ترجمه نهج‌البلاغه (ناشناس)

نهج‌البلاغه با ترجمه فارسی قرن پنجم و ششم
پدیدآوران	جوینی، عزیز الله (مصحح) مترجم ناشناخته (نويسنده) علی بن ابی‎طالب(ع)، امام اول (نويسنده) شریف الرضی، محمد بن حسین (شارح)
عنوان‌های دیگر	کتاب نهج‌البلاغه با ترجمه فارسی قرن پنجم و ششم نهج‌البلاغه. فارسی. عربی
ناشر	دانشگاه تهران
مکان نشر	تهران - ایران
سال نشر	1377 ش
چاپ	2
موضوع	علی بن ابی‌طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - خطبه‎ها علی بن ابی‌طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - نامه‎ها علی بن ابی‌طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - کلمات قصار
زبان	فارسی
تعداد جلد	2
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏38‎‏/‎‏041‎‏ ‎‏1377‎‏الف

نهج‌البلاغه با ترجمهء فارسى قرن پنجم و ششم، با تصحيح دكتر عزيزالله جوينى است. اهميت كتاب از آن جهت است كه بعد از پنجاه سال از نوشتن نهج‌البلاغه اين اثر در خراسان به فارسى ترجمه شده است كه نثر و زبان گويش آن زمان را در اين اثر مى‌توان ديد. از اين جهت يكى از منابع مهم زبان و دستور فارسى در قرن پنجم و ششم محسوب مى‌شود. اهميت اين نسخه از آن جهت كه كم غلط است مى-تواند مرجع و منبع معتبر براى محققين و دانشمندان قرار گيرد.

ساختار

مقدمه چاپ دوم، مقدمه، متن كتاب(مقدمه سيد رضى، خطبه‌ها، نامه‌ها و كلمات قصار) و بخش فهرست‌ها ساختار كتاب را تشكيل مى‌دهد.

شيوه بيان مطالب كتاب به اين گونه است كه در بالا هر صفحه متن عربى و در پايين ترجمه و در قسمت انتهايى هر صفحه بعضى از توضيحات محقق كه با شماره مشخص شده است، قرار گرفته است.

گزارش محتوا

مقدمه چاپ دوم به اشكالات و ايراداتى كه از چاپ اول كتاب گرفته شده است، پرداخته است. ايشان در بخش‌هاى ابتداى اشاره كرده‌اند كه «در اين مدت دراز، چشم بر در دوخته و منتظر نشسته بودم تا مگر از يك جا و يا از سوى يك كس در مورد اين كتاب نظرى داده شود و يا نقدى نوشته گردد؛ اما هر چه كه به آن دل خوش كرده بودم و منتظر بودم به ياس مبدل شد و از هيچ مكان و از طرف هيچ صاحب كمالى خبرى نرسيد.»

ايشان در اين بخش به سخن استاد شهيدى درباره ايراد بر اين كتاب اشاره مى‌كنند كه اين كتاب نمى‌تواند متعلق به اين دوران باشد. ايشان با احترامى كه براى استاد قائل هستند، به جواب گويى از اين مطلب مى‌پردازند. ايشان يكى از دلايل خود را اين مى‌دانند كه در قرن سوم و چهارم بسيارى از وزراء و رجال سامانى و امراء به مذهب شيعه اسماعيلى در آمده بودند و اگر كسى اين مذهب را نداشت نمى‌توانست به كارهاى دولتى بپردازد. يا اينكه اگر نهج‌البلاغه سيد رضى از بغداد به ايران نيامده باشد، پس از كجا ابوالحسن ابن‌فندق، معارج نهج‌البلاغه را فراهم آورده و يا كيدرى كه وى نيز اهل بيهق بوده، چنان كارى بزرگ در شرح نهج‌البلاغه كرده است؟

مقدمه كتاب در ابتدا به امام على(ع) مى‌پردازد. ايشان در اين بخش به معرفى معرفى نسخه، اهميت نسخه، ترجمه‌هاى نهج‌البلاغه، نسخه‌هاى خطى نهج‌البلاغه،...

متن نهج‌البلاغه كه در هر صفحه متن عربى را در بالا و فرسى در پايين قرار داده است.

نمونه‌اى از ترجمه اين اثر به اين گونه است كه «بوديد شما لشكر زنان، و تابع چهارپايان، (چون) آواز داد (آن چهار پا) پس جواب داديد شما، و (چون) بر يدند و پى كرد(ند)، پس بگريختند؛ خلق هاء شما چون خلق هاء خسيسانست، و وعده‌هاء شما خلاف وعده است، و دين شما نفاق است، و آب شما سخت تلخ است(و) اقامت كنند (ه در) ميان اشخاص شما گرو كرده به گناه او، و كوچ كنننده از شما در يافته رحمتى از پروردگار شما...».

ترجمه كتاب تحت الفظى است و داراى ويژگى‌هايى مى‌باشد؛ همانند:

1. در بيشتر مواقع يك كلمه از نهج‌البلاغه را دو معنى مترادف يا نزدیک به هم معنى كرده و گاهى مختصر شرحى نيز داده است.
2. از جهت قرار گرفتن مطالب و ترتيب، اين نسخه با متون ديگر كاملا فرق است.
3. در بعضى موارد ترجمه آن بر ساير ترجمه‌ها و شرح‌ها برترى دارد.
4. گويى مترجم از فرهنگ‌هاى كهن عربى به فارسى بهره مى‌گرفته است و يا خود به ترجمه‌اى دست زده كه با اين فرهنگ نامه‌ها به نسبه در بيشتر موارد به اقتضاء زمان برابر است.

وضعيت كتاب

اين نسخه از نظر هنر خطاطى و تزيين سرلوحه و جدول‌ها، رنگ آميزى و طلا كارى نسخه‌اى بسيار نفيس و گران‌بها است. مثلاًعلاوه بر مجدول بودن صفحه‌ها عنوان‌ها همه با طلا نوشته شده است.

كتاب داراى بخش فهرست‌ها در پايان خود مى‌باشد. محقق براى توضيح بعضى از مطالب كتاب آن‌ها را در پاورقى توضيح داده است.