جعفریان، رسول
رسول جعفریان (متولد ۹ تیر ۱۳۴۳ش)، روحانی، پژوهشگر و مورخ پرکار حوزه تاریخ اسلام، تشیع و ایران، استاد تمام گروه تاریخ دانشگاه تهران، رئیس کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران و رئیس کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران است. وی که از اعضای پیوسته فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران است، آثار متعددی را تألیف کرده که برخی از آنها مانند «تاریخ سیاسی اسلام» و «اطلس شیعه» برگزیده کتاب سال جمهوری اسلامی ایران و برنده جایزه فارابی شدهاند. عمده پژوهشهای او بر تاریخ تشیع، تاریخ سیاسی صدر اسلام و تاریخ دوره صفویه متمرکز است.
| رسول جعفریان | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | رسول جعفریان |
| نامهای دیگر | Rasul Jafarian |
| ولادت | ۹ تیر ۱۳۴۳ ش |
| محل تولد | خوراسگان اصفهان، ایران |
| دین | اسلام |
| مذهب | شیعه |
| پیشه | پژوهشگر تاریخ، استاد دانشگاه |
| منصب | رئیس کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران، رئیس کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، عضو پیوسته فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران |
| اطلاعات علمی | |
| درجه علمی | استاد تمام |
| دانشگاه | دانشگاه تهران |
| علایق پژوهشی | تاریخ اسلام، تاریخ تشیع، تاریخ ایران (بویژه دوره صفویه) |
| اساتید | |
| برخی آثار | |
| وبگاه رسمی | |
| rasul-jafarian | |
ولادت
رسول جعفریان در نهم تیرماه سال ۱۳۴۳ شمسی در محله پوزه از ناحیه خوراسگان از توابع استان اصفهان به دنیا آمد.
تحصیلات
دوره دبستان را در زادگاهش گذراند و سپس برای ادامه تحصیل به اصفهان رفت و دوره راهنمایی را در این شهر آغاز کرد. به دلیل علاقه به دروس دینی، در سال ۱۳۵۵ش به مدرسه علمیه ذوالفقار اصفهان رفت و تحصیلات جدید را در مدارس شبانه ادامه داد. در سال ۱۳۵۷ش و در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی، برای ادامه تحصیلات حوزوی به قم مهاجرت کرد و در مدارس خان و سپس رسالت ساکن شد. در قم از درس اساتیدی چون حضرات آیات جوادى آملى، مصباح يزدى، ممدوحى، گرامى و به ویژه سيد جعفر مرتضى عاملى بهره برد. وی از سال ۱۳۶۰ش به صورت جدی مطالعات تاریخی خود را آغاز کرد و اولین اثرش با عنوان «پیش درآمدی بر شناخت تاریخ اسلام» در سال ۱۳۶۴ش منتشر شد. جعفریان از سال ۱۳۶۲ش و با بازگشایی دانشگاهها، به تدریس معارف اسلامی و تاریخ اسلام در دانشگاههای اصفهان و تهران پرداخت.
فعالیتها
رسول جعفریان از پرکارترین مورخان معاصر است که تاکنون بیش از ۱۴۰ عنوان کتاب (تألیف، ترجمه، تصحیح) و مقالات فراوانی از او منتشر شده است. وی در تحول تاریخنگاری در حوزه علمیه و ایجاد مراکز علمی تاریخ، نقش مهمی ایفا کرده است. از مهمترین اقدامات او میتوان به تأسیس و مدیریت «کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران» در قم در سال ۱۳۷۴ش اشاره کرد. وی سابقه ریاست بر کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی (۱۳۸۷-۱۳۹۱ش) و نیز ریاست کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران (از ۱۳۹۶ش) را در کارنامه اجرایی خود دارد. جعفریان در سال ۱۳۹۷ش به عضویت پیوسته فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران درآمد. همچنین وی در پروژههای فرهنگیای مانند ساخت سریالهای «امام علی(ع)» و «مختارنامه» به عنوان کارشناس دینی همکاری داشته است. از جمله جوایز او میتوان به دو بار دریافت «کتاب سال جمهوری اسلامی ایران» و دو بار دریافت «جایزه فارابی» برای آثارش اشاره کرد.
آثار
- آثار تألیفی:
- تاریخ سیاسی اسلام (سیره رسول خدا(ص))
- تاریخ سیاسی اسلام (تاریخ خلفا)
- حیات فکری و سیاسی امامان شیعه
- اطلس شیعه
- تاریخ تشیع در ایران
- صفویه در عرصه دین، فرهنگ و سیاست
- جریانها و سازمانهای مذهبی سیاسی ایران (۱۳۲۰-۱۳۵۷)
- تأملی در نهضت عاشورا
- مقالات تاریخی (مجموعه چندین دفتر)
- سیری در سیره نبوی
- تاریخ ایران اسلامی (در چندین جلد)
- افسانه تحریف قرآن
- قصه خوانان در تاریخ اسلام و ایران
- مرجئه؛ تاریخ و اندیشه
- پیش درآمدی بر شناخت تاریخ اسلام
- ذهنیت غربی در تاریخ معاصر ایران
- نقش خاندان کرکی در تأسیس و تداوم دولت صفوی
- داستان حجاب در ایران پیش از انقلاب
- آثار اسلامی مکه و مدینه
- بررسی و تحقیق در جنبش مشروطیت ایران
- اندیشه تفاهم مذهبی در قرن ششم و هفتم هجری
- آثار تصحیح و تحقیق:
- رسائل حجابیه (گردآوری و تصحیح)
- پنجاه سفرنامه حج قاجاری (گردآوری و تصحیح)
- برگهایی از تاریخ حوزه علمیه قم (گردآوری و تصحیح)
- تحفة العالم در اوصاف و اخبار شاه سلطان حسین (تصحیح)
- تذکرة الطریق فی مصائب حجاج بیت الله العتیق (تصحیح)
- قواعد السلاطین (تصحیح)
- آثار ترجمه:
- دولت عثمانی از اقتدار تا انحلال (ترجمه از اسماعیل احمد یاغی)
- تشیع در اندلس (ترجمه)
- ترجمه تاریخ مکه (ترجمه از احمد السباعی)
- میراث مکتوب شیعه (ترجمه از حسین مدرسی طباطبائی)
وابستهها
سلطان محمد خدابنده (الجایتو) و تشیع امامی در ایران
بستنشینی مشروطهخواهان در سفارت انگلیس
دوازده رساله فقهی درباره نماز جمعه از روزگار صفوی
دولت عثمانی از اقتدار تا انحلال
سیر تحول مفهوم علم در متون حدیثی، ادبی، کلامی و فلسفی
تاريخ ايران از آغاز اسلام تا پایان صفوی
نیل المرام في مذهب الأئمة علیهمالسلام
رساله سیاسی در تحلیل علل سقوط دولت صفویه و راه حل بازگشت آن به قدرت
جریانها و سازمانهای مذهبی - سیاسی ایران (از روی کارآمدن محمدرضا شاه تا پیروزی انقلاب اسلامی)
انجیل نادرشاهی، مشتمل بر اناجیل اربعه متی، مرقس، لوقا و یوحنا
الفاظ کفر فارسی در فقه حنفی (کفریات زبانی در میان عامه)
بخشهای بر جای مانده کتاب فضائل علی بن ابیطالب علیهالسلام و کتاب الولایة
گفتمان تمدن اسلامی در ایران دورۀ پهلوی
بقا و زوال دولت در کلمات سیاسی امیرمؤمنان(ع)
تاریخ خلفا از رحلت پیامبر(ص) تا زوال امویان (11 الی 132 ه)
نزهة الزاهد: ادعیه مأثور از امامان معصوم با توضیحات فارسی سده ششم
کاربرد داستان ـ تاریخ در تبلیغات مذهبی مازندران قرن نهم هجری همراه با سه رساله
كفاية الأنام؛ فقه فارسی شیعه از قرن هفتم هجری
تاریخ دخانیه یا تاریخ وقایع تحریم تنباکو
تاریخ سیاسی اسلام تا سال چهلم هجری
ارزیابی مناسبات فکری شهید مطهری و دکتر شریعتی
تذکرة الطریق فی مصائب حجاج بیت الله العتیق
تحفة العالم در اوصاف و اخبار شاه سلطان حسین
سفرنامه منظوم حج (هزار و دویست بیت)
نسبنامه شاه عالمپناه شاه طهماسب صفوی، دیوان مظلوم شیرازی
حيات فکری و سیاسی امامان شيعه عليهمالسلام
الحياة الفكرية و السياسية لأئمة أهلالبيت عليهمالسلام
وسیلة الخادم إلی المخدوم در شرح صلوات چهارده معصوم(ع)
كتابخانه ابن طاووس و احوال و آثار او
صفویه در عرصه دین، فرهنگ و سیاست
انقلاب الاسلام بین الخواص و العوام
التشيع في العراق و صلاته بالمرجعية و إيران
رقابت عباسیان و فاطمیان در سیادت بر حرمین شریفین قرن پنجم و ششم هجری
از پیدایش اسلام تا ایران اسلام
فضایل اهلبیت رسول(ص) و مناقب اولاد بتول(ع)
أكذوبة تحريف القرآن بين الشيعة و السنة
سیره رسول خدا صلیاللهعلیهوآلهوسلم
روزنامه سفر حج عتبات عالیات و دربار ناصری
تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا قرن دهم هجری
تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا قرن هفتم هجری
فضایل علی بن ابیطالب علیهالسلام و کتاب الولایه
تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا طلوع دولت صفوی (تهران)
الحاوی فی رجال الشیعة الإمامیة
جامعه شیعه نخاوله در مدینه منوره
میراث مکتوب شیعه از سه قرن نخستین هجری
مروری بر زمینههای فکری التقاط جدید در ایران
توصیف آثار تاریخی مکه و مدینه و فلسفه مناسک حج در فتوح الحرمین
سفرنامه مکه (سلطان مرادمیرزا حسامالسلطنه)
مناسبات فرهنگی معتزله و شیعه تا آغاز دوره انحلال معتزله در شیعه
آثار اسلامی مکه و مدینه (چاپ 1389)
بررسی کوتاه پیرامون رابطه تشیع و ایران
آثار اسلامى مکه و مدينه (چاپ 1375)
قصه خوانان در تاريخ اسلام و ايران (مروري بر جريان قصه خواني، ابعاد و تطور آن در تاريخ اسلام و ايران)
بررسی و تحقیق در جنبش مشروطیت ایران
بيست و پنج سال در کنار امام راحل قدسسره
حيات فکری و سیاسی امامان شيعه عليهمالسلام
تاريخ تحول دولت و خلافت از برآمدن اسلام تا بر افتادن سفيانيان
کاوشهای تازه در باب روزگار صفوي
أکذوبة تحريف القرآن بين السنة و الشيعة(ويرايش جديد)
جغرافیای تاریخی و انسانی شیعه در جهان اسلام
منتخب الأشعار في مناقب الأبرار
المبعث و المغازي و الوفاة و السقيفة و الردة
ترجمه، شرح و نقد سفر پیداش تورات (سيف المؤمنين في قتال المشركين)
سيرة سيد الأنبياء و المرسلين محمد(ص) جامع المحامد کلها
پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) و سردبیر
فرائد الفوائد در احوال مدارس و مساجد
سیره رسول خدا صلیاللهعلیهوآلهوسلم
روزنامه سفر مشهد، مکه و عتبات 1315-1316ق
اکذوبة تحریف القرآن بین السنة و الشیعة
نشست تخصصی روحانیت و نهضت ملی شدن صنعت نفت
میراث مکتوب شیعه از سه قرن نخستین هجری
رسائل سیاسی - اسلامی دورهی پهلوی
تاریخ تحول دولت و خلاف از برآمدن اسلام تا بر افتادن سفیانیان
نقش خاندان کرکی در تأسیس و تداوم دولت صفوی
حاج مهدی سراج انصاری ستارهای درخشان در عرصه مطبوعات دینی
أکذوبة تحريف القرآن بين السنة و الشيعة
کتابچه نیشابور، گزارش روستاهای نیشابور در سال 1296ق
احوال و آثار بهاءالدین محمد اصفهانی مشهور به فاضل هندی
أطلس الشیعة (دراسة فی الجغرافیةالدینیة للتشیع)
مکاتبات دوستانه استاد دکتر سید حسین مدرسی طباطبایی و رسول جعفریان
اخبار و احادیث و وحکایات در فضائل اهلبیت رسول صلیاللهعلیهوآله و مناقب اولاد بتول علیهاالسلام
بیست و پنج سال در کنار امام راحل قس سره
بحران آذربایجان (سالهای 1324-1325ش)
حیات فکری و سیاسی امامان شیعه علیهمالسلام
گزیده حیات سیاسی و فکر امامان شیعه علیهمالسلام
روایتی داستانی از تاریخ خلفا و مقتل امام حسین(ع)
سیره رسول خدا صلیاللهعلیهوآلهوسلم
تاریخ خلفا از رحلت پیامبر تا زوال امویان (11 الی 132 ه)
مقالاتی درباره مفهوم علم در تمدن اسلامی
ارزیابیمناسبات فکری آیتالله شهید مطهری و دکتر علی مطهری
آشنایی مقدماتی با روش تحقیق در تاریخ
تاریخ تشیع در قزوین از آغاز تا عصر صفوی
داستان حجاب در ایران پیش از انقلاب
اندیشه تفاهم مذهبی در قرن هفتم و هشتم هجری
میر محمدمؤمن استرآبادی مروج تشیع در جنوب هند
سال سی: مجموعه مقالات سیامین سال تأسیس کتابخانۀ تخصصی تاریخ اسلام و ایران (در مهرماه 1374 خورشیدی)