ایران، انقلاب به نام خدا

ایران، انقلاب به نام خدا
پدیدآوران	بریه، کلر؛ بلانشه، پیر (مؤلفین)، صنعوی، قاسم (مترجم)
ناشر	سحاب
مکان نشر	تهران
سال نشر	1358
چاپ	اول
موضوع	ایران‌ - تا‌ریخ‌ - انقلاب‌ اسلامی‌، ۱۳۵۷,ایران‌ - تا‌ریخ‌ - پهلوی، ۱۳۲۰ - ۱۳۵۷
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	DSR۱۵۵۳/ب۴،الف۹ ۱۳۵۸

ایران، انقلاب به نام خدا، تألیف زوج خبرنگار فرانسوی خانم کلر بریه و آقای پیر بلانشه، با ترجمه قاسم صنعوی، در پی بررسی انقلاب اسلامی ایران، سعی بر پیوند دین اسلام و تاریخ ایران دارد. به اعتقاد نویسنده، آمیزه این دو، مذهب شیعه است و از میان عواملی که برای پیروزی انقلاب نام می‌برد، عامل معنوی مهمترین است، که وی از آن با عنوان «انقلاب به نام خدا» نام می‌برد.

این نوشتار از مقدمه و سه «کتاب» تشکیل شده است. مؤلف در بررسی تاریخی ایران زمین – قبل و بعد از اسلام – تمامی اقوامی را که به ایران حمله نموده‌اند، مقهور فرهنگ ایرانی می‌داند. وی اسلام را نیز وجهه ایرانی می‌بخشد و نام شیعه بر آن می‌نهد.

در بررسی انقلاب اسلامی، داستان را از برگزاری جشن دوهزار وپانصد ساله شاهنشاهی آغاز می‌کند و از وقایع انقلاب، همچون نماز عید فطر سال 1356 یاد می‌کند.

«پایان یک سلطنت»، عنوان کتاب اول است. مهمترین مباحث این کتاب عبارتند از: اشاره به وقایع انقلاب، سخن از حقوق بشر کارتر، جمعه سیاه، رویارویی مارکسیست‌ها و مذهبی‌ها در جریان انقلاب، میعاد محرم و اعتصاب در آبادان.

کتاب دوم، «نظام شاهنشاهی» نام دارد که نویسنده در آن مدرنیزاسیون اقتصادی شاه و وقوع انقلاب را مورد بررسی قرار می‌دهد. وی از انقلاب سفید و ناکامی سیاست‌های اصلاحات ارضی سخن می‌راند. «سراب نفت»، عنوانی است که نویسنده برای بحران نفتی سال 1972م. که شاه به واسطه آن سرمست از قدرت توخالی گشته بود، به کار می‌برد. ارتش، از موضوعاتی است که مورد توجه نویسنده است. وی از تشکیل ارتش توسط رضاخان تا تأثیر شوروی سابق بر آن، و بعدها آمریکایی کردن ارتش سخن می‌گوید. به اعتقاد نگارنده، تجهیز ارتش به انواع تسلیحات غربی، عاملی جهت حفظ منافع غرب در خاورمیانه، و همچنین سدی رویاروی شوروی کمونیست بود. در ادامه، نویسنده از ساواک و شکنجه‌گاه‌های رژیم شاه سخن می‌گوید.

«آسمان و زمین»، عنوان کتاب سوم است. در این کتاب، مؤلف از تاریخچه شیعه در ایران بحث می‌کند. وی به اصول عقاید شیعه از جمله تقیه، اشاره می‌کند، که این اصل توسط امام خمینی(ره) شکسته شد و شکل جدیدی از مبارزه رویارویی رژیم به وجود آمد. داستان انقلاب ایران و سخن از شخصیت‌های بزرگی همچون آیت‌الله بروجردی و حکیم، امام خمینی(ره) و مرحوم شریعتی، ادامه کار نویسنده است. همچنین به نقش روحانیون در دولت صفویه، دولت قاجار و مشروطه‌طلبی اشاره می‌شود. نویسنده از شریعتی به عنوان تجدیدبخش حیات اسلامی یاد می‌کند. به اعتقاد وی شریعتی تشیع اسلامی را به روزگار جهان سوم و فلسفه نو کشانده است.

در عنوان «شهرزاد و نرگس»، نویسنده به بررسی جایگاه زن در فرهنگ ایرانی می‌پردازد. وی همچنین از شور و اشتیاق جوانان ایرانی در جریان انقلاب و استحاله از فرهنگ غربی به فرهنگ اسلامی، یاد می‌کند.

«نفت و خون»، موضوع دیگری است که مورد مداقه نویسنده است. وی به کشف نفت در ایران، شرکت نفت ایران و انگلستان به عنوان دولت در دولت، و تشکیل کنسرسیوم نفتی در ایران اشاره می‌کند. تشکیل اوپک و تسلط بر قیمت‌های نفتی و استفاده شاه از درآمد آن در سال 1973م. از دیگر موضوعاتی است که نویسنده بدانها پرداخته است.

«ناسیونالیست پیژامه‌پوش یا انتقام مصدق»، بحث بعدی کتاب است، در این قسمت نویسنده از نهضت ملی نفت به رهبری مصدق، به عنوان یکی از کانونهای ایجاد انقلاب ایران نام می‌برد. ازاین‌رو، نویسنده به زندگی سیاسی مصدق و دسایس حزب توده علیه وی و سرانجام کودتای 28 مرداد 1332 می‌پردازد.

در پایان کتاب، مصاحبه‌ای با میشل فوکو درباره انقلاب ایران صورت گرفته است. فوکو می‌گوید دو دینامیک در هر انقلاب وجود دارد: یکی دینامیک تضاد در جامعه؛ و دوم دینامیک سیاسی. اما آنچه که در ایران رخ داده هیچ‌کدام از این دو دینامیک را ندارد.

منابع مقاله

حقیقت، سید صادق، اندیشه سیاسی در اسلام: کتاب‌شناسی توصیفی، تهران، انتشارات بین‌المللی الهدی، 1377ش.