كلمة الله العليا
| کلمة الله العلیا | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | آدینهوند لرستانی، محمدرضا (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | ترجمه، تجزیه و ترکیب کلام الله |
| ناشر | اسوه |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1377 ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | قرآن - اعراب
قرآن - برگزیده‌ها - ترجمه‌ها قرآن - صرف و نحو |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 6 |
| کد کنگره | BP 82/8 /آ4ک8 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
كلمة الله العليا؛ ترجمه، تجزيه و تركيب كلام الله، از آثار مفصّل نحوى بزرگ معاصر حضرت آیت‌الله محمدرضا قبادى آدينه‌وند (لرستانى) (متوفى 1393ش) است. نویسنده در آن، همه آيات قرآن كريم را به سبک تفسير ترتيبى و با تأكيد بر مباحث صرفى و نحوى، افزون بر ترجمه به زبان فارسى، از آغاز تا انجام، نخست تجزيه و بعد تركيب كرده و به اين ترتيب خصوصيات صرفى و جايگاه نحوى هر واژه قرآنى را روشن ساخته است. اين اثر به زبان فارسى و در شش جلد نوشته شده است. كتاب حاضر، هر چند مستند نيست و متأسفانه نویسنده هيچ ارجاع و استنادى به‌صورت پاورقى يا پى‌نوشت و يا درون‌متنى نياورده و حتى منابع مورد استفاده‌اش را به‌صورت كلى يا دقيق مشخص نكرده ولى با نظر به تخصص ايشان در زمينه زبان و ادبيات عربى و سابقه بسيار طولانى در تدريس صرف‌ونحو كه بيش از شصت سال ادامه يافته، در موضوع ترجمه و تفسير ادبى و اعراب قرآن كريم از منابع نفيس و معتبر و قابل توجّه در حوزه‌هاى علميه به شمار مى‌رود. ترجمه‌اى كه در اين اثر از آيات قرآن كريم ارائه شده؛ دقيق، رسا و شيوا است.
ساختار
كتاب حاضر از مقدمه نویسنده و متن اصلى -مشتمل بر ترجمه و تفسير ترتيبى با تأكيد بر بُعد ادبى و صرفى و نحوى كلمات قرآن كريم- تشكيل شده است. سوره‌ها و آيات مطرح شده به ترتيب جلدهاى كتاب عبارتند از: 1- از سوره فاتحه تا آيه 147 سوره نساء، 2- از آيه 148 سوره نساء تا آيه 93 سوره توبه، 3- آيه 94 سوره توبه تا آيه 75 سوره كهف، 4- ادامه آيه 75 سوره كهف تا آيه 46 سوره عنكبوت، 5- ادامه آيه 46 سوره عنكبوت تا آيه 38 سوره جاثيه و 6- آيه اول سوره احقاف تا پايان سوره ناس. زبان و ادبيات اين اثر، عربى- فارسى و همراه با اصطلاحات علوم اسلامى است.
گزارش محتوا
درباره محتواى اين اثر چند نكته گفتنى است:
- هر چند نویسنده در بحث تجزيه، در مورد الرَّحْمنِ الرَّحيمِ نظر خودش را مشخص نكرده و چنين نوشته: «اما كلمه الرَّحْمنِ‌ِ: ابن مالك و اعلم گفته‌اند: عَلَم است براى ذات حقّ تعالى و «ال» آن زايده لازمه است ولى ديگران گفته‌اند: صفت مشبّهه يا صيغه مبالغه است. بنا بر قول اول الف و لام آن حرف تعريف و بنا بر قول دوم موصول اسمى است. «الرَّحيمِ» صفت مشبّهه است و به عقيده و نظريه محققین صيغه مبالغه است و «ال» آن حرف تعريف است». امّا از آنجا كه او آيه مبارکه «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ» را چنين ترجمه كرده است: به نام خداوند بسيار بخشنده و بسيار مهربان[۱]معلوم مى‌شود كه در نظر ايشان هر دو كلمه رحمان و رحيم، صيغه مبالغه هستند.
- همچنين نویسنده گاه افزون بر ترجمه، تجزيه و تركيب، به تفسير نيز پرداخته است. او به‌طور مثال در آغاز سوره بقره تحت عنوان تفسير چنين نوشته است: عصر حضرت موسى(ع) عصرى بود كه بسيارى از جهال، فريفته سحر ساحران و كهانت كاهنان و شعبده‌بازان و دنباله‌رو آنان بودند. حضرت موسى(ع) با اظهار و ارائه معجزات، سحارترين سحره را محكوم، مغلوب، عاجز، ملزم به تسليم و اطاعت از خود نمود.... وجود مبارک خاتم الانبياء(ص) در زمانى كه مردم عرب به فصاحت و بلاغت فصحا و بلغاى خود مى‌باليدند و غير خودشان را اعجمى يعنى گنگ مى‌پنداشتند و شعرا و خطبايشان به انشاى اشعار و ايراد خطابه‌هاى غراء به همديگر مفاخرت و مباهات مى‌ورزيدند ظهور فرمودند. پيغمبرى كه هم زبان و بيانش اعجاز بود... و هم آيات بينات و كلمات محكمات كتاب مجيدش[۲]
- نویسنده در اين اثر، گاه اشعارى كه خودش سروده براى توضيح مطالب كتاب افزوده است[۳]برخى از اشعار زيبا و پرمعناى ايشان در ذيل آيه مبارکه «وَ قُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذى لَمْ يَتَّخِذْ وَلَداً وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ شَريكٌ فِى الْمُلْكِ وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ وَلِىٌّ مِنَ الذُّلِّ وَ كَبِّرْهُ تَكْبيراً» [۴]چنين است: خداوند بخشنده مهربان* همان آفريننده جسم و جان* ندارد شریک و شبيه و نظير* عليم و قديم است حىّ و قدير*... نه بر اوج ذاتش پرد مرغ وهم* نه بر ذيل وصفش رسد دست فهم* نه ادراك بر كنه ذاتش رسيد* نه فكرت به غور صفاتش رسيد[۵]
- به نظر مى‌رسد ترجمه حاضر از روى دقت و تأمل و با رعايت امانت و همراه با بهره‌مندى از رسايى و شيوايى زبان شيرين فارسى انجام شده است؛ به عنوان مثال، ايشان آيه اول سوره توبه «بَراءَة مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ إِلَى الَّذينَ عاهَدْتُمْ مِنَ الْمُشْرِكين» را چنين ترجمه كرده است: اين اعلام بيزارى خدا و پيامبر او به كسانى از مشركان است كه با آنها عهد بسته‌ايد[۶]و همچنين او سوره ناس را اين گونه به زبان فارسى برگردانده است: به نام خداوند بسيار بخشنده و بسيار مهربان. بگو (اى پيامبرم) پناه مى‌برم به پروردگار مردم. و به مالك و حاكم مردم. و به خدا و معبود مردم. از شرّ وسواس خنّاس. كه در سينه‌هاى مردم وسوسه مى‌كند. خواه جنّ باشد خواه انسان[۷]
وضعيت كتاب
براى كتاب حاضر، نه تنها فهرست‌هاى فنى بلكه متأسفانه فهرست منابع و حتى موضوعات نيز فراهم نشده است. همچنين كتاب حاضر مستند نيست و هيچ‌گونه پاورقى يا پى‌نوشتى ندارد و حتى عناوين كتاب‌هاى مورد استفاده نيز مشخص نشده است.
پانويس
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.