رياض‌العارفين في شرح صحيفة سيدالساجدين

رياض‌العارفين في شرح صحيفة سيدالساجدين
پدیدآوران	دارابی، محمد بن محمد (نویسنده) شریعتمداری، محمد تقی (محقق) درگاهی، حسین (محقق)
عنوان‌های دیگر	صحيفة سجادية. شرح
ناشر	سازمان اوقاف و امور خيريه، انتشارات اسوه
مکان نشر	ايران - تهران
سال نشر	1421ق. = 1379ش.
چاپ	چاپ يکم
موضوع	علی بن حسین(ع)، امام چهارم، 38 - 94ق. صحيفه سجاديه - نقد و تفسير علی بن حسین(ع)، امام چهارم، 38 - 94ق. - دعاها
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏‎‏/‎‏ع‎‏8‎‏ ‎‏ص‎‏3024‎‏ ‎‏1379 / 267/1 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

برای دیگر کاربردها، صحیفه سجادیه (ابهام زدایی) را ببینید.

برای دیگر کاربردها، شرح صحیفه سجادیه (ابهام‌زدایی) را ببینید.

ریاض العارفین فی شرح صحیفة سید الساجدین، عنوان اثری است یک‌جلدی به زبان عربی از محمد بن محمد دارابی(1180ق). او این اثر را در شرح صحیفه سجادیه(ع) نگاشته است و هر دعا را در این کتاب، باغی(روضه) شمرده است و مطالب کتاب را در 54 باغ شرح داده است. تعلیقات این اثر از شیخ محمدتقی شریعتمداری است و تحقیق آن از حسین درگاهی.

صحیفه سجادیه(ع) بعد از قرآن و نهج‌البلاغه مهم‌ترین و ارزشمندترین اثر مکتوب اسلام است که از آن به‌عنوان قرآن صاعد، اخت القرآن، انجیل اهل‌بیت(ع) و زبور آل محمد(ص) نام برده‌اند. این کتاب شامل 54 دعا است که دربرگیرنده مسائل مختلف اسلامی است: در حقیقت، صحیفه، تعلیم‌دهنده دین و اخلاق در لباس دعا است و امام سجاد(ع) در قالب دعا، شریعت الهی و اخلاق محمدی(ص) را تشریح می‌نماید. این کتاب شریف توسط امام سجاد(ع) انشاء شده و امام محمدباقر(ع) آن را یادداشت و ضبط فرموده است. بعدها زید بن علی(ع) برادر امام محمدباقر(ع)، یک نسخه از آن را برای فرزندش یحیی بن زید به میراث می‌گذارد و او را به حفظ و حراست از آن توصیه می‌کند.

به دلیل عظمت این کتاب، بسیاری از علما در ادوار مختلف به نقل، استنساخ، شرح و ترجمه آن پرداختند. جز در موارد انگشت‌شماری، در کمتر کتاب یا متن میراثی دیگری تا این حد نسخه و اسانید و شروح داریم. از جمله این کتاب‌ها شرح «ریاض العارفین» محمد بن محمد دارابی است. این اثر شرح مرکبی است طولانی و خطبه آن از شاگرد نویسنده، سید علی بن علاءالدوله ضیاءالدین نورالله، از نوادگان(اسباط) قاضی نورالله شهید است. در این کتاب استفاده زیادی از شرح صحیفه سجادیه سید محمدباقر بن داماد حسینی(1041 ق.) شده و نویسنده، گاه عین عبارات سید محمدباقر بن داماد را ذکر کرده است.

شارح این اثر در عنفوان جوانی شاگرد شیخ بهایی بود. او در سال 1062 ق به هند رفت و در بندر سورت اقامت گزید. او در سال 1066 به زیارت امام رضا(ع) مشرف شد و از آنجا به هند بازگشت. خود دارابی در مقدمه ریاض العارفین آورده است که در سال 1114 ق. به اصفهان رسید و این شرح را به سلطان آن زمانش، هدیه کرد.

شایان ذکر است که اصل در این شرح، نسخه شیخ بهایی است که ملا محمدتقی مجلسی از روی آن استنساخ کرده. همچنین در این اثر به موارد مذکور در نسخه ابن ادریس با علامت «س» و نسخه شهید با عبارت: «و فی نسخة» اشاره شده است.

از جمله کارهای محقق کتاب روی این اثر، موارد زیرا را می‌توان یاد کرد:

1. استناد در ارزيابي متن به نسخه موجود در دانشكده الهيات.
2. استخراج منابع اخبار و احادیث به‌جز مواردی شاذ و نادر.
3. درخواست محقق از استادش شیخ محمدتقی شریعتمداری مبنی بر نگارش تعلیقه بر این اثر که انصافاً تعلیقات دقیق و ارزشمندی است. هر تعلیقه که در این اثر، بدون رمزگذاری و ذکر نگارنده آمده، از ایشان است.

پوشیده نماند که شارح و دیگران نیز پاورقی‌هایی بر این نسخه دارند که محقق از میان این حواشی آنچه را که برای خواننده مفید بوده درج کرده و مابقی را کنار گذاشته است.

جهت مطالعه بیشتر می‌توان به مقاله «سه «ریاض» در شرح صحیفه سجادیه» نوشته جناب آقای باقر قربانی زرین در مجله مطالعات قرآن و حدیث سفینه، در پایگاه مجلات نور (نورمگز) مراجعه کرد.

منابع مقاله

1. مقدمه تحقیق.
2. «سه «ریاض» در شرح صحیفه سجادیه»، قربانی زرین، باقر، مجله: مطالعات قرآن و حدیث سفینه» بهار 1384 - شماره 6.