مفهوم النص دراسة في علوم القرآن

مفهوم النص دراسة في علوم القرآن تألیف نصر حامد ابوزيد، كتاب پيرامون مسائل علوم قرآن نوشته شده كه در آن مؤلف بعضى از موضوعات مهم علوم قرآنى را همچون:مفهوم وحى مكى و مدنى، نسخ، اعجاز، عام و خاص و... را مورد بحث و بررسى قرار مى‌دهند

مفهوم النص دراسه فی علوم القرآن
پدیدآوران	ابوزید، نصر حامد (نویسنده)
ناشر	المرکز الثقافي العربي
مکان نشر	بیروت - لبنان
سال نشر	2000 م
چاپ	5
موضوع	تاویل قرآن - علوم قرآنی قرآن - مسایل ادبی
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏69‎‏/‎‏5‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏م‎‏7
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

آنچه كه در اين كتاب به چشم مى‌خورد، ديدگاه‌هاى مؤلف است كه پيرامون موضوعات ارائه شده است وى با ديدگاهى جديد و از زاويه‌اى نو، مسائل را مورد بررسى قرار داده و به عبارت ديگر وى كوشيده است

مباحث علوم قرآنى را از منظرى تازه و با نگرشى امروزى مورد تجزيه و تحليل قرار دهد و لذا اين اثر در بيان موضوعات لوم قرآنى، اثرى نو و جديد به شمار مى‌رود.

نويسندۀ كتاب معتقد است كه متن قرآن با واقعيت پيوندى اساسى دارد.

لذا براى شناخت مفاهم قرآنى، شناخت واقعيت‌هاى(زمان نزول) امرى لازم و ضرورى است.

وى در بخش پايانى كتاب افكار و عقايد غزالى را (در كتاب جواهر القرآن) مورد نقد و بررسى قرار مى‌دهد.

ساختار

كتاب داراى 3 بخش مى‌باشد كه بخش اول و دوم آن داراى 5 فصل است مطالب آن به قرار زير است:

بخش اول:شكل گيرى و شكل دهى متن در فرهنگ

فصل اول:مفهوم وحى شامل:وحى عملى ارتباطى است/ارتباط بشر يا جن /وحى قرآن/قرآن و كتاب/رسالت.

فصل دوم:نخستين گيرنده وحى شامل: محمد(ص) و حنيفيت/آيين ابراهيم/نخستين ارتباط

فصل سوم:مكى و مدنى شامل:معيارهاى تفكيك/معيار اسلوب / روش تلفيق ميان روايات/فرض تكرار نزول/تفكيك ميان متن قرآنى و حكم آن

فصل چهارم:اسباب نزول شامل: علت پاره پاره بودن نزول/کیفیت تبخيم/تعيين سبب نزول / تكرار نزول يك آيه به اسباب مختلف

فصل پنجم:ناسخ و منسوخ شامل: مفهوم نسخ/كاركرد نسخ/گونه‌هاى نسخ/نسخ و ازلى بودن قرآن

بخش دوم:ساز و كارهاى متن شامل:

فصل اول:اعجاز شامل: قرآن و شعر/قرآن و سجع/جنبه‌هاى برون متنى اعجاز/ جنبه‌هاى درون متنى اعجاز/اعجاز در زبان متن قرآن

ويژگى‌ها

1. بخش اول-فصل اول-در اين فصل پس از تعريف وحى و اقسام آن پيرامون کیفیت ارتباط خدا با فرشتۀ وحى از يك طرف و ارتباط فرشتۀ وحى با انبياء از طرف ديگر، توضيحاتى را ارائه مى‌نمايد
2. بخش اول-فصل چهارم(اسباب نزول)-در اين فصل پس از بيان اسباب نزول، بحث تعدد نزول را مطرح نموده و معتقد است كه قبول روايات تعدد نزول مستلزم فراموشى آيه از طرف پيامبر(ص) مى‌باشد و لذا قابل قبول نيست
3. بخش دوم-فصل اول:اعجاز در اين فصل تفاوت‌هاى متن قرآن با شعر شاعران و نيز تشابه آن دو را بررسى مى‌نمايند
4. بخش دوم-فصل پنجم: در اين فصل پس از بيان معناى لغوى و اصطلاحى تاويل و تفسير، كاربردهاى مختلف تاويل را همراه با نمونه‌اى از آيات بيان نمود. در ادامه تفاوت بين تاويل و تفسير را ذكر مى‌نمايد

فصل دوم:مناسبت ميان آيات و سوره‌ها

فصل سوم:غموض و وضوح شامل: مفهوم و منطوق/مجمل/اختلاف‌هاى موهم تناقض/حروف مقطعه

فصل چهارم:عام و خاص شامل: ساز و كارهاى عموم/ساز و كارهاى خصوص/مطلق و مقيد

فصل پنجم:تفسير و تاويل شامل: معناى لغوى تفسير و تاويل/معناى اصطلاحى تفسير و تاويل/ساز و كارهاى تاويل

بخش سوم:تغيير مفهوم و كاركرد متن شامل: علوم قشر و صدف/علوم لباب(طبقۀ عليا)/علوم لباب(طبقۀ سفلى)/ جايگاه فقيهان و متكلمان/تاويل از قشر به لب/تاويل از مجاز به حقيقت / عوام و خواص/تفاوت لايه‌هاى متن

نسخه شناسى

كتاب يك جلد، متن آن عربى و داراى 317 صفحه است و داراى فهرست:

الف:منابع و مآخذ

ب:موضوعات

تذكر:اين كتاب با عنوان: «معناى متن پژوهشى در علوم قرآن» توسط مرتضى كريمى نيا ترجمه شده است

نسخه شناسى ترجمه

كتاب يك جلد، متن آن فارسى(ترجمه)، داراى 571 صفحه و داراى فهرست:

1. مصادر كتاب
2. مراجع ترجمه و تحقيق
3. فهرست معادل‌ها (عربى-فارسى)
4. آيات
5. اشخاص
6. نمايه‌هاى كتاب
7. نمايه‌هاى مكان‌ها
8. اقوام-فرقه‌ها و وقايع
9. نمايه موضوعات كتاب
10. موضوعات كتاب
11. مؤلف:نصر حامد ابوزيد
12. مترجم:مرتضى كريمى نيا
13. ترجمه:معناى متن پژوهش درعلوم قرآنى
14. در پايان كتاب خلاصه‌اى از زندگى مؤلف توسط مترجم، ذكر شده
15. گفتگوى مترجم با مؤلف.