مفضل بن عمر
| نام | مفضل بن عمر |
|---|---|
| نام‌های دیگر | کوفی، ابوعبدالله مفضل بن عمر
جعفی، مفضل بن عمر |
| نام پدر | عمر |
| متولد | اواخر قرن اول یا اوایل قرن دوم |
| محل تولد | کوفه |
| رحلت | کمی پس از شهادت امام کاظم(ع) |
| اساتید | امام جعفر صادق(ع) |
| برخی آثار | شگفتیهای آفرینش (توحید مفضل - ترجمه میرزایی) |
| کد مؤلف | AUTHORCODE07067AUTHORCODE |
ابومحمد، مفضل بن عمر جعفى كوفى، از اصحاب و شاگردان و راویان حدیث امام جعفر صادق(ع) و امام موسی کاظم(ع)
ولادت
در اواخر قرن اول هجرى و یا اوایل قرن دوم هجری در شهر كوفه به دنيا آمد.
اساتید
مفضل بن عمر، افزون بر استفاده فراوان از محفل انس امامان ششم و هفتم علیهماالسلام و به خاطر سپردن سخنان آن دو بزرگوار، از یاران و اصحاب ائمه علیهم‌السلام مانند: ابوایوب عطار، اسماعیل بن ابی‌فدیک، ثابت ثمالی، جابر بن یزید جعفی، یونس بن ظبیان و خیبری بهره می‌‌گرفت و روایت می‌‌شنید.
شاگردان
او همچنین اندوخته‌های روایی خویش را نیز برای شاگردانش نقل می‌‌کرد. نام‌های برخی از شاگردان وی چنین است: محمد بن سنان، معلی بن خنیس، ابوسعید خیبری، عبدالرحمان بن کثیر، منصور بن یونس، مفضل بن زائده، اسحاق بن عیسی، ابراهیم بن خلف، خلف بن حماد، عبدالرحمن بن سالم و....
شاگردان مفضل در موضوعات مهمی چون: تفسیر، فلسفۀ احکام، توحید، معاد، مهدویت، اخلاق، آداب جبهه و... شیوه زندگی از آن بزرگوار، روایت نقل کرده‌اند.
مقام علمى
او از چهره‌هاى سرشناس و از شاگردان ممتاز امام جعفر صادق و امام موسى كاظم و امام رضا عليهم‌السلام به شمار مى‌آيد.
بنابر بعضى روايات وى امام محمد باقر عليه‌السلام را نيز درک كرده است.
وى روايات فراوانى را از امام جعفر صادق و امام موسى كاظم عليهماالسلام نقل كرده و از راويان بزرگ حديث به شمار مى‌رود.
مفضل از مقام و منزلت بزرگى نزد آن دو امام برخوردار بوده و از طرف آن دو امام متولى در گرفتن اموال و مصرف آنها بوده است و اين خود دليل بر اعتماد و اطمينان ائمۀ بزرگوار به وى است.
در روايتى آمده كه امام جعفر صادق عليه‌السلام به مفضل فرمود:
«هر گاه ديدى ميان دو تن از شیعیان ما اختلاف و نزاعى بر سر مالى بوجود آمده تو خود از اموال من آن را بپرداز».
و در روايتى از امام رضا عليه‌السلام آمده كه آن حضرت فرمودند:
«مفضل انيس و همدم من است و در كنار او احساس راحتى مى‌كنم».
روايت است كه روزى مفضل خدمت امام جعفر صادق عليه‌السلام رسيد. آن حضرت با ديدن وى خوشحال شد و لبخند بر لب‌هاى مبارک آن حضرت نقش بست و فرمود:
«اى مفضل! به پروردگارم قسم كه من تو را دوست دارم و هر كس را كه تو را دوست بدارد هم دوست دارم.
اى مفضل! اگر تمام ياران من آنچه را كه تو مى‌دانى مى‌دانستند ديگر هيچگاه دو نفر از آنها هم با هم اختلاف پيدا نمی‌كردند».
مفضل در پاسخ عرض كرد: «اى فرزند رسول خدا! گمان مى‌كنم شما من را در جايگاهى بالاتر از جايگاه خودم قرار داده‌ايد».
امام عليه‌السلام فرمودند:
«بلكه من تو را در جايگاهى قرار دادم كه خداوند متعال قرار داده است».
وفات
سرانجام مفضل، پس از هشتاد سال عمر با بركت و خدمت در راه محمد و آل محمد صلوات‌الله‌عليهم در شهر كوفه دار فانى را وداع نمود. سال وفات او دقیقا مشخص نیست؛ برخی سال وفات او را ۱۴۸ق نوشته‌اند، اما با توجه به اینکه بعضی دیگر از مورخان او را جزو شاگردان امام رضا(ع) ذکر کرده‌اند و با توجه به اینکه سال شهادت امام کاظم(ع) ۱۸۳ق است، مفضل احتمالاً باید اندکی پس از این زمان فوت کرده باشد.
امام رضا عليه‌السلام وقتى خبر وفات مفضل را شنيد فرمود: «او به آسايش و راحتى رسيد».
آثار
- كتاب توحيد مفضل، كه املاى امام جعفر صادق عليه‌السلام است و در آن به مباحث خداشناسى پرداخته شده و شهرت مفضل بيشتر به واسطه همين كتاب است.
- كتاب الوصية، كه در آن امام جعفر صادق عليه‌السلام مفضل را از امور مسلمانان و زندگى و خواسته‌هاى آنان و حوادث حال و آينده و اسرار جهان سفلى و عليا آگاه فرموده است.
- كتاب اليوم و الليله كه شامل مستحبات و دعاهايى است كه مفضل آنها را روايت كرده است.
- كتاب علل الشرايع، در بيان فلسفه احكام شرعى و فوايد و منافع آن است.
- كتاب الاهليلجة، اين كتاب املاى امام جعفر صادق عليه‌السلام و در ردّ ملحدان و منكران خداوند متعال بيان شده است.
منابع مقاله
- ر.ک. ویکی شیعه
- ر.ک. دانشنامه اسلامی
وابسته‌ها
شگفتیهای آفرینش (توحید مفضل - ترجمه میرزایی)
توحید مفضل شگفتیهای آفرینش از زبان امام صادق علیه‌السلام
طب الإمام الصادق علیه‌السلام (قزوینی)
الهفت الشريف من فضائل مولانا جعفر الصادق(ع)
ترجمه حدیث توحید مفضل از سخنان امام صادق علیه‌السلام
توحيد مفضل: فلسفه آفرينش و خلقت در بيان حضرت امام جعفر صادق(ع) به روايت مفضل بن عمر جعفي