عيون أخبار الرضا عليه‌السلام (تصحیح لاجوردی‌)

عيون أخبار الرضا عليه‌السلام
پدیدآوران	لاجوردی‌، سید مهدی (مصحح) ابن بابویه، محمد بن علی (نویسنده)
ناشر	جهان
مکان نشر	تهران - ایران
چاپ	1
موضوع	احادیث شیعه - قرن 4ق. علی بن موسی(ع)، امام هشتم، 153 - 203ق. - احادیث
زبان	عربی
تعداد جلد	2
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏129‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏ع‎‏9‎‏ ‎‏1300
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

برای دیگر کاربردها، عيون أخبار الرضا عليه‌السلام (ابهام‌زدایی) را ببینید.

عيون أخبار الرضا عليه‌السلام (تصحیح لاجوردی‌)، تأليف ابوجعفر محمد بن على بن الحسين بن بابويه قمى، معروف به شيخ صدوق، مفصل‌ترين و معتبرترين كتاب در مورد جوانب مختلف زندگانى امام رضا(ع) و نيز سخنان ايشان در موضوعات مختلف است[۱]

كتاب به زبان عربى و در قرن چهارم هجرى نوشته شده و تصحيح آن به قلم مهدى لاجوردى‌زاده صورت پذيرفته است.

زمانى كه صاحب بن عباد ديلمى، وزير وقت و حاكم شيعى آن دوران در مدح و ستايش امام رضا(ع) اشعارى را مى‌سرايد و آن را به شيخ صدوق(ره) هديه مى‌دهد، وى نيز كتاب حاضر را به پاس زحمات صاحب بن عباد ديلمى به نگارش درآورده و به او هديه مى‌دهد.

در بيان اهميت كتاب، مى‌توان به اين نكته اشاره كرد كه اين اثر، از جمله كتاب‌هاى معتبر شيعه مى‌باشد كه بسيارى از مسائل مربوط به فقه شيعه در آن بيان شده است.

ساختار

كتاب با دو مقدمه از محقق و مؤلف آغاز و مطالب در دو جلد، در شصت و نه باب، تنظيم شده است.

موارد مختلفى چون زندگى امام رضا(ع)، وضعيت سياسى دوران امام كاظم(ع)، جريان واقفيه، نحوه مواجهه امام رضا(ع) با آنان و به‌طور كلى مواجهه با فرق و اديان مختلف در اين كتاب پوشش داده شده است؛ بنابراین، محتواى كتاب را مى‌توان در دو بخش «درباره امام رضا(ع)» و «رواياتى از امام رضا(ع)» تقسيم نمود

نویسنده در تأليف اين اثر، علاوه بر بهره‌گيرى از متون تاريخى كه حاوى مطالبى درباره حيات و زندگى امام رضا(ع) بوده، از متون حديثى كه به نقل مطالب آن حضرت اختصاص داشته نيز بهره جسته است. يكى از مشهورترين اين متون، اثرى به نام «صحيفة الرضا عليه‌السلام» است

شيخ صدوق به دليل فاصله زمانى با روزگار امام رضا(ع)، از برخى از آثار مكتوب و تواريخى كه به ذكر حالات و احوال امام(ع) پرداخته‌اند، بهره گرفته است. بررسى اسناد اين كتاب، نشان مى‌دهد كه يكى از اين آثار، كتاب «الأوراق» ابوبكر صولى است

يكى از مسائلى كه شيخ صدوق در اين كتاب به آن توجه كرده، ذكر محل‌هاى تاريخى است كه به‌نحوى با سفر امام رضا(ع) به خراسان مربوط بوده است

اين اثر، كتابى ارزشمند و مفيد در شرح و توضيح بسيارى از عقايد شيعه است. شيخ صدوق با جمع‌آورى سخنان و بحث‌هاى امام رضا(ع) با ديگر انديشمندان آن دوران، بسيارى از مباحث مهم اسلامى را مطرح كرده است

گزارش محتوا

در مقدمه مصحح، ضمن اشاره‌اى كوتاه به دوران زندگى نویسنده، نحوه تصحيح كتاب و رموز به‌كاررفته در آن، توضيح داده شده است

در مقدمه مؤلف، به عناوين ابواب كتاب، اشاره شده است

آنچه اثر را نسبت به ديگر مجموعه‌هاى روايى، متعادل‌تر نشان داده، رويكردى است كه مؤلف با نقل روايات متعارض در جمع‌بندى و تحليل پيش گرفته است. به‌عنوان نمونه، در باب 19 (ما جاء في علامات الإمام) دو روايت متفاوت آورده شده كه در يكى، تلقى غير واقع‌بينانه‌اى از ويژگى‌هاى فوق طبيعى ائمه(ع)مشهود است و در ديگرى، منزلت امام با نگاهى واقع‌بينانه توصيف شده است. در ادامه به جريان غلو اشاره شده و با ذكر برخى عقايد باطل آن‌ها، تلويحاً انديشه‌هاى غاليانه، وجه تعارض اين دو روايت دانسته شده است.

كتاب، مشتمل بر مباحثى چون: روايات مربوط به امام رضا(ع)؛ مجموعه مناظرات امام رضا(ع) با ديگر انديشمندان و منتقدان در زمان مأمون؛ مجموعه روايات نقل‌شده از زبان امام رضا(ع) به نقل از پدرانشان و مناظرات پدر و اجداد امام رضا(ع) با انديشمندان زمانه خودشان است.

اين كتاب، جايگاه ويژه‌اى در منابع روايى و مجموعه‌هاى حديث شيعه دارد. يكى از جنبه‌هایى كه در اين زمينه مى‌توان به آن اشاره كرد، پرداختن كتاب به عصمت انبياست. مى‌توان گفت: اگر روايات مربوط به عصمت انبيا از طريق اين كتاب به دست ما نمى‌رسيد، چه‌بسا گفته‌هاى ائمه(ع)، در اين زمينه در پرده ابهام مى‌ماند و پاسخ روشن امام رضا(ع) به شبهه‌هاى مأمون و منتقدين و انديشمندان فرقه‌هاى گوناگون درباره عصمت پيغمبران، بر ما روشن نبود و شناخته نمى‌شد.

وضعيت كتاب

اين كتاب، بسيار مورد توجه علما و انديشمندان اسلامى قرار گرفته است و ترجمه‌ها و شروح فراوانى بر آن نگاشته شده، مانند:

1. ترجمه‌اى از محمدصالح بن محمدباقر قزوينى؛
2. ترجمه عيون از سيد جليل ميرزا ذبيح‌الله بن ميرزا هدايت‌الله؛
3. ترجمه‌اى از مولى على بن طيفور بسطامى؛
4. ترجمه‌اى از سيد على بن محمد بن اسدالله امامى؛
5. ترجمه‌اى توسط حاج شيخ محمدتقى بن محمدباقر اصفهانى؛
6. ترجمه‌اى به نام كاشف النقاب؛
7. ترجمه‌اى به نام بركات المشهد المقدس؛
8. ترجمه عيون، نوشته يكى از افاضل مشهد رضوى، در سال 1245ق كه به امر سيد محمد بن سيد دلدار على نقوى نصيرآبادى نوشته شده است؛
9. ترجمه علامه مجلسى از بخش‌هايى از كتاب، مانند ترجمه خطبه امام در توحيد و...؛
10. شرح عيون أخبار الرضا، نوشته على‌اصغر بن سيد حسين، حكيم بن سيد على شوشترى؛
11. شرح كتاب، توسط محمدعلى حزين بن شيخ ابوطالب زاهدى گيلانى؛
12. شرح عيون أخبار الرضا، نوشته سيد نعمت‌الله جزايرى؛
13. شرح عيون أخبار الرضا، نوشته مولى هادى بنابى؛
14. شرح خطبة الرضا، نوشته حسن بن على گوهر قراچه‌داغى كه شرح خطبه توحيد اين كتاب است.

اين كتاب به دليل استقبال زياد تاكنون نيز به‌صورت گسترده در حال چاپ است كه از آثار دهه‌هاى اخير مى‌توان به كتاب «عيون أخبار الرضا» ترجمه حميدرضا مستفيد و به تصحيح استاد على‌اكبر غفارى اشاره كرد.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن كتاب.
2. رحمتى، محمدكاظم «صحيفة الرضا عليه‌السلام به روايت شيخ صدوق و ابوعبدالرحمان سلمى»، پايگاه مجلات تخصصى نور، نشريه: اطلاع‌رسانى و كتابدارى «كتاب ماه دين»، مرداد و شهريور 1382، شماره 70 و 71 (5 صفحه از 61 تا 65).
3. رحمتى، محمدكاظم «دو كتاب به روايت شيخ صدوق»، پايگاه مجلات تخصصى نور، نشريه: اطلاع‌رسانى و كتاب‌دارى «كتاب ماه دين»، فروردين و ارديبهشت 1382، شماره 66 و 67 (7 صفحه، از 61 تا 67).
4. حسن‌پور، سيد عبدالكريم، پايگاه اينترنتى گروه تاريخ اسلامى مجتمع عالى امام خمينى(ره)، منتشرشده در یک شنبه، 26 خرداد 1398.
5. پايگاه اينترنتى دانشنامه حوزوى ويكى فقه، چهارشنبه 1 خرداد 1390.

وابسته‌ها

زلال العيون (شرح عيون أخبار الرضا عليه‌السلام)

عيون أخبار الرضا علیه‌السلام (ترجمه روغنی قزوینی)

عيون أخبار الرضا عليه‌السلام (ترجمه آقانجفی)

متن و ترجمه عیون أخبار الرضا علیه‌السلام