مبانى عرفان در صحيفه سجاديه
| مبانى عرفان در صحيفه سجاديه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | بختیار، مریم (نويسنده) امام سجاد علیه‌السلام (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | الصحیفة السجادیة ** عرفان در صحيفه سجاديه |
| سال نشر | 1383ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 964-7497-41-5 |
| موضوع | امام سجاد علیه‌السلام، 38 - 94ق. صحیفه سجادیه - عرفان - عرفان |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 3096ص8ع 267/1 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
مبانی عرفان در صحیفه سجادیه ، نوشته مریم بختیار (متولد 1342ش)، به بررسی مبانی و اصول عرفان اسلامی در صحیفه سجادیه امام زین‌العابدین(ع) پرداخته است.
ساختار کتاب
کتاب مشتمل بر مقدمه و چهار باب است که مباحث هر باب خود در چند فصل ارائه شده است.
گزارش محتوا
نویسنده در مقدمه کتاب بر این نکته تأکید کرده که امام سجاد(ع) امام چهارم شیعیان، شخصیتی منحصربهفرد بوده‌اند که انوار عرفان و معنویت، ایثار، خدامحوری و... از تمام ادعیه او به‌‌‌وضوح هویداست و صحیفه سجادیه ایشان گنجینه‌ای است که موجب بیداری انسان و ارتباط با خدا می‌گردد. در این نوشتار با توجه به این موضوع، چارچوب پژوهش بر بعد عرفانی صحیفه سجادیه امام سجاد(ع) پایه‌ریزی شده است[۱].
وی موضوع علم عرفان را ذات خداوند، اسما و صفات او دانسته است. او معتقد است که شناخت ذات خداوند از آن جهت در موضوع عرفان گنجانده شده که تصور اسما و صفات خداوند بدون ذات حق میسر نیست، وگرنه شناخت ذات خداوند و حتی تصور ذات خداوند از حیطه تفکر و ادراک آدمی خارج است و توجه عرفا به ذات خداوند به این دلیل است که ذات است که در اسما و صفات بروز و تجلی دارد[۲].
نویسنده سپس به‌اختصار به معرفی امام سجاد(ع) و زندگی، فضایل اخلاقی و آثار منثور و منظوم آن حضرت پرداخته است[۳]. او سپس به معرفی صحیفه سجادیه پرداخته و آن را همچون نهج البلاغه، فوق کلام مخلوق و دون کلام خالق دانسته است که در خلال ادعیه و اذکار، به سبک سحرآمیزی، وقایع تاریخی و نیازهای بشری و راز درونی و اسرار مکنونی را بیان فرموده است[۴].
در باب اول کتاب، دعا به سه نوع: «دعا برای بخشش گناهان»، «دعا درباره امید و نیاز به هدایت و دستگیری» و «دعاهایی که به‌طور مطلق درخواست خیر، رحمت و لطف الهی دارند»، تقسیم شده است[۵].
در باب دوم کتاب در تبیین تفاوت حمد و مدح، به عبارت امام سجاد(ع) در صحیفه سجادیه: «تمدحت بالغناء عن خلقك»، اشاره کرده و توضیح داده که امام سجاد(ع) مدح را به‌کار برده است، نه حمد را؛ زیرا حمد ستایش توأم با پرستش است که خاص انسان است[۶].
در باب سوم، موضوع عرفان نظری، در شش فصل مورد بحث قرار گرفته است. ذات حق در صحیفه سجادیه، اسما و صفات حق، رحمت و قضا و قدر در صحیفه سجادیه، از جمله مباحث این باب است.
آخرین و چهارمین باب کتاب که نیمی از آن را پوشش داده، به مبحث عرفان نظری اختصاص دارد. ایمان، صبر، توکل، تسلیم، توبه، تقوا، ورع، خوف، رجا، خشوع، زهد، رضا، یقین، اخلاص، شکر، محبت و توحید، واژگانی هستند که نویسنده پس از ذکر معنای هر واژه، به ذکر سخن عرفا درباره آن پرداخته و انواع و مراتب آن را توضیح داده است. سپس آن واژه را در صحیفه سجادیه مورد مطالعه قرار داده است. عرفا با الهام از آیات قرآنی، توحید را آخرین مقام از مقامات سلوک می‌دانند. توحید در نظر علمای دین، به معنی نفی خدایان و معبودهای مختلف و قبول یک خداست[۷]؛ همان گونه که امام سجاد(ع) در صحیفه سجادیه فرموده است: «أنت الذي لا إله إلا أنت، الأحد المتوحد الفرد المتفرد»[۸].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.