موسوی خمینی، سید روح‌الله: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'عليهم السلام' به 'عليهم‌السلام') |
جز (جایگزینی متن - '/ نوع اثر: کتاب / نقش: مقرر' به '') |
||
| خط ۵۰۵: | خط ۵۰۵: | ||
[[لمحات الأصول]] | [[لمحات الأصول]] | ||
نسخهٔ ۲۴ ژوئن ۲۰۱۷، ساعت ۱۵:۱۱
| نام | خمینی، روح‌الله، رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران |
|---|---|
| نام های دیگر | آی‍ت الله خمینی
امام خمینی روح الله ال‍م‍وس‍وی الخمینی موسوی الخمینی، روح الله موسوی خمینی، روح الله |
| نام پدر | سید مصطفی |
| متولد | 1279 هـ.ش یا 1902 م |
| محل تولد | خمين |
| رحلت | 1368 هـ.ش یا 1409 هـ.ق یا 1989 م |
| اساتید | ميرزا رضا نجفى خمينى؛ آيت‌الله پسنديده؛ حاج شيخ محمد گلپايگانى؛ آقا ميرزا محمدعلى بروجردى؛ آقا عباس اراكى |
| برخی آثار | تحریر الوسیلة، كتاب البيع (موسوعه جلد 12)، شرح حدیث «جنود عقل و جهل» |
| کد مؤلف | AUTHORCODE350AUTHORCODE |
سید روح‌الله موسوی خمینی معروف به امام خمينى(ره)، بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، فقیه و اصولی و یکی از مراجع بزرگ تقلید شیعه معاصر
در روز بيستم جمادى الآخره (روز ولادت فاطمه زهرا(س)) 1320ق، مطابق با 30 شهريور 1281ش و 24 سپتامپر 1902م ديده به جهان گشود. جد اعلاى او، «سيد حيدر موسوى اردبيلى»، همراه با پدرزن خويش، «مير سيد على همدانى» براى تبليغ دين اسلام و آئين تشيع، در قرن هشتم هجرى از ايران به كشمير هجرت كرد.[۱]
پدربزرگ او «سيد احمد» كه براى كسب علم به نجف مشرف شده بود، به دعوت اهالى خمين، وارد ايران شد و در خمين ساكن گرديد.[۲]
پدر بزرگوار امام، «آقا مصطفى» از علما و چهره‌هاى درخشان منطقه خمين بود. او تحصيلات عاليه علوم دينى را در نجف و سامرا به انجام رسانده و پس از بازگشت به خمين، به نشر احكام اسلام، رسيدگى به خواسته‌هاى مردم و حمايت از مظلومان در برابر برخى خوانين ستمگر مى‌پرداخت. وى سرانجام در زمستان 1281ش12/ ذى‌القعده 1320ق، در راه «خمين - اراك» به دست اشرار محلى به شهادت رسيد.[۳]بدن مطهر او به نجف اشرف برده شد و در جوار حرم مطهر امير مؤمنان على(ع) آرام گرفت. روح‌الله كوچك (حضرت امام) كه در آن زمان، تنها پنج ماه از بهار زندگى‌اش گذشته بود، بعدها با شنيدن ماجراى پدر، شيفته او گرديد و همواره از او ياد مى‌كرد؛ به‌گونه‌اى كه در بزرگ‌سالى براى خود نام خانوادگى «مصطفوى» را برگزيد[۴]و در جوانى بعضى نوشته‌هايش را با نام «ابن الشهيد» تمام مى‌كرد.[۵]
از آقا مصطفى شش فرزند به يادگار ماند كه به ترتيب سن عبارتند از:
- مولود آغاخانم؛
- آقا سيد مرتضى (پسنديده)؛
- آقا نورالدين (هندى)؛
- فاطمه خانم؛
- آغازاده خانم؛
- آقا روح‌الله (مصطفوى).
دوره نخست (از 1281-1300ش)
كودكى و نوجوانى
روح‌الله با فراق پدر، در آغوش مادرى مهربان (بانو هاجر) و سرپرستى عمه‌اى دلسوز (صاحب خانم) و دايه‌اى پرهيزگار پرورش يافت. دوران كودكى و نوجوانى روح‌الله هم‌زمان با بحران‌هاى سياسى و اجتماعى ايران سپرى شد. وى از همان ابتداى زندگى، با درد و رنج مردم و مشكلات جامعه آشنا مى‌شد و تأثر خود را با ترسيم خطوطى به‌صورت نقاشى بروز مى‌داد. شخصيت او در كنار خانواده و اطرافيان در سنگر دفاع، ساخته و پرداخته مى‌گرديد و آموزش‌هاى اوليه سواركارى، تفنگ‌دارى و تيراندازى را مى‌گذراند و در كوران حوادث به مجاهدى تمام‌عيار تبديل مى‌گشت.[۶]برخى از حوادث متأثركننده اين دوران، مثل بمب‌باران مجلس، در نقاشى‌ها[۷]و مشق‌هاى خوشنويسى[۸]دوران كودكى و نوجوانى او منعكس شده و در دسترس است[۹]كه نمونه آن، قطعه شعرى است در دفترچه يادداشت دوران نوجوانى (9-10 سالگى) با عنوان «غيرت اسلام كو جنبش ملى كجاست»، خطاب به ملت ايران.[۱۰]
مى‌توان از آن نوشته، به‌عنوان اولين بيانيه سياسى دوران نوجوانى روح‌الله ياد كرد و دغدغه ذهنى او را راجع به مسائل مملكتى فهميد. تمايلات روح‌الله نسبت به قهرمانان و مبارزان تا حدى بود كه در نهضت جنگل، پا از حد بيان و سرودن شعر در وصف ميرزا، فراتر نهاده، مى‌خواست به نهضت جنگل بپيوندد و چون براى او ميسر نشد، به درخواست او، مقدارى آذوقه به نام خود و برادرانش راهى جنگل شد.[۱۱]يك زمان نيز، مجالى پيدا كرده در راه بازگشت از مشهد به جنگل سفر مى‌كند و پايگاه ميرزا را از نزديك مى‌بيند.[۱۲]
تحصيلات روح‌الله
سيد روح‌الله از همان كودكى تحصيلات خود را آغاز نمود. در آغاز، معلمانى به نام‌هاى «ميرزا محمود» و «ميرزا محمدمهدى» به خانه آمده و او را درس مى‌دادند. پس از آن نزد معلم ديگرى به نام ملا ابوالقاسم، «عم جزء»، «گلستان» و «بوستان سعدى» را فراگرفت. سپس به مدرسه رفت تا از علوم جديد نيز بهره‌مند گردد. مدتى نيز نزد برادر بزرگش «آقامرتضى» به فراگيرى «خوشنويسى» و علوم مقدماتى (سيوطى، منطق و مطوّل) پرداخت.[۱۳]
آغاز جوانى و هجرت
در سال 1300ش (1339ق)، در 19 سالگى به اراك رفت تا از حوزه علميّه «سپهدار» كه زير نظر حضرت آيت‌الله عبدالكريم حائرى يزدى اداره مى‌شد، بهره‌مند گردد. علومى چون «منطق» (در محضر آقا شيخ محمد گلپايگانى)، «مطول» (در محضر آقا ميرزا محمدعلى بروجردى)[۱۴]و «شرح لمعه» (در محضر آقا عباس اراكى)[۱۵]را در آنجا آموخت.
اولين خطابه رسمى روح‌الله
روح‌الله ضمن تحصيل در اراك در مراسم بزرگداشت «ركن اعظم مشروطه»، آيت‌الله سيد محمد طباطبائى، اولين خطابه خود را قرائت كرد و تحسين حاضران را برانگيخت. اين خطابه در واقع بيانيه‌اى سياسى بود كه به جهت قدردانى از زحمات و خدمات علمدار مشروطيت از جانب حوزه علميه اراك از زبان يك طلبه جوان قرائت مى‌شد. از قول وى نقل شده: «... پيشنهاد شد منبر بروم، استقبال كردم. آن شب، كم خوابيدم؛ نه از ترس مواجه شدن با مردم، بلكه به خود فكر مى‌كردم فردا بايد روى منبرى بنشينم كه متعلق به رسول‌الله است. از خدا خواستم مدد كند كه از اولين تا آخرين منبرى كه خواهم رفت، هرگز سخنى نگويم كه جمله‌اى از آن را باور نداشته باشم و اين خواستن، عهدى بود كه با خدا بستم. اولين منبرم طولانى شد، اما كسى را خسته نكرد... و عده‌اى احسنت گفتند. وقتى به دل مراجعه كردم، از احسنت‌گويى‌ها خوشم آمده بود؛ به همين خاطر دعوت دوم و سوم را رد كردم و چهار سال هرگز به هيچ منبرى پا نگذاردم».[۱۶]
دوره دوم زندگى روح‌الله (از 1300ش-1320)
اين دوره از زندگى روح‌الله با هجرت او به قم آغاز شد و با سياست‌هاى دين‌زدايى دوره رضاخانى (1304-1320ش) هم‌زمانى داشت. اين زمان، روح‌الله مشغول تحصيل، تدريس، تأليف كتاب و آشنايى با علماى برجسته مبارزى، همچون: «حاج آقا نورالله اصفهانى»[۱۷]، «مدرّس»[۱۸]و برخى ديگر بود. هدف عُلما در اين دوره اختناق رضاخانى، حفظ حوزه علميه قم بود كه ثمره آن در راهبرى مردم و تأسيس حكومت اسلامى به سال 57 نمايان شد. بااين‌همه، نقش بى‌بديل آيت‌الله سيد حسن مدرس در تكوين شخصيت سياسى و دميدن روح مقاومت در روح‌الله جوان شايان توجه است. آقا سيد روح‌الله در سال 1301ش (1340ق)، در سن 20 سالگى همراه استادش «حضرت آيت‌الله عبدالكريم حائرى يزدى»، مؤسّس حوزه علميّه قم به اين شهر هجرت كرد. دروس سطح را نزد «آيت‌الله سيد على يثربى كاشانى» به پايان رساند و پس از آن در درس خارج حضرت آيت‌الله حائرى شركت كرده تا به درجه اجتهاد نائل آمد.
ازدواج
آقا روح‌الله در سال 1308ش، در27 سالگى، «خديجه ثقفى»، دختر «ميرزا محمد ثقفى تهرانى» را به همسرى برگزيد. ثمره اين پيوند، فرزندانى به نام‌هاى «سيد مصطفى» (1309ش)، «سيد احمد» (1324ش)، «سيده فريده»، «سيده زهرا» و «سيده صديقه» بود.
شخصيت علمى
آقا سيد روح‌الله با بهره‌ورى از استعداد فوق‌العاده، رشته‌هاى مختلف علوم را به‌سرعت طى كرد. علاوه بر فقه و اصول، فلسفه و عرفان را نيز در عالى‌ترين سطح نزد اساتيد برجسته آن زمان (آيت‌الله حاج سيد ابوالحسن رفيعى قزوينى و آيت‌الله ميرزا محمدعلى شاه‌آبادى) در قم فراگرفت و در مدت 6 سال، جهش فوق‌العاده‌اى در اين علوم داشت. در سال 1315ش (1355ق) كه حضرت آيت‌الله حائرى درگذشت، حاج آقا روح‌الله از چهره‌هاى سرشناس علمى حوزه علميّه قم بشمار مى‌آمد.
تدريس فلسفه
درس فلسفه او پيش از 28 سالگى، در سال 1308ش (1348ق) شروع شده بود. وى در آن زمان در مدرسه «دارالشفا» سكونت داشت و از اساتيد بزرگ فلسفه و حكمت الهى بشمار مى‌آمد. شاگردان او از چهره‌هاى فاضل و انديشمند حوزه علميّه قم بودند. حاج آقا روح‌الله خود، آنان را انتخاب مى‌كرد و مرتّب به‌گونه كتبى و شفاهى، ايشان را مى‌آزمود.
تدريس عرفان
يكى ديگر از مجالس درس حضرت امام، درس عرفان بود. اين درس، ويژه شاگردان خاص و مورد اعتمادش بود. عرفان براى او جزو علايق اصلى بود؛ به‌گونه‌اى كه در سال 1307ش، كتاب شرح دعاى سحر را - كه تفسير جامعى بود بر دعايى كه امام محمد باقر در ماه رمضان مى‌خواند - نوشت. او دو سال بعد، «مصباح الهداية إلى الخلافة و الولاية» را نوشت. اثر ديگر وى در آن سال‌ها، مجموعه‌اى از تفسيرها پيرامون «تفسير فصوص قيصرى» بود. عرفان، تأثير زيادى در شخصيت فكرى، روحى و نيز فعاليت‌هاى سياسى آتى او داشت.
درس اخلاق
نخستين درسى كه آقا روح‌الله پس از رحلت آيت‌الله حائرى آغاز كرد و با استقبال طلاب و مردم كوچه و بازار مواجه شد، درس اخلاق بود. او در اين درس، به‌مناسبت‌هاى مختلف، اشاراتى گويا و گاه كنايه‌آميز، به وضعيت حكومت و اسلام‌زدايى پهلوى اول، مطرح مى‌كرد كه برخورد حكومت رضاخانى را با وى در پى داشت. مأموران شهربانى حكومت تازه تأسيس پهلوى در قم، از ادامه اين درس در فيضيه جلوگيرى كردند. آقا روح‌الله نيز درس خود را به مدرسه حاج ملا صادق منتقل نمود. كتاب «اربعين حديث» از نتايج اين درس اخلاقى - عرفانى است.[۱۹]
دوره سوم (از 1320-1340)
اين دوره از زندگى آيت‌الله حاج آقا روح‌الله با چهل سالگى آغاز مى‌شود. احاطه گسترده ايشان در علوم عقلى و تحقيقات فلسفى، وى را در زمره اساتيد اول فلسفه در حوزه علميّه قم قرار مى‌داد. او به شبهات عقلى و ايراداتى كه به مكتب اسلام مى‌شد، پاسخ‌گو بود؛ چنان‌كه كتاب «كشف الأسرار» را در پاسخ به كتاب «اسرار هزارساله» تأليف فرمود.
حوزه علميه قم با رحلت آيت‌الله حائرى (1315ش) و فشار روزافزون حكومت پهلوى، روزهاى سختى را مى‌گذراند. با آغاز دهه 20 و سقوط رضاخان، شرايط براى تحقق مرجعيت عظمى فراهم گرديد. آيت‌الله بروجردى شخصيت علمى برجسته‌اى بود كه مى‌توانست جانشين مناسبى براى مرحوم حائرى و حفظ كيان حوزه باشد. اين پيشنهاد از سوى شاگردان آيت‌الله حائرى و از جمله حاج آقا روح‌الله به‌سرعت تعقيب شد. حاج آقا روح‌الله در دعوت از آيت‌الله بروجردى براى هجرت به قم و پذيرش مسئوليت خطير زعامت حوزه بسيار تلاش كرد. او در تعقيب هدف‌هاى ارزشمند خويش در سال 1328ش، طرح «اصلاح اساس ساختار حوزه علميه» را با همكارى آيت‌الله مرتضى حائرى تهيه كرد؛ هرچند با موانعى روبه‌رو شد.
تدريس خارج فقه و اصول
آيت‌الله حاج آقا روح‌الله درس خارج فقه و اصول خود را در سن 44 سالگى (در سال 1364ق)، كه مصادف با ورود حضرت آيت‌الله بروجردى به شهر قم بود، آغاز كرد. پاره‌اى از ويژگى‌ها و امتيازات درس خارج وى، طرح اشكالات هر مسئله و شرح و بسط كامل مباحث آن، مخلوط نكردن مباحث اصولى با مباحث فلسفى، طرح نظريات نو و ابتكارى و تقليد نكردن از علماى پيشين بود.
در اينجا شايسته است «اساتيد»، «مشايخ روايى» و «تأليفات» ايشان را (بيرون از زمان‌بندى دوره‌ها) برشمريم.
اساتيد
حضرت امام در رشته‌هاى مختلف علوم، همچون ادبيات فارسى و عربى، فقه و اصول، منطق، فلسفه غرب و شرق، عرفان، كلام، هيئت و... محضر اساتيد متعددى را درك نمودند. برخى از اساتيد ايشان با توجه به پاره‌اى منابع[۲۰]بدين شرح‌اند:
- آقا ميرزا محمود افتخار العلماء؛
- ميرزا رضا نجفى خمينى؛
- آيت‌الله پسنديده؛
- حاج شيخ محمد گلپايگانى؛
- آقا ميرزا محمدعلى بروجردى؛
- آقا عباس اراكى؛
- ميرزا محمدعلى اديب تهرانى؛
- آيت‌الله سيد محمدتقى خوانسارى؛
- آقا شيخ محمدرضا مسجدشاهى اصفهانى؛
- آيت‌الله سيد على يثربى كاشانى؛
- آيت‌الله حاج سيد ابوالحسن رفيعى قزوينى؛
- آيت‌الله حاج شيخ عبدالكريم حائرى؛
- آيت‌الله محمدحسين بروجردى؛
- آيت‌الله حاج ميرزا على‌اكبر حكمى يزدى؛
- آيت‌الله ميرزا محمدعلى شاه‌آبادى؛
- آيت‌الله حاج ميرزا جواد ملكى تبريزى.
مشايخ روايى
- شيخ محمدرضا اصفهانى نجفى، آل شيخ محمدتقى اصفهانى، از محدث نورى، از شيخ انصارى؛
- سيد محسن امين، از سيد محمدهاشم موسوى رضوى هندى، از شيخ انصارى؛
- شيخ عباس قمى، از محدث نورى، از شيخ انصارى؛
- سيد ابوالقاسم دهكردى اصفهانى، از ميرزا محمدهاشم اصفهانى، از شيخ انصارى.
تأليفات
- مصباح الهداية إلى الخلافة و الولاية؛
- شرح دعاى سحر؛
- شرح اربعين حديث؛
- حاشيه بر فصوص الحكم قيصرى و مصباح الأنس؛
- حاشيه بر مفتاح الغيب؛
- أسرار الصلوة يا معراج السالكين؛
- رساله‌اى در طلب و اراده؛
- حاشيه بر رساله شرح حديث رأس الجالوت، قاضى سعيد و شرح مستقلى بر حديث؛
- كشف الأسرار؛
- شرح حديث جنود عقل و جهل؛
- آداب الصلاة؛
- الرسائل؛
- كتاب البيع؛
- كتاب الطهارة؛
- أنوار الهداية في التعليقة على الكفاية؛
- مناهج الوصول إلى علم الأصول؛
- رسالة في الاجتهاد و التقليد؛
- زبدة الأحكام؛
- المكاسب المحرمة؛
- تحرير الوسيلة؛
- جهاد النفس يا جهاد اكبر؛
- حكومت اسلامى يا ولايت فقيه؛
- تفسير سوره حمد؛
- مناسك حج؛
- لمحات الأصول؛
- ديوان اشعار.
شاگردان
- آيت‌الله سيد جلال‌الدين آشتيانى؛
- آيت‌الله حسين تقوى اشتهاردى؛
- آيت‌الله عبدالله جوادى آملى؛
- آيت‌الله مرتضى حائرى يزدى؛
- آيت‌الله مهدى حائرى يزدى؛
- آيت‌الله سيد على خامنه‌اى؛
- آيت‌الله سيد مصطفى خمينى؛
- آيت‌الله جعفر سبحانى؛
- آيت‌الله سيد موسى شبيرى زنجانى؛
- آيت‌الله يوسف صانعى؛
- آيت‌الله حسن طاهرى خرم‌آبادى؛
- آيت‌الله محمد فاضل لنكرانى؛
- آيت‌الله محمدعلى گرامى؛
- آيت‌الله عباس محفوظى گيلانى؛
- آيت‌الله محمد محمدى گيلانى؛
- آيت‌الله حسين مظاهرى؛
- آيت‌الله محمدهادى معرفت؛
- آيت‌الله حسينعلى منتظرى؛
- آيت‌الله سيد عبدالغنى موسوى اردبيلى؛
- آيت‌الله سيد عبدالكريم موسوى اردبيلى؛
- آيت‌الله محمدرضا مهدوى كنى؛
- آيت‌الله حسين نورى همدانى.
توجه
گفتنى است افراد مزبور، كسانى هستند كه برخى از آنان دروس امام را تقرير نموده و برخى به درجه مرجعيت نائل آمده‌اند وگرنه از آن حضرت، شاگردان فاضل و دانشمند ديگرى نيز بهره جسته و در روند مبارزه، پيروزى و تثبيت و تداوم انقلاب اسلامى نقش داشته‌اند، همچون: آيات و حجج اسلام بهشتى، ربانى شيرازى، سعيدى، صدر (موسى)، غفارى، قدوسى، مطهرى، مفتح، هاشمى رفسنجانى و...
دوره سوم زندگى او مصادف است با دو حادثه مهم: يكى، بروز جنگ جهانى دوم و ديگرى، اشغال ايران، خروج رضاخان از ايران و آغاز سلطنت محمدرضا. بنا بر اعتقاد حاج آقا روح‌الله، اين زمان، فرصت مناسبى براى قيام اصلاحى بود. با همه اميدهاى روح‌الله، قيام مورد نظر صورت نگرفت. او در اين دوره عالمى است كامل و جامع الشرايط، مُصلحى است هوشيار با پشتوانه دانش و بينش سياسى، با كوله‌بارى از تجربه دوران 20 ساله رضاخانى، كه شناخت كاملى از اوضاع ايران و جهان دارد؛ لذا با صدور بيانيه‌اى در 1323/3/13ش (11 جمادي‌الثاني 1363ق)، زمان مناسب تحول بنيادين را يادآورى مى‌كند: «امروز، روزى است كه نسيم روحانى وزيدن گرفته و براى قيام اصلاحى بهترين روز است. اگر مجال را از دست بدهيد و قيام براى خدا نكنيد و مراسم دينى را عودت ندهيد، فرداست كه مشتى هرزه‌گرد و شهوت‌ران بر شما چيره و تمام آيين و شرف شما را دستخوش اغراض باطله خود كنند».
دوره چهارم زندگى امام (از 1340-1368)
مرجعيت
اين دوره، هم‌زمان با رحلت آيت‌الله بروجردى (10 فروردين 1340) است. در اين هنگام، جمع فراوانى از علما و فضلاى حوزه به آيت‌الله حاج آقا روح‌الله اصرار نمودند كه رساله عمليّه ايشان چاپ شود، اما او نپذيرفت؛ ازاين‌رو، فتاواى وى را از حاشيه‌اش بر كتاب «وسيلة النجاة» سيد ابوالحسن اصفهانى و نيز حاشيه بر «العروة الوثقى» به دست مى‌آوردند؛ تااينكه با وفات حضرت آيت‌الله حكيم(1349ش)، بخش معتنابهى از مردم، مقلد «حضرت آيت‌الله حاج آقا روح‌الله موسوى خمينى» شدند.
قيام پانزده خرداد 1342
اين دوره، آغازى براى رفع موانع براى دشمنان ايران و اسلام بود. هم‌زمان با تسلط آمريكا بر امور مملكت، فشار بر رژيم براى اجراى اصلاحات آمريكايى افزايش يافت و در قالب اصلاحات ارضى و لايحه انجمن‌هاى ايالتى و ولايتى با چشم‌اندازى ظاهراً مردم‌فريب رخ نمود؛ ولى در باطن از اتحاد شومى خبر مى‌داد و تسلط آمريكا، اسرائيل و عوامل آنها را بر كليه شئون مملكت فراهم مى‌كرد. در اين زمان، حضرت آيت‌الله حاج آقا روح‌الله خمينى در برابر اصلاحات آمريكايى به‌شدت ايستاد و رژيم شاه به تلافى آن، در دوم فروردين 1342 كه مصادف بود با شهادت امام جعفر صادق(ع)، به مدرسه فيضيه يورش برد. در اين حادثه، تعدادى شهيد و مجروح شدند. حاج آقا روح‌الله در پى اين حادثه، خطاب به مردم و علماى نجف و قم فرمود: «امروز سكوت، همراهى با دستگاه جبار است» و در اعلاميه معروف خود تحت عنوان «شاه‌دوستى؛ يعنى غارتگرى»، جهت‌گيرى مبارزه را مشخص ساخت. راز تأثير شگفت پيام و كلام او را در روان مردم كه تا مرز جانبازى پيش مى‌رفت، بايد در همين اصالت انديشه، صلابت رأى و صداقت بى‌شائبه‌اش با آنان جستجو كرد.
آيت‌الله خمينى در پيامى به‌مناسبت چهلم فاجعه فيضيه دست به افشاگرى زد: «من مصمم هستم كه از پاى ننشينم تا دستگاه فاسد را به جاى خود بنشانم». ايشان نطق تاريخى خود را در 13 خرداد 1342 در مدرسه فيضيه ايراد نموده، خطاب به شاه گفت: «آقا من به شما نصيحت مى‌كنم؛ اى آقاى شاه! اى جناب شاه! من به تو نصيحت مى‌كنم؛ دست بردار از اين كارها. آقا اغفال مى‌كنند تو را. من ميل ندارم كه يك روز اگر بخواهند تو بروى، همه شكر كنند». شاه فرمان خاموش كردن فريادش را صادر كرد. در شامگاه 14 خرداد آيت‌الله خمينى دستگير و به زندان قصر منتقل شد. صبح روز پانزدهم خبر بازداشت ايشان، به تهران و ساير شهرها رسيد. مردم به خيابان‌ها ريخته، با شعار «يا مرگ يا خمينى» به‌سوى كاخ شاه به حركت درآمدند. قيام، با شدت سركوب شد و به خون نشست. حكومت تصميم داشت او را پس از محاكمه اعدام كند؛ تااينكه اعلاميه‌اى به امضاى علما و مراجع منتشر شد كه در آن به‌صراحت، مرجعيت وى را تأييد كرده، خواهان آزادى او شدند. سرانجام حاج آقا روح‌الله پس از اعتراضات زياد، صبح روز 19 فروردين 1343، پس از ده ماه زندان و مراقبت، به قم برگردانده شد. قيام 15 خرداد 1342 على‌الظاهر از جوشش و جنبش افتاد؛ اما افشاگرى او عليه تصويب لايحه كاپيتولاسيون (مصونيت قضايى كارمندان آمريكايى)، ايران را در آبان سال 43 در آستانه قيامى دوباره قرار داد. حاج آقا روح‌الله در روز 4 آبان 1343 بيانيه‌اى انقلابى صادر كرد و در آن نوشت: «دنيا بداند كه هر گرفتارى كه ملت ايران و ملل مسلمين دارند از اجانب است، از آمريكاست. ملل اسلام از اجانب عموما و از آمريكا خصوصا متنفر است... آمريكاست كه از اسرائيل و هواداران آن پشتيبانى مى‌كند...». سحرگاه 13 آبان 1343 او را بازداشت كرده و با يك فروند هواپيماى نظامى به تركيه انتقال دادند و بار ديگر پس از يك سال او را به عراق (نجف) تبعيد كردند. انتقال او به نجف به اين منظور بود كه شخصيت وى تحت‌الشعاع ديگر علماى حوزه بزرگ نجف قرار گيرد؛ اما ايشان ستاره‌اى درخشان در آسمان فقاهت آن حوزه هزار ساله شد و مورد احترام علماى آن شهر قرار گرفت.
اقامت در نجف
ايشان در نجف، درس خارج فقه خود را از سال 1344 در مسجد شيخ انصارى شروع كردند كه از پربارترين درس‌هاى آن حوزه بشمار مى‌آمد. كتاب حكومت اسلامى يا ولايت فقيه ايشان نيز متن يكى از درس‌هاى خارج فقه آن دوران است. ايشان همواره رخدادهاى ايران را پيگيرى كرده و در برابر رژيم شاه موضع انقلابى داشتند. همچنين با تدريس نظريه «ولايت فقيه»، طرح بزرگشان را براى ايجاد حكومت اسلامى ارائه دادند. حاج آقا روح‌الله در مدت سيزده سال تبعيد خود در نجف، شاگردان فراوانى تربيت كرده كه استوانه‌هاى محكمى براى انقلاب اسلامى ايران شدند. ايشان از بدو ورود به نجف با ارسال نامه‌ها و پيك‌هايى به ايران، ارتباط خويش را با مبارزان حفظ نموده و آنان را در هر مناسبتى به پايدارى در پيگيرى اهداف قيام فرامى‌خواندند. واكنش تند ايشان در برابر برنامه‌هاى فرهنگى، اجتماعى، اقتصادى، نظامى و سياسى رژيم، همچون: «جشن‌هاى 2500 ساله شاهنشاهى»، «جشن هنر شيراز»، «ديكتاتورى حزبى رستاخيز»، «تغيير تاريخ رسمى كشور از مبدأ هجرت پيامبر اسلام به مبدأ سلطنت شاهان هخامنشى»، «تخريب معيشت فرودستان و گسترش حلبى‌آبادها»، «خريد بى‌رويه تسليحات نظامى از غرب»، «حركت ايران همسو با اهداف آمريكا در خاور ميانه» و «سركوب مبارزان سياسى» تنور مبارزه را گرم نگاه مى‌داشت.
اوج‌گيرى انقلاب اسلامى در سال 1356 و قيام مردم
هرچند رژيم شاه در سال 1355ش، در اوج اقتدار خود به سر مى‌برد، اما با بحران مشروعيت روبه‌رو شده بود. سركوبى مخالفان كار را بدانجا رساند كه آن رژيم از بيرون مرزها، به نقض حقوق بشر متهم شد. شاه براى رفع اين اتهام و به خيال اينكه خطرى براى تداوم و ثبات رژيمش ندارد، سياست «فضاى باز سياسى» را آغاز كرد. «حضرت آيت‌الله خمينى» با رصد رخدادها و وضعيت ايران، در مرداد 1356 طى پيامى اعلام كردند: «اكنون به‌واسطه اوضاع داخلى و خارجى و انعكاس جنايات رژيم در مجامع و مطبوعات خارجى، فرصتى است كه بايد مجامع علمى و فرهنگى و رجال وطن‌خواه و دانشجويان خارج و داخل و انجمن‌هاى اسلامى در هر جا بى‌درنگ از آن استفاده كنند و بى‌پرده به‌پا خيزند». گروه‌هاى مبارز و مردمى كه شخص شاه را عامل استبداد و وابستگى مى‌دانستند، به استقبال پيام ايشان برآمده و منتظر فرصت براى اعتراضات اجتماعى بودند. درگذشت مشكوك آيت‌الله حاج آقا مصطفى خمينى، در اول آبان 1356 و مراسم پرشكوهى كه در ايران برگزار شد، نقطه آغازى بر خيزش دوباره روحانيت و قيام جامعه مذهبى ايران بود. ايشان اين واقعه را از الطاف خفيه الهى ناميدند. رژيم شاه با درج مقاله‌اى توهين‌آميز عليه ايشان در روزنامه اطلاعات، انتقام گرفت. اعتراض مردمى به اين مقاله، به قيام 19 دى‌ماه 1356 قم و ادامه اعتراضات در سال 57 منجر شد. رژيم، به كارهاى مردم‌فريب، مانند بستن مراكز فساد و آزادى مطبوعات دست زد؛ اما اراده مردم، با فرمان مقاومت از سوى امام، تغيير نيافت. سركوب راهپيمايى 17 شهريور، نقطه عطفى در اوج‌گيرى مبارزه بود. امام مبارزان ميانه‌رو را از شعار «الزام شاه براى عمل به قانون اساسى با حفظ سلطنت مشروطه» برحذر داشتند كه پيامد آن، تلاش رژيم براى فشار وارد آوردن به امام و اخراج ايشان از عراق بود. رفتن امام به‌سوى كويت و ممانعت از پذيرش ايشان، پرواز به فرانسه و اقامت در «نوفل لوشاتو» را براى رهبر انقلاب رقم زد. ايشان توانست صداى انقلاب را رساتر به مردم ايران و جهان برسانند. بازتاب سركوب دانشجوها و اقشار ديگر مردم در روز 13 آبان و راهپيمايى روز عاشورا در 20 آذر، كار را بر شاه و حاميان غربى او سخت‌تر كرد. تغيير پى‌درپى كابينه‌ها و حكومت نظامى هم بر اراده امام و مردم بى‌تأثير بود. سران چهار كشور غربى (آمريكا، فرانسه، آلمان و بريتانيا) در نشست «گوادلوپ» به اين نتيجه رسيدند كه اميدى به بقاى نظام سلطنتى در ايران نيست و خروج شاه و روى كار آمدن يك دولت غير نظامى مى‌تواند از شدت بحران بكاهد. امام با رفتن شاه، دستور تشكيل «شوراى انقلاب» را صادر كرده و با استقبال بى‌نظير مردم در روز 12 بهمن به وطن بازگشتند. انقلاب مردم با سخنرانى تاريخى در بهشت زهراى تهران و سپس تعيين دولت از سوى ايشان به سرانجام خوش پيروزى نزديك شد. يوم الله 22 بهمن 1357ش، تنفس صبحى دوباره در جان ملت، روز پيروزى انقلاب و نقطه آغاز تحولات بزرگ تاريخى براى سرزمين ايران، آئين تشيع و جهان اسلام بود.[۲۱]
درايت، هوشمندى و اقتدار رهبرى حضرت امام خمينى، به‌ويژه در سال‌هاى نخست پس از پيروزى، بسيار درخشان و ممتاز است.
رهبر و بنيان‌گذار جمهورى اسلامى ايران
دوره رهبرى ده سال و چهار ماه ايشان رسما از 22 بهمن 1357ش، تا 14 خرداد 1368ش، ادامه داشت. حضرت امام خمينى ابتدا به تثبيت نظام سياسى جديد پرداخت و «جمهورى اسلامى» را با توجه به مبانى «اسلام سياسى شيعى» و مقتضيات دنياى جديد طراحى كردند. بلافاصله پس از پيروزى، با فراخوانى مردم به رفراندم براى تعيين نظام سياسى و تشكيل مجلس خبرگان و همه‌پرسى قانون اساسى، الگوى جديدى از حكومت اسلامى را به جهان نشان دادند. با فروپاشى استبداد پهلوى و رواج گسترده آزادى‌هاى اجتماعى، گروه‌هاى مختلف توانستند با برگزارى نشست‌ها و انتشار انديشه‌هاى خود به رقابت بپردازند؛ اما به دليل نبود تجربه زندگى در فضاى باز سياسى و نبود نكات مورد اتفاق همه نيروهاى اجتماعى، اين فضا به‌زودى به منازعه‌اى دامن‌گير تبديل شد. آرايش نيروهاى اجتماعى، به‌ويژه برخى گروه‌ها و احزاب سياسى كه متأثر از مكاتب سياسى غرب و شرق (ليبراليسم و كمونيسم) بودند و صف‌بندى آنها در برابر «مكتب انقلاب اسلامى» كه برگرفته از انديشه سياسى حضرت امام و خواسته مردم ولايت‌مدار بود، رخدادهاى تلخ بى‌شمارى را در تاريخ انقلاب رقم زد. اين رخدادها همگام با رويكرد خصمانه استكبار جهانى به سركردگى آمريكا و حمايت غرب و شرق از گروه‌هاى معارض داخلى در كنار تهاجم نظامى رژيم بعثى عراق به نمايندگى از حاكمان مرتجع جهان عرب، شرايطى را رقم زد كه مى‌توان گفت هركدام از آنها مى‌توانست مسير انقلاب را تغيير داده، به شكست بكشاند؛ اما دست خداوند، هوشمندى و رهبرى مقتدرانه امام، جان‌فشانى، وفادارى و آگاهى مردم ايران، راه انقلاب را هموار كرد. حضرت امام خمينى در بهمن‌ماه 1358، پس از عارضه قلبى، به تهران آمدند و با اقامت در آنجا سكان كشتى انقلاب را به دست گرفتند. بحران‌هايى چون تغيير دولت‌ها، اختلاف‌هاى قواى سه‌گانه، شهادت جمع بسيارى از كارگزاران نظام، مشكلات ناشى از جنگ تحميلى و... با دست باكفايت ايشان فرومى‌نشست. درايت ايشان در ارائه نظريه «ولايت مطلقه فقيه» و تشكيل نهادهايى همچون «مجمع تشخيص مصلحت نظام»، راه برون‌رفت از بحران‌ها را فراروى انقلاب نهاد. ملت ايران نيز پاسدار ميراث بزرگ امام خويش بود و ايشان را در رواق چشمانش مى‌نشاند. علاقه مردم ولايت‌مدار به امام به‌گونه‌اى بود كه در سال 1368، در حالى با پيكر پاك ايشان پس از سال‌ها تحمل سختى‌ها و مشكلات، وداع مى‌كرد كه حضور جمعيت، چندين برابر بيشتر از لحظه ورود وى به خاك وطن بود و عشق و پايدارى آنان عميق‌تر و قصدشان بر ادامه راه امام و انقلاب، جدى‌تر و نظامشان على‌رغم همه توطئه‌ها و حوادث، پرثبات‌تر از هر زمان ديگر شد. «جمهورى اسلامى»، بارزترين ثمره عمر حضرت امام است. ايشان اين نظام سياسى را به‌گونه‌اى طراحى كردند كه به هيچ فردى تكيه نداشته و در وصيتنامه خودشان به ملت چنين سفارش مى‌كنند كه: «با قدرت و تصميم اراده به پيش روند و بدانند كه با رفتن يك خدمت‌گزار، در سدّ آهنين ملت خللى حاصل نخواهد شد؛ كه خدمت‌گزاران بالا و والاتر در خدمتند و اللَّه نگهدار اين ملت و مظلومان جهان است».
رحلت
حضرت امام خمينى به دنبال بروز مشكل دستگاه گوارش در 28 ارديبهشت 1368، از روز دوم خرداد تحت عمل پزشكى قرار گرفتند. به دنبال مشكل اساسى كه در ساعت سه بعد ظهر 13 خرداد در روند بيمارى ايشان به وجود آمده بود، در شامگاه شنبه، ساعت 22 و 20 دقيقه 13 خرداد سال 1368 خورشيدى (3 ژوئن 1989م) برابر با 24 شوال 1409ق، در 87 سالگى، روحشان از اين دنيا رحلت كرده، به ملكوت اعلا پيوست.
آنچه پس از ايشان از متاع مادى به‌جا ماند، به گزارش ديوان عالى كشور - كه مطابق اصل 142 قانون اساسى موظف بود دارايى رهبر و مسئولان رده‌بالاى نظام را قبل و بعد از مسئوليت، رسيدگى و بررسى كند و حضرت امام نخستين كسى بود كه صورت دارايى خود را در تاريخ 24 دى‌ماه 1359 براى ديوان عالى ارسال نمود - بدين شرح است: «نه‌تنها به اموال امام چيزى اضافه نشده، بلكه قطعه زمين ارث‌رسيده به امام در خمين نيز پس از انقلاب، در زمان حيات ايشان بين مستمندان محل، تقسيم شده است. تنها ملك غير منقول امام، منزل قديمى ايشان در قم بود كه از زمان تبعيد در سال 1343، عملاً در اختيار اهداف نهضت و محل تجمع مردم بوده است. مختصر وسايل اوليه زندگى در منزل، متعلق به همسرشان بوده و دو قطعه قالى مستعمل موجود، ملك كسى نيست و بايد به سادات نيازمند داده شود. از آن حضرت هيچ وجه نقدى باقى نمانده و هرچه هست، وجوهات است كه ورثه، حقى در آن ندارند». بدين ترتيب، دارايى برجامانده از مردى كه قريب به نود سال عمر كرد و بر قلوب مردم حكومت داشت، عينك، ناخن‌گير، شانه، تسبيح، قرآن، سجاده نماز، عمامه، لباس روحانى او و كتب دينى بود.
مراسم تشييع در روز 16 خرداد با حضور ميليون‌ها نفر برگزار شد و پيكر ايشان همان روز در بهشت زهراى تهران، در جايى كه اكنون «حرم امام خمينى» است، به خاك سپرده شد. او با «دلى آرام و قلبى مطمئن و روحى شاد و ضميرى اميدوار به فضل خدا»، به ديدار معبود شتافت.
پانویس
- ↑ على قادرى، «خمينى روح‌الله: زندگى‌نامه امام خمينى بر اساس اسناد و خاطرات و خيال»، چاپ دوم، تهران: مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى(ره)، ص78
- ↑ همان، ص79 و 9
- ↑ همان، ص88، 90 و 122
- ↑ همان، ص105
- ↑ خاطرات آيت‌اللّه پسنديده (گفته‌ها و نوشته‌ها) - يادها، 9
- ↑ على قادرى، «خمينى روح‌الله: زندگى‌نامه امام خمينى بر اساس اسناد و خاطرات و خيال»، چاپ دوم، تهران: مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى(ره)،، ص131
- ↑ همان، ص150
- ↑ همان، ص193
- ↑ همان، ص153
- ↑ كوثر(مجموعه سخنرانى‌هاى حضرت امام...)، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام...، چاپ اول: 1371، جلد اول، ص615
- ↑ على قادرى، «خمينى روح‌الله: زندگى‌نامه امام خمينى بر اساس اسناد و خاطرات و خيال»، چاپ دوم، تهران: مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى(ره)، ص232.
- ↑ همان، ص237.
- ↑ همان، ص192 و 193
- ↑ همان، ص 246
- ↑ همان، ص259
- ↑ همان
- ↑ آيت‌الله پسنديده و آيت‌الله مظاهرى، خبرنامه نخستين همايش حاج آقا نورالله اصفهانى، شماره اول، ص16-17 و شماره دوم، ص13-12
- ↑ على قادرى، «خمينى روح‌الله: زندگى‌نامه امام خمينى بر اساس اسناد و خاطرات و خيال»، چاپ دوم، تهران: مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى(ره)، ص376 و صحيفه نور، جلد 1، ص255 تا 266
- ↑ برگرفته از پايگاه اطلاع‌رسانى حوزه‌نت، مجله: حضور - شماره 38، زمستان 1380، «ديدگاه‌هاى مقام معظم رهبرى»، نويسنده: نامشخص، ص3، برگرفته در تاريخ 2 خردادماه 1394،
- ↑ على قادرى، «خمينى روح‌الله: زندگى‌نامه امام خمينى بر اساس اسناد و خاطرات و خيال»، چاپ دوم، تهران: مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى(ره)، ص143، 180، 190، 192، 246، 259، 384، 385، 388 و 393؛ زمزم نور: زندگى‌نامه، آثار و... امام خمينى، مؤسسه فرهنگى قدر ولايت، تهران، چاپ نهم، ص9 و 10؛ رضا بابايى، كارنامه نور (زندگى‌نامه امام خمينى)
- ↑ انقلاب اسلامى ايران، جمعى از نويسندگان، نهاد نمايندگى مقام معظم رهبرى در دانشگاهها، 1384، ص94 تا 111.
وابسته‌ها
وسيلة النجاة مع تعاليق الإمام الخميني (موسوعه جلد 26 و 27)
وسيلة النجاة مع تعاليق الإمام الخميني(ره)
تحریر الوسیله (چاپ جامعه مدرسین)
تفصیل الشریعة في شرح تحریر الوسیلة (الاجتهاد و التقلید)
تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله (کتاب الطهاره النجاسات و احکامها)
تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله (احکام التخلی)
تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله (المکاسب المحرمه)
تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله (الصوم و الاعتکاف)
تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله - الخمس و الانفال
تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله - القصاص
تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله - الحدود
تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله - الدیات
تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله - الطلاق، المواریث
التعلیقه علی تحریر الوسیله للامام الخمینی قدس سره
التعلیقة الإستدلالیة علی تحریر الوسیلة
دلیل تحریر الوسیلة (احکام الستر و النظر)
دلیل تحریر الوسیلة (احکام الاسره)
دليل تحرير الوسيلة (الخمس) الإمام الخميني (قدس سره)
دلیل تحریر الوسیلة (الامر بالمعروف و النهی عن المنکر)
دلیل تحریر الوسیلة (ولایة الفقیه)
دلیل تحریر الوسیلة (کتاب الصید و الذباحه)
دلیل تحریر الوسیلة (کتاب المضاربه)
دلیل تحریر الوسیلة للإمام خمینی(س) فی إحیاء الموات و اللقطة
بیان تحریر الوسیله للامام خمینی کتاب الحج
مصباح الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة
تهذیب الأصول (امام خمینی، روح الله - طبع قدیم)
تهذیب الأصول/سبحانی تبریزی، جعفر (مقرر)
کتاب البیع (خمینی، روح الله، رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران)
البیع (خمینی، روح الله، رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران)
کتاب الخلل فی الصلاه (طبع قدیم)
الخلل في الصلاة/ نقش: نويسنده
الخلل في الصلاة (خمینی، روح الله، رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران)
کتاب الطهارة (خمینی، روح الله، رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران)
كتاب الطهارة (موسوعه جلد 8)/ نقش: نويسنده
العروة الوثقی مع تعلیقات (خمینی، خویی، گلپایگانی، مکارم)
العروة الوثقی مع تعالیق الإمام الخمیني/ نقش: معلق
بدائع الدرر في قاعدة نفي الضرر
الاستصحاب (خمینی، روح الله، رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران)/ نقش: نويسنده
مناهج الوصول إلی علم الأصول (خمینی، روح الله، رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران)
رساله نجاة العباد و حاشیه بر رساله ارث ملا هاشم خراسانی
رساله توضیح المسائل حضرت آیة الله العظمی امام خمینی قدس سره
رساله توضیح المسائل (طبع جدید)
رساله توضیح المسائل حضرت آیة الله العظمی امام خمینی قدس سره
احزاب و گروه‌های سیاسی از دیدگاه امام خمینی(س)
التعادل و الترجیح و یلیه الإجتهاد و التقلید
تقریرات فلسفه امام خمینی قدس سره
وصیتنامه سیاسی، الهی امام خمینی(ره)
وصیت نامه امام خمینی(ره) (نسخه خطی)
وصیت نامه حضرت امام خمینی (جاوید نامه)
وصیت سیاسی - الهی امام یا مسئولیت امت از دیدگاه امام
شرحی بر وصیتنامه سیاسی الهی حضرت امام خمینی(ره)
درآمدی بر وصیتنامه سیاسی - الهی حضرت امام خمینی قدس سره
درسهایی از وصيتنامه امام خميني(ره)
شاخصهای راه امام در وصیت نامه سیاسی - الهی حضرت امام خمینی(ره)
نیروهای مسلح در وصیتنامه امام خمینی(ره)
نگاهی به حدیث بیداری؛ زندگی‌نامه آرمانی، علمی و سیاسی امام خمینی(س) از تولد تا رحلت
منشور سعادت: شرح وصيتنامه الهی ـ سياسی حضرت امام خميني(ره)
پرتو خورشيد(وصيتنامه سياسي الهي رهبر کبير انقلاب اسلامي)
انقلاب اسلامی و ریشه های آن بر محور وصیتنامه سیاسی الهی حضرت امام خمینی «قدس سره»
سروش ملکوتی: وصیت نامه سیاسی الهی حضرت امام خمینی(ره)
نگرشی موضوعی بر وصیت نامه سیاسی الهی امام خمینی(س)
وصیت نامه سیاسی - الهی حضرت امام خمینی(ره) همراه با شرح نکته های اساسی و پرسش های ضمیمه
صحیفه امام (خمینی، روح الله، رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران)
مناسک حج مطابق با فتاوای حضرت آیت‌الله العظمی امام خمینی
مناسک حج مطابق با فتاوای حضرت آیت‌الله العظمی امام خمینی(ره) و مراجع معظم تقلید دامت برکاتهم
کتاب الطهارة (خمینی، روح الله، رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران)
الاجتهاد و التقلید (امام خمینی، روح الله)
المکاسب المحرمة (خمینی، روح الله، رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران)
الرسائل العشرة (امام خمینی، روح الله)
الرسائل (امام خمینی، روح الله)
أنوار الهدایة في التعلیقة علی الكفایة
أنوار الهدایة في التعلیقة علی الكفایة (خمینی، روح الله، رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران) / نوع اثر: کتاب / نقش:شارح
سر الصلاة (معراج السالکین و صلاة العارفین)
ولایت فقیه (حکومت اسلامی- ویرایش جدید)
شوون و اختیارات ولی فقیه ترجمه مبحث ولایت فقیه از (کتاب البیع)
حاشیه بر رساله ارث ملا هاشم خراسانی
تعلیقات علی شرح «فصوص الحکم» و «مصباح الانس»
تعلیقات علی شرح فصوص الحکم و تعلیقات علی مصباح الأنس
مفتاح الغیب و شرحه مصباح الانس
مصباح الهدایة إلی الخلافة والولایة
مصباح الهدایة إلی الخلافة و الولایة
مصباح الهداية الي الخلافة والولاية (بيروت)
مصباح الهداية الي الخلافة والولاية (با ترجمه)
سیمای معصومین در اندیشه امام خمینی(س)
الرسائل (امام خمینی، روح الله)
شرح دعای سحر «ترجمه فارسی» / نوع اثر: کتاب
شرح دعاء السحر (خمینی، روح الله، رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران)
شرح دعای سحر (ترجمه فهری زنجانی)
جهاد النفس في الفکر الامام الخميني قدس سره
جهاد اکبر يا مبارزه با نفس (بوسنيايي)
شرح چهل حدیث (اربعین حدیث) (خمینی، روح الله، رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران)
التعلیقة علی الفوائد الرضویة (خمینی، روح الله، رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران)
تفسیر قرآن مجید برگرفته از آثار امام خمینی
آزادی در اندیشه امام خمینی(ره)
دعوة الی التوحید (نامه امام به گورباچف عربی)
افق های آرمانی: مجموعه فرمایش های حضرت امام(ره) درباره انجمنهای اسلامی
دراسات فی البیع تشمیل علی قواعد فقهیه فی المعاملات
محاضرات في الأصول (امام خمینی، روح الله)
امام خمینی(س) از نگاه نخبگان جهان
امام خمینی(ره) از دیدگاه مقام معظم رهبری
خمینی روح الله: زندگی‌نامه امام خمینی بر اساس اسناد و خاطرات و خیال
جوانان از دیدگاه امام خمینی(س)
روزه (حاوی فتاوای حضرت آیت‌الله العظمی امام خمینی و جدیدترین استفتائات)
اخلاق: گزيده آثار اخلاقي امام خميني (درسنامه اخلاق براي طلاب پايه سوم)
اخلاق: گزيده آثار اخلاقي امام خميني (درسنامه اخلاق براي طلاب پايه چهارم)
تهذیب نفس و سیر و سلوک از دیدگاه امام خمینی(س)
نامه‌ای از امام موسوی کاشف الغطاء
ترانیم عاشق تعریب رباعیات الامام الخمینی: تعر یب رباعیات الامام الخمینی
کنگره عبادي سياسي حج: مجموعه سخنان و پيامهاي امام خميني
نهضة عاشوراء في کلام الامام الخميني(س)
گزيده از آثار و سيره امام خميني(س): نظام جمهوري اسلامي ايران
نيم نگاهي به آينده: گزيده اي از بيانات و مکتوبات امام خميني(س)
امام خمينی(س) مخاطبی جهانی: (گزيده‌ای از نامه های انگليسی)
اقشار اجتماعي از ديدگاه امام خميني(س)
استکبار جهاني و شيطان بزرگ از ديدگاه امام خميني(س)
امام خميني(س) و نهادهاي انقلاب اسلامي
تبليغات (هنر و رسانه ها) از ديدگاه امام خميني(س)
امام به روايات امام: بازشناسي شخصيت امام از زبان خويش
حکومت اسلامی و ولایت فقيه در انديشه امام خمينی(س)
حکومت اسلامی در کوثر زلال اندیشه امام خمینی(ره)
دفاع مقدس در بيانات امام خميني(ره)
ديدگاه امام خميني(س) درباره جايگاه زن با محوريت شخصيت حضرت زهرا عليها السلام
روشنفکر ديني در انديشه امام خميني(س)
محرم راز: اشعار عرفاني حضرت امام خميني سلام الله عليه، نامه امام به حجت‌الاسلام حاج سيد احمد خميني
مشارکت عمومي در انديشه امام خميني(س)
مطالب، موضوعات و رهنمودهای اقتصادی در بیانات حضرت امام خمینی قدس ا... سره الشریف
زن در اسلام، مصاحبه ها، پيامها و سخنرانيهاي امام خميني (درباره زن)
تاريخ معاصر ايران از ديدگاه امام خميني(س)
الکلمات القصار، مواعظ و حکم من کلام الإمام الخميني(س)
فلسطين از ديدگاه امام خميني (رحمه الله عليه)
الحج في أحاديث و بيانات الإمام الخميني(س)
سپاه پاسداران انقلاب اسلامي در انديشه امام خميني(س)
جايگاه مردم در نظام اسلامي از ديدگاه امام خميني(س)
همبستگی ملی و مشارکت عمومی از دیدگاه امام خمینی رحمه الله
آیین انقلاب اسلامی: گزیده‌ای از اندیشه و آرای امام خمینی(س)
المظاهر الرحمانیة: رسائل الإمام الخمینی(س) العرفانیة
اقتصاد در اندیشه امام خمینی(س)
انتخابات و مجلس از نگاه امام خميني(س)
امر به معروف و نهي از منکر از ديدگاه امام خميني(ره)
تعليم و تربيت از ديدگاه امام خميني (اهميت، جايگاه و عوامل موثر بر تعليم و تربيت)
عدل الهي از ديدگاه امام خميني(س)
وصيتنامه امام با توضيحات و 218 پرسش و پاسخ ويژه دانشجويان دانشگاهها و مراکز آموزش عالي
آزادی از دیدگاه امام خمینی(ره)
قضا و قضاوت در اندیشه امام خمینی
استضعاف و استکبار از نگاه امام خميني(س)
جهان اسلام از ديدگاه امام خميني(س)
تحولات اجتماعي و انقلاب اسلامي از ديدگاه امام خميني(س)
بسيج در انديشه هاي امام خميني(س)
جنگ و دفاع در انديشه امام خميني(س)
خودباختگي و خودباوري از ديدگاه امام خميني(س)
موعد اللقاء (رسائل سماحة الإمام الخميني(س) إلي إبنة السيد أحمد الخميني)
آزادي در انديشه هاي امام خميني(س)
جایگاه زن در اندیشه امام خمینی(س)
اسلام ناب در کلام و پیام امام خمینی(س)
ایثار و شهادت در مکتب امام خمینی(س)
روحانیت و حوزه‌های علمیه از دیدگاه امام خمینی(س)
سیمای معصومین(ع)در اندیشه امام خمینی
تمدن اسلامی در اندیشه سیاسی امام خمینی(س)
مطبوعات و رسانه ها از دیدگاه امام خمینی قدس سره
صدور انقلاب از دیدگاه امام خمینی(س)
فلسطین از دیدگاه امام خمینی(س)
تفسیر و شواهد قرآنی در آثار حضرت امام خمینی(س)
قم در انديشه امام خميني قدس سره و مقام معظم رهبري
کوثر (مجموعه سخنرانيهاي حضرت امام خميني(ره) همراه به شرح وقايع انقلاب اسلامي
منشور روحانیت: پیام تاریخی و مهم حضرت امام خمینی خطاب بروحانیون سراسر کشور و مراجع بزرگوار...
منشور حوزویان: متن کامل پیام حضرت امام خمینی(ره) به حوزه های علمیه (1367/12/3)
آیین انقلاب اسلامی: گزیده‌ای از اندیشه و آراء امام خمینی(س)
بنیان مرصوص: امام خمینی(قدس سره) در بیان و بنان حضرت آیة الله جوادی آملی
کلمات قصار مغزدار، عاقلانه، گفته ها و مشاوره
کنگره عبادی سیاسی حج: مجموعه سخنان و پیامهای امام خمینی
جایگاه زن در اندیشه امام خمینی(س)
خلاصه‌ای از احکام عبادات و رشد خود
نامه های امام خمینی به حاج سید احمد خمینی
قیام عاشورا در سخنان و پیام های امام خمینی(ره)
حج در کلام و پیام امام خمینی(س)
[[ضميمه طلايه های فجر (متن پیام مهم و تاریخی رهبر کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی خطاب به روحانیون، مراجع، مدرسین، طلاب و ائمه جمعه و جماعات در آغاز یازدهمین فجر آزادی)]]
[[عنوان روي جلد: منشور روحانيت: پيام تاريخي و مهم حضرت امام خميني اعلي الله مقامه خطاب بروحانيون سراسر کشور و مراجع بزرگوار اسلام و مدرسين و طلاب حوزه]]
الحرية في فکر الإمام الخميني قدس سره
الرسول الاکرم صلي الله عليه و آله و سلم
المرأة في فکر الامام الخميني قدس سره
ايها العزيز هکذا اتل القرآن: 7 آداب لقاريء الکتاب العزيز
أيها العزيز: کلمات نورانية من قلب العاشق إلي قلب المريد
الکلمات القصار للإمام روح الله الموسوي الخميني قدس سره
[[الوصیة الخالدة:الترجمة العربیة للوصیة السیاسیة الالهیة لقائد الامة الکبیر موسس الجمهوریة الاسلامیة فی ایران آیة الله العظمی الامام الخمیني (رضوان الله علیه)]]
التربیة و المجتمع فی فکر الإمام الخمینی قدس سره
الإستکبار الأمریکی فی کلمات الإمام الخمینی قدس سره
خدمة الناس فی فکر الإمام الخمینی قدس سره
الوحدة الاسلامیة فی فکر الإمام الخمینی قدس سره
الشباب فی فکر الإمام الخمینی قدس سره
مکانة العلماء فی فکر الإمام الخمینی قدس سره
القرآن فی کلام الإمام الخمینی قدس سره
العمل و العمال فی فکر الإمام الخمینی قدس سره
أنوار الفقاهة في شرح تحرير الوسيلة (الحدود)
العروة الوثقى مع تعاليق الإمام الخميني (موسوعه جلد 24)
ترجمه مباحث حقوقي تحرير الوسيله حضرت امام خميني(ره)
مباحث حقوقي تحرير الوسيله روح الله الموسوي الخميني(س)
تحرير تحرير الوسيله للامام الخميني قدس سره
قانون مدنی و فتاوای امام خمینی رحمه الله
دفاع مقدس (جنگ تحمیلی) در اندیشه امام خمینی(س)
امامت و انسان کامل از دیدگاه امام خمینی(س)
سیاست خارجی و روابط بین الملل از دیدگاه امام خمینی(س)
احزاب و گروه های سیاسی از دیدگاه امام خمینی(س)
قوای مسلح در اندیشه امام خمینی(س)
انسان شناسی در اندیشه امام خمینی(س)
خودباوری و خودکفایی از دیدگاه امام خمینی(س)
گزیده‌ای از نظرات امام خمینی در مورد قرآن
التعادل و الترجیح و یلیه الإجتهاد و التقلید
رساله نجاة العباد و حاشیه بر رساله ارث ملا هاشم خراسانی
رساله توضیح المسائل آیت‌الله بروجردی با حواشی امام خمینی (موسوعه جلد 30)
قومیت، ملیت و اندیشه فرا ملی از دیدگاه امام خمینی(س)
عدل الهی از دیدگاه امام خمینی(س)
جوانان از دیدگاه امام خمینی(س)
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در اندیشه امام خمینی(س)
جنگ و دفاع در اندیشه امام خمینی(س)
قضا و قضاوت از دیدگاه امام خمینی(س)
امر به معروف و نهی از منکر از دیدگاه امام خمینی(س)
تاریخ معاصر ایران از دیدگاه امام خمینی(س)
جهان اسلام از دیدگاه امام خمینی(س)
روحانیت و حوزه های علمیه از دیدگاه امام خمینی(س)
جایگاه زن در اندیشه امام خمینی(س)
صدور انقلاب از دیدگاه امام خمینی(س)
فلسطین از دیدگاه امام خمینی(س)
قیام عاشورا در کلام و پیام امام خمینی(س)
حج در کلام و پیام امام خمینی(س)
انتخابات در اندیشه امام خمینی(س)
استضعاف و استکبار از دیدگاه امام خمینی(س)
جایگاه مردم در نظام اسلامی از دیدگاه امام خمینی(س)
دانشگاه و دانشگاهیان از دیدگاه امام خمینی(س)
قرآن کتاب هدایت از دیدگاه امام خمینی(س)
ایثار و شهادت در مکتب امام خمینی(س)
تحولات اجتماعی و انقلاب اسلامی از دیدگاه امام خمینی(س)
گزیده فرهنگ عرفانی و اخلاقی در آثار امام خمینی(س)
دروس تفسیر سوره حمد جهاد اکبر یا مبارزه با نفس نامه های اخلاقی - عرفانی