نتایج جستجو

(تفسير آيات 203 - 196 سوره بقره) خدا از ديدگاه قرآن شناخت از ديدگاه قرآن شناخت از ديدگاه فطرت حق و باطل از ديدگاه قرآن مبانی نظری قانون اساسی بهداشت و

درس‌های اسفار داستان راستان پیامبر امی امامت و رهبری فطرت ختم نبوت نبوت (مطهری) وحی و نبوت فطرت در قرآن فطرت و تربیت فطری بودن دین خدا در اندیشه انسان تکامل

گرايش‌هاى فطرى از ديدگاه فلاسفه و عرفاى مسلمان از جمله فارابى، ابن سينا، محى‌الدين بن عربى و برخى دانشمندان غربى مانند دكارت و اسپينوزا، فطرت از ديدگاه قرآن و

عليه‌السلام شهید آگاه و رهبر نجات‌بخش امر به معروف و نهی از منکر از دیدگاه امام خمینی(س) امر به معروف و نهی از منکر

الله(عج)، پديده‌اى بديع و بى‌بديل است، از ديدگاه نگارنده، از ابعاد گوناگون قابل تحليل بوده كه در لابلاى مباحث به برخى از آن‌ها اشاره شده است. به طور مثال، عدالت

بر انسان، شناخت قرآن از ديدگاه امامان، شناخت عقل، عقل از ديدگاه قرآن، عقل از ديدگاه فلاسفه، عقل از ديدگاه پيشوايان دين، هدايت قرآن از ديدگاه عقل و غيره

استعدادهایى دارد برتر و بالاتر از استعدادهاى حیوانى. این استعدادها یا از مقوله عواطف و گرایش‌ها و تمایلات عالى انسانى است و یا از مقوله ادراک‌ها و دریافت‌ها

توحید از دیدگاه امام خمینی‏‏(س)، (دفتر 48 آثار موضوعی تبیان)، برگزیده 650 مطلب (نوشته، سخنرانی، پیام و تقریرات دروس) از ‌امام خمینی درباره خداشناسی و مراتب

انقلاب اسلامی از دیدگاه فلسفه تاریخ، تنظیم‌شده پنج جلسه از درس‌گفتارهای استاد شهید مرتضی مطهری در موضوع فلسفه تاریخ است که از تاریخ 27 اسفند 1357 تا 10

مربوط به انسان پيش از دنيا. معارف مربوط به انسان در دنيا، از قبيل شناخت تاريخ نوع انسان، شناخت خود انسان، شناخت اصول اجتماعى انسان، شناخت نبوت، رسالت، وحى،

گزيده‌اى از بشارات موجود در رابطه با حكومت موعود را بيابد. بعد از بررسى اين آيين‌ها، نویسنده چنين نتيجه‌گيرى مى‌كند كه در آيين‌هاى غير اسلامى، اعم از توحيدى

با همکاری جمعی از دانشمندان از جمله محمدرضا آشتیانی، مجموعه‌اى ارزشمند است كه دريايى از مطالب را با استمداد از قرآن مجيد و با استفاده از يك روش كاملا تازه،

نامیده‌هاى گوناگون-از هر گونه جوهر و عرض در جهان-در برداشته است (نك‍: الاحكام، 31/1-35). از ديدگاه ابن حزم نخستين وسايل ادراك و شناخت، حواس پنجگانه‌اند

گونه‌اى از مسائل بيرونى و درونى قرآن سخن مى‌گويد و از طرفى جنبه مقدمى در تفسير دارد و دخيل در فهم و شناخت قرآن است، علوم قرآن مى‌گويند. بسيارى از تفاسير

ایشان تنها موفق به طرح چند موضوع از این موضوعات شدند که می‌توان از «شناخت از نظر قرآن»، «جامعه و تاریخ در قرآن» و «فطرت در قرآن» نام برد. البته دو موضوع

بحث در این اثر را با فطرت در قرآن و حدیث آغاز می‌کند و آیاتی از سوره‌های روم و بقره را در توضیح فطرت و عالم ذر و غیره می‌آورد و سپس از احادیث در این راستا

فطرت، مجموعه 10 سخنرانی‌ از فقیه و اسلام‌شناس معاصر، مرتضی مطهری (1298-1358ش)، مطرح‌شده در جمع معلمان و دبیران مدرسه نیکان تهران در سال‌های 1355 و 1356ش

حنیف‏. ماهیت فطرت، ویژگی‌های امر فطری، جلوه‌های فطرت در انسان و ریشه ایرادهای هیوم بر برهان نظم عناوین دیگر مباحث کتاب است. نویسنده پس از طرح ایردهای هیوم

ششم: «سير قرآن در آيات أنفسى» شامل مطالبى چون:معنای «متشابه» و «مثانى» از ديدگاه علامه طباطبايى، تفسير معناى محكمات و متشابهات در قرآن، کیفیت قرائت قرآن

نبوی سیری در نهج‌البلاغه شرح مبسوط منظومه شناخت از نظر قرآن عدل الهی علل گرایش به مادیگری فطرت فطرت در قرآن فطرت و تربیت فطری بودن دین فلسفه اخلاق (مطهری)

اخلاقی و اجتماعی نیز در ارتباط با فطرت انسان مطرح و بحث شده است. شهید مطهری موضوع فطرت را مادر معارف اسلامی می‌دانستند و در چهار مقام مطرح کرده‌اند؛ یکی،

دارد؟ و فشرده‌اى از بحث گذشته می‌پردازد. در ادامه به مباحثى از اين قبيل می‌پردازد: 1- منظور از: أ- سماء ب- السموات 2- منظور از الأرض 3- بحث از آفرينش سموات

مباحث معرفت‌شناسی و زیر ساختی تربیت می‌شود. و در ضمن چهار بحث شناخت انسان، اهداف تربیت، شناخت فطرت وعوامل مؤثر در تربیت عرضه شده است. محور سوم، اصول تربیت است

بر سرتاسر نظام آفرینش حکومت مى‌‏‌کند، انسانها را از این نظر به چهار گروه تقسیم کرده وافزوده است: على از مردانى است که هم جاذبه دارد و هم دافعه، و جاذبه

این کتاب، از 2 بخش با مسائل مهمّ ذیل تشکیل شده است: نبرد حق و باطل (ارتباط حق و باطل، حق و باطل در جهان هستى، حق و باطل در جامعه و تاریخ، نفى فطرت و غریزه،

کتاب، از نظر شناخت انسان نمونه و ایده‌آل اسلام و انسان معتدل موردنظر اسلام، در همه زمان‌ها مفید و ضروری است. در بخشی از کتاب که به بررسی انسان کامل از دیدگاه

معاصر) می‌پردازد تا از این رهیافت، ضمن مطالعه مجدد مهدویت شیعی از دریچه انسان‌شناسی دینی، این نکته روشن شود که مسیر انسان بر مبنای هر یک از این دو اندیشه به

شناخت، ابزارهای شناخت، منابع شناخت، مراحل و درجات شناخت، مکانیسم تعمیم شناخت حسی، شناخت آیه‌ای، کشف روان ناخودآگاه نمونه‌ای از شناخت آیه‌ای، شناخت حقیقی،

شده است. در فصل بعدی از مقتضیات زمان صحبت شده است. فصل بعدی با عنوان «تحرک و انعطاف»، از دو موضوع اساسی اتکا و وابستگی اسلام به فطرت و همچنین انتقال وظیفه،

است، سپس مسئله شناخت در دنیای فلسفه و دنیای اسلام توضیح داده شده است؛ پس از آن لغزشگاه‌های عقل بیان گردیده و سپس منابع و ابزارهای شناخت از منظر قرآن بیان

که تعدادی از اساتید فلسفه غرب دانشگاه تهران و تعدادی از دانشجویان مستعد رشته فلسفه در آن شرکت داشته‌اند. در بین درس‌ها سؤالاتی مفید و راهگشا از طرف حضار

جاذبه، پس چنین حقیقتى هست‏. نویسنده با استفاده از آیاتی، از جمله آیه 172 سوره اعراف به وجود و کاربرد فطرت در قرآن اشاره می‌کند:وَ إِذْ أَخَذَ رَبُّك مِنْ

و در نحوه بیان هم وحدت نظر ندارند، مطالب از اصل تضاد شروع شده است. شهید مطهری پیش از بررسی اصل تضاد از دیدگاه متفکران غربی، این اصل را بر اساس فلسفه اسلامی

شهید، معتقد است که مکتب مادی، چه از نظر واقعیت‌ها و چه از نظر نظامات حاکم بر واقعیت‌ها، مکتب انحصار است؛ اما مکتب الهی از هر دو نظر مکتب ضد انحصار است‏.

قیام و انقلاب مهدی(ع) از دیدگاه فلسفه تاریخ؛ به‌ضمیمه مقاله شهید، از متفکر شهید استاد مرتضی مطهری. این کتاب از دو بخش غیر مرتبط با یکدیگر تشکیل شده است؛

قرابت. ج. انتقاد از خلفا. د. فلسفه اغماض و چشم‌پوشى على عليه‌السلام از حق مسلّم خود و حدود آن، كه نه از آن حدود تجاوز كرده، نه در آن حدود از انتقاد و اعتراض

تفاوت‌های آینه و ذهن بشر، به مباحثی همچون شناخت خدا از راه تغیر اشیای جهان و شناخت فلسفی خدا از راه امکان و احتیاج و نیز از راه نظم و توجه به هدف در طبیعت، پرداخته

مختلف قرآن از معاد، منبع و منشأ ایمان به حیات اخروی و راه‌های گوناگون ایمان به زندگی جاوید مانند راه شناخت خدا، راه شناخت جهان و راه شناخت روح و نفس انسان،

پرستش خداوند یکتا و ترک پرستش هر موجود دیگر، یکی از اصول تعلیمات پیامبران الهی است و تعلیمات هیچ پیامبری، از عبادات خالی نبوده است. ازاین‌رو در بخش سوم، جنبه‌های

«منابع شناخت از نظر اسلام» بوده که استاد پس از برشمردن چند منبع، سیره اولیای دین را نیز به‌عنوان یکی از منابع شناخت از نظر اسلام معرفی نموده و از آنجا وارد

نیازمند آشنایی کامل با ادبیات فارسی و عربی و مهم‌تر از آن، شناخت عرفان اسلامی است و استاد شهید مطهری از معدود کسانی بشمار می‌رود که چنین صلاحیتی را بی‌تردید

قرآن و دیگر از نظر منطق دیالکتیک پرداخته شده است. نام کتاب از تعابیری که خود استاد به‌کار برده انتخاب شده است. این کتاب را می‌توان از سنخ کتاب‌های جامعه

پس از آن بحث از اجتماعی بودن انسان از منظر قرآن کریم. پس از این مباحث از قرآن و آزادی و اختیار فرد در جامعه صحبت شده است و سپس درباره جامعه و فطرت. طرح

می‌کند: آیا پوشش ویژۀ دین اسلام است و پس از ظهور اسلام از مسلمانان به غیر آنان سرایت کرده یا در میان ملت‌های دیگر پیش از اسلام نیز وجود داشته است؟ اساساً علت

پیشگفتار، ضرورت بحث، این‌گونه مطرح شده است: «نوع شناخت یک مکتب از جامعه و از تاریخ و طرز برداشت آن از این دو، نقش تعیین‌کننده در ایدئولوژی آن مکتب دارد؛

پیامبران در امر معاد و عالم آخرت شمرد. این راه‌ها عبارتند از: راه شناخت خدا، راه شناخت جهان و راه شناخت روح و نفس انسان. توضیح این مباحث به آخرین بحث کتاب «استدلال‎های

موروثى و طبقاتى و حرفه‏اى را منسوخ ساخت، آن را از حالت اختصاصى بیرون آورد، بر اصل و مبناى دانش و پاکى قرار داد، از هر صنف و طبقه‌‏اى. در این بخش به این پرسش:

جنبه کرامت اللّهى دارد) و از آن خسته شود. انسان وقتى به آن هدف واقعى می‌‏رسد، معنى ندارد از هدف خودش تنفر پیدا کند. انسان از چیزى تنفر پیدا می‌‏کند که

قرآن و مسئله‏اى از حیات‏، توحید و تکامل‏، پرسش‌هاى فلسفى ابوریحان از بوعلی‌، اصل تضاد در فلسفه اسلامی‌، حرکت و روابط فلسفه و عرفان، برخی از محورهای مهمّ این

در اطراف روش سیاسى خود توضیحاتى مى‌‏دهد و از سیاست خود دفاع مى‌‏‌کند و... مى‌‏فرماید: گمان نکنید که معاویه از من تیزبین‏تر است؛ نه، این‏طور نیست، او خدعه

مطهری برخی از مسائل جدید که ستون فقرات فلسفه اسلامى را تشکیل مى‌‏دهد و برخى از این مسائل پایه و مبناى اکثر مسائل قرار مى‌‏گیرد، عبارت است از: اصالت وجود،

می‌‏بیند؛ در واقع سیرى است که انسان از خلق به‌سوى خالق می‌کند. این امر اساساً قطع نظر از هر فایده و اثرى که داشته باشد، خودش یکى از نیازهاى روحى بشر است. انجام

اسلام از دو سوی مورد خطر قرار گرفته: از یک سوی اسلام به‌صورت یک مذهب ذهنی و تخیلی و اساطیری درآمده... ولی معاکسا این تفریط، یک افراط بزرگی در خارج از کشور

مسائل دیگر، تأثیر دارد. در عنوان دوم، از انسان‌شناسی قرآن سخن به میان آمده و به این موضوع اشاره شده است که اسلام دینی از طرف خدا برای انسان است که در این جهان

شده است. این کتاب، حاکى از تسلط آن فیلسوف شهید بر فلسفه مشاء و فلسفه ابن‌ سیناست؛ چنان‌که درس‌هاى منظومه و اسفار ایشان، حاکى از تسلط بر حکمت متعالیه است

که هدف از زندگی چیست؟ از طرف دیگر اگر بخواهیم از جنبه اسلامی بحث کنیم، این‌طور باید بگوییم که هدف از بعثت انبیا و غایت اصلی آن چیست؟ مسلم «هدف از بعثت انبیا»

که زن‌ها دست از قمار کشیده و به این کارها پرداختند... یکى از آثار کار، جلوگیرى از گناه است. البته نمى‌گویم صددرصد این‏طور است، ولى بسیارى از گناهان منشأش

را به‌عنوان یکى از منابع شناخت از نظر اسلام معرفى نموده و از آن‌جا وارد بحث «سیره نبوى» شده‌اند. ضمیمه را یک سخنرانى و ترجمه صد سخن از پیامبر اسلام(ص)

بوده و مقاله هشتم، به شناخت مبدأ اول برای همه وجود و شناخت صفات او، اختصاص یافته است. اثر مذکور مشتمل بر مجموعه درس‌های استاد از کتاب «شفا»ی شیخ بوعلی

الحسنه، پیش‌فروش و جوایز بانکى، از مباحث مهمّ بخش اول است. بیمه: بررسی ارتباط بیمه و قمار، آیا هر معامله صحیحى باید داخل در یکى از ابواب فقه باشد؟ شرایط و موانع

اسفار، صورت مکتوب 118 جلسه از درس‌گفتارهای فیلسوف معاصر، مرتضی مطهری (1298-1358ش)، در سال‌هاى 1354-1357ش است که برای جمعی از فاضلان حوزه علمیه قم‏ بیان

اشرف مشرف شد و در آنجا نیز از محضر مراجع عالی‌قدر آن حوزه، براى یک سال بهره‌مند گشت. او پس از آن مجدداً به قم بازگشت و بیش از پانزده سال حلقه‌نشین مجلس

تُحاسَبوا و زِنوها من قبل أن تُوزنوا»؛ یعنی قبل از آنکه شما را به پای حساب بکشند، خودتان حساب نفس خود را بکشید و قبل از آنکه شما را بسنجند خودتان، خودتان را بسنجید

(تهران) در سالهای 1346 و 1347ش است. گفتنی است که در یکی از این جلسات به مناسبت بحث از ماده و انرژی از استاد فیزیک؛ رضا روزبه، دعوت شد تا توضیحاتی ارائه کند

برخی از خواندنی‌ترین داستان‌های این کتاب عبارت است از: مردی که اندرز خواست که یکی از مهارت‌های زندگی را آموزش می‌دهد. دوستی‌ای که بریده شد که یکی از آفات

در تفکر اسلامى (حکمت‌های پنج‌گانه زهد و رهایی از وابستگی دنیوی و بهره‌مندی از لذت‌های معنوی). اثر حاضر از 5 سخنرانى در سال 1349ش، در حسینیه ارشاد تشکیل

یعنی آزادی معنوی. از دیدگاه ایشان بزرگ‌ترین خسران عصر ما این است که همواره می‌گویند آزادی، اما جز از آزادی اجتماعی سخن نمی‌گویند. از آزادی معنوی، دیگر

یکدیگر را یکی از نشانه‌های بارز وجود خداوند می‌دانیم و نکاح را «سنت» و تجرد را یک نوع «شر» حساب می‌کنیم و هنگامی که می‌خوانیم یا می‌شنویم بعضی از آیین‌ها علاقه

اثر حاضر، یادداشت‌هایی است از شهید مطهری که پس از شهادت ایشان به چاپ رسیده و مشتمل است بر یک دیباچه و هشت بخش. دیباچه از دو قسمت تشکیل شده است: مقاله

مساوى با يكديگر داشته باشند يا نه؟ از نظر اسلام زن و مرد هر دو انسانند و از حقوق انسانى متساوى بهره‏‌مندند. آنچه از نظر اسلام مطرح است اين است كه زن و

قلبى و شرط رضا، رضایت خدا از انسان و...). صبر (معنى و اقسام صبر، صبوری در میدان جنگ، بلا، مصیبت و عبادت و...). طول امل (مقصود از درازی آرزو چیست؟ و...).

«د»، «ذ» و «ر» است و همچون مجلدات قبلى، از موضوعات مختلفى بحث مى‌کند که برخى از اهم آن‌ها، عبارتند از: دعا، دنیا از نظر اسلام، آینده دین، ذکر خدا، ربا، روابط

ملیت ایرانی وجود ندارد، بلکه اساسا اسلام، جزیی از ملیت مردم ایران است و هیچ ملتی به اندازه ایرانیان از روی عشق و علاقه، به اسلام خدمت نکرده است. ر.ک: مقدمه

خلاصه‌هایی از مطالب را نگاشته‌اند. مجموعه این عناوین و خلاصه‌ها، فهرست مشروح کتاب قرار گرفته است. عناوین هر یک از سخنرانی‌ها (به جز عنوان جلسه پنجم که از خود

سرنوشت و قضا و قدر، چه از نظر موضوعی و چه از نظر هدف تعلیماتی، در ردیف مسائل فلسفی است، ولی در این رساله در ردیف مسائلی قرار گرفته که نه از لحاظ موضوع با آنها

نظر به اینکه تنظیم قبلی آن دارای اشکالاتی بوده و از دقت کافی برخوردار نبوده، مطالب استاد، مجددا از نوار استخراج و سپس به‌دقت و با حفظ امانت تنظیم شده

برخی از دروس خود بدان اشاره می‌کرده‌اند. از جمله در درس‌های الهیات شفاء چنین گفته‌اند: «من این را در حاشیه کتاب خودم نوشته‏‌ام‏». استاد شهید پس از چاپ جدید

کنفرانس می‌داده و استاد در ضمن کنفرانس افراد و یا پس از آن، مطالبی را بیان می‌کرده‌اند. ابتدا بخشی از کتاب «لذات فلسفه» اثر ویل دورانت موردبحث قرار گرفته

جوان و باید و نبایدهای اخلاقی زخم فطرت: پرهیزنامه‌ای از گناه کلک معرفت: گلبرگ‌هایی از معارف دینی چگونه زیستن درسهایی از چشمه سار حکمت امام علی علیه‌السلام

مقدمه آمده است. چون این سخنرانی‌ها معمولا به فاصله دو هفته از یکدیگر ایراد شده‌اند، مقداری از بحث‌ها برای یادآوری تکرار شده است. نظر به اینکه این تکرارها

طرح شده و به اشتباهات برخی از نویسندگان در این‌باره پاسخج داده شده است. مؤلف در بخش بعدی مشخصات اسلام را از سه منظر «شناخت‌شناسی اسلامی»، «جهان‌بینی اسلامی»

بیانی رساست. مطالعه این کتاب برای همه اقشار جامعه از نظر فکری و معنوی مفید و اثرگذار است. این مباحث بعد از سلسله مباحث دیگری با عنوان خدا در اندیشه انسان

است. در بخشی از متن کتاب می‌خوانیم: مسلمانان از نظر اختلافات مذهبی طوری نیستند که نتوانند وحدت داشته باشند... ولی امان از سوءتفاهمات، امان از توهمات و تصورات

هم جنبه عقلی. بدیهی است که از جنبه نقلی به آیات کریمه قرآن و روایات مأثوره از رسول اکرم و ائمه اطهار(ع) استناد شده است؛ اما از جنبه عقلی به دوگونه ممکن بود

موضوع عدل، گذشته از اینکه در خود قرآن کریم، مکرر ذکر شده، در تاریخ اسلام و در میان مسلمین، چه از نظر علمی در تاریخ علوم اسلامی و چه از نظر عملی و اجرایی

و با دو پا راه می‌رود و سخن می‌گوید، نیست، بلکه این موجود، از نظر قرآن، ژرف‌تر و مرموزتر از این است که بتوان آن را با این چند کلمه، تعریف کرد. قرآن انسان

یکدیگر، مورد بحث قرار گرفته و در بخش سوم، از ایمان مذهبی، سخن به میان آمده است. در این بخش، آثار و فواید ایمان، از جمله بهجت و انبساط، نقش ایمان در بهبود

مباحث به مسئله ایمان و عمل از نگاه جدیدی پرداخته‌اند و گریزگاه‌ها از ایمان را که بیشتر در دنیای اروپا مطرح بوده و گریزگاه‌ها از عمل را که بیشتر در جهان اسلام

برای تقوا دو اثر مهم ذکر شده که از یک‌سو عبارت از روشن‌بینی و بصیرت و از سوی دیگر حل مشکلات و آسان شدن کارها و بیرون رفتن از تنگناها و مضایق است. نویسنده

نیاز بیشتر به تبیین نظام حکومتی اسلام دانست. طرح استاد برای این بحث – چنان‌که از یادداشت‌های ایشان برمی‌آید - طرح گسترده و همه‌جانبه‌ای بوده، ولی به‌خاطر تقارن

اجتهاد، کتابی است مشتمل بر سه مقاله و دو سخنرانی از استاد شهید مرتضی مطهری. در این کتاب می‌توان به نکاتی از روش فقهی شهید مطهری پی برد. مقاله اول که با عنوان

موجب آزردگی خاطر و شکایت استاد شد و در همان زمان از انتشار آن ممانعت به عمل آمد. در تنظیم این دو سخنرانی از حواشی استاد بر آن چاپ نامطلوب استفاده شده و بر

و به‌مناسبت‌های مختلف، نگارش یافته است. وجه مشترک این مقالات، گذشته از اینکه همه از آثار قلم آن شهید محسوب می‌شوند، نگاه کلی یا خاص به اسلام و قرآن است

عارف و عامی سودمند و فرح‌زاست. روش ایشان در این‌گونه مباحث، بدین صورت است که از سؤالات و انتقادات - ‌گاهی تند - استقبال نموده و حتی مستمع را به سؤال و انتقاد

تهران ایراد شده است. غیر از عنوان کلی کتاب (فلسفه اخلاق) و دو عنوان «اخلاق کمونیستی» و «مسئله خودی در اخلاق»، بقیه عناوین گفتارها از تنظیم‌کننده می‌باشد‏.

عرفان و تصوف، عرفان نظری، تاریخچه مختصری از عرفان و عرفای قرن دوم تا نهم، منازل و مقامات و اصطلاحات عرفانی از مباحث این بخش است. بخش سوم، به حکمت عملی

در دانشکده نفت آبادان ایراد و پس از پیاده کردن از نوار و اصلاح و تدوین و تفصیل بیشتر، منتشر شده است. در این گفتار، پس از مطرح کردن این سؤال که آیا دین، اجل

حضرت قبل از دوران رسالت یک سطر خوانده و یا یک کلمه نوشته است.‏ خاورشناسان از جمله کسانی هستند که در آثارشان به این موضوع اعتراف کرده‌اند‏. از نصوص تواریخ

به چاپ رسید و پس از آن و در زمان حیات استاد به‌صورت مستقل منتشر گردید‏. مباحث کتاب با اشاره به معنای واژه «ولی» آغاز شده است. این واژه از پراستعمال‌ترین

«جهاد اسلامی و آزادی عقیده» و «جهاد»)، جمع دو کتاب از شهید مطهری در یک کتاب است؛ هر دوی این کتاب‌ها از قالب سخنرانی به‌صورت نوشتاری درآمده‌اند. کتاب حاضر