نهجالبلاغة (صبحی صالح): تفاوت میان نسخه‌ها
جز (A-esmaili@noornet.net صفحهٔ نهج البلاغة (علی بن ابی طالب (ع)، امام اول) را بدون برجای‌گذاشتن تغییرمسیر به نهج البلاغة (صبحی صالح) منتقل کرد) |
جز (جایگزینی متن - 'نهج‌البلاغه به زبان فارسی ساده (ترجمه سید مهدی حجتی)' به 'ترجمه نهج‌البلاغه (حجتی)') |
||
| (۱۵۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR01575J1.jpg | |||
| عنوان =نهجالبلاغة | |||
| | | عنوان‌های دیگر =فهرس الالفاظ الغریبه المشروحه | ||
نهج‌البلاغه. عربی - فارسی | |||
| | | پدیدآوران = | ||
[[علی بن ابیطالب(ع)، امام اول]] (نویسنده) | |||
[[شریف الرضی، محمد بن حسین]] (گردآورنده) | [[شریف الرضی، محمد بن حسین]] (گردآورنده) | ||
[[صالح، صبحی]] (محقق) | [[صالح، صبحی]] (محقق) | ||
| زبان =عربی | |||
|زبان | | کد کنگره =BP 38/041 /ع8ن9 1300* | ||
| موضوع = | |||
علی بن ابیطالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - خطبه‌ها | |||
|کد کنگره | |||
|موضوع | |||
علی بن | علی بن ابیطالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - نامه‌ها | ||
علی بن | علی بن ابیطالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - کلمات قصار | ||
| ناشر = | |||
|ناشر | مؤسسة دار الهجرة | ||
| مکان نشر =قم - ایران | |||
| سال نشر = 1414 ق | |||
|مکان نشر | |||
|سال نشر | |||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE01575AUTOMATIONCODE | |||
| چاپ =1 | |||
| تعداد جلد =1 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =01575 | |||
| کتابخوان همراه نور =01575 | |||
| کد پدیدآور = | |||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
}} | |||
'''نهجالبلاغة''' [[امام على(ع)]]، گردآورى‌شده توسط [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|ابوالحسن محمد بن حسين بن موسى]]، معروف به [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سيد رضى]] (متوفى 406ق)، از متون روايى شيعه با صبغه ادبى - بلاغى است كه از زمان تأليف تاكنون مورد توجه دانشمندان شيعه و سنى قرار گرفته و درباره آن پژوهش‌هاى فراوانى صورت گرفته است. | |||
عنوان «أخ القرآن» براى اين اثر، حكايت از اهميت فراوان آن نزد شیعیان دارد. از اين كتاب شريف، نسخه‌هاى متعددى وجود دارد كه نسخه صبحى صالح از جمله نسخ‌هاى معاصر و مورد اعتماد شيعه و سنى است. | |||
نهجالبلاغة، توسط [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سيد رضى]]، از علمای قرن چهارم هجری گردآوری شده است. او در مقدمه کتابش هدف از گردآوری این کتاب را بازگو نموده، و مى‌گويد: «در آغاز جوانى شروع به تأليف كتابى درباره خصائص ائمه(ع) نمودم كه مشتمل بر سخنان برگزيده و ساير خصوصيات ائمه دوازده‌گانه(ع) بوده باشد... از ذكر ويژگى‌هاى [[امام على(ع)|حضرت امير]](ع) فارغ گرديدم، ولى حوادث روزگار، مرا از اتمام بقيه كتاب مانع شد... در فصل آخر از فصول آن تنها كلمات كوتاه آن حضرت را نوشته بودم. برخى از دوستان، آن را ديدند و بسيار پسنديدند، سپس از من تقاضا كردند كه كتابى بنويسم مشتمل بر گزيده‌اى از سخنان آن حضرت در همه فنون، اعم از خطبه‌ها و نامه‌ها و مواعظ و... درحالى‌كه آنها مى‌دانستند كه چنين كتابى از لحاظ شاهكارهاى فصاحت و بلاغت و گوهرهاى درخشان ادب عربیت، بى‌مانند خواهد بود... من هم تقاضاى ايشان را پذيرفتم و اين كتاب را نوشتم و نامش را «نهجالبلاغة» گذاشتم<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/11432/1/33 ر.ک: مقدمه مؤلف، ص34-33]</ref> | |||
== ساختار == | ==ساختار== | ||
كتاب با مقدمه‌اى به قلم محقق اثر در تبيين سيره [[امام على(ع)]]، موضوعات «نهجالبلاغة» و مزاياى نسخه حاضر آغاز شده است. مؤلف نيز در مقدمه، به انگيزه نگارش، مباحث و نام اثر اشاره كرده است. متن اثر، منتخبى از خطبه‌ها و مواعظ، نامه‌ها و حكمت‌ها و كلمات كوتاه حضرت است كه در قالب 241 خطبه، 79 نامه و 480 حكمت آمده است. البته تعداد خطبه‌ها در برخى نسخه‌ها 239 خطبه ذكر شده است. | |||
سيد رضى بنا به دلايلى، در نقل خطبه‌ها، نامه‌ها و حكمت‌هاى «نهجالبلاغة» از ذكر منبع خوددارى كرده و جز در مواردى معدود - جمعا 16 مورد - از مأخذى ياد نكرده است<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/4100/141 ر.ک: معارف، مجيد، 141]</ref> | |||
سيد رضى بنا به دلايلى، در نقل خطبه‌ها، نامه‌ها و حكمت‌هاى | |||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
بخش‌هاى سه‌گانه «نهجالبلاغة» بدين ترتيب است: | |||
#خطبه‌ها: مجموعه سخنرانى‌هاى [[امام على(ع)]] بوده است. در اغلب موارد، مرحوم سيد رضى بخشى از يك خطبه را نقل مى‌كند. در «نهجالبلاغة» اين فصل با عنوان «باب المختار من خطب أميرالمؤمنين(ع)» آمده است. | |||
#نامه‌ها: اين بخش، حاوى تعدادى از نامه‌هاى [[امام على(ع)]] به دوستان، دشمنان، فرمانداران نظامى، استانداران و ديگر مسئولان كشورى است كه با عنوان «الكتب» يا «الرسائل» آمده است. | |||
#حكمت‌ها: نویسنده در اين بخش، كلمات كوتاه و احياناً مفصل و شبيه به يك خطبه را گردآورى كرده است. اما همه‌ى كلمات قصار حضرت همين‌ها نيست؛ زيرا تنها علامه آمدى (متوفى 885ق، 381 سال پس از تأليف نهجالبلاغة)، پس از بررسى منابع روايى، حدود 51 هزار كلمه‌ى حكمت‌آميز از امام(ع) را شناسايى و در كتاب «غرر الحكم» جمع‌آورى نموده است. هريك از كلمات قصار، گنجينه‌اى از معرفت و چراغى فرا راه بشريت است. اين سخنان، حاوى صدها مطلب و عنوان مفيد و مهم مى‌باشد كه به نيازهاى فكرى فرد و جامعه پاسخ مى‌دهد<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/40226/13 ر.ک: حق‌پناه، رضا، ص15-13]</ref> | |||
از بخش‌هاى سه‌گانه كتاب، موضوعات مختلفى را مى‌توان استخراج نمود كه از آن جمله است: | از بخش‌هاى سه‌گانه كتاب، موضوعات مختلفى را مى‌توان استخراج نمود كه از آن جمله است: | ||
1. الهيات و ماوراءالطبيعه؛ 2. سلوك و عبادت؛ 3. حكومت و عدالت؛ 4. اهل‌البيت و خلافت؛ 5. موعظه و حكمت؛ 6. دنيا و دنياپرستى؛ 7. حماسه و شجاعت؛ 8. ملاحم و مغيبات؛ 9. دعا و مناجات؛ 10. شكايت و انتقاد از مردم زمان؛ 11. اصول اجتماعى؛ 12. اسلام و قرآن؛ 13. اخلاق و تهذيب نفس؛ 14. شخصيت‌ها و يك سلسله مباحث ديگر <ref>ر. | 1. الهيات و ماوراءالطبيعه؛ 2. سلوك و عبادت؛ 3. حكومت و عدالت؛ 4. اهل‌البيت و خلافت؛ 5. موعظه و حكمت؛ 6. دنيا و دنياپرستى؛ 7. حماسه و شجاعت؛ 8. ملاحم و مغيبات؛ 9. دعا و مناجات؛ 10. شكايت و انتقاد از مردم زمان؛ 11. اصول اجتماعى؛ 12. اسلام و قرآن؛ 13. اخلاق و تهذيب نفس؛ 14. شخصيت‌ها و يك سلسله مباحث ديگر<ref>ر.ک: مطهرى، مرتضى، ص47</ref> | ||
بى‌هيچ تعصب بايد اعتراف كرد كه نامه‌ها و گفتارهاى اميرالمؤمنين على(ع) پس از قرآن كريم، عالى‌ترين نمونه نثر مصنوع عربى است. اين حقيقتى است كه اديبان و مترسلان در زبان و ادبيات عرب از هزار سال پيش تا امروز بدان اعتراف كرده‌اند و آنچه سبب شد اديبان عرب و جز عرب از قرن سوم هجرى به گردآورى فقره‌هاى كوتاه سخنان امام توجه كنند، همين زيبايى‌هاى لفظى و معنوى اين گفته‌هاست <ref>شهيدى، سيد جعفر، ص202</ref> | بى‌هيچ تعصب بايد اعتراف كرد كه نامه‌ها و گفتارهاى [[امام على(ع)|اميرالمؤمنين على(ع)]] پس از قرآن كريم، عالى‌ترين نمونه نثر مصنوع عربى است. اين حقيقتى است كه اديبان و مترسلان در زبان و ادبيات عرب از هزار سال پيش تا امروز بدان اعتراف كرده‌اند و آنچه سبب شد اديبان عرب و جز عرب از قرن سوم هجرى به گردآورى فقره‌هاى كوتاه سخنان امام توجه كنند، همين زيبايى‌هاى لفظى و معنوى اين گفته‌هاست<ref>شهيدى، سيد جعفر، ص202</ref> | ||
به حقيقت بايد گفت: شرايط سخنورى - كه توافق سخن با اوضاع و احوال است - براى هيچ اديبى مانند على(ع) جمع نشده است؛ زيرا سخنان وى پس از قرآن، بزرگ‌ترين نمونه‌ى بلاغت است؛ سخنانى است كوتاه و آشكار، اما نيرومند و جوشان... در اثر هم‌آهنگى الفاظ و معانى و اغراض، به‌صورت كاملاً رسايى درآمده است. انعكاس آن در گوش آدمى، شيرين و اثرش با تحريك احساسات، توأم است، به‌ويژه هنگامى كه به‌منظور حمايت از بينوايان و ستمديدگان، درباره‌ى منافقان و حيله‌گران و دنياپرستان سخن به ميان آيد. | به حقيقت بايد گفت: شرايط سخنورى - كه توافق سخن با اوضاع و احوال است - براى هيچ اديبى مانند على(ع) جمع نشده است؛ زيرا سخنان وى پس از قرآن، بزرگ‌ترين نمونه‌ى بلاغت است؛ سخنانى است كوتاه و آشكار، اما نيرومند و جوشان... در اثر هم‌آهنگى الفاظ و معانى و اغراض، به‌صورت كاملاً رسايى درآمده است. انعكاس آن در گوش آدمى، شيرين و اثرش با تحريك احساسات، توأم است، به‌ويژه هنگامى كه به‌منظور حمايت از بينوايان و ستمديدگان، درباره‌ى منافقان و حيله‌گران و دنياپرستان سخن به ميان آيد. بنابراین روش على(ع) در سخنورى بسان عقل و انديشه‌اش، روشن و مانند وجدانش صحيح و درست است؛ پس شگفت نيست سخنان وى شاهراه سخنورى تلقى شود<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/5006/1/56 جرداق، جرج، ص56]</ref> | ||
از جمله ويژگى‌هاى ممتاز | از جمله ويژگى‌هاى ممتاز «نهجالبلاغة»، جامعيت آن است. اين ويژگى، اعجاب همه بزرگان را در طول تاريخ برانگيخته است. نگاهى به موضوعات «نهجالبلاغة» نشان مى‌دهد كه اين كتاب صرفاً به يك موضوع نپرداخته است، بلكه كتابى است فراهم‌آمده از مباحث مختلف و گوناگون. | ||
خواننده | خواننده «نهجالبلاغة»، در يك قسمت خود را در مقابل شخصيتى مى‌يابد كه با عالى‌ترين روح نيايش در محراب عبادت چنان مشغول راز و نياز با خداى خويش است كه از خود هيچ نمى‌شناسد و در فرازى ديگر خود را در مقابل شخصيتى مى‌نگرد كه در ميدان جنگ، بى‌هيچ محابا به نبردى سخت مشغول است و شمشيرش هرگز خطا نمى‌كند و زمانى ديگر خود را در حوزه درسى حكيمى عارف مى‌يابد كه گوهرهاى حكمت و عرفان و مباحث سنگين توحيد و معاد را تبيين مى‌نمايد و گاه خود را در محضر سياستمدارى عادل مى‌يابد كه حقوق متقابل مردم و حكومت و آيين مديريت جامعه را در گفتار و عمل مى‌آموزد و زمانى خود را در محضر قاضى حاكمى مى‌يابد كه به امر قضاوت مشغول است. از سيد رضى مؤلف «نهجالبلاغة» تا محمد عبده مفتى مصر و همه كسانى كه با اين كتاب آشنايى دارند، جملگى از اين ويژگى متحير و مبهوتند<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/10454/19 ر.ک: شيرزاد، امير، ص19-20]</ref> | ||
اين تأليف تاكنون مورد توجه دانشمندان شيعه و سنى قرار گرفته و درباره آن پژوهش‌هايى صورت گرفته است. از جمله اين كارها، نوشتن شرح‌هايى است كه از سوى دانشمندان بر اين كتاب نوشته شده است و درباره فراوانى اين شرح‌ها بايد گفت كه پس از قرآن كريم، هيچ كتابى به‌مانند | اين تأليف تاكنون مورد توجه دانشمندان شيعه و سنى قرار گرفته و درباره آن پژوهش‌هايى صورت گرفته است. از جمله اين كارها، نوشتن شرح‌هايى است كه از سوى دانشمندان بر اين كتاب نوشته شده است و درباره فراوانى اين شرح‌ها بايد گفت كه پس از قرآن كريم، هيچ كتابى به‌مانند «نهجالبلاغة» مورد توجه اديبان و شارحان حديث واقع نشده است. از مهم‌ترين اين شروح، [[شرح نهجالبلاغة (ابن ابي‌الحديد)|شرح ابن ابى‌الحديد]] (متوفى 656ق) است. ابن ابى‌الحديد معتقد است كه در ميان اصحاب پيامبر(ص)، كسى از جهت فصاحت و بلاغت به پاى على(ع) نمى‌رسد و همين موضوع سبب برترى كلام على(ع) بر كلام و سخن هر كس ديگر است. او تصريح مى‌كند: «و اما درباره فصاحت او بايد گفت كه آن حضرت پيشواى فصيحان و سرور بليغان است و درباره كلام او گفته‌اند كه پايين‌تر از كلام خدا و برتر از كلام مردم است و بلكه مردم به‌واسطه على(ع) آيين خطبه‌سرايى و كتابت را آموختند». او به همين ترتيب در شرح خطبه 216 سخنى از معاويه را ذكر مى‌كند كه: «و الله ما سنّ الفصاحة لقريش غيره»؛ «به خدا هيچ‌كس فصاحت را براى قريش غير او پايه‌گذارى نكرد» و پس از ذكر نامه 35 «نهجالبلاغة» مى‌نويسد: «فصاحت را ببين كه چگونه افسار خود را به اين مرد داده و مهار خود را به او سپرده است. نظم عجيب الفاظ را تماشا كن، يكى پس از ديگرى مى‌آيند و در اختيار او قرار مى‌گيرند، مانند چشمه‌اى كه خودبه‌خود و بدون زحمت و تكلف از زمين بجوشد»<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/4100/136 ر.ک: معارف، مجيد، ص139-136]</ref> | ||
امام على(ع) در مواردى از سخن خود به آيات قرآن كريم استشهاد مى‌فرموده، كه سيد رضى برخى از آنها را در | [[امام على(ع)]] در مواردى از سخن خود به آيات قرآن كريم استشهاد مى‌فرموده، كه سيد رضى برخى از آنها را در «نهجالبلاغة» آورده است. دكتر صبحى صالح كه در شرح «نهجالبلاغة» خويش فهرستى براى آيات قرآنیه تنظيم كرده است، 108 مورد را نام مى‌برد كه در برخى از آنها به چند آيه استشهاد شده است و گاهى به قسمتى از يك آيه اشاره شده است<ref>https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/11432/1/802</ref> | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
«نهجالبلاغة» صبحى صالح، يكى از نسخ معتبر «نهجالبلاغة» است كه موضوع‌بندى ارزشمندى از اين كتاب شريف به دست داده است. صبحى صالح علاوه بر تصحيح، در پايان حدود 245 موضوع را به‌عنوان موضوعات عامّه ذكر كرده است. | |||
در انتهاى | در انتهاى «نهجالبلاغة» صبحى صالح، فهارس ذيل به ترتيب آمده است كه خواننده و پژوهشگر را در يافتن موضوع مورد نظرش مدد مى‌رساند: 1. الفاظ غريب؛ 2. موضوعات عامه به ترتيب حروف الفبا؛ 3. خطبه‌ها و انواع آنها؛ 4. نامه‌ها و انواع آنها؛ 5. آيات قرآنى؛ 6. احاديث نبوى؛ 7. عقايد دينى؛ 8. احكام شرعى؛ 9. عبارات شبه فلسفى و كلامى؛ 10. تعاليم و وصاياى اجتماعى؛ 11. ادعيه و ابتهالات؛ 12. اشعار؛ 13. اعلام مرد و زن و قبايل و طوايف؛ 14. حيوانات؛ 15. گياهان؛ 16. ستارگان و افلاك؛ 17. معادن و جواهرات؛ 18. اماكن و شهرها؛ 19. وقايع تاريخى؛ 20. فهرست تفصصيلى مطالب كتاب. | ||
== منابع مقاله == | == منابع مقاله == | ||
#مقدمه و متن كتاب. | |||
#[[:noormags:71495|معارف، مجيد، «روش‌هاى ابن ابى‌الحديد در اثبات اصالت نهجالبلاغة»، پايگاه مجلات تخصصى نور، مجله مقالات و بررسى‌ها، پاييز و زمستان 1383، شماره 76 (دفتر اول)، ص135 تا 156]]. | |||
#شهيدى، سيد جعفر، «بهره ادبيات از سخنان على(ع)»، نرم‌افزار دانشنامه علوى، يادنامه كنگره هزاره نهجالبلاغة، مقاله دهم، قم، بنياد نهجالبلاغة، چاپ اول، 1360. | |||
#جرداق، جورج، بخشى از زيبايى‌هاى نهجالبلاغة، ترجمه [[انصاری محلاتی، محمدرضا|محمدرضا انصارى]]، تهران، كانون انتشارات محمدى، چاپ اول، 1373. | |||
#[[:noormags:197886|شيرزاد، امير، «آشنايى با نهجالبلاغة: عظمت و جامعيت نهجالبلاغة»، پايگاه مجلات تخصصى نور، مجله رشد آموزش معارف اسلامى، زمستان 1378، شماره 40، ص17 تا 21]]. | |||
#مطهرى، مرتضى، سيرى در نهجالبلاغة، تهران، صدرا، چاپ بيست‌وسوم، تير 1379. | |||
#[[:noormags:751405|حق‌پناه، رضا، «نهجالبلاغة، بزرگ‌ترين سند ماندگارى امامت و ولايت»، پايگاه مجلات تخصصى نور، مجله پژوهش‌هاى اجتماعى اسلامى، آذر و دى 1389، شماره 85، ص5 تا 54]]. | |||
==پانويس == | |||
<references /> | |||
{{نهج‌البلاغه}} | |||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
== | |||
[[پیام امام امیرالمؤمنین علیه‌السلام]] | |||
[[پیام امام | |||
[[شرح | [[شرح نهجالبلاغة]] | ||
[[ | [[درسهایی از نهج‌البلاغه]] | ||
[[نسخه | [[نسخه نهج‌البلاغه (بر اساس ترجمه مکارم)]] | ||
[[ | [[نهج‌البلاغه]] | ||
[[ | [[ترجمه نهج‌البلاغه (دشتی)]] | ||
[[اختیار مصباح السالکین]] | [[اختیار مصباح السالکین]] | ||
[[ | [[أعلام نهجالبلاغة (سرخسی)]] | ||
[[ | [[بهج‌الصباغة في شرح نهجالبلاغة]] | ||
[[ | [[پرتویی از نهج‌البلاغه]] | ||
[[ترجمه روان | [[ترجمه روان نهج‌البلاغه (سید کاظم ارفع)]] | ||
[[شرح | [[شرح نهج‌البلاغه (ابن میثم، ترجمه فارسی)]] | ||
[[ | [[نهج‌البلاغه]] | ||
[[ | [[صفوة شروح نهجالبلاغة]] | ||
[[ | [[نهج‌البلاغه سخنان [[امام على(ع)]] (متن کامل ترجمه فارسی نهج‌البلاغه، شامل: خطبه‌ها نامه‌ها و کلمات قصار)]] | ||
[[ | [[ترجمه نهج‌البلاغه (اولیایی)]] | ||
[[ | [[نهج‌البلاغه (ترجمه بهشتی)]] | ||
[[ | [[نهج‌البلاغه: به ضمیمه فهرستهای موضوعی، اماکن و اشخاص (ترجمه زمانی)]] | ||
[[ | [[ترجمه نهج‌البلاغه (مبشری)]] | ||
[[ | [[ترجمه نهج‌البلاغه (محسن فارسی)]] | ||
[[ | [[نهج‌البلاغه]] | ||
[[ترجمه و شرح | [[ترجمه و شرح نهج‌البلاغه (آملی)]] | ||
[[ترجمه و شرح | [[ترجمه و شرح نهج‌البلاغه]] | ||
[[تنبیه الغافلین و تذکرة العارفین]] | [[تنبیه الغافلین و تذکرة العارفین]] | ||
[[توضیح | [[توضیح نهجالبلاغة]] | ||
[[ حدائق الحقائق | [[حدائق الحقائق في شرح نهجالبلاغة]] | ||
[[ خورشید | [[خورشید بی‌غروب، نهج‌البلاغه با فهرستهای دهگانه]] | ||
[[خورشید هدایت]] | [[خورشید هدایت]] | ||
[[الدرة | [[الدرة النجفية في شرح نهجالبلاغة]] | ||
[[سخنان علی | [[سخنان علی علیه‌السلام از نهج‌البلاغه (کمپانی)]] | ||
[[شرح حکم | [[شرح حکم نهجالبلاغة]] | ||
[[شرح صد و ده کلمه از کلمات | [[شرح صد و ده کلمه از کلمات امیرالمؤمنین علیه‌السلام]] | ||
[[ | [[شرح علی المائة كلمة لأميرالمومنين علی بن أبی‌طالب علیه‌السلام (ابن میثم - عبدالوهاب -وطواط)]] | ||
[[شرح | [[شرح نهجالبلاغة (ابن میثم)]] | ||
[[شرح | [[شرح نهج‌البلاغه (سید عباس موسوی)]] | ||
[[شرح | [[شرح نهجالبلاغة (شارح قرن هشتم)]] | ||
[[ شرح | [[شرح نهجالبلاغة (قزوینی حائری)]] | ||
[[ شرح | [[شرح نهجالبلاغة المقتطف من بحارالأنوار للعلامة المجلسي]] | ||
[[ | [[شرح نهجالبلاغة (دخیل)]] | ||
[[ | [[نهجالبلاغة]] | ||
[[شرح | [[شرح نهجالبلاغة]] | ||
[[ | [[شرح نهج‌البلاغه (نواب لاهیجی)]] | ||
[[ | [[نهج‌البلاغه منظوم (انصاری)]] | ||
[[ | [[شکوفه‌های خرد یا سخنان علی عليه‌السلام]] | ||
[[في ظلال | [[في ظلال نهجالبلاغة]] | ||
[[ | [[كلام علی علیه‌السلام با نغمه همایون]] | ||
[[معارج | [[معارج نهجالبلاغة]] | ||
[[مفتاح السعادة فی شرح | [[مفتاح السعادة فی شرح نهجالبلاغة]] | ||
[[منهاج البراعة في شرح | [[منهاج البراعة في شرح نهجالبلاغة (خویی)]] | ||
[[منهاج البراعة | [[منهاج البراعة في شرح نهجالبلاغة (راوندی)]] | ||
[[منهاج | [[منهاج الولاية في شرح نهجالبلاغة]] | ||
[[ | [[نهج‌البلاغه پارسی (دین پرور)]] | ||
[[ | [[نهج‌البلاغه منظوم]] | ||
[[ | [[نهج‌البلاغه منظوم، کلمات قصار (خاکیاسری)]] | ||
[[ترجمه | [[ترجمه نهج‌البلاغه (بر اساس نسخه اردبیلی)]] | ||
[[ترجمه | [[ترجمه نهج‌البلاغه (بر اساس نسخه انصاری)]] | ||
[[ترجمه | [[ترجمه نهج‌البلاغه (بر اساس نسخه سپهر)]] | ||
[[ترجمه | [[ترجمه نهج‌البلاغه (بر اساس نسخه شرقی)]] | ||
[[ | [[نهج‌البلاغه با ترجمه فارسی قرن پنجم و ششم]] | ||
[[إرشاد المؤمنین إلی معرفة | [[إرشاد المؤمنین إلی معرفة نهجالبلاغة المبین و یتضمن مناقشات کلامیة مع إبن أبيالحدید في شرحه لنهج‌البلاغة]] | ||
[[بخشهایی از کتاب مستطاب | [[بخشهایی از کتاب مستطاب نهج‌البلاغه منظوم (تهرانی)]] | ||
[[ | [[نهج‌البلاغه (ترجمه کلمات قصار، صدرالدین بلاغی)]] | ||
[[ | [[نهج‌البلاغه (ترجمه عزیز الله کاسب)]] | ||
[[ترجمه کامل | [[ترجمه کامل نهج‌البلاغه (داریوش شاهین)]] | ||
[[ | [[نهج‌البلاغه (ترجمه کاظم عابدینی مطلق)]] | ||
[[ | [[ترجمه نهج‌البلاغه (شریعت)]] | ||
[[ | [[نهج‌البلاغه]] | ||
[[ | [[ترجمه نهج‌البلاغه (فولادوند)]] | ||
[[ | [[نهج‌البلاغه با ترجمه منظوم (امید مجد)]] | ||
[[ترجمه و شرح | [[ترجمه و شرح نهج‌البلاغه (زمانی)]] | ||
[[ | [[الديباج الوضي في الكشف عن أسرار كلام الوصي]] | ||
[[متن کامل فارسی | [[متن کامل فارسی نهج‌البلاغه: سخنان علی علیه‌السلام: شامل مجموعه خطبه‌ها، نامه‌ها، فرامین و کلمات قصار (سروش خدا در سرود علی علیه‌السلام) (ذبیح‌الله منصوری)]] | ||
[[ | [[شاهکارنامه مولا علی(ع)]] | ||
[[ | [[كتاب شریف نهج‌البلاغه همراه با شرح محمد عبده (فقیهی)]] | ||
[[کلمات قصار حضرت علی ابن ابیطالب (ع) با ترجمه به فارسی و فرانسه]] | [[کلمات قصار حضرت علی ابن ابیطالب(ع) با ترجمه به فارسی و فرانسه]] | ||
[[کلمات قصار (میر محمود دعوتی)]] | [[کلمات قصار (میر محمود دعوتی)]] | ||
| خط ۲۷۸: | خط ۲۵۲: | ||
[[مروارید حکمت از دریای عصمت]] | [[مروارید حکمت از دریای عصمت]] | ||
[[ | [[منتخب نهج‌البلاغه (ترجمه اسماعیلی)]] | ||
[[ترجمه نهج‌البلاغه (شیروانی)]] | |||
[[ترجمه نهج‌البلاغه (شریعتی)]] | |||
[[نهج‌البلاغه پردیسی (ترجمه منظوم شفیعی پردیسی)]] | |||
[[ | [[ترجمه نهج‌البلاغه (حجتی)]] | ||
[[ | [[نهج‌البلاغه «منظوم» امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب(ع) بر اساس نسخه فیض الاسلام]] | ||
[[ | [[نهج‌البلاغه منظوم (ترجمه علی توکلی)]] | ||
[[ | [[یکصد گهر از نهج‌البلاغه [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]] (داریوش شاهین)]] | ||
[[ | [[کلمات قصار لعلی بن ابیطالب امیرالمؤمنین [ع] اندرزهای نغز حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب(ع) ترجمه بفارسی و فرانسه (احمد علی سپهر)]] | ||
[[ | [[نهجالبلاغة (حسینی)]] | ||
[[ | [[نهجالبلاغة]] | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | [[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | ||
| خط ۳۰۸: | خط ۲۸۳: | ||
[[رده:ائمه اثنی عشر (دوازده امام)]] | [[رده:ائمه اثنی عشر (دوازده امام)]] | ||
[[رده:حالات فردی]] | [[رده:حالات فردی]] | ||
[[رده:علی | [[رده:امام علی(ع)]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۶ آوریل ۲۰۲۲، ساعت ۱۱:۳۴
| نهجالبلاغة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | علی بن ابیطالب(ع)، امام اول (نویسنده)
شریف الرضی، محمد بن حسین (گردآورنده) صالح، صبحی (محقق) |
| عنوان‌های دیگر | فهرس الالفاظ الغریبه المشروحه نهج‌البلاغه. عربی - فارسی |
| ناشر | مؤسسة دار الهجرة |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1414 ق |
| چاپ | 1 |
| موضوع | علی بن ابیطالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - خطبه‌ها
علی بن ابیطالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - نامه‌ها علی بن ابیطالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - کلمات قصار |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 38/041 /ع8ن9 1300* |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
نهجالبلاغة امام على(ع)، گردآورى‌شده توسط ابوالحسن محمد بن حسين بن موسى، معروف به سيد رضى (متوفى 406ق)، از متون روايى شيعه با صبغه ادبى - بلاغى است كه از زمان تأليف تاكنون مورد توجه دانشمندان شيعه و سنى قرار گرفته و درباره آن پژوهش‌هاى فراوانى صورت گرفته است.
عنوان «أخ القرآن» براى اين اثر، حكايت از اهميت فراوان آن نزد شیعیان دارد. از اين كتاب شريف، نسخه‌هاى متعددى وجود دارد كه نسخه صبحى صالح از جمله نسخ‌هاى معاصر و مورد اعتماد شيعه و سنى است.
نهجالبلاغة، توسط سيد رضى، از علمای قرن چهارم هجری گردآوری شده است. او در مقدمه کتابش هدف از گردآوری این کتاب را بازگو نموده، و مى‌گويد: «در آغاز جوانى شروع به تأليف كتابى درباره خصائص ائمه(ع) نمودم كه مشتمل بر سخنان برگزيده و ساير خصوصيات ائمه دوازده‌گانه(ع) بوده باشد... از ذكر ويژگى‌هاى حضرت امير(ع) فارغ گرديدم، ولى حوادث روزگار، مرا از اتمام بقيه كتاب مانع شد... در فصل آخر از فصول آن تنها كلمات كوتاه آن حضرت را نوشته بودم. برخى از دوستان، آن را ديدند و بسيار پسنديدند، سپس از من تقاضا كردند كه كتابى بنويسم مشتمل بر گزيده‌اى از سخنان آن حضرت در همه فنون، اعم از خطبه‌ها و نامه‌ها و مواعظ و... درحالى‌كه آنها مى‌دانستند كه چنين كتابى از لحاظ شاهكارهاى فصاحت و بلاغت و گوهرهاى درخشان ادب عربیت، بى‌مانند خواهد بود... من هم تقاضاى ايشان را پذيرفتم و اين كتاب را نوشتم و نامش را «نهجالبلاغة» گذاشتم[۱]
ساختار
كتاب با مقدمه‌اى به قلم محقق اثر در تبيين سيره امام على(ع)، موضوعات «نهجالبلاغة» و مزاياى نسخه حاضر آغاز شده است. مؤلف نيز در مقدمه، به انگيزه نگارش، مباحث و نام اثر اشاره كرده است. متن اثر، منتخبى از خطبه‌ها و مواعظ، نامه‌ها و حكمت‌ها و كلمات كوتاه حضرت است كه در قالب 241 خطبه، 79 نامه و 480 حكمت آمده است. البته تعداد خطبه‌ها در برخى نسخه‌ها 239 خطبه ذكر شده است.
سيد رضى بنا به دلايلى، در نقل خطبه‌ها، نامه‌ها و حكمت‌هاى «نهجالبلاغة» از ذكر منبع خوددارى كرده و جز در مواردى معدود - جمعا 16 مورد - از مأخذى ياد نكرده است[۲]
گزارش محتوا
بخش‌هاى سه‌گانه «نهجالبلاغة» بدين ترتيب است:
- خطبه‌ها: مجموعه سخنرانى‌هاى امام على(ع) بوده است. در اغلب موارد، مرحوم سيد رضى بخشى از يك خطبه را نقل مى‌كند. در «نهجالبلاغة» اين فصل با عنوان «باب المختار من خطب أميرالمؤمنين(ع)» آمده است.
- نامه‌ها: اين بخش، حاوى تعدادى از نامه‌هاى امام على(ع) به دوستان، دشمنان، فرمانداران نظامى، استانداران و ديگر مسئولان كشورى است كه با عنوان «الكتب» يا «الرسائل» آمده است.
- حكمت‌ها: نویسنده در اين بخش، كلمات كوتاه و احياناً مفصل و شبيه به يك خطبه را گردآورى كرده است. اما همه‌ى كلمات قصار حضرت همين‌ها نيست؛ زيرا تنها علامه آمدى (متوفى 885ق، 381 سال پس از تأليف نهجالبلاغة)، پس از بررسى منابع روايى، حدود 51 هزار كلمه‌ى حكمت‌آميز از امام(ع) را شناسايى و در كتاب «غرر الحكم» جمع‌آورى نموده است. هريك از كلمات قصار، گنجينه‌اى از معرفت و چراغى فرا راه بشريت است. اين سخنان، حاوى صدها مطلب و عنوان مفيد و مهم مى‌باشد كه به نيازهاى فكرى فرد و جامعه پاسخ مى‌دهد[۳]
از بخش‌هاى سه‌گانه كتاب، موضوعات مختلفى را مى‌توان استخراج نمود كه از آن جمله است:
1. الهيات و ماوراءالطبيعه؛ 2. سلوك و عبادت؛ 3. حكومت و عدالت؛ 4. اهل‌البيت و خلافت؛ 5. موعظه و حكمت؛ 6. دنيا و دنياپرستى؛ 7. حماسه و شجاعت؛ 8. ملاحم و مغيبات؛ 9. دعا و مناجات؛ 10. شكايت و انتقاد از مردم زمان؛ 11. اصول اجتماعى؛ 12. اسلام و قرآن؛ 13. اخلاق و تهذيب نفس؛ 14. شخصيت‌ها و يك سلسله مباحث ديگر[۴]
بى‌هيچ تعصب بايد اعتراف كرد كه نامه‌ها و گفتارهاى اميرالمؤمنين على(ع) پس از قرآن كريم، عالى‌ترين نمونه نثر مصنوع عربى است. اين حقيقتى است كه اديبان و مترسلان در زبان و ادبيات عرب از هزار سال پيش تا امروز بدان اعتراف كرده‌اند و آنچه سبب شد اديبان عرب و جز عرب از قرن سوم هجرى به گردآورى فقره‌هاى كوتاه سخنان امام توجه كنند، همين زيبايى‌هاى لفظى و معنوى اين گفته‌هاست[۵]
به حقيقت بايد گفت: شرايط سخنورى - كه توافق سخن با اوضاع و احوال است - براى هيچ اديبى مانند على(ع) جمع نشده است؛ زيرا سخنان وى پس از قرآن، بزرگ‌ترين نمونه‌ى بلاغت است؛ سخنانى است كوتاه و آشكار، اما نيرومند و جوشان... در اثر هم‌آهنگى الفاظ و معانى و اغراض، به‌صورت كاملاً رسايى درآمده است. انعكاس آن در گوش آدمى، شيرين و اثرش با تحريك احساسات، توأم است، به‌ويژه هنگامى كه به‌منظور حمايت از بينوايان و ستمديدگان، درباره‌ى منافقان و حيله‌گران و دنياپرستان سخن به ميان آيد. بنابراین روش على(ع) در سخنورى بسان عقل و انديشه‌اش، روشن و مانند وجدانش صحيح و درست است؛ پس شگفت نيست سخنان وى شاهراه سخنورى تلقى شود[۶]
از جمله ويژگى‌هاى ممتاز «نهجالبلاغة»، جامعيت آن است. اين ويژگى، اعجاب همه بزرگان را در طول تاريخ برانگيخته است. نگاهى به موضوعات «نهجالبلاغة» نشان مى‌دهد كه اين كتاب صرفاً به يك موضوع نپرداخته است، بلكه كتابى است فراهم‌آمده از مباحث مختلف و گوناگون.
خواننده «نهجالبلاغة»، در يك قسمت خود را در مقابل شخصيتى مى‌يابد كه با عالى‌ترين روح نيايش در محراب عبادت چنان مشغول راز و نياز با خداى خويش است كه از خود هيچ نمى‌شناسد و در فرازى ديگر خود را در مقابل شخصيتى مى‌نگرد كه در ميدان جنگ، بى‌هيچ محابا به نبردى سخت مشغول است و شمشيرش هرگز خطا نمى‌كند و زمانى ديگر خود را در حوزه درسى حكيمى عارف مى‌يابد كه گوهرهاى حكمت و عرفان و مباحث سنگين توحيد و معاد را تبيين مى‌نمايد و گاه خود را در محضر سياستمدارى عادل مى‌يابد كه حقوق متقابل مردم و حكومت و آيين مديريت جامعه را در گفتار و عمل مى‌آموزد و زمانى خود را در محضر قاضى حاكمى مى‌يابد كه به امر قضاوت مشغول است. از سيد رضى مؤلف «نهجالبلاغة» تا محمد عبده مفتى مصر و همه كسانى كه با اين كتاب آشنايى دارند، جملگى از اين ويژگى متحير و مبهوتند[۷]
اين تأليف تاكنون مورد توجه دانشمندان شيعه و سنى قرار گرفته و درباره آن پژوهش‌هايى صورت گرفته است. از جمله اين كارها، نوشتن شرح‌هايى است كه از سوى دانشمندان بر اين كتاب نوشته شده است و درباره فراوانى اين شرح‌ها بايد گفت كه پس از قرآن كريم، هيچ كتابى به‌مانند «نهجالبلاغة» مورد توجه اديبان و شارحان حديث واقع نشده است. از مهم‌ترين اين شروح، شرح ابن ابى‌الحديد (متوفى 656ق) است. ابن ابى‌الحديد معتقد است كه در ميان اصحاب پيامبر(ص)، كسى از جهت فصاحت و بلاغت به پاى على(ع) نمى‌رسد و همين موضوع سبب برترى كلام على(ع) بر كلام و سخن هر كس ديگر است. او تصريح مى‌كند: «و اما درباره فصاحت او بايد گفت كه آن حضرت پيشواى فصيحان و سرور بليغان است و درباره كلام او گفته‌اند كه پايين‌تر از كلام خدا و برتر از كلام مردم است و بلكه مردم به‌واسطه على(ع) آيين خطبه‌سرايى و كتابت را آموختند». او به همين ترتيب در شرح خطبه 216 سخنى از معاويه را ذكر مى‌كند كه: «و الله ما سنّ الفصاحة لقريش غيره»؛ «به خدا هيچ‌كس فصاحت را براى قريش غير او پايه‌گذارى نكرد» و پس از ذكر نامه 35 «نهجالبلاغة» مى‌نويسد: «فصاحت را ببين كه چگونه افسار خود را به اين مرد داده و مهار خود را به او سپرده است. نظم عجيب الفاظ را تماشا كن، يكى پس از ديگرى مى‌آيند و در اختيار او قرار مى‌گيرند، مانند چشمه‌اى كه خودبه‌خود و بدون زحمت و تكلف از زمين بجوشد»[۸]
امام على(ع) در مواردى از سخن خود به آيات قرآن كريم استشهاد مى‌فرموده، كه سيد رضى برخى از آنها را در «نهجالبلاغة» آورده است. دكتر صبحى صالح كه در شرح «نهجالبلاغة» خويش فهرستى براى آيات قرآنیه تنظيم كرده است، 108 مورد را نام مى‌برد كه در برخى از آنها به چند آيه استشهاد شده است و گاهى به قسمتى از يك آيه اشاره شده است[۹]
وضعيت كتاب
«نهجالبلاغة» صبحى صالح، يكى از نسخ معتبر «نهجالبلاغة» است كه موضوع‌بندى ارزشمندى از اين كتاب شريف به دست داده است. صبحى صالح علاوه بر تصحيح، در پايان حدود 245 موضوع را به‌عنوان موضوعات عامّه ذكر كرده است.
در انتهاى «نهجالبلاغة» صبحى صالح، فهارس ذيل به ترتيب آمده است كه خواننده و پژوهشگر را در يافتن موضوع مورد نظرش مدد مى‌رساند: 1. الفاظ غريب؛ 2. موضوعات عامه به ترتيب حروف الفبا؛ 3. خطبه‌ها و انواع آنها؛ 4. نامه‌ها و انواع آنها؛ 5. آيات قرآنى؛ 6. احاديث نبوى؛ 7. عقايد دينى؛ 8. احكام شرعى؛ 9. عبارات شبه فلسفى و كلامى؛ 10. تعاليم و وصاياى اجتماعى؛ 11. ادعيه و ابتهالات؛ 12. اشعار؛ 13. اعلام مرد و زن و قبايل و طوايف؛ 14. حيوانات؛ 15. گياهان؛ 16. ستارگان و افلاك؛ 17. معادن و جواهرات؛ 18. اماكن و شهرها؛ 19. وقايع تاريخى؛ 20. فهرست تفصصيلى مطالب كتاب.
منابع مقاله
- مقدمه و متن كتاب.
- معارف، مجيد، «روش‌هاى ابن ابى‌الحديد در اثبات اصالت نهجالبلاغة»، پايگاه مجلات تخصصى نور، مجله مقالات و بررسى‌ها، پاييز و زمستان 1383، شماره 76 (دفتر اول)، ص135 تا 156.
- شهيدى، سيد جعفر، «بهره ادبيات از سخنان على(ع)»، نرم‌افزار دانشنامه علوى، يادنامه كنگره هزاره نهجالبلاغة، مقاله دهم، قم، بنياد نهجالبلاغة، چاپ اول، 1360.
- جرداق، جورج، بخشى از زيبايى‌هاى نهجالبلاغة، ترجمه محمدرضا انصارى، تهران، كانون انتشارات محمدى، چاپ اول، 1373.
- شيرزاد، امير، «آشنايى با نهجالبلاغة: عظمت و جامعيت نهجالبلاغة»، پايگاه مجلات تخصصى نور، مجله رشد آموزش معارف اسلامى، زمستان 1378، شماره 40، ص17 تا 21.
- مطهرى، مرتضى، سيرى در نهجالبلاغة، تهران، صدرا، چاپ بيست‌وسوم، تير 1379.
- حق‌پناه، رضا، «نهجالبلاغة، بزرگ‌ترين سند ماندگارى امامت و ولايت»، پايگاه مجلات تخصصى نور، مجله پژوهش‌هاى اجتماعى اسلامى، آذر و دى 1389، شماره 85، ص5 تا 54.
پانويس
- ↑ ر.ک: مقدمه مؤلف، ص34-33
- ↑ ر.ک: معارف، مجيد، 141
- ↑ ر.ک: حق‌پناه، رضا، ص15-13
- ↑ ر.ک: مطهرى، مرتضى، ص47
- ↑ شهيدى، سيد جعفر، ص202
- ↑ جرداق، جرج، ص56
- ↑ ر.ک: شيرزاد، امير، ص19-20
- ↑ ر.ک: معارف، مجيد، ص139-136
- ↑ https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/11432/1/802
وابسته‌ها
پیام امام امیرالمؤمنین علیه‌السلام
نسخه نهج‌البلاغه (بر اساس ترجمه مکارم)
بهج‌الصباغة في شرح نهجالبلاغة
ترجمه روان نهج‌البلاغه (سید کاظم ارفع)
شرح نهج‌البلاغه (ابن میثم، ترجمه فارسی)
[[نهج‌البلاغه سخنان امام على(ع) (متن کامل ترجمه فارسی نهج‌البلاغه، شامل: خطبه‌ها نامه‌ها و کلمات قصار)]]
نهج‌البلاغه: به ضمیمه فهرستهای موضوعی، اماکن و اشخاص (ترجمه زمانی)
ترجمه نهج‌البلاغه (محسن فارسی)
ترجمه و شرح نهج‌البلاغه (آملی)
تنبیه الغافلین و تذکرة العارفین
حدائق الحقائق في شرح نهجالبلاغة
خورشید بی‌غروب، نهج‌البلاغه با فهرستهای دهگانه
الدرة النجفية في شرح نهجالبلاغة
سخنان علی علیه‌السلام از نهج‌البلاغه (کمپانی)
شرح صد و ده کلمه از کلمات امیرالمؤمنین علیه‌السلام
شرح علی المائة كلمة لأميرالمومنين علی بن أبی‌طالب علیه‌السلام (ابن میثم - عبدالوهاب -وطواط)
شرح نهج‌البلاغه (سید عباس موسوی)
شرح نهجالبلاغة (شارح قرن هشتم)
شرح نهجالبلاغة (قزوینی حائری)
شرح نهجالبلاغة المقتطف من بحارالأنوار للعلامة المجلسي
شکوفه‌های خرد یا سخنان علی عليه‌السلام
كلام علی علیه‌السلام با نغمه همایون
مفتاح السعادة فی شرح نهجالبلاغة
منهاج البراعة في شرح نهجالبلاغة (خویی)
منهاج البراعة في شرح نهجالبلاغة (راوندی)
منهاج الولاية في شرح نهجالبلاغة
نهج‌البلاغه منظوم، کلمات قصار (خاکیاسری)
ترجمه نهج‌البلاغه (بر اساس نسخه اردبیلی)
ترجمه نهج‌البلاغه (بر اساس نسخه انصاری)
ترجمه نهج‌البلاغه (بر اساس نسخه سپهر)
ترجمه نهج‌البلاغه (بر اساس نسخه شرقی)
نهج‌البلاغه با ترجمه فارسی قرن پنجم و ششم
بخشهایی از کتاب مستطاب نهج‌البلاغه منظوم (تهرانی)
نهج‌البلاغه (ترجمه کلمات قصار، صدرالدین بلاغی)
نهج‌البلاغه (ترجمه عزیز الله کاسب)
ترجمه کامل نهج‌البلاغه (داریوش شاهین)
نهج‌البلاغه (ترجمه کاظم عابدینی مطلق)
نهج‌البلاغه با ترجمه منظوم (امید مجد)
ترجمه و شرح نهج‌البلاغه (زمانی)
الديباج الوضي في الكشف عن أسرار كلام الوصي
[[متن کامل فارسی نهج‌البلاغه: سخنان علی علیه‌السلام: شامل مجموعه خطبه‌ها، نامه‌ها، فرامین و کلمات قصار (سروش خدا در سرود علی علیه‌السلام) (ذبیح‌الله منصوری)]]
كتاب شریف نهج‌البلاغه همراه با شرح محمد عبده (فقیهی)
کلمات قصار حضرت علی ابن ابیطالب(ع) با ترجمه به فارسی و فرانسه
منتخب نهج‌البلاغه (ترجمه اسماعیلی)
نهج‌البلاغه پردیسی (ترجمه منظوم شفیعی پردیسی)
نهج‌البلاغه «منظوم» امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب(ع) بر اساس نسخه فیض الاسلام
نهج‌البلاغه منظوم (ترجمه علی توکلی)
[[یکصد گهر از نهج‌البلاغه حضرت علی(ع) (داریوش شاهین)]]
[[کلمات قصار لعلی بن ابیطالب امیرالمؤمنین [ع] اندرزهای نغز حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب(ع) ترجمه بفارسی و فرانسه (احمد علی سپهر)]]