کفاية الأصول
| كفاية الأصول | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مشکینی اردبیلی، ابوالحسن(محشی)
خوشنویس، طاهر(خطاط) آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین (نویسنده) |
| ناشر | اسلاميه |
| مکان نشر | ايران - تهران |
| سال نشر | 1372ش. |
| چاپ | چاپ هفتم |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | 1372 /آ3ک7 / 159/8 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
كفاية الأصول، چاپ سنگی از نسخه خطی كفاية الأصول آخوند خراسانی (متوفی 1329ق) با حواشی میرزا ابوالحسن بن عبدالحسین مشکینی (متوفی 1358ق) است. این تعلیقه در عین سادگی از بهترین حواشی توضیحی و تحقیقی کفایه است. نگارش این نسخه به خط طاهر خوشنویس در سال 1364ق به پایان رسیده و در چاپخانه اسلامیه تهران منتشر شده است.
کتاب گران‌سنگ و دقیق کفایه، که در سال‌های (1321ق) به بعد تألیف شده و برخی فهم آن را کما هو حقه ملاک اجتهاد (به معنی مصطلح) دانسته‌اند، دارای یک مقدمه - که مشتمل بر 13 امر است - و هشت مقصد و خاتمه‌ای در مبحث اجتهاد و تقلید می‌باشد. این اثر قیّم بر اثر ایجاز و جامعیت و دشواری فهم و درک مطالب عمیق آن، از آغاز انتشار مورد توجه فقها و مدرّسان بزرگ و محور مبانی علمی و بحث‌های عالی اجتهادی در حوزه‌های علمی شیعه واقع گردید و به‌عنوان آخرین کتاب درسی اصول فقه، قبل از درس خارج اصول، انتخاب شد و به همین جهت دانشمندان و محقّقان و پژوهشگران بسیاری برای حل معضلات و غوامض و نیز توضیح مقاصد نویسنده، بر آن شرح نوشته یا حاشیه نگاشته‌اند[۱].
میرزا ابوالحسن بن عبدالحسین مشکینی از جمله کسانی است که بر کفایه حاشیه نوشت. جزء اول آن در مباحث الفاظ و در نجف در سال 1347ق در 196 صفحه و تمامی آن [نسخه حاضر] در حاشیه کفایه چاپ تهران در سال 1364ق به چاپ رسیده است[۲].
وی انگیزه‌اش از نگارش این حاشیه را این‌گونه توضیح می‌دهد: «با توجه به اینکه کتاب کفایه نوشته شیخ ما، علاّمه‌ی محقق و مدقق، آیت‌الله ملاّ محمّدکاظم خراسانی، از محتوای ژرف و معانی عالی برخوردار است و حقایقی در آن پنهان است که کسی نمی‌تواند به همه آن پی ببرد، مگر شخصیت‌هایی کم‌نظیر از میان مردم، لذا دوست داشتم تا تعلیقه‌ای بر آن کتاب ضمیمه نمایم که پرده‌های آن را کنار زند و به جستجوی اسرار آن پردازد و عهده‌دار حل و روشن ساختن حقایق آن شود و مطالب مجمل و غیر واضح آن را بیان کند و متشابهات آن را تأویل نماید. علاوه بر آن، استدلال‌ها و برهان‌هایی را که ایشان به آنها اشاره نکرده و به خاطرم رسیده، همراه آن ساختم. به امید آنکه این کتاب، یادآوری برای خودم و مورد استفاده‌ی جویندگان علم و دانش قرار گیرد»[۳].
شارح به شیوه رایج با ذکر «قوله»، بخشی از عبارت کفایه را ذکر و به زبان عربی شرح کرده است.
ناصر باقری بیدهندی در فصل پنجم مقاله «کتاب‌شناسی دروس حوزه: كفاية الأصول»، تحت عنوان «نظریه تنی چند از اساتید محترم حوزه علمیه در مورد بهترین شروح و حواشی بر كفاية الأصول»، به اهمیت حاشیه مشکینی از دیدگاه اساتید حوزه اشاره کرده است:
- ناصر مکارم شیرازی: «حاشیه توضیحی، حاشیه مرحوم مشکینی است که هم شاگرد شاگرد مرحوم آخوند بوده و هم در بیان و توضیح مقاصد کفایه و ریشه‌یابی مسائل خوب است...».
- سید محمّدباقر طباطبایی مشهور به سلطانی: «هریک از شروح و حواشی کفایه یک ملاکی دارد؛ از نظر دقّت و مطالب علمی، حاشیه حاج شیخ محمّدحسین اصفهانی و از نظر سادگی مطالب، حاشیه مرحوم مشکینی... است».
- شیخ جواد تبریزی: «بهترین حاشیه توضیحی و تحقیقی، حاشیه مرحوم مشکینی... است».
- محمّد مؤمن قمی: «در مراحل ابتدایی به نظر می‌رسد حاشیه مشکینی حاشیه توضیحی همراه با تحقیق و خوب است...».
- سید حسن طاهری خرم‌آبادی: «... حواشی مرحوم مشکینی و فیروزآبادی و مرحوم آقای حکیم ضمن اینکه توضیحی است، اظهار نظر هم در آنها یافت می‌شود»[۴].
پانویس
منابع مقاله
- متن کتاب.
- باقری بیدهندی، ناصر، کتاب‌شناسی کتب درسی حوزه (2): كفاية الأصول، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: نور علم، فروردین 1368، شماره 30، صفحه 38 تا 47.
- باقری بیدهندی، ناصر، کتاب‌شناسی کتب درسی حوزه (2): كفاية الأصول، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: نور علم، شهریور 1368، شماره 32، صفحه 196 تا 215.