الرد على الجهمية و الزنادقة في ما شكوا فيه من متشابه القرآن و تأولوه على غير تأويله

الرد على الجهمية و الزنادقة فيما شكوا فيه من متشابه القرآن و تأولوه على غير تأويله
پدیدآوران	ابن حنبل، احمد بن محمد (نويسنده) شاهین، صبری بن سلامه (محقق)
ناشر	وزارة الاوقاف و الشئون الإسلامیة. قطاع المساجد
مکان نشر	عربستان - ریاض
سال نشر	1424ق - 2003م
چاپ	1
شابک	‎9960-10-592-x
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/الف2ر4 89/1 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

الرد على الجهمية و الزنادقة في ما شكوا فيه من متشابه القرآن و تأولوه على غير تأويله، از آثار محدّث نامور و اندیشور تأثیرگذار قرن دوم و سوم هجری قمری، احمد بن حنبل (164-241 ق)، به نقد آرای جهمیان و اصحاب تعطیل و زندیقان می‌پردازد که گرفتار شکّ در آیات الهی شدند و آیات متشابه را ناروا تأویل کردند. احمد بن حنبل، نظر و تأویل صحیح آیات متشابه را برطبق دیدگاه خودش بیان می‌کند.

افزوده‌های محقق

صبری بن سلامه شاهین، این کتاب را تحقیق کرده و احمد بن حنبل و کتابش را شناسانده و مقدمه‌ای طولانی فراهم آورده و استناد اثر حاضر را به نویسنده، قطعی دانسته و به ‌نفع آن ادله‌ای بیان کرده؛ از جمله اینکه:

• از فرزند احمد بن حنبل نقل کرده است که این کتاب را پدرم در هنگامی که در زندان بود، تألیف کرد برای ردّ کردن کسانی که به ظاهر قرآن آویختند و از تفسیر رسول خدا(ص) گریختند و طاعت لازم را وانهادند.
• صبری بن سلامه شاهین، همچنین افزون بر پاورقی‌های ارجاعی و ذکر منابع مورد استناد نویسنده و تعیین جلد و صفحه آن و اختلاف نسخه‌ها و تصحیح برخی از خطاهای لفظی و ادبی، برخی مطالب توضیحی مانند «معنای زنادقه و زندیق» را نیز در پانوشت‌ها افزوده است.

ساختار و محتوا

نویسنده در این اثر، بدون تقسیم به بخش و فصل و مانند آن، به بحث از آیات متشابه و تأویل صحیح آن بنا بر نظر خودش پرداخته و دیدگاه جهمیان و زندیقان را نقد و ردّ کرده است. برخی از مسائل مطرح‌شده عبارت است از: موارد گمراهی زندیقان، تشکیک زنادقه در آیات «كلما نضجت جلودهم»، «هذا يوم لا ينطقون» و «ربنا أبصرنا و سمعنا» و...، مناظره جهم با گروهی از مشرکان به نام «سمنیه»، ردّ و انکار بر جهمیان در اینکه قرآن را یکی از اشیاء و حادث نامیدند و مخلوق پنداشتند و...

نمونه مباحث

• زنادقه گفته‌اند که آیه «إِنَّ اللَّهَ يحِبُّ الْمُقْسِطِينَ» (مائده: 42) با آیه «وَ أَمَّا الْقَاسِطُونَ فَكانُوا لِجَهَنَّمَ حَطَبًا» (جنّ: 15)، سازگار نیست. پاسخ: آیه اول، یعنی: خدا، «مُقسِطان» (عدالت‌پیشگان) را دوست دارد و آیه دوم، یعنی: خدا، «قاسطان» (کسانی که شریک برای خدا قرار دهند) را هیزم جهنم قرار می‌دهد.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.