دیوان کامل قمری: در مناقب و مصائب چهارده معصوم(ع)

‏دیوان کامل قمری: در مناقب و مصائب چهارده معصوم(ع)
پدیدآوران	قمری، محمدتقی (نویسنده)
عنوان‌های دیگر	ديوان کامل قمري ديوان کامل قمري در مناقب اهلبيت عصمت و طهارت(ع) در مناقب و مصائب چهارده معصوم عليه‌السلام
ناشر	پيري
مکان نشر	ايران - تهران
سال نشر	مجلد1: 1385ش ,
شابک	‎964-6622-16-x
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

برای دیگر کاربردها، دیوان اشعار (ابهام‌زدایی) را ببینید.

برای دیگر کاربردها، چهارده معصوم علیهم‌السلام (ابهام‌زدایی) را ببینید.

دیوان کامل قمری: در مناقب و مصائب چهارده معصوم(ع)، مجموعه اشعار میرزا محمدتقی قمری گلزار دربندی (1235-‎1309ق)، شاعر و مرثیه‌سرای داغستانی، به زبان‌های فارسی و ترکی است که در مدح معصومین(ع) و بیان واقعه کربلا سروده شده است.

قمری در کنار دخیل مراغه‌ای، صراف تبریزی و راجی تبریزی یکی از چهار شاعر بزرگ مرثیه ترکی است..

ساختار

کتاب دارای چکیده‌ای از حماسه حسینی شهید مطهری (در چند صفحه)، مقدمه ناشر و محتوای مطالب است.

گزارش محتوا

در ابتدای کتاب، چکیده کتاب حماسه حسینی شهید مطهری در چند صفحه بیان شده و در آن به انواع تحریفات لفظی و معنوی از عاشورا و انگیزه‌های عمومی و خصوصی این امر پرداخته شده است.. سپس ناشر، با استفاده از کتاب شهید مطهری، مواردی از قبیل عروسی حضرت قاسم(ع) در کربلا، حضور بانو لیلا، مادر علی‎ اکبر(ع) در کربلا، اظهار تذلل امام و اهل‎‌بیت و یارانشان در برابر دشمن در مواردی مانند درخواست آب، آمدن کاروان اهل‎‌بیت(ع) در اربیعن به شام، آمدن حضرت زینب(س) در لحظه احتضار اباعبدالله(ع) بر بالین آن حضرت و... را نادرست و غلط شمرده و در دو صفحه لیستی از شماره صفحات اشعار غلط کتاب (اشعاری که با این مضامین سروده شده‌اند) را ارائه می‌دهد.

به‌عنوان نمونه از میان اشعاری که در مقدمه ناشر از شعرهای ناصواب برشمرده شده‌اند، می‌توان به بیت زیر اشاره کرد:

اوقدر چکدی بلا قیلدی جانی صبر و جمیل

بونو عیلن هیچ امام اولمیو بدی خوار و ذلیل

ظاهر این است که به‌خاطر انتساب خاری و ذلت به امام معصوم از جانب شاعر، ناشر در مقدمه، محتوای این بیت را ناصواب شمرده است.

قمری از سی سالگی به روضه‌خوانی و مقتل‌نویسی پرداخت و کتاب كنز المصائب را به نظم درآورد. این کتاب بارها در تبریز چاپ شد. او به‌جز كنز المصائب، اشعار دیگری هم داشت. قمری در پنجاه سالگی آن اشعار را به كنز المصائب افزوده می‌کند و این اثر را دیوان کامل قمری می‌نامد که دربردارنده اشعار ترکی و فارسی اوست. دیوان کامل قمری با تصحیح آقا بن عابد در باکو به سال 1285ق و در تهران به سال 1372ش، به چاپ رسیده است..

شعر قمری بیشتر دربردارنده مدح و مرثیه اهل‎‌بیت(ع) و به‌خصوص امام حسین(ع) و یارانش می‌باشد، ولی اشعار عارفانه و ساقی‌نامه‌ها هم در شعرش به چشم می‌خورند. قالب بیشتر شعرهای وی قصیده و غزل می‌باشد، ولی در شعر فارسی او رباعیات هم وجود دارد. محمدتقی قمری، در شعر مرثیه خود در عزای امام حسین(ع) و اهل ‎بیت و یارانش از روضة‎ الشهدای کاشفی به‌عنوان سند تاریخی و از حدیقة ‎السعدای فضولی (چنان‌که خودش از مکتب فضولی پیروی می‌کرد) بهره جسته است. او در سرایش شعر فارسی از شعر خواجوی کرمانی، منوچهری و محتشم کاشانی تأثیر پذیرفته است. شعر قمری از زیبایی خاصی برخوردار است و به‌جز مرثیه و مدح، شامل محتوای عارفانه هم می‌باشد. او چنان در عشق خدا مغروق است که می‌گوید:

أحسن الله باز طبعم پر زد از پرواز عشق		بال زرین برگشاد از همت آغاز عشق
عندلیب طبع پیرم باز با نظم جوان		گلشن‌آرا شد به شور و ششدر و شهناز عشق

وی در اشعار خود سعی می‌کند تا تفسیری عارفانه از بعضی از سوره‌ها و آیات قرآنی ارائه دهد؛ چنان‌که در اول دیوان خود شرح شاعرانه سوره فاتحه را می‌آورد:

زینت سرلوح قرآن است بسم الله عشق		آية الرحمن عرفان است ضوء ماه عشق
الرحيم است ابتدای نهج منهاج الهدی		زیور الحمد لله تاج فرق شاه عشق

شعرهای در وصف بهار و طبیعت که نشانگر زیباشناسی فوق‎العاده شاعر می‌باشد، در میان اشعار قمری زیاد به چشم می‌خورند:

نسیم صبحدم دم بردمید از اوج بر فطرا		صفاانگیز و بهجت‌خیز و عطرآمیز و روح‌افزا
وزان بوی بهار آمد زمان حمل یار آمد		نگار گل‌عذار آمد ز بطن توده غبرا

اشعار قمری مملو از کنایات، استعاره‌ها و تشبیهات کثیر و خوش‎طبع می‌باشد و ازاین‌رو وی خود را شاعری ماهر می‌داند. او هرچند به شعرای دیگر احترام می‌گذارد، ولی می‌گوید:

عقل می‌گوید قدم نه بر گلستان لاتخف

نیستند این شاعران پرهنر کامل‌عیار

وی سپس با آوردن اسامی شاعران بزرگ چون فردوسی، سعدی، عنصری، نوائی، نظامی، حافظ و غیره از کار آنان عیب می‌گیرد.

وضعیت کتاب

فهرست مطالب در انتهای اثر ذکر شده است.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب.
2. سجادی، صالح، «ترک غزل (آنتولوژی غزل معاصر ترکی)»، «شعر»، بهار 1388، شماره 65 ‏(از صفحه 48 تا 56).
3. محمدزاده، نوری، «نگاهی به ادبیات فارسی در داغستان»، پرتال جامع علوم انسانی و مطالعات فرهنگی