آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    جز (جایگزینی متن - '= ' به '=')
    برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
     
    (۱۴۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۹ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    <div class='wikiInfo'>
    <div class="wikiInfo">
    [[پرونده:NUR00082.jpg|بندانگشتی|آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین]]
    [[پرونده:NUR00082.jpg|بندانگشتی|آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین]]
    {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
    {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
    |-
    |-
    ! نام!! data-type='authorName'|آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین
    ! نام!! data-type="authorName" |آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین
    |-
    |-
    |نام های دیگر  
    |نام‌های دیگر  
    |data-type='authorOtherNames'| خراسانی، آخ‍ون‍د م‍لا م‍ح‍م‍دک‍اظم‌
    | data-type="authorOtherNames" | خراسانی، آخ‍ون‍د م‍لا م‍ح‍م‍دک‍اظم‌
     
    خ‍راس‍ان‍ی‌، م‍ح‍م‍دک‍اظم ب‍ن ح‍س‍ی‍ن‌
    خ‍راس‍ان‍ی‌، م‍ح‍م‍دک‍اظم‌ ب‍ن‌ ح‍س‍ی‍ن‌
    محقق خراسانى
    آخوند ملا محمدکاظم هروی خراسانی
    |-
    |-
    |نام پدر  
    |نام پدر  
    |data-type='authorfatherName'|
    | data-type="authorfatherName" |حسین
    |-
    |-
    |متولد  
    |متولد  
    |data-type='authorbirthDate'|
    | data-type="authorbirthDate" |1255 هجرى قمرى
    |-
    |-
    |محل تولد
    |محل تولد
    |data-type='authorBirthPlace'|مشهد مقدس
    | data-type="authorBirthPlace" |مشهد مقدس
    |-
    |-
    |رحلت  
    |رحلت  
    |data-type='authorDeathDate'|1290 هـ.ش یا 1329 هـ.ق یا 1911 م
    | data-type="authorDeathDate" |1290 ش یا 1329 ق یا 1911 م
    |-
    |-
    |اساتید
    |اساتید
    |data-type='authorTeachers'|
    | data-type="authorTeachers" | شيخ انصاری، آیت‌الله شهابی، سيد‌ ‎على شوشترى، [[قزوینی، مهدی|سيد‌ ‎مهدى قزوینى]]
    |-
    |-
    |برخی آثار
    |برخی آثار
    |data-type='authorWritings'|[[فقه فتوايی آخوند خراسانی مشتمل بر پانزده کتاب، رساله و حاشيه فقهی]] / نوع اثر: کتاب  / نقش: نويسنده
    | data-type="authorWritings" |[[فوائد الاُصول (آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین)]]، [[کتاب فی الوقف (للآخوند)]]  
     
    |- class="articleCode"
    [[مجموعه الرسایل الفقهیه]] / نوع اثر: کتاب  / نقش: مقرر
    |کد مؤلف
    |-class='articleCode'
    | data-type="authorCode" |AUTHORCODE00082AUTHORCODE
    |کد مولف
    |data-type='authorCode'|82
    |}
    |}
    </div>
    </div>


    '''محمدكاظم خراسانى''' (1255-1329ق)، معروف به آخوند خراسانى، فقیه، اصولی، از مراجع بزرگ شیعه، سیاستمدار، از حامیان اصلی نهضت مشروطه ایران، مؤلف کتاب مشهور [[كفاية الأصول (جامعه مدرسین)|كفاية الأصول]]


    ==ولادت==
    ==ولادت ==
     


    '''آيت الله محمد كاظم خراسانى'''، معروف به '''«آخوند خراسانى»''' در سال 1255 هجرى قمرى در شهر مقدس مشهد و در خانواده‌اى مشهور به علم و فضل ديده به جهان گشود. جد او از اهالى هرات بود، ولى خانوادۀ او از سالها پيش در شهر مقدس مشهد رحل اقامت افكنده بودند.
    در سال 1255 هجرى قمرى در شهر مقدس مشهد و در خانواده‌اى مشهور به علم و فضل ديده به جهان گشود. جد او از اهالى هرات بود، ولى خانوادۀ او از سالها پيش در شهر مقدس مشهد رحل اقامت افكنده بودند.


    ==تحصيلات==
    ==تحصيلات==
    آیت‌الله محمدكاظم خراسانى مقدمات علوم و تحصيلات ابتدايى را در مشهد به اتمام رسانيده، سپس در سبزوار از مجلس درس صاحب اسرار، حاجى [[سبزواری، هادی|ملا هادى سبزوارى]] بهره‌ها برد. مدتى بعد به تهران هجرت نمود و حكمت و فلسفه را نزد میرزا ابوالحسن جلوه آموخت.


     
    او در سن 22 سالگى در ماه رجب سال 1277 هجرى قمرى، پس از فراگیرى علوم عقلى و نقلى به قصد نجف اشرف از مشهد حركت كرد و بعد از توقفى در تهران به سوى نجف رهسپار شد.
    آيت الله محمد كاظم خراسانى مقدمات علوم و تحصيلات ابتدايى را در مشهد به اتمام رسانيده، سپس در سبزوار از مجلس درس صاحب اسرار، حاجى ملا هادى سبزوارى بهره‌ها برد. مدتى بعد به تهران هجرت نمود و حكمت و فلسفه را نزد ميرزا ابو الحسن جلوه آموخت.
     
    او در سن 22 سالگى در ماه رجب سال 1277 هجرى قمرى، پس از فراگيرى علوم عقلى و نقلى به قصد نجف اشرف از مشهد حركت كرد و بعد از توقفى در تهران به سوى نجف رهسپار شد.


    ==ورود به نجف==
    ==ورود به نجف==
    آخوند خراسانى، به نجف آمده بود تا در جوار بارگاه امیرالمؤمنين علی عليه‌السلام تحصيل علم كند.


     
    تهيدستى او همراه با علاقه و عشق وافر به فراگیرى علوم و استقامتش در برابر شدايد بيشمار و مشكلات خارج از مقدار، او را زبانزد عام و خاص نمود تا جايى كه در اندك مدتى پيش همگان معروف گشت. او از نوادر روزگار خود به شمار مى‌رفت.
    آخوند خراسانى، به نجف آمده بود تا در جوار بارگاه امير المؤمنين على عليه السلام تحصيل علم كند.
     
    تهيدستى او همراه با علاقه و عشق وافر به فراگيرى علوم و استقامتش در برابر شدايد بيشمار و مشكلات خارج از مقدار، او را زبانزد عام و خاص نمود تا جايى كه در اندك مدتى پيش همگان معروف گشت. او از نوادر روزگار خود به شمار مى‌رفت.


    ==اساتيد==
    ==اساتيد==
    آخوند در نجف از محضر اساتيد بزرگى استفاده نمود، بزرگانى همچون:
    آخوند در نجف از محضر اساتيد بزرگى استفاده نمود، بزرگانى همچون:
    # [[انصاری، مرتضی بن محمدامین|شيخ انصارى]]
    # آیت‌الله شهابى
    # سيد‌ ‎على شوشترى
    # [[قزوینی، مهدی|سيد‌ ‎مهدى قزوینى]]
    # شيخ رازى
    # ملا عبدالرسول مازندرانى
    # [[میرزای شیرازی، سید محمدحسن|میرزاى شيرازى]]


    1 - شيخ انصارى
    ايشان در این باره گفته است: بالاترين استاد من [[انصاری، مرتضی بن محمدامین|شيخ مرتضى انصارى]]، آن دانشمند نامدار و زاهد و عارف عاليقدر است.
     
    2 - آيت الله شهابى
     
    3 - سيد على شوشترى
     
    4 - سيد مهدى قزوينى
     
    5 - شيخ رازى
     
    6 - ملا عبد الرسول مازندرانى
     
    7 - ميرزاى شيرازى
     
    ايشان در اين باره گفته است: بالاترين استاد من شيخ مرتضى انصارى، آن دانشمند نامدار و زاهد و عارف عاليقدر است.


    ==تدريس==
    ==تدريس==
    وقتى آیت‌الله حاج میرزا حسن شيرازى به سامرا عزيمت فرمودند، آخوند خراسانى در نجف مانده و شروع به تدريس اصول نمود. گیرايى درس او چنان بود كه تدريس او پيش اهل نظر ممتاز شناخته شده و مجلس درس او از افاضل و مجتهدين پر شد.


     
    حوزۀ درس آخوند در آن روزگار شهرۀ آفاق گشته و بى‌نهایت مورد استقبال قرار گرفت. آخوند بعد از رحلت [[میرزای شیرازی، سید محمدحسن|میرزاى شيرازى]] و آیت‌الله رشتى به مرجعيت عامۀ مسلمین رسيد.
    وقتى آيت الله حاج ميرزا حسن شيرازى به سامرا عزيمت فرمودند، آخوند خراسانى در نجف مانده و شروع به تدريس اصول نمود. گيرايى درس او چنان بود كه تدريس او پيش اهل نظر ممتاز شناخته شده و مجلس درس او از افاضل و مجتهدين پر شد.
     
    حوزۀ درس آخوند در آن روزگار شهرۀ آفاق گشته و بى‌نهايت مورد استقبال قرار گرفت. آخوند بعد از رحلت ميرزاى شيرازى و آيت الله رشتى به مرجعيت عامۀ مسلمين رسيد.


    ==مدارس آخوند==
    ==مدارس آخوند==
     
    آخوند، خود در مدارس كهنه و در حجره‌هاى تنگ و تاریک و بدون روشنايى تحصيل نمود، ولى عاقبت برای طلاب نجف سه مدرسه احداث كرد كه فقها و علماى عاليقدرى در این مدارس تربيت شدند. این مدارس عبارتند از:
     
    # مدرسۀ بزرگ آخوند واقع در قبلۀ صحن. تاريخ بنا، 1321 هجرى قمرى
    آخوند، خود در مدارس كهنه و در حجره‌هاى تنگ و تاريك و بدون روشنايى تحصيل نمود، ولى عاقبت براى طلاب نجف سه مدرسه احداث كرد كه فقها و علماى عاليقدرى در اين مدارس تربيت شدند. اين مدارس عبارتند از:
    # مدرسۀ متوسط آخوند، تاريخ بنا 1326 هجرى قمرى
     
    # مدرسۀ كوچك آخوند، تاريخ بنا 1328 هجرى قمرى
    1 - مدرسۀ بزرگ آخوند واقع در قبلۀ صحن. تاريخ بنا، 1321 هجرى قمرى
     
    2 - مدرسۀ متوسط آخوند، تاريخ بنا 1326 هجرى قمرى
     
    3 - مدرسۀ كوچك آخوند، تاريخ بنا 1328 هجرى قمرى


    ==شاگردان==
    ==شاگردان==
     
    به درستى نمى‌دانيم آخوند خراسانى چند نفر عالم و مجتهد تربيت كرده، اما تذكره نویسان نوشته‌اند هر بار درس مى‌گفت پاى درس او متجاوز از هزار نفر شاگرد حضور داشتند كه بسيارى از آنها مجتهد مسلم بوده‌اند و در روزگار خود از برجستگان و نوابغ علم به شمار مى‌رفتند.
     
    به درستى نمى‌دانيم آخوند خراسانى چند نفر عالم و مجتهد تربيت كرده، اما تذكره نويسان نوشته‌اند هر بار درس مى‌گفت پاى درس او متجاوز از هزار نفر شاگرد حضور داشتند كه بسيارى از آنها مجتهد مسلم بوده‌اند و در روزگار خود از برجستگان و نوابغ علم به شمار مى‌رفتند.


    برخى از شاگردان آخوند عبارتند از:
    برخى از شاگردان آخوند عبارتند از:
     
    # آیت‌الله شيخ ابراهیم اردبيلى
    1 - آيت الله شيخ ابراهيم اردبيلى
    # آیت‌الله سيد‌ ‎ابوالحسن نقوى
     
    # آیت‌الله آقا مجتبى تویسركانى
    2 - آيت الله سيد ابو الحسن نقوى
    # آیت‌الله میرزا مشكين فاضل و...
     
    3 - آيت الله آقا مجتبى تويسركانى
     
    4 - آيت الله ميرزا مشكين فاضل و...


    ==آخوند و نهضت مشروطيت==
    ==آخوند و نهضت مشروطيت==


     
    آخوند خراسانى همراه میرزا خليل به طرفدارى از مشروطيت قيام نمود و پيشوايى نهضت ملى اسلامى را در عصر مشروطيت عهده‌دار گرديدند. حمايت این بزرگواران از مشروطيت، كمك بزرگى به نهضت مردم ایران در آن زمان نمود. تلگرافهاى اعتراض آمیز آخوند خراسانى به دربار محمد على شاه قاجار و تشویق مردم جهت ايستادگى در برابر استبداد منجر به سقوط آن پادشاه ستمگر و پناهنده شدن او به دربار روسيه شد.
    آخوند خراسانى همراه ميرزا خليل به طرفدارى از مشروطيت قيام نمود و پيشوايى نهضت ملى اسلامى را در عصر مشروطيت عهده‌دار گرديدند. حمايت اين بزرگواران از مشروطيت، كمك بزرگى به نهضت مردم ايران در آن زمان نمود. تلگرافهاى اعتراض آميز آخوند خراسانى به دربار محمد على شاه قاجار و تشويق مردم جهت ايستادگى در برابر استبداد منجر به سقوط آن پادشاه ستمگر و پناهنده شدن او به دربار روسيه شد.


    ==سجاياى اخلاقى==
    ==سجاياى اخلاقى==
     
    آخوند خراسانى در زندگى خصوصى، پدرى مهربان و همسرى فداكار بود. فرزندان او هرگز به ياد ندارند كه شيطان خشم بر وى غلبه كرده باشد. او مردى گشاده‌رو و بردبار بود و حال زن و بچۀ خود را بسيار مراعات مى‌نمود. به تمیزى سر و وضع و پاکى لباس خود اهمیت بسيار مى‌داد. باطنى صاف و ظاهرى نظيف داشت و بهترين فضيلت اخلاقى آن بزرگوار سعۀ صدر بود. او در برابر شدايد و مشكلات حوصله و صبر عجيبى از خود نشان مى‌داد.
     
    آخوند خراسانى در زندگى خصوصى، پدرى مهربان و همسرى فداكار بود. فرزندان او هرگز به ياد ندارند كه شيطان خشم بر وى غلبه كرده باشد. او مردى گشاده‌رو و بردبار بود و حال زن و بچۀ خود را بسيار مراعات مى‌نمود. به تميزى سر و وضع و پاكى لباس خود اهميت بسيار مى‌داد. باطنى صاف و ظاهرى نظيف داشت و بهترين فضيلت اخلاقى آن بزرگوار سعۀ صدر بود. او در برابر شدايد و مشكلات حوصله و صبر عجيبى از خود نشان مى‌داد.


    ==فرزندان آخوند==
    ==فرزندان آخوند==
    آخوند پنج پسر و یک دختر داشت:
    # تنها دختر آن مرحوم در سال 1308 هجرى قمرى، در نجف به دنيا آمد. او با [[رشتی، حبیب‌الله|میرزا حبيب الله رشتى]] ازدواج كرد و به تهران رفت و سرانجام در تهران درگذشت. جنازۀ آن مرحومه را به نجف برده، در كنار آرامگاه پدر بزرگوارش به خاک سپردند.
    # آقا میرزا مهدى (درگذشت 1356 هجرى قمرى)، در تهران رحلت نموده و در مشهد به خاک سپرده شد.
    # آیت‌الله آقا میرزا محمد (در گذشت 1356 هجرى قمرى)، در حرم مطهر حضرت شاه عبدالعظيم به خاک سپرده شد. او مبارزى نستوه و از مدرسين حوزۀ علمیّۀ مشهد بود.
    # آیت‌الله احمد كفايى خراسانى (در گذشت 1391 هجرى قمرى) كه در حرم امام رضا عليه‌السلام به خاک سپرده شد. حوزۀ درس ايشان در مسجد گوهر شاد بود.
    # حاج حسین آقا (درگذشت 1396 هجرى قمرى). او سالها امامت جماعت را در مساجد تهران عهده‌دار بود و پس از وفات در كنار پدر بزرگوارش به خاک سپرده شد.
    # حاج حسن كفايى (در گذشت 1374 هجرى قمرى). در حرم شاه عبدالعظيم به خاک سپرده شد.


    ==فرمان جهاد==
    تجاوزات مكرر دولتهاى روس و انگليس و عدم توجه ساير ممالك به ستم‌هاى متعدد این دو قدرت مستكبر در حق ملت مظلوم ایران قلب دردمند آخوند را شديدا جريحه‌دار ساخت و او را نسبت به جنايات بيگانگان در ایران سخت معترض نمود و چون گزارشهاى فراوانى از تجاوزهاى روسها، كه تا قزوین پيش آمده بودند به دستش رسيد، فرمان جهاد عليه آنان صادر كرد و تصمیم گرفت خود در رأس ساير علما برای سركوبى روسيان وارد عمل شود. به همین مناسبت تمام مقدمات حركت و شركت در یک جهاد اسلامى را فراهم نموده و مصمم به این كار گرديد اما قبل از حركت آخوند خراسانى به ديار دوست شتافت و امتى را داغدار كرد.


    آخوند پنج پسر و يك دختر داشت:
    ==رحلت==
     
    آن روز همه پريشان حال بودند چون آخوند گفته بود فرداى آن روز سفرى در پيش است. آخوند به اطرافيان مى‌فرمود دغدغه‌اى كه شيطان در قلوب شما انداخته قابل اعتنا نيست. من مى‌روم تا استراحت كنم. ضعف و ناتوانى بر وجودم غلبه كرده است. اما همه چيز خبر از حادثۀ هولناكى مى‌داد. آن شب ابر تيره‌اى شهر نجف را فرا گرفته بود.
    1 - تنها دختر آن مرحوم در سال 1308 هجرى قمرى، در نجف به دنيا آمد. او با ميرزا حبيب الله رشتى ازدواج كرد و به تهران رفت و سرانجام در تهران درگذشت. جنازۀ آن مرحومه را به نجف برده، در كنار آرامگاه پدر بزرگوارش به خاك سپردند.
    زمان حركت آخوند برای مبارزه با متجاوزين روس، در پگاه روز سه‌شنبه 20 ذى‌حجۀ 1329 هجرى قمرى فرا رسيد، اما نيم ساعت قبل از طلوع آفتاب، روح بلند آن مرد بزرگ، تاریکى شب را شكافت و به ملكوت اعلا پيوست.
     
    2 - آقا ميرزا مهدى (درگذشت 1356 هجرى قمرى)، در تهران رحلت نموده و در مشهد به خاك سپرده شد.
     
    3 - آيت الله آقا ميرزا محمد (در گذشت 1356 هجرى قمرى)، در حرم مطهر حضرت شاه عبد العظيم به خاك سپرده شد. او مبارزى نستوه و از مدرسين حوزۀ علميّۀ مشهد بود.
     
    4 - آيت الله احمد كفايى خراسانى (در گذشت 1391 هجرى قمرى) كه در حرم امام رضا عليه السلام به خاك سپرده شد. حوزۀ درس ايشان در مسجد گوهر شاد بود.
     
    5 - حاج حسين آقا (درگذشت 1396 هجرى قمرى). او سالها امامت جماعت را در مساجد تهران عهده‌دار بود و پس از وفات در كنار پدر بزرگوارش به خاك سپرده شد.
     
    6 - حاج حسن كفايى (در گذشت 1374 هجرى قمرى). در حرم شاه عبد العظيم به خاك سپرده شد.
     
    ==تأليفات==


    دو پزشك بر بالين آن بزرگوار حاضر شدند و علت رحلت را، سكتۀ قلبى اعلام نمودند؛ ولى مرگ ناگهانى آخوند آن هم درست در روزى كه قصد حركت از نجف به ایران و جهاد با متجاوزين روس را داشت موجب انتشار این شايعه گرديد كه ارتحال او به صورت طبيعى انجام نگرفته و دستى جنايتكار به طريقى او را مسموم ساخته است و درگذشت آخوند در آن روز در اذهان عمومى چنين توصيف شد.
    جنازۀ آن بزرگوار با شكوه خاصى تشييع شده و در جوار مرقد مطهر مولاى متقيان [[امام على(ع)|حضرت علی عليه‌السلام]] به خاک سپرده شد.


    ==آثار==
    از مهمترين آثار مرحوم آخوند خراسانى مى‌توان به كتب زير اشاره نمود:
    از مهمترين آثار مرحوم آخوند خراسانى مى‌توان به كتب زير اشاره نمود:
    # کتاب [[كفاية الأصول]]
    # رسالة الفوائد
    # حاشيه بر مكاسب [[انصاری، مرتضی بن محمدامین|شيخ انصارى]]
    # رسالۀ أعلام شيعه
    # رسالۀ عدالت
    # حاشيه بر رسائل
    # کتاب روح الهيات
    # کتاب شرح التبصرة
    # [[كتاب في الوقف]]
    # کتاب في القضاء


    1 - كتاب كفاية الأصول
    تأليفات فراوان ديگرى از آن عالم به جاى مانده كه عموماًبه چاپ نرسيده و به صورت مقالات و رساله‌هاى دست نویس موجود است.
    {{فقیهان شیعه}}
    {{الگو:آخوند خراسانی}}
    {{اصول فقه}}
    ==وابسته‌ها==
    {{وابسته‌ها}}


    2 - رسالة الفوائد
    [[حاشیة المکاسب (آخوند)]]


    3 - حاشيه بر مكاسب شيخ انصارى
    [[رسالة في الدماء الثلاثه (للآخوند)]]


    4 - رسالۀ أعلام شيعه
    [[کتاب الرضاع (للآخوند)]]


    5 - رسالۀ عدالت
    [[کتاب الفراق - مقاله فی الطلاق]]


    6 -حاشيه بر رسائل
    [[کتاب فی الوقف (للآخوند)]]


    7 - كتاب روح الهيات
    [[اللمعات النیره فی شرح تکمله التبصره]]


    8 - كتاب شرح التبصرة
    [[رساله شریفه مجمع الرسائل]]


    9 - كتاب في الوقف
    [[مقاله فی الرهن]]


    10 - كتاب في القضاء
    [[مقاله فی العداله]]


    تأليفات فراوان ديگرى از آن عالم به جاى مانده كه عموما به چاپ نرسيده و به صورت مقالات و رساله‌هاى دست نويس موجود است.
    [[رساله سراج العباد]]


    ==فرمان جهاد==
    [[الوصول إلی کفایة الأصول]]


    [[دروس و حلول في شرح كفاية الأصول]]


    تجاوزات مكرر دولتهاى روس و انگليس و عدم توجه ساير ممالك به ستم‌هاى متعدد اين دو قدرت مستكبر در حق ملت مظلوم ايران قلب دردمند آخوند را شديدا جريحه‌دار ساخت و او را نسبت به جنايات بيگانگان در ايران سخت معترض نمود و چون گزارشهاى فراوانى از تجاوزهاى روسها، كه تا قزوين پيش آمده بودند به دستش رسيد، فرمان جهاد عليه آنان صادر كرد و تصميم گرفت خود در رأس ساير علما براى سركوبى روسيان وارد عمل شود. به همين مناسبت تمام مقدمات حركت و شركت در يك جهاد اسلامى را فراهم نموده و مصمم به اين كار گرديد اما قبل از حركت آخوند خراسانى به ديار دوست شتافت و امتى را داغدار كرد.
    [[إیضاح الکفایة]]


    ==رحلت==
    [[نهایة الدرایة في شرح الکفایة]]


    [[منتهی الوصول إلی غوامض كفاية الأصول من إفادات سيدنا العلامة الرباني السيد أبوالحسن الإصفهاني قدس‌سره‌العالی]]


    آن روز همه پريشان حال بودند چون آخوند گفته بود فرداى آن روز سفرى در پيش است. آخوند به اطرافيان مى‌فرمود دغدغه‌اى كه شيطان در قلوب شما انداخته قابل اعتنا نيست. من مى‌روم تا استراحت كنم. ضعف و ناتوانى بر وجودم غلبه كرده است. اما همه چيز خبر از حادثۀ هولناكى مى‌داد. آن شب ابر تيره‌اى شهر نجف را فرا گرفته بود.
    [[منتهی الوصول في شرح كفاية الأصول]]


    زمان حركت آخوند براى مبارزه با متجاوزين روس، در پگاه روز سه‌شنبه 20 ذى‌حجۀ 1329 هجرى قمرى فرا رسيد، اما نيم ساعت قبل از طلوع آفتاب، روح بلند آن مرد بزرگ، تاريكى شب را شكافت و به ملكوت اعلا پيوست.
    [[حاشية الكفاية (علامه طباطبایی)]]


    دو پزشك بر بالين آن بزرگوار حاضر شدند و علت رحلت را، سكتۀ قلبى اعلام نمودند؛ ولى مرگ ناگهانى آخوند آن هم درست در روزى كه قصد حركت از نجف به ايران و جهاد با متجاوزين روس را داشت موجب انتشار اين شايعه گرديد كه ارتحال او به صورت طبيعى انجام نگرفته و دستى جنايتكار به طريقى او را مسموم ساخته است و درگذشت آخوند در آن روز در اذهان عمومى چنين توصيف شد.
    [[حاشية علی تعليقات المحقق الإصفهاني (نهاية الدراية و حاشية المكاسب)]]


    جنازۀ آن بزرگوار با شكوه خاصى تشييع شده و در جوار مرقد مطهر مولاى متقيان حضرت على عليه السلام به خاك سپرده شد.
    [[الحاشية على كفاية الأصول]]


    [[کفایة الاُصول (با حواشی مشکینی)]]


    == وابسته‌ها ==
    [[کفاية الأصول]]
    [[حاشیة المکاسب (آخوند)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: حاشيه نويس


    [[رسالة في الدماء الثلاثه (للآخوند)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[درر الفوائد في الحاشیة علی الفرائد]]  


    [[کتاب الرضاع (للآخوند)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[شرح كفاية الأصول (محمدی خراساني)]]  


    [[کتاب الفراق - مقاله فی الطلاق]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[كفاية الأصول (زارعی سبزواری، عباسعلی)]]  


    [[کتاب فی الوقف (للآخوند)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[عنایة الأصول في شرح کفایة الأصول]]  


    [[اللمعات النیره فی شرح تکمله التبصره]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[فوائد الاُصول (آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین)]]  


    [[رساله شریفه مجمع الرسائل]] / نوع اثر: کتاب / نقش: حاشيه نويس
    [[کفایة الأصول]]  


    [[مقاله فی الرهن]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[منتهی الدرایة في توضیح الکفایة]]  


    [[مقاله فی العداله]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[نهایة النهایة في شرح الکفایة]]  


    [[رساله سراج العباد]] / نوع اثر: کتاب / نقش: حاشيه نويس
    [[دروس في الکفایة]]  


    [[الوصول إلی کفایة الأصول]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[غایة الأصول في شرح کفایة الأصول]]  


    [[إیضاح الکفایة]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[البدایة في توضیح الکفایة]]  


    [[نهایة الدرایة في شرح الکفایة]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[الهدایة إلی أسرار الکفایة]]  


    [[منتهی الوصول إلی غوامض کفایة الأصول من إفادات سیدنا العلامة الرباني السید أبوالحسن الإصفهاني قدس سره العالی]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[کفایة الأصول في أسلوبها الثاني]]  


    [[حاشیة الکفایة]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[شرح فارسی کفایة الأصول]]  


    [[الحاشیة علی کفایة الأصول]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[هدایة العقول في شرح کفایة الأصول]]  


    [[کفایة الاُصول (با حواشی مشکینی)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[حاشیة علی الکفایة (حائری قمی، محمد علی)]]  


    [[درر الفوائد في الحاشیة علی الفرائد]] / نوع اثر: کتاب / نقش: حاشيه نويس
    [[منهاج الهدی]]  


    [[عنایة الأصول في شرح کفایة الأصول]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[دراسات في أصول الفقه]]  


    [[فوائد الاُصول ( آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین )]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[نهایة المأمول في شرح کفایة الأصول (اجتهادی، محمدعلی)]]  


    [[کفایة الأصول]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[هدایة الأصول في شرح کفایة الأصول]]  


    [[منتهی الدرایة في توضیح الکفایة]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[تعلیقة علی حاشیة الأستاد علی الفرائد]]  


    [[نهایة النهایة في شرح الکفایة]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[ترجمه و شرح كفاية الأصول (مسعود عباسی)]]  


    [[دروس في الکفایة]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[متن، ترجمه و شرح کامل کفایة الأصول]]  


    [[غایة الأصول في شرح کفایة الأصول]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[شرح مضمونی کفایة الأصول]]  


    [[البدایة في توضیح الکفایة]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[نهایة الوصول]]  


    [[الهدایة إلی أسرار الکفایة]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[اللمعات النیرة فی شرح تکملة التبصرة]]  


    [[کفایة الأصول في أسلوبها الثاني]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[تکملة التبصرة]]  


    [[شرح فارسی کفایة الأصول]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[الرسائل الفقهیة]]  


    [[هدایة العقول في شرح کفایة الأصول]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[الهدایة إلی غوامض الکفایة]]  


    [[حاشیة علی الکفایة ( حائری قمی، محمد علی )]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[منتهی العنایة في شرح الکفایة]]  


    [[منهاج الهدی]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[خود آموز کفایه]]  


    [[دراسات في أصول الفقه]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[دروس في مسائل علم الأصول]]  


    [[نهایة المأمول في شرح کفایة الأصول (اجتهادی، محمدعلی)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[الهدایة فی شرح الکفایة (شیرازی، محمد جعفر)]]  


    [[هدایة الأصول في شرح کفایة الأصول]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[شرح کفایة الأصول (رشتی، عبدالحسین)]]  


    [[تعلیقة علی حاشیة الأستاد علی الفرائد]] / نوع اثر: کتاب / نقش: معلق
    [[طریق الوصول الی تحقیق کفایة الأصول]]  


    [[ترجمه و شرح کفایة الأصول]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[الهداية في شرح الكفاية (تستری کاظمینی)]]  


    [[متن، ترجمه و شرح کامل کفایة الأصول]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[تحریر الفصول في شرح کفایة الأصول]]  


    [[شرح مضمونی کفایة الأصول]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[تعلیقه علی الکفایه]]  


    [[نهایة الوصول]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[استصحاب شرح کفایة الأصول]]  


    [[شرح کفایة الاصول]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[نهایة المأمول فی شرح کفایة الاصول (رضوی قمی، میرزا حسن)]]  


    [[اللمعات النیرة فی شرح تکملة التبصرة]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[غایة السؤول في شرح کفایة الأصول]]  


    [[تکملة التبصرة]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[مجموعة الرسائل الفقهیة]]  


    [[الرسائل الفقهیة]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[کفایه الاصول (جامعه مدرسین)]]  


    [[الهدایة إلی غوامض الکفایة]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[کفایه الاصول (طبع قدیم)]]  


    [[منتهی العنایة في شرح الکفایة]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[کفایه الاصول (مجمع الفکر)]]  


    [[خود آموز کفایه]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[کفاية الاصول في مباحث الالفاظ]]  


    [[کفایة الأصول]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[فقه فتوايي آخوند خراسانیمشتمل بر پانزده کتاب، رساله و حاشيه فقهي]]  


    [[دروس في مسائل علم الأصول]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[شرح فقراتی از خطبه اول نهج‌البلاغة]]  


    [[الهدایة فی شرح الکفایة ( شیرازی، محمد جعفر )]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[ترجمه نجاة العباد فی یوم المعاد]]  


    [[شرح کفایة الأصول ( رشتی، عبدالحسین )]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[الغایة في شرح نهایة الدرایة للمحقق الإصفهاني قدس‌سره]]  


    [[طریق الوصول الی تحقیق کفایة الأصول]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[تحریر الکفایة]]  


    [[الهدایة في شرح الکفایة (تستری کاظمینی ، عبد الحسین بن محمد تقی)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[خودآموز کفایه؛ مباحث عقلیه و اصول عملیه]]


    [[تحریر الفصول في شرح کفایة الأصول]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[رده:زندگی‌نامه]]
     
    [[ تعلیقه علی الکفایه]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
     
    [[استصحاب شرح کفایة الأصول]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
     
    [[ نهایة المأمول فی شرح کفایة الاصول ( رضوی قمی، میرزا حسن )]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
     
    [[غایه السوول فی شرح کفایه الاصول]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
     
    [[مجموعة الرسائل الفقهیة]] / نوع اثر: کتاب / نقش: محاضر
     
    [[کفایه الاصول ( جامعه مدرسین )]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
     
    [[کفایه الاصول (طبع قدیم)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
     
    [[ کفایه الاصول  ( مجمع الفکر )]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
     
    [[ کفاية الاصول في مباحث الالفاظ]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده


    [[فقه فتوايي آخوند خراساني مشتمل بر پانزده کتاب، رساله و حاشيه فقهي]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[رده:مراجع تقلید]]


    [[شرح فقراتی از خطبه اول نهج البلاغه]] / نوع اثر: مقاله / نقش: نويسنده
    [[رده:شاگردان شیخ انصاری]]


    [[ترجمه نجاة العباد فی یوم المعاد]] / نوع اثر: کتاب / نقش: حاشيه نويس
    [[رده:شاگردان میرزای شیرازی]]
     
    [[الغایة في شرح نهایة الدرایة للمحقق الإصفهاني قدس سره]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
     
    [[تحریر الکفایة]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
     
    [[رده:زندگی‌نامه]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۱۰ فوریهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۵:۵۸

    آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین
    نام آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین
    نام‌های دیگر خراسانی، آخ‍ون‍د م‍لا م‍ح‍م‍دک‍اظم‌

    خ‍راس‍ان‍ی‌، م‍ح‍م‍دک‍اظم ب‍ن ح‍س‍ی‍ن‌ محقق خراسانى آخوند ملا محمدکاظم هروی خراسانی

    نام پدر حسین
    متولد 1255 هجرى قمرى
    محل تولد مشهد مقدس
    رحلت 1290 ش یا 1329 ق یا 1911 م
    اساتید شيخ انصاری، آیت‌الله شهابی، سيد‌ ‎على شوشترى، سيد‌ ‎مهدى قزوینى
    برخی آثار فوائد الاُصول (آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین)، کتاب فی الوقف (للآخوند)
    کد مؤلف AUTHORCODE00082AUTHORCODE

    محمدكاظم خراسانى (1255-1329ق)، معروف به آخوند خراسانى، فقیه، اصولی، از مراجع بزرگ شیعه، سیاستمدار، از حامیان اصلی نهضت مشروطه ایران، مؤلف کتاب مشهور كفاية الأصول

    ولادت

    در سال 1255 هجرى قمرى در شهر مقدس مشهد و در خانواده‌اى مشهور به علم و فضل ديده به جهان گشود. جد او از اهالى هرات بود، ولى خانوادۀ او از سالها پيش در شهر مقدس مشهد رحل اقامت افكنده بودند.

    تحصيلات

    آیت‌الله محمدكاظم خراسانى مقدمات علوم و تحصيلات ابتدايى را در مشهد به اتمام رسانيده، سپس در سبزوار از مجلس درس صاحب اسرار، حاجى ملا هادى سبزوارى بهره‌ها برد. مدتى بعد به تهران هجرت نمود و حكمت و فلسفه را نزد میرزا ابوالحسن جلوه آموخت.

    او در سن 22 سالگى در ماه رجب سال 1277 هجرى قمرى، پس از فراگیرى علوم عقلى و نقلى به قصد نجف اشرف از مشهد حركت كرد و بعد از توقفى در تهران به سوى نجف رهسپار شد.

    ورود به نجف

    آخوند خراسانى، به نجف آمده بود تا در جوار بارگاه امیرالمؤمنين علی عليه‌السلام تحصيل علم كند.

    تهيدستى او همراه با علاقه و عشق وافر به فراگیرى علوم و استقامتش در برابر شدايد بيشمار و مشكلات خارج از مقدار، او را زبانزد عام و خاص نمود تا جايى كه در اندك مدتى پيش همگان معروف گشت. او از نوادر روزگار خود به شمار مى‌رفت.

    اساتيد

    آخوند در نجف از محضر اساتيد بزرگى استفاده نمود، بزرگانى همچون:

    1. شيخ انصارى
    2. آیت‌الله شهابى
    3. سيد‌ ‎على شوشترى
    4. سيد‌ ‎مهدى قزوینى
    5. شيخ رازى
    6. ملا عبدالرسول مازندرانى
    7. میرزاى شيرازى

    ايشان در این باره گفته است: بالاترين استاد من شيخ مرتضى انصارى، آن دانشمند نامدار و زاهد و عارف عاليقدر است.

    تدريس

    وقتى آیت‌الله حاج میرزا حسن شيرازى به سامرا عزيمت فرمودند، آخوند خراسانى در نجف مانده و شروع به تدريس اصول نمود. گیرايى درس او چنان بود كه تدريس او پيش اهل نظر ممتاز شناخته شده و مجلس درس او از افاضل و مجتهدين پر شد.

    حوزۀ درس آخوند در آن روزگار شهرۀ آفاق گشته و بى‌نهایت مورد استقبال قرار گرفت. آخوند بعد از رحلت میرزاى شيرازى و آیت‌الله رشتى به مرجعيت عامۀ مسلمین رسيد.

    مدارس آخوند

    آخوند، خود در مدارس كهنه و در حجره‌هاى تنگ و تاریک و بدون روشنايى تحصيل نمود، ولى عاقبت برای طلاب نجف سه مدرسه احداث كرد كه فقها و علماى عاليقدرى در این مدارس تربيت شدند. این مدارس عبارتند از:

    1. مدرسۀ بزرگ آخوند واقع در قبلۀ صحن. تاريخ بنا، 1321 هجرى قمرى
    2. مدرسۀ متوسط آخوند، تاريخ بنا 1326 هجرى قمرى
    3. مدرسۀ كوچك آخوند، تاريخ بنا 1328 هجرى قمرى

    شاگردان

    به درستى نمى‌دانيم آخوند خراسانى چند نفر عالم و مجتهد تربيت كرده، اما تذكره نویسان نوشته‌اند هر بار درس مى‌گفت پاى درس او متجاوز از هزار نفر شاگرد حضور داشتند كه بسيارى از آنها مجتهد مسلم بوده‌اند و در روزگار خود از برجستگان و نوابغ علم به شمار مى‌رفتند.

    برخى از شاگردان آخوند عبارتند از:

    1. آیت‌الله شيخ ابراهیم اردبيلى
    2. آیت‌الله سيد‌ ‎ابوالحسن نقوى
    3. آیت‌الله آقا مجتبى تویسركانى
    4. آیت‌الله میرزا مشكين فاضل و...

    آخوند و نهضت مشروطيت

    آخوند خراسانى همراه میرزا خليل به طرفدارى از مشروطيت قيام نمود و پيشوايى نهضت ملى اسلامى را در عصر مشروطيت عهده‌دار گرديدند. حمايت این بزرگواران از مشروطيت، كمك بزرگى به نهضت مردم ایران در آن زمان نمود. تلگرافهاى اعتراض آمیز آخوند خراسانى به دربار محمد على شاه قاجار و تشویق مردم جهت ايستادگى در برابر استبداد منجر به سقوط آن پادشاه ستمگر و پناهنده شدن او به دربار روسيه شد.

    سجاياى اخلاقى

    آخوند خراسانى در زندگى خصوصى، پدرى مهربان و همسرى فداكار بود. فرزندان او هرگز به ياد ندارند كه شيطان خشم بر وى غلبه كرده باشد. او مردى گشاده‌رو و بردبار بود و حال زن و بچۀ خود را بسيار مراعات مى‌نمود. به تمیزى سر و وضع و پاکى لباس خود اهمیت بسيار مى‌داد. باطنى صاف و ظاهرى نظيف داشت و بهترين فضيلت اخلاقى آن بزرگوار سعۀ صدر بود. او در برابر شدايد و مشكلات حوصله و صبر عجيبى از خود نشان مى‌داد.

    فرزندان آخوند

    آخوند پنج پسر و یک دختر داشت:

    1. تنها دختر آن مرحوم در سال 1308 هجرى قمرى، در نجف به دنيا آمد. او با میرزا حبيب الله رشتى ازدواج كرد و به تهران رفت و سرانجام در تهران درگذشت. جنازۀ آن مرحومه را به نجف برده، در كنار آرامگاه پدر بزرگوارش به خاک سپردند.
    2. آقا میرزا مهدى (درگذشت 1356 هجرى قمرى)، در تهران رحلت نموده و در مشهد به خاک سپرده شد.
    3. آیت‌الله آقا میرزا محمد (در گذشت 1356 هجرى قمرى)، در حرم مطهر حضرت شاه عبدالعظيم به خاک سپرده شد. او مبارزى نستوه و از مدرسين حوزۀ علمیّۀ مشهد بود.
    4. آیت‌الله احمد كفايى خراسانى (در گذشت 1391 هجرى قمرى) كه در حرم امام رضا عليه‌السلام به خاک سپرده شد. حوزۀ درس ايشان در مسجد گوهر شاد بود.
    5. حاج حسین آقا (درگذشت 1396 هجرى قمرى). او سالها امامت جماعت را در مساجد تهران عهده‌دار بود و پس از وفات در كنار پدر بزرگوارش به خاک سپرده شد.
    6. حاج حسن كفايى (در گذشت 1374 هجرى قمرى). در حرم شاه عبدالعظيم به خاک سپرده شد.

    فرمان جهاد

    تجاوزات مكرر دولتهاى روس و انگليس و عدم توجه ساير ممالك به ستم‌هاى متعدد این دو قدرت مستكبر در حق ملت مظلوم ایران قلب دردمند آخوند را شديدا جريحه‌دار ساخت و او را نسبت به جنايات بيگانگان در ایران سخت معترض نمود و چون گزارشهاى فراوانى از تجاوزهاى روسها، كه تا قزوین پيش آمده بودند به دستش رسيد، فرمان جهاد عليه آنان صادر كرد و تصمیم گرفت خود در رأس ساير علما برای سركوبى روسيان وارد عمل شود. به همین مناسبت تمام مقدمات حركت و شركت در یک جهاد اسلامى را فراهم نموده و مصمم به این كار گرديد اما قبل از حركت آخوند خراسانى به ديار دوست شتافت و امتى را داغدار كرد.

    رحلت

    آن روز همه پريشان حال بودند چون آخوند گفته بود فرداى آن روز سفرى در پيش است. آخوند به اطرافيان مى‌فرمود دغدغه‌اى كه شيطان در قلوب شما انداخته قابل اعتنا نيست. من مى‌روم تا استراحت كنم. ضعف و ناتوانى بر وجودم غلبه كرده است. اما همه چيز خبر از حادثۀ هولناكى مى‌داد. آن شب ابر تيره‌اى شهر نجف را فرا گرفته بود. زمان حركت آخوند برای مبارزه با متجاوزين روس، در پگاه روز سه‌شنبه 20 ذى‌حجۀ 1329 هجرى قمرى فرا رسيد، اما نيم ساعت قبل از طلوع آفتاب، روح بلند آن مرد بزرگ، تاریکى شب را شكافت و به ملكوت اعلا پيوست.

    دو پزشك بر بالين آن بزرگوار حاضر شدند و علت رحلت را، سكتۀ قلبى اعلام نمودند؛ ولى مرگ ناگهانى آخوند آن هم درست در روزى كه قصد حركت از نجف به ایران و جهاد با متجاوزين روس را داشت موجب انتشار این شايعه گرديد كه ارتحال او به صورت طبيعى انجام نگرفته و دستى جنايتكار به طريقى او را مسموم ساخته است و درگذشت آخوند در آن روز در اذهان عمومى چنين توصيف شد. جنازۀ آن بزرگوار با شكوه خاصى تشييع شده و در جوار مرقد مطهر مولاى متقيان حضرت علی عليه‌السلام به خاک سپرده شد.

    آثار

    از مهمترين آثار مرحوم آخوند خراسانى مى‌توان به كتب زير اشاره نمود:

    1. کتاب كفاية الأصول
    2. رسالة الفوائد
    3. حاشيه بر مكاسب شيخ انصارى
    4. رسالۀ أعلام شيعه
    5. رسالۀ عدالت
    6. حاشيه بر رسائل
    7. کتاب روح الهيات
    8. کتاب شرح التبصرة
    9. كتاب في الوقف
    10. کتاب في القضاء

    تأليفات فراوان ديگرى از آن عالم به جاى مانده كه عموماًبه چاپ نرسيده و به صورت مقالات و رساله‌هاى دست نویس موجود است.

    وابسته‌ها

    حاشیة المکاسب (آخوند)

    رسالة في الدماء الثلاثه (للآخوند)

    کتاب الرضاع (للآخوند)

    کتاب الفراق - مقاله فی الطلاق

    کتاب فی الوقف (للآخوند)

    اللمعات النیره فی شرح تکمله التبصره

    رساله شریفه مجمع الرسائل

    مقاله فی الرهن

    مقاله فی العداله

    رساله سراج العباد

    الوصول إلی کفایة الأصول

    دروس و حلول في شرح كفاية الأصول

    إیضاح الکفایة

    نهایة الدرایة في شرح الکفایة

    منتهی الوصول إلی غوامض كفاية الأصول من إفادات سيدنا العلامة الرباني السيد أبوالحسن الإصفهاني قدس‌سره‌العالی

    منتهی الوصول في شرح كفاية الأصول

    حاشية الكفاية (علامه طباطبایی)

    حاشية علی تعليقات المحقق الإصفهاني (نهاية الدراية و حاشية المكاسب)

    الحاشية على كفاية الأصول

    کفایة الاُصول (با حواشی مشکینی)

    کفاية الأصول

    درر الفوائد في الحاشیة علی الفرائد

    شرح كفاية الأصول (محمدی خراساني)

    كفاية الأصول (زارعی سبزواری، عباسعلی)

    عنایة الأصول في شرح کفایة الأصول

    فوائد الاُصول (آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین)

    کفایة الأصول

    منتهی الدرایة في توضیح الکفایة

    نهایة النهایة في شرح الکفایة

    دروس في الکفایة

    غایة الأصول في شرح کفایة الأصول

    البدایة في توضیح الکفایة

    الهدایة إلی أسرار الکفایة

    کفایة الأصول في أسلوبها الثاني

    شرح فارسی کفایة الأصول

    هدایة العقول في شرح کفایة الأصول

    حاشیة علی الکفایة (حائری قمی، محمد علی)

    منهاج الهدی

    دراسات في أصول الفقه

    نهایة المأمول في شرح کفایة الأصول (اجتهادی، محمدعلی)

    هدایة الأصول في شرح کفایة الأصول

    تعلیقة علی حاشیة الأستاد علی الفرائد

    ترجمه و شرح كفاية الأصول (مسعود عباسی)

    متن، ترجمه و شرح کامل کفایة الأصول

    شرح مضمونی کفایة الأصول

    نهایة الوصول

    اللمعات النیرة فی شرح تکملة التبصرة

    تکملة التبصرة

    الرسائل الفقهیة

    الهدایة إلی غوامض الکفایة

    منتهی العنایة في شرح الکفایة

    خود آموز کفایه

    دروس في مسائل علم الأصول

    الهدایة فی شرح الکفایة (شیرازی، محمد جعفر)

    شرح کفایة الأصول (رشتی، عبدالحسین)

    طریق الوصول الی تحقیق کفایة الأصول

    الهداية في شرح الكفاية (تستری کاظمینی)

    تحریر الفصول في شرح کفایة الأصول

    تعلیقه علی الکفایه

    استصحاب شرح کفایة الأصول

    نهایة المأمول فی شرح کفایة الاصول (رضوی قمی، میرزا حسن)

    غایة السؤول في شرح کفایة الأصول

    مجموعة الرسائل الفقهیة

    کفایه الاصول (جامعه مدرسین)

    کفایه الاصول (طبع قدیم)

    کفایه الاصول (مجمع الفکر)

    کفاية الاصول في مباحث الالفاظ

    فقه فتوايي آخوند خراسانیمشتمل بر پانزده کتاب، رساله و حاشيه فقهي

    شرح فقراتی از خطبه اول نهج‌البلاغة

    ترجمه نجاة العباد فی یوم المعاد

    الغایة في شرح نهایة الدرایة للمحقق الإصفهاني قدس‌سره

    تحریر الکفایة

    خودآموز کفایه؛ مباحث عقلیه و اصول عملیه

    برگرفته از «https://fa.wikinoor.ir/w/index.php?title=آخوند_خراسانی،_محمدکاظم_بن_حسین&oldid=709630»