اخلاق محتشمی (اسفندیاری)
اخلاق محتشمی، اثر حسن اسفندیاری محتشم‌السلطنه (1283-1323ش)، شرحی است بر متن «صحیفه سجادیه» (برخی از دعاهای آن) و وصایای حضرت علی(ع) به فرزندش امام حسین(ع).
| اخلاق محتشمی(اسفندیاری، حسن) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | اسفندیاری، حسن (نويسنده)
امام سجاد علیه‌السلام (نویسنده) امام علی علیه‌السلام (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | الصحيفة السجادية. فارسی. برگزیده. شرح ** شرح متن صحیفه سجادیه حضرت امام زین العابدین و وصایای حضرت امیرالمؤمنین بفرزندش ابوعبدالله الحسین عليهم السلام ** نیایش ترک رذائل و درک فضائل |
| ناشر | حسينيه ارشاد |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| سال نشر | 1348ش - 1389ق |
| چاپ | 2 |
| موضوع | دعای مکارمالاخلاق - امام سجاد علیه‌السلام، 38 - 94ق. صحیفه سجادیه - نقد و تفسیر - امام علی علیه‌السلام، 23 قبل از هجرت - 40ق. - کلمات قصار - دعاها |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 3042222ص8ع 267/1 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
شرح حاضر، همچنان‌که در مقدمه کتاب به آن اشاره شده است، «شرحی است مشحون به نقل آیات کریمه و اخبار صحیحه با توضیح و بیان وافی از مقدمات شارحه و نتایج مستنبطه که نگارش آن جز از همت کلک و بنان آزموده نیاید؛ لهذا می‌توان گفت این دفتر گرامی کتابی تمام است؛ در حقیقت اخلاق اسلامی و دستور اخلاقی کیش حنیف و فی‌الحقیقه هرکس از مسلم و غیر مسلم بخواهد به وجه تحقق نه حکایت و تقلید بداند اصول و فصول اخلاق اسلامی چیست و موازین خیر و شر و معروف و منکر در این دین مبین کدام است، این نسخه بدیعه او را راهنمایی جمع و مرآتی کامل خواهد بود، مرتب و مدون به سبک و روش این زمان، بی‌غل و تشویش عبارت یا نقص سیاق»[۱].
نثر کتاب، تقریبا ادبی و کمی متکلف بوده و عبارات و واژگان عربی، به‌وفور در آن استفاده شده است که چنین نگارشی، متناسب با دوره نویسنده است که استفاده از چنین سبک نوشتاری، فضیلت و رجحان داشته است. نویسنده مطالب کتاب خود را به سه بخش کلی، تقسیم کرده است. ازآنجایی‌که به اعتقاد نویسنده، قبل از تخلق به اخلاق فاضله، لازم است از اخلاق رذیله و افعال مذموم، اجتناب نمود، در بخش نخست، به معرفی برخی از اخلاق رذیله و ناپسند و لزوم پرهیز از آن، اشاره شده است که از جمله آنها عبارتند از: آزمندی، خشم، حسد، ناشکیبی، ناخرسندی، بدخویی، شهوت‌انگیزی، تعصب، هوس، کج‌روی، خواب غفلت، ایجاد تکلف، رجحان باطل، گناه‌ورزی و...[۲].
در بخش دوم، به شرح و ترجمه فرازهایی از دعاهای «صحیفه سجادیه» پرداخته شده است. رویکرد نویسنده در این بخش، به این صورت است که ابتدا فرازی از دعا را ذکر و سپس، واژگان و مفردات آن را معنا کرده و پس از ترجمه کامل آن فراز، به توضیح و شرح آن پرداخته است[۳].
بخش سوم، گوشه‌هایی است از وصایا و توصیه‌های اخلاقی امام علی(ع) به فرزند خویش، امام حسین(ع) در موضوعاتی همچون رعایت عدالت، ذم ظلم و تعدی، احسان به پدر و مادر، صله رحم و...[۴].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.