نتایج جستجو

کتاب جامع علوم تفسیر آیه‌های متشابه و مورد اختلاف ترجمه و تحقیق امالی سید مرتضی وبگاه شخصی دکتر حسین صابری وبگاه شخصی دکتر حسین صابری مکه و مدینه خاتم پیامبران

کرده، سپس با درج سوره‌هاى بدون ناسخ و منسوخ، داراى منسوخ و داراى ناسخ و منسوخ، اختلاف مفسران را نسبت به وقوع نسخ در آيه‌های قرآن بررسی می‌کند. او بحثی نیز

موضوعی در تفسیر سوره‌های قرآن مطرح شده است و برخی می‌پندارند که رویکرد تازه‌ای در تفسیر است اما در حقیقت رویکردی کهن است و تنها در نام و توصیف و وضع قواعد

معنویات و عواطف را در وحى و تجربه دینى، اصل و تجربه دینى را مبنا و مبدأ آموزه‌هاى دینى و وحى دانستند. این چیزى است که «تاریخ نجات بشر» نام گرفت و در مسیحیت

الهى است و لذا امساك در تبيين آن اولى است. سيوطى و محلى، به‌جز نقل‌هايى اندك از اقوال صحابه و تابعين چون ابن عباس و عكرمه، از هيچ‌يك از كتب تفسير و مفسران

نزول، تنها 53 مورد آن، به‌صورت نقد و تحليل است و ملاك ايشان در نقد و تحليل، روايات، ضرورت فقهى، ظاهر آيه، سياق آيه، عمومیت آيه و تاريخ بوده و سبب نزولى كه

همچون صرف و نحو و اشتقاق و معانى و بيان و حديث و فقه و كلام و تاريخ است. شيخ طوسى خود در كتاب فهرست مى‌گويد كه كتابى بى‌نظير در تفسير قرآن دارد. پيش از اين

ترجمه، تفسیر قرآن و مفسران و شروع تفسیر و نیاز به این امر، اهداف و خصوصیات ذاتی و فنی قصه‌های قرآنی و برخی شبهات درباره قصه‌های قرآن، مثال و معنی و انواع

مباحث قرآنی؛ که اساس اختلاف در آن، به خاطر اختلاف در قرائات، اسباب نزول، ناسخ و منسوخ، محکم و متشابه، عام و خاص، مطلق و مقید و مجمل و مبین است. ظواهر لغوی؛

معامله كردن، باب شهود و شهادت دادن، باب شروط شهادت دادن، شاهد و قسم خوردن، باب رهن، اختلاف فقها در انتفاع بردن از رهن، مسئله محكم و متشابه، خلقت عيسى، باب جواز

بيانات قرآنى از حكم و پند و حكمت بدان تكيه دارند و اين حقيقت در تمام آيات قرآنى - چه محكم و چه متشابه - موجود است و از قبيل مفاهيم و مدلول‌هاى الفاظ نيست؛

خاطرنشان مى‌سازد و در اين قسمت به شرح و توضيح لغات مشكل و بيان اعراب بعضى از لغات و جملات پرداخته پس از آن وارد تفسير و توضيح آيات شده و مطالبى را كه براى

صرفى و نحوى داشته باشد، به آن مى‌‏پردازد و سپس به تفسير مفردات و جملات آيه پرداخته و در پايان تفسير فقهى و استنباط احكام فرعى از آيه را مورد بحث و بررسى

بحر العلوم در تفسیر نزد شیعه و مفسران و تفاسیر شیعى و پژوهشى از دکتر سید مرتضى در معرفى مفسر و تفسیر و شیوه تحقیق نسخه است. در حاشیه آن تفسیر بشر وجود دارد

را شرح و بسط مى‌دهد و اقوال مختلف را در هر باب، به‌صورت فتوايى نقل مى‌كند. آنجا كه اختلاف نظرى باشد، مى‌سنجد و جرح و تعديل مى‌كند و نظرى مى‌دهد و جهت برترى

«صراط مستقيم». و در نهایت با تعبير «و بالجمله»، تبيين و تفسير كلى فراز و جمع‌بندى آن را بيان مى‌دارد. در آخر هر سوره نيز به فضل سوره و ارزش آن به نقل از

آيات مشابه اختلاف واژه را مورد بررسى قرار داده و علت آنرا بيان نموده است مانند:«و طهّر بيتى للطائفين و القائمين»در سوره حج و«طهّرا بيتى للطائفين و العاكفين»در

قصدى باز مى‌بود، اما توجه به نكات تفسيرى، احاديث، ناسخ و منسوخ، محكم و متشابه و قراءات و لغت و قواعد دستورى، مترجم را از اين شيوه باز مى‌دارد. با وجود

قرآن؛ مکی و مدنی؛ شناخت سوره و آیه؛ جمع و تدوین قرآن؛ رسم‌الخط و کتابت قرآن؛ قرائات و تجوید؛ غریب القرآن؛ ناسخ و منسوخ؛ اسباب نزول؛ محکم و متشابه و اعجاز قرآن

ارجاعى است و نویسنده، نام كتاب مورد استناد و شماره جلد و صفحه مورد نظر را آورده.و گاه توضيحى نسخه‌شناختى به‌صورت كلى است.و گاه موارد اختلاف نسخه‌ها را

كلمات آسمانى كوشيده است و هر جا مناسبتى در معناى آيه و موضوع و شأن نزول و احكام فقهى و مسائل اخلاقى و كلامى كه ارتباطى مى‌توانسته با آيه داشته باشد، روايات

«مشکل» و «متشابه» و سپس به بیان این نکته پرداخته شده است که تعارض میان آیات قرآن، در نگاه سطحی و بدون تأمل بوده و در حقیقت تعارضی وجود ندارد و سپس ضمن

فضيلت و شناخت قرآن و اهميت تفسير مى‌پردازد و نيز درباره حجيت ظواهر قرآن، تفسير قرآن به قرآن و تفسير قرآن به حديث، محكم و متشابه، تأويل و تفسير، تفسير به رأى،

احاديث صحيح و عدم تعرض به اختلافات و اقتصار بر اقوال راجح. جهت فهم بيشتر در هر درس مثالها و سئوالهايى مطرح و جواب داده شده و در آخر تمرينهايى ذكر و به ابوابى

از چنين روش تفسيرى‌اى به كشف نقاط قوت و ضعف فريقين در مبانى تفسير و ديدگاه‌هاى تفسيرى و نيز شناخت نقاط اشتراك و افتراق ايشان در اين زمينه، همچنين مرزبندى

آن از تفسير و تأويل و وجوب نقلى و عقلى آن و فرق آن دو با هم، آيات آفاقى و تطبيق آن با آيات قرآنى، حروف آفاقى و تطبيق آن با حروف قرآن، كلمات آفاقى و تطبيق

المنثور، تفسیر کلبى، تفسیر ثعلبى. بنابراین بیشترین استفاده را در روایات از تفسیر قمى، تفسیر عیاشى، کافى و تفسیر مجمع البيان نموده است. این تفسیر همچون هر

لازم دانسته، آورده و بدين وسيله از آن‌ها براى تبيين و تفسير آيات كمك گرفته است، مانند آيه 51 سوره نساء و آيه 67 سوره مائده. د) ناسخ و منسوخ: مرحوم شبر در

دربردارنده مسائل گوناگون و وفور بسيار در زمينه‌هاى مختلف و علوم و ادبيات ظاهرى و باطنى و نقلى و عقلى و لبى و قشرى است».. از مشخصه‌هاى ديگر تفسير ايشان، پيشنهاد حذف

تحويل قبله، سعى بين صفا و مروه، خوردنى‌هاى حلال و حرام، ميته و احكام آن، قصاص، وصيت، روزه و احكام آن، حج و احكام آن، شراب و قمار و مراحل تحريم آن. هر چند

جايگاه و منزلت علمى، مذهب فقهى، استقرار و زندگانى در يمن، نحوه وفات و تأليفات و آثار وى ارائه و در ادامه، به شيوه نویسنده، اصول رعايت شده در كتاب و اعمال

هشتم:محكم و متشابه:محكم و متشابه در لغت-محكم و متشابه از ديدگاه‌هاى مختلف محكم و متشابه در قرآن-تاويل قرآن-عالمان به تاويل فصل نهم:اسباب النزول و اهميت آن:معناى

اخذ می‌گردد و مشتمل است بر: علم تفسیر، علم قرائت، علم رسم‌ عثمانی، علم اعجاز، علم اسباب نزول و مکی و مدنی و محکم و متشابه و حروف و قرائات و هر علمی که بر

توضيح و تشريح نوزده واژه پرداخته شده است كه عبارتند از: حقيقت و مجاز، مجمل و مبين، ظاهر و مؤول، نص، عام و خاص، مطلق و مقيد، مفرد و مشترك، محكم و متشابه،

اهمیت تفسیر موضوعی مورد مطالعه قرار گرفته و در مبحث چهارم به منظور تشریح تفاوت میان تفسیر موضوعی و تفسیر ترتیبی، ابتدا وجوه اختلاف میان این دو تفسیر بیان

مأثورات از صحابه و تابعين و اقوال مفسرين پيشين و معاصر نيز بهره فراوان برده است. مفسر سعى دارد تفسيرى علمى، تحقيقى و پيراسته از اقوال و قصص ضعيف و باطل ارائه

به توضيح اصطلاحات اسلامى و قرآنى نظير:وحى، قرآن و كتاب و مصحف، سورة و آيه، جزء و حزب و غيره پرداخته شده است. در جلد دوم به نقد و بررسى رواياتى كه محدث نورى

تاريخ و فلسفه تاريخ، كه 17 سوره و اخلاق و سلوك 4 سوره و مسائل مادى و اقتصادى 4 سوره و عبادات و شعائر دينى مانند حج، سجده است كه 2 سوره مى‌باشد.. نویسنده

بحث‌هاى لغوى و ادبى و قرائت و نقلِ روايت مى‌دانند، انتقاد كرده و آنان را «أهل القول و العبارة» يا پرستندگان و بندگان مذاهب و آرا و خواهندگان نفس و هوا خوانده

برده شده و سپس، روش مفسر در تفسير حاضر، تبيين شده است. در ادامه، ضمن توضيح خصوصيات ادبى و ويژگى‌هاى املايى و نگارشى اين تفسير، در هفت مقدمه اجمالى و هفت مقدمه

قرآن و دستیابى به محتواى آن را برای ما فراهم مى‌نماید. موضوعاتى چون: علم قواعد و آداب تفسیر، علم تأویل، ناسخ و منسوخ، محکم و متشابه، علم اسباب نزول و مانند

نظر اصطلاح و لغت و ذكر آياتى كه اختلاف قرائت در آنها وجود دارد، علل اختلاف قرائت‌ها را ذكر مى‌كند قسمت اول-فصل دوازدهم:در اين فصل پيرامون تفسير و مفسران بحث

دارند که: «جواز اختلاف قرائت براى رفع عسر و حرج بوده و با رفع عسر و حرج در زمان حاضر وجهى بر قرائت به اختلاف وجود ندارد و بلکه مذموم و مردود است.» بخش

حروف، صفات حروف (مانند قلقله و تفشی و صفیر و لین و... تفخیم و ترقیق)، احکام لام و تنوین و نون ساکنه و مد و وقف و ابتدا و... بحث کرده است. فهرست مطالب در

اطلاق و تقييد و دلالت امر و نهى و نيز دانايى نسبت به عقايد و الهيات و نبوات و احكام آنها و اشراف نسبت به قرائات و تجويد و نحو و شعر قديم داشته است و اين

رأى و جدال؛ بابى در اينكه قرآن، ظاهر و باطن، عام و خاص، محكم و متشابه و ناسخ و منسوخ دارد و پيامبر(ص) و اهل‌بيت(ع)، اينها را مى‌دانند و اينان راسخون در علمند؛

يافتم، همان‌گونه كه موسى و يوشع خضر را يافتند. راه‌هاى ظاهرى و باطن، مدارج تضاد و ترتيب وجه عموم و خصوص و حكم ملك و ملكوت را آموختم و سيراب شدم.معارفى را كه

شده است. شرح و بيان كلمات پيچيده و غريب و بررسى لغوى و معنايى و توضيح مفردات آنها. بررسى لغاتى كه غير لغت قريش در قرآن آمده است. شرح جملات و عبارات قرآنى

رسم‌الخط عثمانی و فواید این رسم‌الخط، در فصل سیزدهم مورد بررسی قرار گرفته و در آخرین فصل جلد اول، به موضوع مهم محکم و متشابه و بررسی معنای لغوی و اصطلاحی این

جديد علمى پديد آمد و تفسير را در حوزه‌هاى علوم مورد بررسى و تحقيق قرار داد و به افراط گراييد. شيوه ادبى-اجتماعى، كه متأثر از ادبيات معاصر و با توجه به نيازهاى

مجیء و نزول و خروج و بروز و تجلی و ظهور و قابلیت تجزیه و تبعیض و پا و صورت و چشم و نفس و دست و... و خنده و شادی و... اختصاص می‌دهد و کلام را با تأویل جهت به

آشنا مى‌سازد و سپس به توضيح و شرح هر يك از لغات و كلمات مورد بحث و مواد اصلى آنها در اصطلاح اسلامى و لغوى مى‌پردازد تا جهات و اسباب اختلاف در هر يك از دو

اول:لهجه‌هایى كه اختلاف در آنها به جهت صوتى مى‌باشد فصل دوم:لهجه‌هایى كه اختلاف در آنها به اصل اشتقاق بر مى‌گردد فصل سوم:لهجه‌هایى كه اختلاف در آنها به جهت

حقيقت علم و علائم آن و جهل مركب و ملازمت علم و عمل آغاز گرديده، سپس مؤلف، مطالب جامعى را درباره قرآن و فضيلت آن، تفسير، تنزيل و تأويل قرآن و ديگر مقدمات

تعريف و آن را به متواتر و شاذ تقسيم كرده، در فصل سوم مصادر قرائت‌ها را ذكر نموده در فصل چهارم عوامل اختلاف قرائت‌ها و وجوه آن را تشريح مى‌كند و يكى از

همچون:ادغام، مدّ و قصر، همزه و اختلاف قاريان دربارۀ كلمات قرآن را بيان نموده است و از آنجا كه اين بحث مربوط به بررسى كل قرآن مى‌باشد لذا جلد دوم و بخشى از جلد

هفده‌گانه، صفات حروف، مواضع تفخيم و ترقيق راء و لام، ادغام، مدّ و قصر و همزه وصل و قطع)، خاتمه (تنبيهات و تحذيرات)، تجويد سوره فاتحه و رساله ياء است. نویسنده در

برخی اختلافات اندکی به سبب اختلاف قرائات بود. نویسنده در این فصل اختلاف قرائات مصاحف شام و عراق، مدینه و عراق، کوفه و بصره و اختصاصات مصاحف مکه را برشمرده

شدم و بعد برای ملاقات با نزدیک ان و دوستان، به امارات رفتم و در آنجا در گفتگويى كه در مورد وحدت اسلامى بين شيعه و سنى مطرح شده بود شركت كردم... و بعد از

«محرم» است كه علامه، خواندن و نوشتن را نزد او فراگرفت، آن‌گاه ادبيات عرب و علم فقه و اصول و حديث و كلام و قواعد آن را نزد پدر و دايى گرامى‌اش كه شأن والايى

تدبّر، فرق تدبر و تفسير، فرق قرائت، تلاوت و ترتيل و غيره پرداخته است.در بخش اول، شيوه‌هاى ترتيل و مراحل آن و در بخش دوم، شيوه استماع و انصات و در آخرين بخش

دیرباز مورد توجه مسلمانان بوده و در خلال کتاب‌های علوم قرآنی و تفسیر به آن پرداخته‌اند. در منابع اسلامی، «جمع قرآن» به معانی مختلفی، از جمله حفظ و ازبرکردن

ارتباط سوره و آیات آن سخن به میان آمده است. این ارتباط شامل ارتباطات لغوی و شکلی و ارتباطات خاص عقلی، حسی، خیالی، علی و معلولی، سبب و مسببی و... می‌شود.

اقسام وقف و ابتدا، حکم آموختن و آموزاندن وقف و ابتدا، ارتباط وقف و ابتدا با دیگر علوم، اختلاف عدد ناشی از وقوف، مذاهب ائمه قراء در وقف و ابتدا، و اثبات توقیفیت

بخش شماره نزول و سوره‌های قبلی و بعدی که نازل شده‌اند و همچنین تاریخ نزول هریک ذکر شده است. منبع این بخش، کتاب تفسیر التحرير و التنوير و حجة التفاسير بوده

مبانى به این مورد محدود نمی‌شود و موارد دیگرى را ممکن است در بر بگیرد؛ به‌ویژه برخى قواعد و مبانى تفسیر که زمینه و چهارچوب‌هاى تفسیرى مفسر و مترجم را فراهم

در علم وجوه و نظاير است و نه در علم قراءات و تفسير و وقف و ابتدا، بلكه همه اينها ملاك اصول فقه، احكام و مقاصد آن است؛ مثل ملاك اعجاز بيانى آن. لذا تلاش كرد

بخش سوم نیز به اختلاف موجود بین مصاحف اهل شام و مکه و مدینه و کوفه و بصره پرداخته شده است. مؤلف در این بخش به این نکته اشاره می‌کند که اختلاف بین قاریان به

افزایش این تباهى گردد و آیندگان که بدون شک در علم و فصاحت و فهم و درایت پایین‎تر از نسل موجود خواهند بود، بیشتر به خطا بیفتند و فساد و اشتباه آنها را فراگیرد

اين عبارت و شرح و توضيح نسخ، مقدمه ارزشمندى را تنظيم كرده است. تعريف نسخ، مفهوم و تاريخ نسخ، شرح حال مؤلف و اساتيد و آثار او، توضيح نسخه‌ها و شيوه مؤلف

چهارم:عام و خاص شامل: ساز و كارهاى عموم/ساز و كارهاى خصوص/مطلق و مقيد فصل پنجم:تفسير و تاويل شامل: معناى لغوى تفسير و تاويل/معناى اصطلاحى تفسير و تاويل/ساز

حرمیان، ابن کثیر و نافع و ابنان ابن کثیر و ابن عامر است‎. در ابواب اصلی کتاب، ابتدا اصول قرائت و سپس فرش الحروف را مطرح کرده و اختلاف در کلمات را سوره

مباحث دينى و اعتقادى اسلام را برپايۀ استدلال و برهان عقلى استوار كنند، گرفتار اختلاف نظر و اشتباه شده‌اند و هرگروه و دسته‌اى با دلايلى به اثبات مدعاى خود

شرايع ديگر مثل يهود و نصارى بررسى شده است. در قسمتى ديگر از اين فصل حكمت وقوع نسخ و تفاوت آن و بداء توضيح داده شده و سپس اقسام نسخ و شروط آن را بيان كرده

خود راوی و موارد صحیح و ضعیف و غیره را در موارد اصول و قواعد و قرائات و نحو و صرف توضیح داده است و این کتاب را «الموضح» نام داده. قاریان هشتگانه عبارتند

کلان‌شهرهای عربی مانند قاهره و قیروان و أشبیلیه و غرناطه و بغداد و بصره و کوفه و موصل و دمشق بوده‌اند و این امر، جزئی جدایی‌ناپذیر از تمدن ملت عرب به شمار

پرداختن به تفسیر محتوای سوره، معرفی و شرح مواردی مانند نزول قرآن کریم و سوره‌های مکی و مدنی و منشأ تفسیر و رجال و مکاتب آن و... در ابتدای کتاب‌هایشان است؛

یهود و نصاری و حکمت وجود قرآن و اثر آن در انتشارش در سراسر جهان و توحید مطلق در قرآن و روشنی مکاتب و مذاهب در قرآن و روحیه عدل و احسان در قرآن و... و اشتباه

در آسمان و زمین و کوه‌ها و دریاها و سپس برآمدن انسان‌ها از گورها و صحنه‌هاى محشر و حسابرسى و بهشت و عذاب و صحنه‌هاى بهشت و تصاویر مرتبط‍‎ باهم و مبتنى بر

غثّ و سمين به‌هم آميخته و اسرائيليات و احاديث موضوعه و بدعتها داخل گشته بود و چه بسيار كسانى كه به نام مفسر به تفسير آيات قرآن كريم اقدام نمودند و حال

بهره‌اى نيست، و آنچه به زبان فارسى است بعضى كه اختصارى دارد از فائده عارى است، و آنچه مطوّل است در او اعراب و لغت و اشتقاق و قرائت قرّاء و اختلاف مفسران از

شناخت آيات و سوره‌هاى مكى و مدنى-کیفیت شناخت آيات و سوره‌هاى مكى و مدنى- خصوصيات كلى و قطعى آيات و سوره‌هاى مكى و مدنى-تعداد سوره‌هاى مكى و مدنى فصل پنجم:سوره:معناى

قرآنى و گونه‌هاى مختلف تفسير اعم از تفسير قرآن به قرآن، قرآن به حديث، تفسير به رأى، تفسير درايتى، تفسير اشارتى، تفسير فلسفى، تفسير علمى و تفسير ادبى و اجتماعى،

منصب نبود و از درگاه اهل دنيا دورى مى‌جست و متواضع بى‌تكلف مى‌زيست، غلبه خوى بدگویى از ديگران و اهانت به علما و بزرگان از طرفى و جسارت در بيان حق و مبارزه

صفحه این تفسیر به کار می‌رود، یعنی «تأویل»، به معنای برداشت‌ استعاری‌ و رمزی و معانی باطنی و بعید و دور از‌ ذهن‌ نیست‌، بلکه‌ درست‌ برابر «تفسیر» و معنای‌

کریم، اسباب نزول، سنت و آثار، قرائات، لغت اعم از نحو و استعمالات لفظی و فنون کلام و اصول و...، استشهاد به آرای علما، طرح سؤال و بیان فصل‌های تکمیلی. ایشان

زنده و حقيقى مكه و مدينه عصر پيغمبر(ص) قرار مى‌گیريم و شرايط عينى نزول آيات را درمى‌يابيم. در موارد معدودى كه میان شيعه و سنى در شأن نزول آيات اختلاف هست،

بيان نمونه‌هايى از اختلاف برداشت از قرآن، مسائل مهم در روش تفسيرى، شرايط متخصص تفسير، معناى محكم و متشابه در قرآن و حكمت وجود اين گونه آيات در قرآن، وجود

عقلى/پيامبر(ص) و اختلاف قرائت/اختلاف لهجه/ائمه(ع) و اختلاف قرائت/عوامل اختلاف قرائت قراء سبع/تواتر قرآن/تواتر يك قرائت/كدام قرائت متواتر است/فقهاى اسلام و قرّاء

جمع‌آوری قرآن. اسامی ‌و صفات قرآن، کیفیّت صوری قرآن. ظاهر و باطن قرآن. آیات مکی و مدنی. آیات محکم و متشابه. ناسخ و منسوخ. شأن نزول. تفسیر. تأویل. محتویات قرآن

بعث و حشر است كه با آيه ثم انكم يوم القيامة تبعثون شروع مى‌شود. فيض كاشانى در اينجا به حشر و قيامت و حالات آنها و دركات و درجات و تبديل شدن سيئات و حسنات

قرآن/احكام و تشابه/تفسير و تاويل/و نمونه‌هايى از آيات متشابه فصل هفتم:وجوه و نظائر در قرآن شامل: تعريف وجوه و نظائر/اقسام آن/لغات غريبه/واژه‌هاى غير عربى/و حروف

علت اختلاف موارد تحدى، روش تفسيرى و طبقات مفسرين، منظور از تفسير به رأى، اقوال مختلف در تفسير محكم و متشابه، مراد از هفت حرف و...) را از منظر تفسير الميزان

جلوه‌های اعجاز بیانی و تشریعی قرآن کریم، وجوه علمی، عددی و اخبار غیبی قرآن برای بیان اعجاز آن، و بیان ناسخ و منسوخ و محکم و متشابه قرآن از سایر مباحث مطرح‌شده

معنا و مراد آیات متشابه به دست نمی‌دهند. میانجی‌ ده قول و نظریه را‌ در‌ تعریف و توضیح آیات محکم و متشابه ذکر و هریک را به‌اختصار در ترازوی نقد و بررسی

اول:دربارۀ علم قرائت و تجويد و اختلاف قرائتها و بيان علت اين اختلافات بحث مى‌كند.فصل دوم:دربارۀ علم قرائت و فن تجويد و مؤلفان علم قرائت و تجويد به بحث مى‌پردازد

منهج کتاب یا تفسیر نقلی عبارت است از تفسیر قرآن به قرآن، تفسیر بیانی قرآن، تفسیر قرآن به لغت و قواعد عربی و تفسیر قرآن به مأثور از نبی(ص) و ائمه(ع). درباره

در هفت فصل و در موضوعات: «قرائت و تجويد»، «اسباب نزول»، «ناسخ و منسوخ و عام و خاص»، «محكم و متشابه و تأويل و تنزيل»، «اعجاز قرآن»، «جامعيت و تحريف ناپذيرى

قرآن و علم تفسیر، استمداد علم تفسیر، انواع تفسیر و اقسام آن، تأویل قرآن کریم، فرق بین تأویل و تفسیر قرآن کریم، تأویل از نظر سلفیون و متکلمین شیعی، تکامل

ولايت: يكى از مباحث خيلى اساسى و از اختلافات قديمى بين شيعه و سنى معنى ولايت در آيۀ«انما وليكم الله و رسوله و الذين آمنوا...»و حديث «من كنت مولاه فهذا على

اين كتاب آيات متشابه لفظى است و نویسنده، آيات متشابه قرآن را با يكديگر مقايسه نموده و در اين راستا، براى تبيين اختلاف و تفاوت ظاهرى آيات از علوم ادبى،

محکم و متشابه در قرآن مطرح شده است. معنی محکم و متشابه، تأویل و اقسام متشابه، عصمت انبیاء و ناسخ و منسوخ از جمله عناوین خاتمه است.. فهرست مراجع و محتویات

محکم و متشابه، ناسخ و منسوخ و مکی و مدنی، از اهل‌بیت(ع)، نه دیگران تأکید دارند. پس به جهت اهمیت این موضوع و حساسیت آن، ائمه(ع) و اصحاب آنها اهتمام و عنایت

بدون تقسیم به بخش و فصل و مانند آن، به بحث از آیات متشابه و تأویل صحیح آن بنا بر نظر خودش پرداخته و دیدگاه جهمیان و زندیقان را نقد و ردّ کرده است. برخی

متشابهات- مصاديق محكم و متشابه در قرآن فصل دوم:تفسير و مفسران شامل: معناى تفسير و تاويل-تفاوت بين تفسير و تاويل-تفاوت بين ترجمه و تفسير و تاويل -آيا قرآن را

کرده است. فصل سوم درباره تعدیل و تجویز است که در آن در مورد آیات جبری قرآن و مباحث عدل و ظلم و مشیت و هدایت و اضلال و استطاعت و جز آن بحث شده است. فصل چهارم،

اختلافات كلامى و فقهى ناشى از اختلاف اجتهاد و برداشت‌هاست، ولى سوء نيت‌ها و تعصبات گروهى و مذهبى را نمى‌شود در پيدايش نحله‌ها و فرقه‌هاى كلامى و فقهى منكر شد

متشابه شامل: محكم و متشابه/اثر آيات متشابه در قرآن/و توجه در مورد تشخيص مبهمات باب هشتم:اسباب النزول شامل: شأن نزول/فائده شأن نزول/و اهميت شناخت شأن نزول

مطالعه كردم و مشاهده نمودم كه اختلاف فراوانى در آنها وجود دارد كه سبب تحير افراد و تباين اقوال مى‌گردد و نيز منشأ اختلاف، تفسير به رأى و نظر و مذهب خود بود؛

شكل حروف و كلمات و قرآن ناطق. د)- اسما و القاب قرآن، معناى كلام نفسى، کیفیت وحى و الهام و تحدّث و حظ ائمه(ع) از وحى و الهام و معناى تلقى و انواع مكاشفات.

سوره‌ها و آيات و كلمات و حروف قرآن، تأويل و تفسير، برخى اصطلاحات مربوط به تفسير (مانند: مجمل و متشابه، محكم و مبيّن، ناسخ و منسوخ، مطلق و مقيد، خاص و عام،

پيرامون علوم قرآنى مانند اعجاز، تواتر قرآن، محكم و متشابه و... و باب دوم به بيان قواعد و مسائل علم تفسير پرداخته است. مطالب با رعايت اختصار به عنوان محورهایى

مى‌كند و به تأويل و توجيه نمى‌پردازد؛ مانند «رؤيت خداوند در قيامت» ذيل آيه 55 سوره بقره، ج 1، ص 103 و نيز در مورد حيات شهدا ذيل آيه 169 سوره آل عمران و آيه

كلمه دارد و نيز قرائت‌هايى كه دلالت بر حذف و تفسير ندارد كه موارد اصلى اختلاف قرائت مى‌باشد را مورد مداقّه قرار داده است؛ مانند ج 1، ص19 و ص20، و ص144، قرائت

سوره مكان و زمان نزول و نظرات مختلف دراين‌باره اشاره مى‌كند و مورد بررسى قرار مى‌دهد. دربارۀ فضيلت سوره و قرائت آن، اگر روايتى باشد، ياد مى‌كند و آنگاه با

است: 1-مختصر التبيان (تفسير مورد بحث) و 2-تعليقه و حواشى بر تفسير تبيان، كه اكنون در دست نمى‌باشد. عظمت فكرى و شخصيت ممتاز علمى و نبوغ اجتماعى شيخ طوسى

تفاسیر جدید مصری، مانند تفسیر المنار و طنطاوی نام نبرده‌اید و مفید یا مضر بودن آ نها را بیان ننموده‌اید و نیز از تفسیر صدرالمتألهین و تأویلات ملا محسن فیض

با كمك قرآن و روايات اهل‌بيت(ع) و پرهيز از بحث‌هاى فنى و استدلال و ذكر وجوه و احتمالات است. روش مفسر، توضيح جمله‌ها، كل كلام و تبيين پيام آيه است، نه مفردات،

حدود هزار و پانصد آيه در شرح حال پيامبران و مبارزه طرف‌داران حق با طرف‌داران باطل و جبهه‌گيرى اهل توحيد و طاغوت‌ها در برابر يكديگر و پيكار قولى و عملى اين

ک: متن كتاب، ج5، ص275؛ ج30، ص21 و 25). معيار تفسير و فهم يك آيه خود قرآن است و نقش روايات، تأييد منطوق و مفهوم ظاهر آيه و يا گسترش دادن همان معناست؛ فراتر

مى‌کند در قرآن حدوداً ۳۸ مورد (آیه) وجود دارد که ۲۱ مورد آن با فعل انزل و انزلنا و ۱۵ مورد آن با فعل نزّل و تنزّل و مانند آن و دو موردش به‌صورت فعل مجهول

كرده، ضمن تفسير آن، نكات اعرابى و ادبى كلمه و جمله را بيان مى‌نمايد و در صورت اختلاف قرائت، با ذكر قارى آن را بازگو مى‌كند. ذكر شأن نزول آيات نيز مورد توجه

«عليه‌السلام» قال: «ان اللّه لا يسخر و لا يستهزء و لا يمكر و لا يخادع و لكنه تعالى يجازيهم جزاء السخرية و جزاء الاستهزاء و جزاء المكر و الخديعة، تعالى عما يقول الظالمون

را از سخنان اهل‌بيت(ع) و اقوال مفسران گردآورده و در كنار اينها، به اختلاف قرائات و نكات ادبى و مواردى ديگر، اشاراتى كرده است اين اثر به دست محققان مؤسسه

پیشگامان و طلایه‌داران تفسیر و علوم قرآنى بوده و حتى شخصیتى چون ابن عباس تفسیر قرآن را از ایشان آموخته است». همچنین با اشاره به اینکه تدوین تفسیر و مباحث

روزه و... باب دوم، پيرامون محكم و متشابه است و در آن پس از تعريف محكم و متشابه، برخى از الفاظ مثل ضلال، وحى، خلق، فتنه و... به‌عنوان الفاظ متشابه ياد شده

پیدایش و تکامل تفسیر پرداخته، سپس از تفاوت تفسیر و تأویل سخن گفته و در ادامه انواع و اقسام تفسیر مأثور و تفسیر به رأی را ذکر نموده است. در تفسیر مأثور ابتدا

قدس او از آن منزه است، و یا نسبت دادن امرى به رسول(ص) یا سایر شخصیت‌ها، كه شأن و مقام آنها بالاتر و والاتر از آنست، باعث اختلاف در آنها شده است. كتاب مشتمل

مواردى كه مؤهم اختلاف است، آيا سالم بودن از اختلاف اعجاز است، عوامل موهم اختلاف، آيا اختلاف قرائت باعث اختلاف در قرآن مى‌شود و قرآن چيزى است و قرائت‌ها چيز

پیرامون مباحث کلی در علم تفسیر اعم از تعریف تفسیر و تأویل، فرق بین این دو، پیدایش علم تفسیر، جایگاه، هدف، فضیلت و مراتب علم تفسیر و... سخن به میان آورده است

بهره‌اى نيست، و آنچه به زبان فارسى است بعضى كه اختصارى دارد از فائده عارى است، و آنچه مطوّل است در او اعراب و لغت و اشتقاق و قرائت قرّاء و اختلاف مفسران از

اين اثر و نویسنده‌اش بى‌نياز از تعريف است و همواره در بين اهل فقه و انديشوران، مرجع اجتهاد و استنباط و فقه قرآن كريم بوده است، ولى چاپ‌هاى متعدد و فراوان

استصلاح، سد ذرایع، شریعت سلف، برائت اصلیه، عرف و عادت و سیره عملی اهل مدینه و... پرداخته شده و ابعاد و گستره و تعاریف و نحوه تأثیر هرکدام در استنباط بررسی شده

زبانى و لغاتى غير ملال‌انگيز، نه بيش از اندازه مفصل و نه بسيار مختصر، و نيز موافق باورها و عقايد اماميه و شامل آثار و اخبار اهل‌بيت(ع) بوده است. تفسير منهج

همواره با حق بماند و متوسع گاه به حق افتد و گاه به باطل»، «حج و اسرار آن»، «مناسك حج و اركان آن» و... فصل سوم، در بيان مشاهده و معرفت است و مباحث زير را مطرح

تحریف، جمع و فراهم کردن قرآن، قرائات، اسباب نزول، تفسیر به راى، محکم و متشابه، ظهور و بطن قرآن، نسخ-بداء-تاریخ نزول قرآن، مصادر تفسیر، شرایط تفسیر، مکتب نبوى

بسيار مهمى دارد و ثانيا، به‌عنوان يك تفسير كلامى و يا حتى با صبغه كلامى شناخته نمى‌شود. قرآن، نخستين و مهم‌ترين منبع تفسير قرآن است و منبع بودن قرآن، علاوه

ویژگی‌هاى قرآن و اهداف نزول آن پرداخته و مفاهيم و اصطلاحاتى چون «سوره»، «آيه»، «ناسخ و منسوخ»، «محكم و متشابه»، «عام و خاص» و... را مورد بررسى قرار ميدهد

است. درس اول از کتاب در مورد تعریف و ماهیت علم تفسیر است، تفسیر در لغت به معنای بیان و توضیح یک شیء است و در تعریف اصطلاحی اختلاف نظر در تعاریف موجود بین

محقق و نویسنده آغاز و مطالب به ترتيب سوره‌هاى قرآن كريم، از سوره حمد تا ناس منظم شده است. نویسنده فقط به بيان اختلاف قرائت‌ها نپرداخته، بلكه علل و وجوه

لحاظ خلق و امر، محیط بر هر چیزی بوده و اول و آخر و ظاهر و باطن است، به بیان این نکته پرداخته است که خداوند، آدم و ذریه او را خلیفه خود قرار داد و قرآن را

فصل ششم به موضوع اختلاف در عدد سوره‌ها و شمارش آن، پرداخته شده است. در فصل هفتم، مسائل مربوط به تفسیر و تأویل و محکم و متشابه در قرآن و مسائل مرتبط با آن

در قسمت اول، مطالبى پيرامون ادغام و اظهار حروف و... در قرآن، آمده و در قسمت دوم، به موارد اختلاف در قرائات پرداخته شده است. محقق در مقدمه خويش، ضمن بيان

مى‌باشد، و..سبب آن را داشتن سند طلائى (چونكه حفص از عاصم و او از عبدالرحمن سلمى و وى از حضرت على(ع) نقل كرده) و توافق با قرائت جمهور مسلمانان و دقت عاصم

تورات و انجيل-خدا از ديدگاه تورات و انجيل و قرآن-پيامبران از ديدگاه تورات و انجيل و قرآن-گناه بخشى در انجيل و قرآن درس بيست و ششم: تشبيهات و مثالها و كنايات

دوره‌ى كامل تفسير قرآن به زبان عربى است، و در حقيقت تفسير متوسط ملا فتح‌اللّه است. بعد از دو تفسير منهج الصادقين و مختصرش، آن را نگاشته و بنابراین حاصل

کند و آن این‌که مسلمانان همگى، چه سنى و چه شیعى-به‌رغم اختلاف فراوان در مذاهب فقهى و کلامى، و تعدد و تنوع آراء و نظریات و مواضعشان در فهم تاریخ و سنت و

مختلف پرداخته و فوائد تعدد قرائات و اركان قرائت صحيح را يادآور مى‌شود و در ادامه به تعريف وقف و اهميت آن، اقسام وقف(تام، كافى، حسن و قبيح) و نيز رموز وقف

معصومین(ع) است و بنابراین تفسیر قرآن، مختص معصومین(ع) نبوده و ادله اختصاص تفسیر براى معصومین(ع)، مستند نیست، بلکه تفسیر، امرى ممکن و جایز بوده و بدین جهت تاکنون

مردم از ظلمات جهل و تخلف و انحطاط به‌سوی نور علم و پیشرفت و ترقی دانسته است. سپس به اجماع مسلمین بر اصالت و سلامت قرآن از خطا و نقص و انحراف اشاره کرده

متفاوت است. تفسير وضعى، يك آيه و يا دسته‌اى از آيات را در نظر می‌گیرد و به توضيح و تشريح الفاظ و نحوه تجزيه و تركيب جملات و احكام آن می‌پردازد. در حالى كه

اثبات دست [ید الله] و وجه و عین و معیت و قرب و مجیء و استواء برای خدا و برخی متون حدیثی اهل سنت که نسبت قدم و اصبع و صورت و نزول و ضحک و کف (دست) به خداوند

عقلانى در تفسير و تلاش براى دست يافتن به روشى سهل و آسان در تعبير و عرضه مطالب، همت ورزيده است. در نگارش و تبيين مطالب، توضيح روشن و رسا، نثر روان و استوار

مطرح کرده و متعرض خلاف نشده‌اند، کتاب‌هایی که اختلاف اقوال را هم مطرح کرده‌اند و کتاب‌هایی که علاوه بر ذکر اختلاف اقوال به بیان ترجیح یک قول و دلیل آن هم

است مبسوط درباره سوره حمد و اختلاف قرائت‎های قرآن. نویسنده در این کتاب قرائت‎های غیر مشهور، در 26 آیه از قرآن را بررسی کرده و آنچه را با رسم‌الخط قرآن مخالف

عنوان «فوائد» ترتیب داده است که در آن، بحث‎های تفسیری و اختلاف اهل ادب و اهل تفسیر و نحویان را مطرح کرده و به شواهد شعری استشهاد می‌کند. در مقدمه کوتاه نویسنده،

كلمات و نيز از آيات متشابه، بحث كرده و مطاعن طاعنان را پاسخ گفته و براى مسائل اصولى و فروع مذهب، استدلال كرده است و به تفاوت لغوى كلام نيز اشاره نموده است

تمام موجودات ظاهر و باطن و همه عوالِم غيب و شهادت، در تحت تربيت أسماء الله هستند، بلكه به ظهور أسماء الله ظاهرند و جميع حركات و سكنات او و تمام عالَم، به

رجال اسانید قرائات و احوال آن‌ها و دوم در زمینه خود علم قرائت. به جهت اهمیت و جایگاه این کتاب، علما و مشایخ و طلاب به‌سرعت به حفظ و تعلیم آن پرداختند.

مقايسه‌اى ميان قرآن و روايات، بر اين نكته پاى مى‌فشارد كه روايات نيز بسان قرآن داراى ظاهر و باطن، مجمل و مبين، تفسير و تأويل، محكم و متشابه و ناسخ و منسوخ‌اند.

می‌پردازد و بحثی در مورد اختلاف لهجه‌ها در زبان عربی و قضایایی که در نشأت گرفتن قرائات سبعه دارای اهمیت زیاد هستند و وجوه گوناگون قرائات را مطرح می‌کند و به‌اختصار

التنزيل و أسرار التأويل، عبدالله بن عمر بیضاوی؛ تفسیر المنار، محمد رشید رضا؛ الملل و النحل، شهرستانی؛ مجمع البيان في تفسير القرآن، طبرسی؛ تفسیر التبيان،

متکلمان خرق عادت و معجزه نامیده‌اند، بینه و آیه نامیده است. ازاین‌رو رابطه کلمه معجزه و آیه عموم و خصوص مطلق است یعنی هر آیه‌ای معجزه است و از آن طرف فقط

عمومى، اختلاف معجزات و غيره بحث شده و سپس وارد موضوع اصلى كتاب يعنى مبحث«أمثال» شده است.در اين قسمت ابتدا ماهيت و حقيقت «مثل» توضيح داده شده و سپس ديدگاه

خاص در جبر و اختيار پيدايش زندقه و شعوبى و شيوع وضع و تحريف براى مبارزه و مقابله با فرهنگ اسلامى در زير پرده تظاهر به مسلمانى پيدايش علوم طبيعى و فلسفى در

بود. عام و خاص، مجمل و مبين، مطلق و مقيد، خبر و انشاء، حصر و اختصاص، ايجاز و اطناب، تشبيه، استعاره، كنايه و تعريض، مجاز و حقيقت، تقديم و تاخير و امثال از

موارد چندپهلو و مبهم (ملتبس) می‌داند. او به معرفی انواع تفسیر توجیهی و علمی، سیاسی و کلامی، صوفی و ادبی، قصصی و عددی غیبی، إذاعی میسر و اعرابی می‌پردازد

اقلاب/اخفاء/ميم ساكن/مدّ و قصر/هاء كنايه باب چهارم:وقف و ابتداء شامل: معناى وقف و تفاوت بين آن و قطع و سكت/اقسام وقف/اختلاف وقف به اختلاف قراءة و اعراب/رموز وقف/ابتداء

اقوال مختلف و توجیه اختلاف اقوال و تبیین راجح؛ ذکر تاریخ تأسیس برخی مسائل؛ ذکر روش‌ها و شیوه‌های جدید و چگونگی استفاده از آن‌ها؛ انتساب ابیات و امثال به سراینده

ديدگاه‌هاى مختلف در اين موضوع را بررسى و کتاب‌هاى تألیف شده را ذكر مى‌كند و از آنجا كه بين مشترك لفظى و وجوه نظائر علاقه و ارتباط وجود دارد آن را در ادامه بحث

تحقیق احمد عنایه، به چاپ رسیده است. کتاب با دو مقدمه از محقق و مؤلف آغاز و مطالب، بدون تبویب و فصل‌بندی خاصی، عرضه شده است. در مقدمه محقق، ضمن ذکر شرح حال

فهارس اعلام، بلدان و مکان‌ها، شعوب و قبائل و دولت‎ها و فرق و مذاهب، مصطلحات و در آخر فهرست مطالب. در پاورقی‌های کتاب اختلاف نسخه‌ها و بخش‌هایی که از نسخه‌ها

جهانیان و همه مردم ارسال کرد؛ پس از آن‌که فاسد و گمراه و دچار اختلاف و دشمنی شده بودند. پس از آن‌که به‌شدت نیازمند رسولی برای اصلاح عقاید و درمان نفوس و تألیف

علوم قرآن و تفسیر تدوین یافته است. در این اثر آیات و روایات، مسائل وحی، به‌ویژه تحلیل آن و نقش فرشته و پیامبر در این زمینه، با نگاهی نو، جامع و دقیق بررسی

هستند، مانند جهر و همس، شدت و رخوت، استعلا و استفال، اطباق و انفتاح و ذلاقت و اصمات و صفات بدون ضد، مانند صفیر، قلقله، لین، انحراف، تکریر، تفشی و استطاله می‌باشد

مردم مصر، تشکیل مؤسسات و مراکز قرآنى متنوع و اجراى برنامه‌ها و مجالس تلاوت به‌صورت مدون و برنامه‌ریزی‌شده، اکنون دوره‌اى از رکود و فرسایش در حرفه تلاوت،