لاهیجی، محمد بن یحیی
| نام | لاهیجی، محمد بن یحیی |
|---|---|
| نام‌های دیگر | |
| نام پدر | یحیی |
| متولد | 840ق |
| محل تولد | لاهیجان گیلان |
| رحلت | 912ق |
| اساتید | سید محمد نوربخش |
| برخی آثار | مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز |
| کد مؤلف | AUTHORCODE05025AUTHORCODE |
شمس‌الدین محمد بن يحيى بن علی لاهیجی نوربخشی (ح840 -912ق)، عارف و شاعر، ملقب به شمس‌الدین محمد لاهیجی و متخلص به اسيرى و فدایی. از اعاظم و افاضل عرفای قرن نهم و بزرگان طريقت نوربخشيه
ولادت
از سال ولادت او اطلاع دقیقی در دست نیست. برخی تولد او را ۸۴۰ق دانسته‌اند.
تحصیلات
اسیری در زادگاه خود مقدمات علوم ظاهری را فرا گرفت و درد «عشق معرفت» در او پیدا شد و در رجب 849ق با یکی از ابدال همان نواحی آشنایی حاصل کرد و به راهنمایی او به خدمت سید محمد نوربخش که در آن هنگام در روستای شَفت، از نواحی گیلان، اقامت داشت، رسید.
نوربخش او و دو سالک دیگر را که به طلب دیدار شیخ با وی همراه شده بودند، با آغوش باز پذیرفت و گرامی داشت. اسیری روز پس از ورود، به دست نوربخش «توبه» کرد و از او «ذکر خفی» گرفت و پس از مواظبت و ممارست در نوافل، «ذکر چهار ضربی» را فرا گرفت. و در این حال، گاه به خدمت مطبخ و گاه به سامان دادن اصطبل خانقاه او می‌پرداخت و گاه نیز به عنوان «فرّاش آستان» به خدمت او مشغول بود.
او مدت شانزده يا بيست سال در ملازمت او بود. و در این مدت در عالم معرفت و شناخت و شهود عرفانی به تجارب و حقایقی دست یافت. و پیش از آنکه دوران مریدی و خدمت اسیری نزد نوربخش به 16 سال برسد، در سلوک و معرفت به مرتبه‌ای رسیده بود که شیخ دوبار برای او «اجازه‌نامه» نوشت.
وی ظاهراً در 865ق، پس از اخذ سومین «اجازه‌نامه» به قصد ارشاد مریدان، پیر و مراد خود را بدرود گفته است.
اسیری در 16سال ملازمت و خدمت‌نزد نوربخش، احتمالاً گاه‌گاهی به سیر و سفر می‌پرداخته است. چنانکه از اشارت او در اسرار الشهود برمی‌آید، ظاهراً در اواخر آن دوران به تبریز سفر کرده، و چند ماه در آن شهر به‌سر برده است. شاید وجود برخی هواخواهان نوربخش در آن خطّه موجب شده بود که وی برای بررسی اوضاع و احوال محل و امکان اقامت در تبریز به آن شهر سفر کند.
پس از مرگ وى، به شيراز رفت و به ارشاد نوربخشيان فارس اشتغال جست، او تقريبا هشت سال آنجا زندگی کرد و خانقاه نوريه را تعمير کرد و در آن برای شاگردانش درس و تدريس می‌نمود. در سال ۸۸۲ ق به قصد زيارت خانه‌ی خدا به مکّه رفت و هنگام برگشت در محلّه‌ی زبيد عده ایاز عرفای يمن ملاقات کرد و يک سال در آنجا ماند و در سال ۸۸۳ق به شيراز برگشت و باقیمانده عمرش را در اين شھر گذراند.
وفات
او در سال ۹۱۲ق از دنيا رفت و در خانقاهش دفن شد.
آثار
- «مفاتيح الاعجاز»، در شرح «گلشن راز» شيخ شبسترى كه به سبب آن كه بر همه‌ى شروح «منظومه‌ى» شيخ شبسترى رجحان يافته، رايج‌ترين كتاب در اين زمينه است؛
- «اسرار الشهود» منظومه‌اى در بحر رمل مشتمل بر تحقيقات و تمثيلات؛
- «معاش السالكين»؛
- «ديوان» اشعار مشتمل بر قصائد و غزليات كه هدايت شماره‌ى ابيات آن را حدود پنج هزار بيت نوشته است.