تتميم كتاب أصول الفقه (أصالة البراءة، أصالة الاشتغال، أصالة التخيير)
| تتمیم کتاب أصول الفقه (أصالة البراءة، أصالة الاشتغال، أصالة التخییر) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مظفر، محمدرضا (نویسنده) عرفانیان یزدی، غلامرضا (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | اصول الفقه |
| ناشر | مکتب الإعلام الإسلامي، مرکز النشر |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1375 ش یا 1417 ق |
| چاپ | 2 |
| شابک | 964-424-173-8 |
| موضوع | اصول فقه شیعه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 159/8 /م6 الف60956 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
تتميم كتاب اصول الفقه، تألیف غلامرضا عرفانيان يزدى از شاگردان مرحوم مظفر است. يكى از كاستى‌هاى كتاب اصول فقه مرحوم مظفر عدم تكميل مقصد چهارم است بطوريكه فقط بحث استصحاب به طور مختصر نوشته شده است. نویسنده در اين اثر بر اساس محاضرات مرحوم مظفر بقيه اصول عمليه را به رشته تحرير درآورده است.
ساختار
كتاب مشتمل بر يك مدخل و پنج فصل است. شيوه ارائه مطالب همان روش مرحوم مظفر در اصول فقه است.
گزارش محتوا
مولّف در مدخل كتاب، علّت تتميم كتاب اصول فقه را بيان كرده و سپس درباره وجوب فحص از ادله و رموز آن سخن گفته است. آنگاه در قالب دو تنبيه مقدار فحص و فرق اصطلاحى بين دليل و اماره را تبيين مى‌كند.در آخرين بحث نيز مدار حكم واقعى و ظاهرى را بيان مى‌كند.
مطالب مطرح شده در فصول مختلف كتاب به اختصار به شرح ذيل است:
فصل اول- اصل برائت در لسان ادلّه اربعه:
الف- عقل: بر اساس قاعده قبح عقاب بلابيان در شبهه حكميه تحريميه برائت جارى مى‌شود.
ب- اجماع: ديدگاه همه علماء از متقّدمين و متأخرين بر آنست كه به هنگام شك در شبهه حكميه تحريميه كه دليلى بر حرمت آن وارد نشده اصل برائت است و تحصيل چنين اجماعى اولاً با ملاحظه كلمات فقها از زمان كلينى و مفيد و صدوقين و سيّدين و شيخ طوسى، ثانياً با ملاحظه اجماعات منقوله و شهرت محققه و ثالثاً با ملاحظه سيره مسلمين حاصل مى‌شود.
فصل دوم- اصل برائت در كتاب كريم:
طرفداران اجراى اصل برائت به آيات مختلفى استناد كرده‌اند كه به پنج مورد آنها اشاره مى‌شود: سوره طلاق آيه7، سوره اسراء آيه 35، سوره توبه آيه 15، سوره انعام آيه 19 و سوره انعام آيه 47
مولّف تقريباً دلالت آيات پنجگانه فوق را بر اصل برائت پذيرفته است.
فصل سوم- اصل برائت در سنّت:
در اين‌باره پنج حديث وارد شده است كه عبارتند از: 1- صحيحه عبدالله بن سنان كه شامل شبهه حكيمه و موضوعيه مى‌شود، 2- حديث حلّ، 3- حديث رفع، 4- حديث حجب، 5- مرسل صدوق معاضد به روايت امالى.
فصل چهارم- اصل احتياط در لسان سنّت:
شيخ حرّ عاملى در وسائل الشيعه رواياتى را ذكر مى‌كند كه اصحّ آنها صحيح عبدالرحمن بن حجّاج و اثوق آنها موثق عبدالله بن وضّاح است. اخبار احتياط عمدتاًً سه دسته‌اند: صنف اول آن، لسان نصيحت و ارشاد دارد، صنف دوم اخبارى است كه امر به كفّ و توقف به هنگام شبهه دارد و صنف سوم اخبارى است كه موسوم به اخبار تثليث است. مؤلف صنوف سه‌گانه روايات را بررسى كرده و مورد مناقشه قرار مى‌دهد. وى دليل عقلى اخباریون بر احتياط در شبهات حكميه تحريميه را بيان كرده و جواب آنها را مى‌دهد و سپس مباحثى را مطرح مى‌كند كه عبارتند از: حقيقت علم اجمالى و شك مقرون به آن، شبهه غيرمحصوره و حكم و ضابط آن، علم اجمالى تعبدى، اشاره به مسالك چهارگانه در رابطه با حجيّت اماره، دوران امر بين اقل و اكثر، دوران واجب بين تعيين و تخيير.
فصل پنجم- اصل تخيير در حالت دوران بين محذورين:
اقوال در دوران بين محذورين عبارتند از: جريان اصل برائت عقلاً و شرعاً نسبت به هر يك از وجوب و حرمت، تقديم جانب حرمت، تخيير ظاهرى شرعى بين فعل و ترك، تخيير عقلى تكوينى بين فعل و ترك، تخيير عقلى بين فعل و ترك و حكم به اباحه ظاهرى شرعى. شيخ انصارى در بحث برائت و اشتغال توقف، ولى در مقصد قطع تخيير عقلى را اختيار كرده است. نویسنده تصريح مى‌كند كه مختار وى عمل بر طبق اضطرار و توقّف است.
وضعيت كتاب
كتاب مشتمل بر پاورقى‌هاى مفيدى است. فهرست مطالب كتاب در ابتداى آن ذكر شده است.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب