثر [[نراقی، مهدی بن ابی‌ذر|محمدمهدی نراقی]] (متوفی 1209)، کتابی است که به رفع اشکال و ابهام از برخی از آیات قرآن اختصاص یافته است. این اثر با مقدمه‌ای کوتاهی درباره نویسنده آغاز می‌شود. | ||
آیه نور، اولین | آیه نور، اولین آیه‌ای است که نویسنده به شرح و توضیح مبهمات آن می‌پردازد. در این آیه شریفه خداوند متعال، نورش را به «مشكات فيها مصباح...» تشبیه نموده است. مشبه‌به در اینجا امری مرکب است که مشتمل بر امور متعدد می‌شود. برای اینکه تشبیه صحیح باشد باید مشبه نیز مرکب باشد. | ||
چون خداوند از ترکیب بری است، بنابراین مفسرین | چون خداوند از ترکیب بری است، بنابراین مفسرین دست‌به‌قلم شده و برای پاسخ به آن، به کتب روایی و تفسیری مراجعه نموده‌اند. بیشتر مفسرین بر این عقیده‌اند که مراد از «نوره» در این آیه شریفه، نور پیامبر(ص) است؛ بنابراین نور آسمان‌ها به معنای دارای نور آسمان‌ها یا صاحب نور آسمان‌ها است. طبق این نظریه، خداوند سبحان، صفت شگفت پیامبر خویش را در افاضه و اشراق به صفت «مشکات» تشبیه کرده و قلب او را به «مصباحی» در این مشکات تشبیه فرموده است...<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/23471/1/11 ر.ک: متن کتاب، ص11]</ref>. | ||
شش نظر دیگر نیز در | شش نظر دیگر نیز در این‌باره ارائه شده است که برخی از آنها از منابع اهل سنت نقل گردیده است<ref>ر.ک: همان، ص12-16</ref>. | ||
در آیه 22 سوره کهف، خداوند چنین فرموده است: '''سَيقُولُونَ ثَلاٰثَةٌ رٰابِعُهُمْ كلْبُهُمْ وَ يقُولُونَ خَمْسَةٌ سٰادِسُهُمْ كلْبُهُمْ رَجْماً بِالْغَيبِ وَ يقُولُونَ سَبْعَةٌ وَ ثٰامِنُهُمْ كلْبُهُمْ'''. در این آیه شریفه، جمله سوم آن با واو شروع شده، | در آیه 22 سوره کهف، خداوند چنین فرموده است:'''سَيقُولُونَ ثَلاٰثَةٌ رٰابِعُهُمْ كلْبُهُمْ وَ يقُولُونَ خَمْسَةٌ سٰادِسُهُمْ كلْبُهُمْ رَجْماً بِالْغَيبِ وَ يقُولُونَ سَبْعَةٌ وَ ثٰامِنُهُمْ كلْبُهُمْ'''. در این آیه شریفه، جمله سوم آن با واو شروع شده، درصورتی‌که چنین به نظر می‌رسد که با شیوه قبل مقداری متفاوت است. نویسنده می‌گوید: فایده این واو، تأکید لصوق صفت به موصوف و دلالت بر این است که اتصاف موصوف به این صفت، امری ثابت و مستقر است. در واقع این واو بر جمله وصفیه (صفت برای نکره) داخل می‌شود؛ چنان‌که بر جمله حالیه (حال برای معرفه) نیز وارد می‌گردد؛ بنابراین، این واو نشانگر این است که کسانی که گفتند: «اصحاب کهف هفت نفر بودند و هشتمین آنها سگشان بود»، از روی علم سخن گفتند نه از روی حدس و گمان؛ لذا عبارت «رجما بالغيب» بر گفتار آنها مقدم شده و پس از آن ذکر نشده است...<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/23471/1/17 ر.ک: همان، ص17]</ref>. | ||
نویسنده در ادامه، چهل آیه دیگر را ذکر | نویسنده در ادامه، چهل آیه دیگر را ذکر می‌کند و ابهامات آنها را برطرف می‌نماید و اشکالات وارده را پاسخ می‌دهد. | ||
===إنارة الحالك في قراءة ملك و مالك=== | ===إنارة الحالك في قراءة ملك و مالك=== | ||
تألیف [[شریعت اصفهانی، فتح‌الله|ملا | تألیف [[شریعت اصفهانی، فتح‌الله|ملا فتح‌الله اصفهانی]] (1266-1339ق)، ملقب به [[شریعت اصفهانی، فتح‌الله|شیخ‌الشریعه]]، کتابی است مبسوط درباره سوره حمد و اختلاف قرائتهای قرآن. نویسنده در این کتاب قرائتهای غیر مشهور، در 26 آیه از قرآن را بررسی کرده و آنچه را با رسم‌الخط قرآن مخالف یا موافق است، با بیانی رسا و زیبا بیان کرده است. وی در این نوشته پس از آوردن ده مقدمه، با دوازده دلیل ثابت می‌کند که در آیه'''مالك يوم الدين'''، در سوره حمد، بهتر است به‌جای «مالك»، «ملك» خوانده شود. در خاتمه کتاب نیز احادیثی که اهل سنت درباره تحریف قرآن نقل کرده را مورد بررسی قرار داده است. [[شریعت اصفهانی، فتح‌الله|آیت‌الله شریعت]] در دهم صفر سال 1324ق، این نوشته را به پایان برده است و یکی از شاگردانش به نام شیخ عبدالحسین حلی نجفی آن را به فارسی ترجمه کرده است<ref>ر.ک: محمدی، محمدعلی، ص74</ref>. | ||
در ابتدای این اثر | در ابتدای این اثر مقدمه‌ای به قلم محقق اثر، عبدالعلی اسدی نوشته شده که در آن به زندگی‌نامه [[شریعت اصفهانی، فتح‌الله|شیخ‌الشریعه اصفهانی]] و مختصری درباره روش خود در تحقیق این اثر اشاره کرده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/23471/1/65 ر.ک: متن کتاب، ص65-69]</ref>. | ||
===بلوغ منی الجنان في تفسير بعض ألفاظ القرآن=== | ===بلوغ منی الجنان في تفسير بعض ألفاظ القرآن=== | ||
تألیف [[غراوی، محمدرضا|شیخ محمدرضا بن قاسم غراوی]] (متوفی 1385ق)، کتابی است که نویسنده در آن، برخی از الفاظ و واژگان قرآن را به زبان عربی شرح داده است. در ابتدای این اثر ترجمه نویسنده | تألیف [[غراوی، محمدرضا|شیخ محمدرضا بن قاسم غراوی]] (متوفی 1385ق)، کتابی است که نویسنده در آن، برخی از الفاظ و واژگان قرآن را به زبان عربی شرح داده است. در ابتدای این اثر ترجمه نویسنده به‌همراه نسخ مورد استفاده محقق و تصاویری از آن آمده است. | ||
این اثر توسط عبدالعلی اسدی مورد تحقیق قرار گرفته است. | این اثر توسط عبدالعلی اسدی مورد تحقیق قرار گرفته است. | ||
| خط ۷۱: | خط ۷۲: | ||
اثر [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|آقابزرگ طهرانی]] (1292-1390ق)، کتابی است در دفاع از [[نوری، حسین بن محمدتقی|حاجی نوری]] صاحب «فصل الخطاب في تحريف الكتاب». | اثر [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|آقابزرگ طهرانی]] (1292-1390ق)، کتابی است در دفاع از [[نوری، حسین بن محمدتقی|حاجی نوری]] صاحب «فصل الخطاب في تحريف الكتاب». | ||
[[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|آقابزرگ]]، استادش حاجی را از قول به تحریف به معنی تغییر و تبدیل تبرئه | [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|آقابزرگ]]، استادش حاجی را از قول به تحریف به معنی تغییر و تبدیل تبرئه می‌نماید و از طرفی تحریف به معنی تنقیص را با ادله تاریخی اثبات می‌کند. این کتاب را فرزند مؤلف، آقای علینقی منزوی به فارسی ترجمه نموده است<ref>ر.ک: مشکور، محمدجواد، ص667</ref>. | ||
[[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|آقابزرگ]] در این اثر درباره «فصل الخطاب» گفته است: استادم (محدث نوری) مرادش این است که قرآن موجود، پس از جمع عثمانی، افزایش و کاستی نپذیرفته است و «مردم مراد مرا برعکس | [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|آقابزرگ]] در این اثر درباره «فصل الخطاب» گفته است: استادم (محدث نوری) مرادش این است که قرآن موجود، پس از جمع عثمانی، افزایش و کاستی نپذیرفته است و «مردم مراد مرا برعکس فهمیده‌اند و حتی صلاح بود نام کتابم را فصل الخطاب في عدم تحريف الكتاب می‌گذاشتم. مراد من افکندن بخشی از وحی نازلشده است و اگر می‌خواهید نام کتاب مرا «القول الفاصل في إسقاط بعض الوحي النازل» بگذارید»<ref>ر.ک: نصیری، علی، ج3، ص474</ref>. | ||
در ابتدای این اثر ترجمه نویسنده و تصاویری از نسخ خطی توسط محقق کتاب علی بن موسی نجفی آورده شده است. | در ابتدای این اثر ترجمه نویسنده و تصاویری از نسخ خطی توسط محقق کتاب علی بن موسی نجفی آورده شده است. | ||
=== أرجوزة في أسامي سور القرآن=== | === أرجوزة في أسامي سور القرآن=== | ||
تألیف | تألیف رضی‌الدین هاشمی، اثری است منظوم در ذکر نام سور قرآن. | ||
نویسنده، نام یکصدوچهارده سوره را در سی بیت به شکل زیبایی جای داده؛ | نویسنده، نام یکصدوچهارده سوره را در سی بیت به شکل زیبایی جای داده؛ به‌گونه‌ای که ترتیب آن از حمد آغاز و به ناس ختم می‌شود. این اثر برای کسانی که علاقه‌مند به حفظ ترتیبی سور قرآن هستند بسیار مفید است. | ||
ابیات ابتدایی کتاب چنین است: | ابیات ابتدایی کتاب چنین است: | ||
| خط ۹۵: | خط ۹۶: | ||
فهرست محتویات در انتهای کتاب قید شده است. | فهرست محتویات در انتهای کتاب قید شده است. | ||
پاورقی‌های این اثر به ذکر منابع مطالب کتاب و گاه توضیح برخی از مباحث<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/23471/1/88 مثلا ر.ک: پاورقی، ص88] و [https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/23471/1/189 189]</ref> یا شرح برخی از لغات<ref>مثلا [https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/23471/1/181 ر.ک: همان، ص181]</ref> اختصاص یافته است. | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references /> | <references/> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
# مقدمات و متن کتاب. | # مقدمات و متن کتاب. | ||
# محمدی، محمدعلی، «ملا | # محمدی، محمدعلی، «ملا فتح‌الله اصفهانی، شیخ شریعت»، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، قم، اول، 1377ش. | ||
#[[:noormags:292817|مشکور، محمدجواد، تاریخ مذهب شیعه (11)، مجله جلوه، خرداد 1325، شماره 12، درج در پایگاه مجلات تخصصی نور (نورمگز)]]. | #[[:noormags:292817|مشکور، محمدجواد، تاریخ مذهب شیعه (11)، مجله جلوه، خرداد 1325، شماره 12، درج در پایگاه مجلات تخصصی نور (نورمگز)]]. | ||
# نصیری، علی، معرفت قرآنی (یادنگار | # نصیری، علی، معرفت قرآنی (یادنگار آیت‌الله محمدهادی معرفت)، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ اول، 1387ش. | ||
== وابسته‌ها == | {{الگو:علوم قرآنی}} | ||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۹ ژوئیهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۶:۵۸
| الموسوعة العلمية، التفسير و علوم القرآن | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | کرباسی، محمد (گردآورنده) اولين همايش بين‌المللي ميراث مشترک ايران و عراق.دبير خانه (...) |
| ناشر | مجمع ذخائر اسلامی مرکز النجف الأشرف للتأليف و التوثيق و النشر |
| مکان نشر | ايران - قم عراق - نجف اشرف |
| سال نشر | مجلد1: 1393ش , 2015م, |
| شابک | 978-964-988-806-4 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
الموسوعة العلمية، التفسير و علوم القرآن، مجموعه‌ای است از آثار در زمینه تفسیر و علوم قرآنی که توسط محمد کرباسی (معاصر) گردآوری شده است.
ساختار
این کتاب یک‌جلدی شامل پنج اثر زیر است:
- «حل مشكلات آيات القرآن»؛
- «إنارة الحالك في قراءة ملك و مالك»؛
- «بلوغ منی الجنان في تفسير بعض ألفاظ القرآن»؛
- «النقد اللطيف في نفي التحريف عن القرآن الشريف»؛
- «أرجوزة في أسامي سور القرآن».
در ابتدای هریک از این آثار مقدمه‌ای نگاشته شده است. بیشتر این مقدمات، حاوی زندگی‌نامه نویسنده آن اثر می‌باشد.
گزارش محتوا
حل مشكلات آيات القرآن
اثر محمدمهدی نراقی (متوفی 1209)، کتابی است که به رفع اشکال و ابهام از برخی از آیات قرآن اختصاص یافته است. این اثر با مقدمه‌ای کوتاهی درباره نویسنده آغاز می‌شود.
آیه نور، اولین آیه‌ای است که نویسنده به شرح و توضیح مبهمات آن می‌پردازد. در این آیه شریفه خداوند متعال، نورش را به «مشكات فيها مصباح...» تشبیه نموده است. مشبه‌به در اینجا امری مرکب است که مشتمل بر امور متعدد می‌شود. برای اینکه تشبیه صحیح باشد باید مشبه نیز مرکب باشد.
چون خداوند از ترکیب بری است، بنابراین مفسرین دست‌به‌قلم شده و برای پاسخ به آن، به کتب روایی و تفسیری مراجعه نموده‌اند. بیشتر مفسرین بر این عقیده‌اند که مراد از «نوره» در این آیه شریفه، نور پیامبر(ص) است؛ بنابراین نور آسمان‌ها به معنای دارای نور آسمان‌ها یا صاحب نور آسمان‌ها است. طبق این نظریه، خداوند سبحان، صفت شگفت پیامبر خویش را در افاضه و اشراق به صفت «مشکات» تشبیه کرده و قلب او را به «مصباحی» در این مشکات تشبیه فرموده است...[۱].
شش نظر دیگر نیز در این‌باره ارائه شده است که برخی از آنها از منابع اهل سنت نقل گردیده است[۲].
در آیه 22 سوره کهف، خداوند چنین فرموده است:سَيقُولُونَ ثَلاٰثَةٌ رٰابِعُهُمْ كلْبُهُمْ وَ يقُولُونَ خَمْسَةٌ سٰادِسُهُمْ كلْبُهُمْ رَجْماً بِالْغَيبِ وَ يقُولُونَ سَبْعَةٌ وَ ثٰامِنُهُمْ كلْبُهُمْ. در این آیه شریفه، جمله سوم آن با واو شروع شده، درصورتی‌که چنین به نظر می‌رسد که با شیوه قبل مقداری متفاوت است. نویسنده می‌گوید: فایده این واو، تأکید لصوق صفت به موصوف و دلالت بر این است که اتصاف موصوف به این صفت، امری ثابت و مستقر است. در واقع این واو بر جمله وصفیه (صفت برای نکره) داخل می‌شود؛ چنان‌که بر جمله حالیه (حال برای معرفه) نیز وارد می‌گردد؛ بنابراین، این واو نشانگر این است که کسانی که گفتند: «اصحاب کهف هفت نفر بودند و هشتمین آنها سگشان بود»، از روی علم سخن گفتند نه از روی حدس و گمان؛ لذا عبارت «رجما بالغيب» بر گفتار آنها مقدم شده و پس از آن ذکر نشده است...[۳].
نویسنده در ادامه، چهل آیه دیگر را ذکر می‌کند و ابهامات آنها را برطرف می‌نماید و اشکالات وارده را پاسخ می‌دهد.
إنارة الحالك في قراءة ملك و مالك
تألیف ملا فتح‌الله اصفهانی (1266-1339ق)، ملقب به شیخ‌الشریعه، کتابی است مبسوط درباره سوره حمد و اختلاف قرائتهای قرآن. نویسنده در این کتاب قرائتهای غیر مشهور، در 26 آیه از قرآن را بررسی کرده و آنچه را با رسم‌الخط قرآن مخالف یا موافق است، با بیانی رسا و زیبا بیان کرده است. وی در این نوشته پس از آوردن ده مقدمه، با دوازده دلیل ثابت می‌کند که در آیهمالك يوم الدين، در سوره حمد، بهتر است به‌جای «مالك»، «ملك» خوانده شود. در خاتمه کتاب نیز احادیثی که اهل سنت درباره تحریف قرآن نقل کرده را مورد بررسی قرار داده است. آیت‌الله شریعت در دهم صفر سال 1324ق، این نوشته را به پایان برده است و یکی از شاگردانش به نام شیخ عبدالحسین حلی نجفی آن را به فارسی ترجمه کرده است[۴].
در ابتدای این اثر مقدمه‌ای به قلم محقق اثر، عبدالعلی اسدی نوشته شده که در آن به زندگی‌نامه شیخ‌الشریعه اصفهانی و مختصری درباره روش خود در تحقیق این اثر اشاره کرده است[۵].
بلوغ منی الجنان في تفسير بعض ألفاظ القرآن
تألیف شیخ محمدرضا بن قاسم غراوی (متوفی 1385ق)، کتابی است که نویسنده در آن، برخی از الفاظ و واژگان قرآن را به زبان عربی شرح داده است. در ابتدای این اثر ترجمه نویسنده به‌همراه نسخ مورد استفاده محقق و تصاویری از آن آمده است.
این اثر توسط عبدالعلی اسدی مورد تحقیق قرار گرفته است.
شیخ غراوی، کتابش را با شرح مختصری از واژگان سوره حمد آغاز کرده و با سوره ناس به پایان برده است.
النقد اللطيف في نفي التحريف عن القرآن الشريف
اثر آقابزرگ طهرانی (1292-1390ق)، کتابی است در دفاع از حاجی نوری صاحب «فصل الخطاب في تحريف الكتاب».
آقابزرگ، استادش حاجی را از قول به تحریف به معنی تغییر و تبدیل تبرئه می‌نماید و از طرفی تحریف به معنی تنقیص را با ادله تاریخی اثبات می‌کند. این کتاب را فرزند مؤلف، آقای علینقی منزوی به فارسی ترجمه نموده است[۶].
آقابزرگ در این اثر درباره «فصل الخطاب» گفته است: استادم (محدث نوری) مرادش این است که قرآن موجود، پس از جمع عثمانی، افزایش و کاستی نپذیرفته است و «مردم مراد مرا برعکس فهمیده‌اند و حتی صلاح بود نام کتابم را فصل الخطاب في عدم تحريف الكتاب می‌گذاشتم. مراد من افکندن بخشی از وحی نازلشده است و اگر می‌خواهید نام کتاب مرا «القول الفاصل في إسقاط بعض الوحي النازل» بگذارید»[۷].
در ابتدای این اثر ترجمه نویسنده و تصاویری از نسخ خطی توسط محقق کتاب علی بن موسی نجفی آورده شده است.
أرجوزة في أسامي سور القرآن
تألیف رضی‌الدین هاشمی، اثری است منظوم در ذکر نام سور قرآن.
نویسنده، نام یکصدوچهارده سوره را در سی بیت به شکل زیبایی جای داده؛ به‌گونه‌ای که ترتیب آن از حمد آغاز و به ناس ختم می‌شود. این اثر برای کسانی که علاقه‌مند به حفظ ترتیبی سور قرآن هستند بسیار مفید است.
ابیات ابتدایی کتاب چنین است:
| يا راغبا في نظم أسماء السور | دونك نظما دونه نظم الدرر | |
| أولها الفاتحة المنورة | و آل عمران عقيب البقرة | |
| و بعدهن سورة النساء | و تلوها مائدة السماء[۸] |
در ابتدای این اثر تصاویری از نسخ خطی آمده است.
وضعیت کتاب
فهرست محتویات در انتهای کتاب قید شده است.
پاورقی‌های این اثر به ذکر منابع مطالب کتاب و گاه توضیح برخی از مباحث[۹] یا شرح برخی از لغات[۱۰] اختصاص یافته است.
پانویس
- ↑ ر.ک: متن کتاب، ص11
- ↑ ر.ک: همان، ص12-16
- ↑ ر.ک: همان، ص17
- ↑ ر.ک: محمدی، محمدعلی، ص74
- ↑ ر.ک: متن کتاب، ص65-69
- ↑ ر.ک: مشکور، محمدجواد، ص667
- ↑ ر.ک: نصیری، علی، ج3، ص474
- ↑ ر.ک: متن کتاب، ص318
- ↑ مثلا ر.ک: پاورقی، ص88 و 189
- ↑ مثلا ر.ک: همان، ص181
منابع مقاله
- مقدمات و متن کتاب.
- محمدی، محمدعلی، «ملا فتح‌الله اصفهانی، شیخ شریعت»، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، قم، اول، 1377ش.
- مشکور، محمدجواد، تاریخ مذهب شیعه (11)، مجله جلوه، خرداد 1325، شماره 12، درج در پایگاه مجلات تخصصی نور (نورمگز).
- نصیری، علی، معرفت قرآنی (یادنگار آیت‌الله محمدهادی معرفت)، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ اول، 1387ش.