الصحیفة السجادیة الکاملة: کهن‌ترین نسخه موجود صحیفه سجادیه
| الصحیفة السجادیة الکاملة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | علی بن حسین(ع)، امام چهارم (نویسنده)
مهدوی دامغانی، احمد (مقدمه‌نویس) حکیم، سید محمدحسین (مقدمه‌نویس) |
| ناشر | میراث مکتوب |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1399 |
| شابک | 9ـ208ـ203ـ600ـ978 |
| کد کنگره | |
الصحیفة السجادیة الکاملة: کهن‌ترین نسخۀ موجود صحیفۀ سجادیه (نسخه‌برگردان دستنویس شمارۀ 12405 کتابخانۀ آستان قدس رضوی کتابت 416ق) با مقدمۀ احمد مهدوی دامغانی، سید محمدحسین حکیم، قدیمی ترین نسخۀ شناخته شدۀ «صحیفۀ سجادیه» در خراسان کتابت شده و اکنون نیز در همان جا نگهداری می شود. این مجموعۀ نفیس که مشتمل بر چند جزء است و در یک مجلد صحافی شده است، بسیار مجموعۀ قابل توجه و مهمی است و دربرگیرندۀ 102 ورق است و بر هر ورق دو صفحه مکتوب است. جزء اول این مجموعه کتابی است به نام «کتاب فی قوارع القرآن» که آن شامل سه جزء است که در طی آن فقط به «قوارع القرآن» یاد می‌شود.
گزارش کتاب
قدیمی ترین نسخۀ شناخته شدۀ «صحیفۀ سجادیه» در خراسان کتابت شده و اکنون نیز در همان جا نگهداری می شود. این مجموعۀ نفیس که مشتمل بر چند جزء است و در یک مجلد صحافی شده است، بسیار مجموعۀ قابل توجه و مهمی است و دربرگیرندۀ 102 ورق است و بر هر ورق دو صفحه مکتوب است. جزء اول این مجموعه کتابی است به نام «کتاب فی قوارع القرآن» که آن شامل سه جزء است که در طی آن فقط به «قوارع القرآن» یاد می‌شود.
بخش دوم این مجموعه که از ورق 396 آغاز می‌شود، شامل 34 دعا از ادعیۀ صحیفۀ کاملۀ سجادیه (ع) است و بر آن ورق چنین مکتوب است: «کتاب فی الدعوات من قبل علی بن الحسین جد جعفر بن محمد الصادق ابی علی رحمة الله علیه و یسمی الکامل لحسن ما فیه من الدعوات، والاصل لابی علی الحسن بن ابراهیم بن محمد الزامی الهیصمی أسعده الله»، و در وسط ورق اضافه می‌کند: «و فی آخره جزء فی باب التذکیر والتأنیث فی لغة العرب».
در این 34 دعا، همواره جملۀ دعائیۀ «فصل علی محمد وآله» یا «اللهم صل علی محمد و آله» که در فواصل جملات ادعیۀ صحیفۀ مطبوع در دسترس همۀ علاقمندان مذکور است، حذف شده و شکی نیست که رواة این صحیفۀ مخطوطه هم از رجال تشیع بوده‌اند؛ زیرا شیخ طوسی از برخی از آنان با عنوان «جلیل القدر ثقة» تعبیر می‌کند.
دعاهایی که در این مجموعه از صحیفه است، به ترتیب عبارت است از دعاهای: اول، سی‌وهفتم، هشتم، نهم، دهم، یازدهم، دوازدهم، سی‌وهشتم، سی‌ونهم، بیست‌وهشتم، چهل‌ویکم، سی‌ام، سی‌ودوم، بیست‌وچهارم، بیست‌وششم، پنجاه‌ویکم، بیست‌وهفتم، چهل‌وچهارم، چهل‌وپنجم، سی‌ویکم، سیزدهم، چهاردهم، شانزدهم، ششم، هفتم، سی‌وپنجم، چهل‌وسوم، هفدهم، پانزدهم، هجدهم، سی‌وششم، سی‌وسوم، چهل‌وششم و بیستم (= مکارم الاخلاق) است.
در بعضی از جملات، تأخیر و تقدیمی در این مخطوطه در همۀ ادعیۀ سی‌وچهارگانۀ آن روی داده است و نیز اختلافات فراوانی در ضبط بسیاری از الفاظ میان 34 دعای این مخطوطه با همان 34 دعا در صحیفه‌های چاپی موجود است که گاه ضبط کلمه به صورت مکتوب در این مخطوطه مرجح به نظر می‌رسد که در حواشی این مخطوطه توسط استاد مهدوی دامغانی یادداشت شده است.
رسم الخط این مجموعه نیز قابل توجه است و گویا رسم‌الخط عربی در آن قرن آن‌چنان بوده است و از جملۀ این اختلافات یکی آن است که الف مقصوره را به صورت «ا» می‌نویسد. برای مثال «انتهی» را «انتها» می‌نویسد و در زیر «ی» ضمیر متکلم معمولاً دو نقطه می‌گذارد که این معنی نیز قابل توجه است.
تمامی 34 دعای این مخطوطه با همان ادعیۀ صحیفۀ چاپی مقابله شده و موارد اختلاف و نسخه‌بدل‌ها در ذیل صفحات مخطوطه نوشته شده است.
در این کتاب ابتدا گزارشی از نسخۀ مشهد توسط استاد مهدوی دامغانی آورده شده و سپس سیدمحمدحسین حکیم مقدمه ای دربارۀ صحیفۀ سجادیۀ کامله در خراسان تا قرن نهم هجری نگاشته است. در پایان نیز نسخۀ عکسی این مخطوطه آورده شده است.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات