فرهنگ موضوعات کلی نهج‌البلاغه
| نام کتاب | فرهنگ موضوعات کلی نهج‌البلاغه |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | نهج‌البلاغه |
| پدیدآورندگان | دشتی، محمد (نويسنده) |
| زبان | فارسی
عربی |
| کد کنگره | BP 38/06 /د5ف4 |
| موضوع | علی بن ابی‌طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. نهج‌البلاغه - واژهنامهها |
| ناشر | موسسه فرهنگی تحقيقاتی اميرالمومنين(علیه‌السلام) |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE3484AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
"فرهنگ موضوعات كلى نهج‌البلاغه"، اثر محمد دشتى از دانشمندان معاصر ايران است كه در واقع فرهنگى، پيرامون موضوعاتى كلى براى خطبه‌ها، نامه‌ها و حكمت‌هاى نهج‌البلاغه سيد رضى است.
ساختار كتاب
پس از پيش‌گفتار و مقدمه علامه جعفرى بر كتاب مجموعه آشنايى با نهج‌البلاغه بحثى پيرامون ضرورت پردازش نوين منابع روايى، توسط مؤلف كتاب صورت پذيرفته است كه به بيان راه‌حل‌هايى در اين زمينه اشاره كرده و سپس سخنرانى‌ها و سفارشات حضرت اميرالمومنين(ع) را به ترتيب خطبه‌هاى نهج‌البلاغه، عنوان‌گذارى نموده است.
كتاب، شامل سه فصل، به خطبه‌ها، نامه‌ها و حكمت‌هاى نهج‌البلاغه پرداخته است.
گزارش محتوا
روش‌هاى گوناگونى براى سير در معارف نهج‌البلاغه وجود دارد كه يكى از آن‌ها مطالعه و اسم‌گذارى معارف آن است.
الف- اسم‌گذارى كلّى خطبه‌ها، نامه‌ها، حكمت‌ها ب- اسم‌گذارى كلّى مباحث موجود در نهج‌البلاغه در اين قبيل از حركت‌هاى فكرى، علمى، تحقيقاتى، دانش پژوهان و أساتيد بزرگوار مى‌توانند، به گونه دسته جمعى يا گروهى به مطالعه، اسم‌گذارى مباحث و به سير و سياحت در گلستان هميشه سر سبز نهج‌البلاغه بپردازند و با ويژگى‌ها و ارزشمندى‌هاى سخنان امام از نزديك آشنا شوند و اطلاعات بدست آمده در فصل اول كتاب را به وضوح مشاهده نموده، جان و روان را دگرگون سازند.
آقاى دشتى، در سير كوتاهى كه با همين روش انجام گرفته، مباحث نهج‌البلاغه را در 66 عنوان أساسى و 4850 عنوان تشريحى گرد آورده تا رهنمود عملى براى سياحت‌گران بوستان علوى باشد و هر محققّى يا گروه تحقيقاتى تلاش‌گرى، مى‌تواند اين راه را آغاز و تداوم بخشند و هر روز عناوين زيباتر و جامع‌ترى را ارائه فرمايند.
اين مجموعه، به عنوان درس‌هايى براى محققين است كه مؤلف هدف خود را چنين بيان مى‌كند: هدف ما در اين سرى درس‌هاى كه تقديم علاقمندان مى‌گردد، و بارها در مراكز مختلف تدريس شده است، با كار انجام شده ديگر تلاش‌گران و محقّقان از چند نظر فرق دارد:
1- در اين سرى درس‌ها، كار موضوعى مشخّصى نداريم، و موضوع معيّنى را در نهج‌البلاغه تعقيب و جستجو نمى‌نماييم (اگر چه موضوعات فراوانى مورد ارزيابى قرار خواهد گرفت).
2- تدريس كلاسيك معارف نهج‌البلاغه نيز مورد نظر ما نيست.
3- و بررسى مسائل و موضوعات پراكنده در نهج‌البلاغه را قبول نداريم، و عملا هم به آن نپرداختيم.
به علاوه در مقدمه كتاب، خاطر نشان مى‌كند كه: مى‌خواهيم در اين سرى درس‌ها با نهج‌البلاغه آشنا شويم، و كيفيّت استخراج و استنباط و مطلب‌يابى صحيح را بدانيم، مى‌خواهيم چگونگى شنا كردن در اين درياى نور و علوم علوى را بياموزيم، و راه‌هاى بار يافتن به آستانه نهج‌البلاغه را بشناسیم، كه چگونه مى‌توان از چشمه‌سارش، آب زلال علوم و معارف الهى را نوشيد و در آبشار موّاج و بى‌تاب آن شنا كرد. براى دسترسى به اهداف ياد شده، در آغاز ابزار ضرورى كار مطرح مى‌شوند، و سپس فنون لازم شناسايى مى‌گردند، و آن گاه علوم مورد نياز جهت ارزيابى قرار مى‌گيرند، وقتى مراحل ياد شده، به خوبى سپرى شد، روش‌هاى بررسى، همراه با تمرينات ضرورى مطرح و بهره‌بردارى از آن‌ها آغاز مى‌شود، و در تداوم به كارگيرى روش‌ها، كليدهاى شناسايى نهج‌البلاغه در دست پويندگان تشنه حقيقت قرار داده شده كه همواره قدرت مراجعه و بهره‌مند شدن از علوم و معارف اين كتاب را خواهند داشت.
از اين رو نسبت به اهداف ياد شده، «مجموعه آشنايى با نهج‌البلاغه» را در سطوح فكرى مختلفى تنظيم نموده‌ايم.
فرهنگ موضوعات كلّى نهج‌البلاغه، از جمله اين سطوح است كه براى سطوح مختلف فكرى محققّان اسلامى جهت آشنايى با موضوعات و معارف گسترده در كتاب گران‌سنگ نهج‌البلاغه، تهيه شده است.
علامه محمدتقى جعفرى، در مقدمه اين كتاب درباره تحقيقات مورد نياز در منابع اسلامى و نهج‌البلاغه، چنين مى‌گويد: از جمله اين كارها، تلاش و كوشش بليغ و بسيار ارزنده‌اى است كه محقق ارجمند و دانشمند محترم آقاى محمد دشتى پيرامون ابعاد متنوّع اين كتاب بزرگ انجام داده است. شكى نيست، در اين كه آشنايى با نهج‌البلاغه براى تحصيل معارف حقيقى الهى و عمل به آن بدون شناخت آن ابعاد متنوع يا امكان پذير نيست و يا نتيجه‌اى جز اطلاعى ناقص و محدود نخواهد داشت.
اين كار بزرگ به قدرى ارزنده و مورد نياز جامعه ماست كه مى‌توان گفت: يكى از كارهاى كم نظير حوزه مباركه قم در مقوله خود مى‌باشد كه مخصوصا دانشجويان دانشكده‌ها و طلاب حوزه‌هاى علميّه را به يك حركت علمى و عملى بسيار پر معنى وادار مى‌كند. مى‌توان گفت: ارزش اين گونه تلاش‌هاى سازنده موقعى به خوبى روشن مى‌گردد كه نونهالان باغ علم و معرفت، نخست با يك بينايى و صفاى فطرى از آراء، نظرات و عقائد ديگر متفكران جوامع بشرى ما درباره معارف انسانى در دو قلمرو «انسان آن چنانكه هست» و «انسان آن چنانكه بايد» نيز اطلاعات لازم بدست بياورند و سپس سخنان اميرالمؤمنين(ع) را با كمال بصيرت و خلوص مطالعه و بررسى نموده و درك كنند، تا بدانند كه كار و تلاش درباره چنين سخنان و سطوح و ابعاد متنوع آن چه معنى دارد.
مؤلف ارجمند تتبّع و تحقيق در مباحث خود را پيرامون جهات و ابعاد كتاب جاودانى نهج‌البلاغه در 12 مجلد در معرض مطالعه و تحقيق طلاب محترم و دانشجويان عزيز و محققان عالى قدر گذاشته است و اين جانب اين مجلدات را در حد لازم براى بيان نظر مطالعه نمودم.
اين مجلدات در نوع كار خود كه تحقيق و بررسى موضوعات و مسائل گوناگون پيرامون نهج‌البلاغه است، نخستين گام است كه توانسته نتايج كارهاى گذشته را هم به اضافه حقايق تازه، در اختيار كاروانيان علم و معرفت قرار بدهد.
منابع مقاله
1- متن و مقدمه كتاب.
2- پايگاه مجلات تخصصى نور: مجله نامه علوم انسانى، زمستان 1379 و بهار1380 شماره 4و5، عنوان مقاله: يادنامه يادى از استاد محمد دشتى.