رئیسی، سید ابراهیم

سید ابراهیم رئیسی
نام کامل	آیت‌الله دکتر سید ابراهیم رئیسی
لقب	خادم الرضا(ع)- سید شهیدان خدمت
نسب	زید بن علی(ع)
ولادت	۲۳ آذر ۱۳۳۹ش
محل تولد	مشهد مقدس
شهادت	۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۳ش
اطلاعات علمی
درجه علمی	اجتهاد- دکترا
اساتید	آیت‌الله خزعلی آیت‌الله مشکینی آیت‌الله مطهری آیت‌الله نوری همدانی آیت‌الله سید علی خامنه‌ای
برخی آثار	قواعد فقه (بخش قضایی) قواعد فقه (بخش اقتصادی) قواعد فقه (بخش عبادی) ارث بی‌وارث تعارض اصل و ظاهر در فقه و حقوق

سید ابراهیم رئیس‌الساداتی (1339-1403ش)، مشهور به شهید جمهور، خادم‌الرضا(ع) سید ابراهیم رئیسی، مجتهد، دانش‌آموخته حوزه علمیه قم و دانشگاه شهید مطهری، از اعضای جامعه روحانیت مبارز، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و نماینده مجلس خبرگان رهبری، ریاست قوه قضائیه، دادستانی کل کشور، ریاست سازمان بازرسی کل کشور، تولیت آستان قدس رضوی، دومین رئیس جمهوری که در جمهوری اسلامی به سعادت شهادت رسید. قواعد فقه (بخش قضایی)، قواعد فقه (بخش اقتصادی)، قواعد فقه (بخش عبادی)، تعارض اصل و ظاهر در فقه و حقوق و فقه وقف از آثار علمی اوست.

ولادت

سید ابراهیم رئیسی در ۲۳ آذر ۱۳۳۹ش در خانواده‌‌ای روحانی در شهر مشهد و در محله نوغان دیده به جهان گشود. پدر ایشان حجت‌الاسلام سید حاجی رئیس الساداتی و همچنین مادر وی سیده عصمت خدادادحسینی از سلاله سادات حسینی و نسبت‌اش از هر دو طرف به حضرت زید بن علی بن الحسین(ع) می‌رسد. دکتر رئیسی در ۵ سالگی پدر خود را از دست داد.

تحصیلات

او تحصیلات ابتدایی را در مدرسه جوادیه گذرانده و تحصیل در علوم حوزوی را در مدرسه نواب و سپس در مدرسه آیت‌الله موسوی‌نژاد شروع کرد. در سال ۱۳۵۴ جهت ادامه تحصیل به حوزه علمیه قم و مدرسه آیت‌الله بروجردی رفت و مدتی نیز در مدرسه‌ای که با مدیریت آیت‌الله پسندیده تحت نظر امام خمینی اداره می‌شد، تحصیل نمود.

رئیسی در حوزه علمیه قم، اصول فقه را نزد آیت‌الله مروی، لمعتین را نزد آیت‌الله فاضل هرندی، رسائل را نزد آیت‌الله موسوی تهرانی، مکاسب محرمه را نزد آیت‌الله دوزدوزانی، کتاب البیع مکاسب را نزد آیت‌الله خزعلی، خیارات مکاسب را نزد آیت‌الله ستوده و آیت‌الله طاهری خرم‌آبادی و کفایه را نزد آیت‌الله سید علی محقق داماد، تفسیر قرآن کریم را نزد آیت‌الله مشکینی و آیت‌الله خزعلی، شرح منظومه و فلسفه را نزد آیت‌الله احمد بهشتی و دوره شناخت را نزد آیت‌الله مطهری و نهج‌البلاغه را نزد آیت‌الله نوری همدانی آموخت.

آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی، خارج اصول را نزد آیت‌الله سید محمدحسن مرعشی شوشتری و آیت‌الله هاشمی شاهرودی و خارج فقه را نزد آیت‌الله آقا مجتبی تهرانی و آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انفلاب تلمذ نمود. او پیش از پایان دوره سطح توانست به دوره کارشناسی ارشد رشته حقوق خصوصی راه یافته و پس از دفاع از پایان نامه خویش در سال ۱۳۸۰ با قبولی در کنکور دکترای مدرسه عالی شهید مطهری در رشته فقه و حقوق خصوصی ادامه تحصیل دهد.

ایشان با تکمیل تحقیقات خود در رشته فقه و حقوق، موفق به اخذ مدرک عالی ترین سطح حوزه (سطح چهار) شد و در نهایت رساله دکترای خود را با عنوان «تعارض اصل و ظاهر در فقه و حقوق» دفاع کرد. و با اخذ نمره ممتاز به درجه دکترای فقه و حقوق در مدرسه عالی شهید مطهری نائل شد.

علاوه بر مسؤولیت‌های کلان کشوری ، بنا به توصیه مکرر آیت‌الله مهدوی کنی و آیت‌الله حاج آقا مجتبی تهرانی مبنی بر حفظ ارتباط درسی خود با طلاب، از سال ۸۰ تاکنون به عنوان مدرس در مدارس علمیه تهران از جمله مدرسه مجد، مدرسه امیرالمومنین علیه‌السلام، مدرسه امام حسین علیه‌السلام و و مدرسه مروی به تدریس سطوح عالی حوزه همچون رسائل و مکاسب، کفایتین و قواعد فقهیه مشغول بود و بعد از عزیمت به مشهد مقدس از ابتدای سال ۱۳۹۵ در مدرسه عالی نواب، به تدریس در موضوع «فقه وقف» پرداخت.

آیت‌الله دکتر رئیسی در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری دانشگاه امام صادق علیه‌السلام و مدرسه عالی شهید مطهری و دانشگاه آزاد اسلامی به تدریس دروس تخصصی فقه قضا ، فقه اقتصاد، اصول فقه و قانون مدنی پرداخته‌ است.

سوابق علمی

1. سطح چهار فقه و اصول از حوزه علمیه قم
2. دکترای فقه و مبانی حقوق با گرایش حقوق خصوصی از مدرسه عالی شهید مطهری
3. تدریس متون فقهی سطح عالی و قواعد فقه قضاء و فقه اقتصاد در حوزه‌های علمیه تهران و دانشگاه‌ها

فعالیت‌های سیاسی، ‌اجتماعی،‌ فرهنگی

حضور شهید آیت‌الله رئیسی در جبهه‌های جنگ

در پی اهانت به امام خمینی(ره) در روزنامه اطلاعات در ۱۷ دیماه سال ۱۳۵۶ و آغاز حرکت‌های مردمی، دکتر رئیسی در اجتماعات اعتراضی که مبدأ اغلب آنها مدرسه آیت‌الله بروجردی (مدرسه خان) بود، شرکت داشت و در قالب هسته‌ای از طلاب انقلابی فعالیت می‌نمود. وی در این دوران فعالیت‌های مبارزاتی خود را در قالب ارتباط با علمای انقلابی آزاد شده از زندان و یا در تبعید، پی گرفت. همچنین در تجمعاتی مثل تحصن علما و روحانیون در دانشگاه تهران، شرکت نمود.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، وی در دوره تربیتی خاصی که مرحوم شهید بهشتی جهت کادرسازی برای تأمین نیازهای مدیریتی نظام اسلامی برگزار کرده بود، شرکت کرد و به دنبال شورش‌های مارکسیستی و ایجاد مشکلات متنوع در مسجد سلیمان، به همراه گروهی از طلاب در قالب فعالیتهای فرهنگی به آن منطقه رفت. پس از بازگشت از مسجد سلیمان، مجموعه سیاسی- عقیدتی پادگان آموزشی صفر- دو در شاهرود را تأسیس و برای مدت کوتاهی آن را اداره کرد.

ورود آیت‌الله رئیسی به عرصه مدیریت از سال ۱۳۵۹ و با حضور در جایگاه دادیاری شهرستان کرج آغاز شد و پس از مدتی با حکم شهید قدوسی، به سمت دادستان کرج منصوب شد. موفقیت او در ساماندهی وضعیت پیچیده این شهر موجب شد تا پس از دو سال در تابستان ۱۳۶۱ همزمان با دادستانی شهر کرج، مسئولیت دادستانی شهر همدان را نیز عهده دار شود. حضور همزمان او در این دو مسئولیت، برای مدتی ادامه یافت تا آنکه به عنوان دادستان استان همدان معرفی شد و از سال ۱۳۶۱ تا ۱۳۶۳، در این سمت خدمت نمود.

آیت‌الله رئیسی در سال ۱۳۶۴ به عنوان جانشین دادستان انقلاب تهران منصوب شد و به این ترتیب، دوره مدیریت قضایی ایشان در تهران آغاز شد. به دنبال موفقیت وی در حل پرونده‌های قضایی پیچیده، امام خمینی(ره) طی احکام ویژه و مستقیم ،‌ایشان و حجةالاسلام نیری را برای رسیدگی به مشکلات اجتماعی در برخی استانها از جمله لرستان، کرمانشاه و سمنان مامور کرد.

بعد از رحلت امام(ره) آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی با حکم رئیس قوه قضائیه وقت به سمت دادستان تهران منصوب شد و از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۳ به مدت پنج سال این مسئولیت را برعهده داشت. ایشان از سال ۱۳۷۳ به ریاست سازمان بازرسی کل کشور منصوب شد که خدمت ایشان در این سمت تا سال ۱۳۸۳ ادامه یافت. دوره مدیریت آیت‌الله رئیسی بر سازمان بازرسی کل کشور نقطه عطفی در زندگی ایشان بود. وی که یک مدیریت کلان ملی را به مدت ده سال تجربه می کرد با اتکاء به تجربیات اندوخته خود نظارت بر دستگاه‌های اداری را متحول و نظام مند کرد. سازمان بازرسی کل کشور در زمان تصدی ایشان با توسعه متوازن ساختاری مواجه شد و به عنوان یکی از ارکان نظارتی نظام جمهوری اسلامی تثبیت شد. این دوران که با روی کارآمدن دولت اصلاحات همزمان بود بسیاری از گرههای نظام اداری و اقتصادی شناسایی و راهکار برون رفت از زمینه فساد در آن تدوین شد. بعضی پروندههای جنجالی مفاسد اقتصادی محصول فعالیت شبانه روزی آیت‌الله رئیسی و همکارانش در این سازمان و درآن دوره بود.

آیت‌الله رئیسی از سال ۱۳۸۳ تا سال ۱۳۹۳، به مدت ده سال معاون اول قوه قضائیه بود. ایشان که دو رئیس قوه را در این سمت تجربه می کرد به عنوان یکی از مسئولان ارشد قضایی کشور مسئولیت سازماندهی و اداره تشکیلاتی این مجموعه را بر عهده داشت و از سال ۱۳۹۳ تا اسفند ۱۳۹۴ نیز به عنوان دادستان کل کشور خدمت نمود.

آیت‌الله رئیسی از سال ۱۳۹۱ تا سال ۱۴۰۰ با حکم مقام معظم رهبری، دادستان ویژه روحانیت نیز بود.در سال ۱۳۷۶، ایشان به پیشنهاد برخی اعضای مؤثر جامعه روحانیت مبارز از جمله آیت‌الله مهدوی کنی و تصویب شورای مرکزی جامعه روحانیت به عضویت در آن شورا در آمد.

خادم‌الرضا(ع) سید ابراهیم رئیسی

در اسفند ۱۳۹۴، پس از رحلت عباس واعظ طبسی، با حکم مقام معظم رهبری، آیت‌الله رئیسی به تولیت آستان قدس رضوی منصوب شد. ایشان در سه سال فعالیت در سمت تولیت آستان قدس رضوی، اقدامات موثری در چارچوب خدمت موثر به حرم نورانی حضرت ثامن الحجج علی بن موسی الرضا(ع) و ارائه خدمات به زائران این بارگاه قدسی در پایتخت معنوی ایران اسلامی انجام داد. رسیدگی به امور زائران بارگاه مقدس امام هشتم(ع)، خدمت به مجاوران و به ویژه مستمندان و مستضعفان حرم رضوی، ترویج معارف قرآنی و مكتب اهل بیت(ع) در جهان اسلام، بهره‌ مند ساختن تهیدستان نقاطی از كشور كه موقوفات آستان قدس در آن قرار دارد و سامان بخشیدن به بنگاههای اقتصادی و خدماتی آستان قدس رضوی، موارد مورد تاكید رهبر معظم انقلاب اسلامی در منشور هفتگانه حكم انتصاب آیت‌الله رئیسی در سمت تولیت آستان قدس رضوی بودند.

آیت‌الله رئیسی در ۱۶ اسفند سال ۱۳۹۷ با حکم رهبر معظم انقلاب (مدظله العالی) به ریاست قوه قضائیه منصوب شدند. عملکرد دستگاه قضا در دوران ریاست جناب آقای رئیسی به دلایلی چند؛ تراز این دستگاه را در نظام حکمرانی جمهوری اسلامی بالا برد . آیت‌الله رئیسی با مدیریت میدانی و پیگیری و رسیدگی نزدیک به مشکلات قضائی مردم، برخورد قاطع و بدون اغماض با مفسدان اقتصادی ، تدوین و نهایی کردن سند تحول قضایی و هوشمند سازی قوه قضائیه، گامهای جدی در جهت ارتقای عدالت قضایی برداشت تاجایی که رهبر معظم انقلاب انجام این تحول و ایجاد امید در دل مردم را ستودند .

شرکت آیت‌الله رئیسی در سیزدهمین دوره ریاست جمهوری

آیت‌الله رئیسی درسال ۱۴۰۰ش با شرکت در سیزدهمین دوره ریاست جمهوری، با كسب بیش از ۱۸میلیون رای مردم درانتخابات ۲۸ خرداد ۱۴۰۰ ، پس از تنفیذ مقام معظم رهبری در ۱۲ مرداد به عنوان هشتمین رئیس‌جمهور ایران آغاز به کار کرد.

سوابق آیت‌الله دکتر رئیسی در مجلس خبرگان رهبری

آیت‌الله رئیسی در سال ۱۳۸۵، از طرف جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و جامعه روحانیت مبارز و به توصیه نخبگان استان خراسان جنوبی برای عضویت در چهارمین دوره مجلس خبرگان رهبری نامزد شد که با کسب اکثریت آرا مردم انتخاب شد. دو سال پس از حضور در این مجلس، خبرگان ملت ایشان را به عنوان عضو هیأت رئیسه برگزید و عضویت ایشان در این جایگاه ،‌تا اتمام دور چهارم، با رأی نمایندگان محترم مجلس خبرگان تمدید شد.

آیت‌الله رئیسی در دوره پنجم مجلس خبرگان رهبری در اسفند ۱۳۹۴ نیز با کسب اکثریت قاطع آرا برای دومین بار به عنوان نماینده مردم شریف خراسان جنوبی برگزیده شد و در اسفند ۱۳۹۷، در جریان برگزاری ششمین اجلاسیه دوره پنجم مجلس خبرگان رهبری، آیت‌الله رئیسی به عنوان نایب ‌رئیس اول مجلس خبرگان رهبری انتخاب شد و تا امروز نیز همچنان نائب رئیس اول مجلس خبرگان رهبری می باشند.

در انتخابات ششمین دوره مجلس خبرگان رهبری در اسفند ۱۴۰۲، آیت‌الله رئیسی با کسب ۸۲.۵۷ درصد آرای مردم برای سومین بار به مجلس خبرگان راه یافت.

دفاع آیت‌الله رئیسی از ساحت قرآن در سازمان ملل

شهادت

خدمت تا شهادت

در ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۳ش، بالگرد حامل آیت‌الله شهید سید ابراهیم رئیسی که برای افتتاح پروژه عمرانی به آذربایجان شرقی سفر کرده بود، در مسیر بازگشت در محدوده میان وَرزَقان و جُلفا، دچار سانحه شد. رئیس جمهور، آیت‌الله سید محمدعلی آل هاشم امام جمعه تبریز، حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه، مالک رحمتی استاندار آذربایجان شرقی و چند تن دیگر از همراهان از جمله سرنشینان این بالگرد بوده‌اند که همه آنها به شهادت رسیدند. به همین مناسبت مقام معظم رهبری پیام تسلیتی صادر کرد، در این پیام او را عالم مجاهد، رئیس جمهور مردمی و با کفایت و پرتلاش، خادم‌الرضا علیه‌السلام، انسان بزرگوار و فداکار دانست و تأکید کرد که رئیسی عزیز خستگی نمی‌شناخت و در این حادثه‌ی تلخ، ملت ایران، خدمتگزار صمیمی و مخلص و با ارزشی را از دست داد. برای او صلاح و رضایت مردم که حاکی از رضایت الهی است بر همه چیز ترجیح داشت، از این رو آزردگیهایش از ناسپاسی و طعن برخی بدخواهان، مانع تلاش شبانه روزیش برای پیشرفت و اصلاح امور نمی‌شد. همچنین مقام معظم رهبری به همین خاطر، در کشور 5 روز عزای عمومی اعلام کرد.

مراسم تشییع شهدای خدمت با حضور میلیونی مردم تبریز ، قم، تهران برگزار گردید و حضرت آیت‌الله خامنه‌ای بر پیکر آنها نماز اقامه کردند.

از طرف دیگر ۶۸ تن از سران و مقامات ارشد کشورها و سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی با حضور در محل سالن اجلاس سران تهران به مقام رئیس جمهور و همراهان شهیدش ادای احترام کردند.

روز پنج شنبه سوم خرداد تشییع پیکر شهید آیت‌الله رئیسی ابتدا در شهر بیرجند و سپس در شهر مشهد مقدس انجام شد و در رواق دارالسلام حرم مطهر امام علی بن موسی الرضا(ع) به خاک سپرده شد.

آثار

برخی از آثار فقهی رئیس جمهور شهید

چاپ شده:

1. قواعد فقه (بخش قضایی)، بنیاد پژوهشهای آستان قدس ضوی
2. قواعد فقه (بخش اقتصادی)، بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی
3. قواعد فقه (بخش عبادی)، بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی
4. ارث بی‌وارث، در فقه و حقوق، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی
5. تعارض اصل و ظاهر در فقه و حقوق، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی
6. فقه وقف، بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی

کتب در دست انتشار: سیر تحول در نظارت و بازرسی

منابع مقاله

1. خبرگزاری تسنیم
2. پایگاه سید ابراهیم رئیسی
3. خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)
4. دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی مقام معظم رهبری
5. پایگاه تلوبیون، شبکه خبر، دوشنبه 1/خرداد/1403
6. آیین تشییع پیکر رئیس جمهور شهید و همراهان، پایگاه تلوبیون، شبکه خبر، دوشنبه 1/خرداد/1403
7. پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری
8. خبرگزاری مشرق

پیوند به بیرون

• «رئیسی؛ رجایی زیست، بهشتی شد» پايگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آيت‌الله‌العظمی سيدعلی خامنه‌ای (مد‌ظله‌العالی)

وابسته‌ها

مواضع بهشتی

قواعد فقه (بخش قضایی)

قواعد فقه (بخش اقتصادی)

قواعد فقه (بخش عبادی)

ارث بی‌وارث

تعارض اصل و ظاهر در فقه و حقوق

فقه وقف