منهاج البراعة في شرح نهج‌البلاغة (راوندی): تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'شرح نهج‌البلاغة (ابن ابي‌الحديد)' به 'شرح نهج‌البلاغة (ابن ابی‌الحديد)') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'منهاج البراعة في شرح نهج‌البلاغة (ابهام زدایی)' به 'منهاج البراعة في شرح نهج‌البلاغة (ابهامزدایی)') |
||
| (۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
| تصویر =NUR03503J1.jpg | | تصویر =NUR03503J1.jpg | ||
| عنوان =منهاج البراعة في شرح نهج‌البلاغة (راوندی) | | عنوان =منهاج البراعة في شرح نهج‌البلاغة (راوندی) | ||
| عنوان‌های دیگر = | | عنوان‌های دیگر =نهج‌البلاغه. شرح | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[مرعشی، محمود]] (اهتمام) | [[مرعشی، محمود]] (اهتمام) | ||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
علی بن ابی‌طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - کلمات قصار | علی بن ابی‌طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - کلمات قصار | ||
علی بن ابی‌طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. | علی بن ابی‌طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. نهج‌البلاغه - نقد و تفسیر | ||
| ناشر = | | ناشر = | ||
کتابخانه عمومی آیت‌الله‌مرعشی نجفی(ره) | کتابخانه عمومی آیت‌الله‌مرعشی نجفی(ره) | ||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
| چاپ =1 | | چاپ =1 | ||
| تعداد جلد =3 | | تعداد جلد =3 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =03503 | ||
| کتابخوان همراه نور =03503 | | کتابخوان همراه نور =03503 | ||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
{{اشتباه نشود|منهاج البراعة في شرح نهج‌البلاغة (خویی)}} | {{اشتباه نشود|منهاج البراعة في شرح نهج‌البلاغة (خویی)}} | ||
{{کاربردهای دیگر|شرح نهج‌البلاغه (ابهامزدایی)}} | |||
{{اشتباه نشود|منهاج البراعة في شرح نهج‌البلاغة (ابهامزدایی)}} | |||
{{اشتباه نشود|منهاج البراعة في شرح نهج‌البلاغة ( | '''منهاج البراعة في شرح نهج‌البلاغة''' تأليف [[قطب راوندی، سعید بن هبةالله|قطب‌الدين ابوالحسين سعيد بن هبة‌اللَّه راوندى]] (در گذشت 573ق) كتابى است، به زبان عربى در شرح نهج‌البلاغه نوشته [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سيد رضى]]. | ||
'''منهاج البراعة في شرح نهج‌البلاغة''' تأليف [[قطب راوندی، سعید بن هبةالله|قطب‌الدين ابوالحسين سعيد بن هبة‌اللَّه راوندى]] (در گذشت 573ق) كتابى است، به زبان عربى در شرح | |||
تأليف اين كتاب در اواخر شعبان 556ق، پايان پذيرفته است. | تأليف اين كتاب در اواخر شعبان 556ق، پايان پذيرفته است. | ||
| خط ۵۴: | خط ۵۲: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
[[قطب راوندی، سعید بن هبةالله |قطب‌الدين راوندى]] در اين شرح از پنج طريق متن | [[قطب راوندی، سعید بن هبةالله |قطب‌الدين راوندى]] در اين شرح از پنج طريق متن نهج‌البلاغه را از [[شریف الرضی، محمد بن حسین|شريف رضى]] روايت مى‌نمايد. وى در آغاز شرحى مفصل بر خطبه اول نهج‌البلاغه نگاشته بود كه پس از آن تصميم گرفت، تمام كتاب را شرح و تفسير نمايد. | ||
منهاج البراعه شرحى است ادبى، بر | منهاج البراعه شرحى است ادبى، بر نهج‌البلاغه كه به صورت موجز به بحث‌هاى كلامى نيز پرداخته است. | ||
مؤلف خود در مورد شرح خويش مى‌نويسد كه سعى داشته الفاظ غريب و معانى عجيب آن را تبيين نموده و مسائل مشكل | مؤلف خود در مورد شرح خويش مى‌نويسد كه سعى داشته الفاظ غريب و معانى عجيب آن را تبيين نموده و مسائل مشكل نهج‌البلاغه را با سهل‌ترين الفاظ شرح دهد. ابن ابى‌الحديد معتزلى در شرح خود بر نهج‌البلاغه به خصوص در مسائل تاريخى بر اين شرح خرده‌ها گرفته و شيخ يوسف بحرانى (در گذشت 1186ق.) در «سلاسل الحديد فى تقييد ابن ابى‌الحديد» سعى در پاسخ‌گويى به اين اشكالات داشته است. | ||
گويا [[قطب راوندی، سعید بن هبةالله |قطب‌الدين راوندى]] شرح ديگرى بر | گويا [[قطب راوندی، سعید بن هبةالله |قطب‌الدين راوندى]] شرح ديگرى بر نهج‌البلاغه داشته كه كيذرى از آن بهره جسته است. به درستى روشن نيست كه مراد كيذرى از شرح دوم راوندى كدام است، شايد همان شرح خطبه اول نهج‌البلاغه باشد كه راوندى پيش از نگاشتن منهاج‌البراعه بدان پرداخته است. | ||
اين كتاب، يكى از كهن‌ترين شرح‌هاى | اين كتاب، يكى از كهن‌ترين شرح‌هاى نهج‌البلاغه است و ابن ابى‌الحديد آن را يگانه شرحى مى‌داند كه پيش از او بر اين كتاب نوشته شده است. | ||
مؤلف شرح خود را با اندك مقدمه‌اى آغاز مى‌كند. او در اين مقدمه كوتاه كه با عبارت «الحمدلله الذى جعل آل محمد اصول البراعۀ و فروعها» آغاز مى‌شود، چنين مى‌آورد: | مؤلف شرح خود را با اندك مقدمه‌اى آغاز مى‌كند. او در اين مقدمه كوتاه كه با عبارت «الحمدلله الذى جعل آل محمد اصول البراعۀ و فروعها» آغاز مى‌شود، چنين مى‌آورد: | ||
| خط ۶۸: | خط ۶۶: | ||
در اين زمانه دانش‌ها رو به نابودى است و چيزى نمانده كه از ميان برود و بر آن اين آيه خوانند كه «گويا ديروز هيچ نشانى از آن نبوده است» (يونس 4/). اما خداوند به فضل و لطف و كرم خويش پرچم ديانت را برافراشته مى‌دارد و اهل دين را به درك كمال آن نايل مى‌سازد. اگر اين سخن منسوب به [[امام على(ع)|اميرمؤمنان(ع)]] نبود هيچ چشمه‌هاى دانش و فضلى در زمين برنمى‌جوشيد و هيچ اهل تحقيق را توان بستن دهان جاهلان نبود... | در اين زمانه دانش‌ها رو به نابودى است و چيزى نمانده كه از ميان برود و بر آن اين آيه خوانند كه «گويا ديروز هيچ نشانى از آن نبوده است» (يونس 4/). اما خداوند به فضل و لطف و كرم خويش پرچم ديانت را برافراشته مى‌دارد و اهل دين را به درك كمال آن نايل مى‌سازد. اگر اين سخن منسوب به [[امام على(ع)|اميرمؤمنان(ع)]] نبود هيچ چشمه‌هاى دانش و فضلى در زمين برنمى‌جوشيد و هيچ اهل تحقيق را توان بستن دهان جاهلان نبود... | ||
در گذشته‌ها نخستين خطبه | در گذشته‌ها نخستين خطبه نهج‌البلاغه را به صورتى مبسوط شرح گفته و همه علومى را كه در اين خطبه بدان‌ها اشاره شده، با بيان جزئيات بازگشوده بودم. اين كلامى است كه نزد مردان خرد و انديشه فروتر از كلام خدا و پيامبر(ص) و فراتر از گفتار آدميان ديگر است. چراغ آن هماره فروزان و نشان‌هاى آن در همه جا تابان است... | ||
پس از چندى بر آن شدم كه به مدد خداوند و با راه‌جويى از او همه كتاب را شرح دهم و مرواريد نهان در ژرفاى اين دريا را بيرون كشم تا همه مسلمانان از آن سود برند و اهل نظر از آن بهره‌ها يابند. | پس از چندى بر آن شدم كه به مدد خداوند و با راه‌جويى از او همه كتاب را شرح دهم و مرواريد نهان در ژرفاى اين دريا را بيرون كشم تا همه مسلمانان از آن سود برند و اهل نظر از آن بهره‌ها يابند. | ||
| خط ۷۶: | خط ۷۴: | ||
اخبرنا السيد ابوالصمصام ذوالفقار بن محمد بن معبدحسنى، قال: اخبرنا الشيخ ابوعبدالله محمد بن على حلوانى، قال الرضى: اخبرنا الشيخ ابوجعفر محمد بن على بن محسن حلبى، قال: اخبرنا الشيخ ابوجعفر الطوسى، قال السيد الرضى رضى‌الله‌عنه و ارضاه: اما بعد... | اخبرنا السيد ابوالصمصام ذوالفقار بن محمد بن معبدحسنى، قال: اخبرنا الشيخ ابوعبدالله محمد بن على حلوانى، قال الرضى: اخبرنا الشيخ ابوجعفر محمد بن على بن محسن حلبى، قال: اخبرنا الشيخ ابوجعفر الطوسى، قال السيد الرضى رضى‌الله‌عنه و ارضاه: اما بعد... | ||
وى آن گاه به شرح خطبه [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سيد رضى]] مى‌پردازد و پس از آن متن | وى آن گاه به شرح خطبه [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سيد رضى]] مى‌پردازد و پس از آن متن نهج‌البلاغه را شرح مى‌كند. | ||
==روش مؤلف== | ==روش مؤلف== | ||
| خط ۹۱: | خط ۸۹: | ||
-وى در بخش حكمت‌ها يا كلمات قصار پس از آوردن مجموعه‌اى از حكمت‌ها به شرح مفردات آنها مى‌پردازد. | -وى در بخش حكمت‌ها يا كلمات قصار پس از آوردن مجموعه‌اى از حكمت‌ها به شرح مفردات آنها مى‌پردازد. | ||
-راوندى همه متن | -راوندى همه متن نهج‌البلاغه را روايت مى‌كند و با آخرين حكمت؛ يعنى جمله «اذا احتشم المؤمن اخاه فقد فارقه» متن نهج‌البلاغه را به پايان مى‌برد. | ||
-وى پس از آن در خاتمه كتاب يك بار ديگر اسناد | -وى پس از آن در خاتمه كتاب يك بار ديگر اسناد نهج‌البلاغه را يادآور مى‌شود و تصريح مى‌كند كه در آغاز كتاب اسناد نهج‌البلاغه را از طريق خاصه آورده و اينك اسنادى ديگر از طريق عامّه نيز مى‌آورد. | ||
-وى در پايان كتاب فصلى درباره "انواع بلاغت" مى‌گشايد و در آن بحثى موجز در زمينه انواع بلاغت و كلام بليغان و سخنوران مطرح مى‌كند. | -وى در پايان كتاب فصلى درباره "انواع بلاغت" مى‌گشايد و در آن بحثى موجز در زمينه انواع بلاغت و كلام بليغان و سخنوران مطرح مى‌كند. | ||
==وضعيت كتاب== | ==وضعيت كتاب== | ||
ظاهراً نخستين چاپ اين كتاب به همراه [[شرح نهج‌البلاغة (ابن | ظاهراً نخستين چاپ اين كتاب به همراه [[شرح نهج‌البلاغة (ابن ابي‌الحديد)|شرح ابن ابى‌الحديد]] در مصر چاپ شده و تا بيش از يك دهه پيش در ايران نسخه‌هايى خطى از آن در برخى كتابخانه‌ها بوده است. | ||
نسخه حاضر در برنامه، مشتمل بر پاورقى‌هايى به قلم محقق و نيز فهرست مطالب در انتهاى هر جلد و فهرست منابع و مصادر در انتهاى جلد سوم مى‌باشد. | نسخه حاضر در برنامه، مشتمل بر پاورقى‌هايى به قلم محقق و نيز فهرست مطالب در انتهاى هر جلد و فهرست منابع و مصادر در انتهاى جلد سوم مى‌باشد. | ||
| خط ۱۰۶: | خط ۱۰۴: | ||
# مقدمه محقق. | # مقدمه محقق. | ||
# سايت فرهنگى اعتقادى فطرت، علامه [[قطب راوندی، سعید بن هبةالله |قطب راوندى]] 19 1389/3/. | # سايت فرهنگى اعتقادى فطرت، علامه [[قطب راوندی، سعید بن هبةالله |قطب راوندى]] 19 1389/3/. | ||
# سايت تبيان، معرفى و شرح | # سايت تبيان، معرفى و شرح نهج‌البلاغه - منهاج السرانخه فى شرح نهج‌البلاغه - و معارج نهج‌البلاغه 19 1389/3/. | ||
# شبكه امام رضا(ع)، منهاج البراعه (شرح [[قطب راوندی، سعید بن هبةالله |قطب راوندى]]). | # شبكه امام رضا(ع)، منهاج البراعه (شرح [[قطب راوندی، سعید بن هبةالله |قطب راوندى]]). | ||
{{ | {{نهج‌البلاغه}} | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
| خط ۱۱۸: | خط ۱۱۶: | ||
[[رده:ائمه اثنی عشر (دوازده امام)]] | [[رده:ائمه اثنی عشر (دوازده امام)]] | ||
[[رده:حالات فردی]] | [[رده:حالات فردی]] | ||
[[رده:علی | [[رده:امام علی(ع)]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۱ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۲:۴۵
| منهاج البراعة في شرح نهج‌البلاغة (راوندی) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مرعشی، محمود (اهتمام)
علی بن ابی‌طالب(ع)، امام اول (نویسنده) شریف الرضی، محمد بن حسین (گردآورنده) قطب راوندی، سعید بن هبةالله (شارح) حسینی کوه‌کمری، عبداللطیف (محقق) |
| عنوان‌های دیگر | نهج‌البلاغه. شرح |
| ناشر | کتابخانه عمومی آیت‌الله‌مرعشی نجفی(ره) |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1406 ق |
| چاپ | 1 |
| موضوع | علی بن ابی‌طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - خطبه‌ها
علی بن ابی‌طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - نامه‌ها علی بن ابی‌طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - کلمات قصار علی بن ابی‌طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. نهج‌البلاغه - نقد و تفسیر |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 3 |
| کد کنگره | BP 38/02 /ق6 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
منهاج البراعة في شرح نهج‌البلاغة تأليف قطب‌الدين ابوالحسين سعيد بن هبة‌اللَّه راوندى (در گذشت 573ق) كتابى است، به زبان عربى در شرح نهج‌البلاغه نوشته سيد رضى.
تأليف اين كتاب در اواخر شعبان 556ق، پايان پذيرفته است.
ساختار
كتاب در سه جلد، به تصحيح و تحقيق آقاى سيد عبداللطيف كوه‌كمرى تهيه شده است. اين مجموعه مشتمل بر مقدمه‌اى به قلم مصصح، مقدمه‌اى به قلم مؤلف و سه باب مى‌باشد.
گزارش محتوا
قطب‌الدين راوندى در اين شرح از پنج طريق متن نهج‌البلاغه را از شريف رضى روايت مى‌نمايد. وى در آغاز شرحى مفصل بر خطبه اول نهج‌البلاغه نگاشته بود كه پس از آن تصميم گرفت، تمام كتاب را شرح و تفسير نمايد.
منهاج البراعه شرحى است ادبى، بر نهج‌البلاغه كه به صورت موجز به بحث‌هاى كلامى نيز پرداخته است.
مؤلف خود در مورد شرح خويش مى‌نويسد كه سعى داشته الفاظ غريب و معانى عجيب آن را تبيين نموده و مسائل مشكل نهج‌البلاغه را با سهل‌ترين الفاظ شرح دهد. ابن ابى‌الحديد معتزلى در شرح خود بر نهج‌البلاغه به خصوص در مسائل تاريخى بر اين شرح خرده‌ها گرفته و شيخ يوسف بحرانى (در گذشت 1186ق.) در «سلاسل الحديد فى تقييد ابن ابى‌الحديد» سعى در پاسخ‌گويى به اين اشكالات داشته است.
گويا قطب‌الدين راوندى شرح ديگرى بر نهج‌البلاغه داشته كه كيذرى از آن بهره جسته است. به درستى روشن نيست كه مراد كيذرى از شرح دوم راوندى كدام است، شايد همان شرح خطبه اول نهج‌البلاغه باشد كه راوندى پيش از نگاشتن منهاج‌البراعه بدان پرداخته است.
اين كتاب، يكى از كهن‌ترين شرح‌هاى نهج‌البلاغه است و ابن ابى‌الحديد آن را يگانه شرحى مى‌داند كه پيش از او بر اين كتاب نوشته شده است.
مؤلف شرح خود را با اندك مقدمه‌اى آغاز مى‌كند. او در اين مقدمه كوتاه كه با عبارت «الحمدلله الذى جعل آل محمد اصول البراعۀ و فروعها» آغاز مى‌شود، چنين مى‌آورد:
در اين زمانه دانش‌ها رو به نابودى است و چيزى نمانده كه از ميان برود و بر آن اين آيه خوانند كه «گويا ديروز هيچ نشانى از آن نبوده است» (يونس 4/). اما خداوند به فضل و لطف و كرم خويش پرچم ديانت را برافراشته مى‌دارد و اهل دين را به درك كمال آن نايل مى‌سازد. اگر اين سخن منسوب به اميرمؤمنان(ع) نبود هيچ چشمه‌هاى دانش و فضلى در زمين برنمى‌جوشيد و هيچ اهل تحقيق را توان بستن دهان جاهلان نبود...
در گذشته‌ها نخستين خطبه نهج‌البلاغه را به صورتى مبسوط شرح گفته و همه علومى را كه در اين خطبه بدان‌ها اشاره شده، با بيان جزئيات بازگشوده بودم. اين كلامى است كه نزد مردان خرد و انديشه فروتر از كلام خدا و پيامبر(ص) و فراتر از گفتار آدميان ديگر است. چراغ آن هماره فروزان و نشان‌هاى آن در همه جا تابان است...
پس از چندى بر آن شدم كه به مدد خداوند و با راه‌جويى از او همه كتاب را شرح دهم و مرواريد نهان در ژرفاى اين دريا را بيرون كشم تا همه مسلمانان از آن سود برند و اهل نظر از آن بهره‌ها يابند.
قطب راوندى، پس از اين مقدمه كوتاه بلافاصله به شرح خطبه سيد رضى مى‌پردازد. وى سلسله سند روايت خود تا سيد رضى را چنين بيان مى‌كند:
اخبرنا السيد ابوالصمصام ذوالفقار بن محمد بن معبدحسنى، قال: اخبرنا الشيخ ابوعبدالله محمد بن على حلوانى، قال الرضى: اخبرنا الشيخ ابوجعفر محمد بن على بن محسن حلبى، قال: اخبرنا الشيخ ابوجعفر الطوسى، قال السيد الرضى رضى‌الله‌عنه و ارضاه: اما بعد...
وى آن گاه به شرح خطبه سيد رضى مى‌پردازد و پس از آن متن نهج‌البلاغه را شرح مى‌كند.
روش مؤلف
-وى بيشترين همت خود را متوجه شرح لغات و بيان معانى مفردات و جملات مى‌كند.
- وى پس از آوردن خطبه ذيل عنوان «بيانه» يا «الشرح» و گاه نيز هر دو يكى پس از ديگرى، مفردات را يك به يك شرح مى‌دهد، اصل معنا و محتواى كلام را برمى‌گشايد و اگر تشبيه يا استعاره‌اى هست آن را بيان مى‌كند و گاه نيز نظايرى از قرآن كريم مى‌آورد.
-وى گاه متن را بدون شرح وامى‌گذارد و فقط به نقل آن بسنده مى‌كند.
- در ذيل برخى خطبه‌ها با عبارات «و اما الروايه للخطبه» سلسله سند متن را نيز روشن مى‌سازد.
-وى در بخش حكمت‌ها يا كلمات قصار پس از آوردن مجموعه‌اى از حكمت‌ها به شرح مفردات آنها مى‌پردازد.
-راوندى همه متن نهج‌البلاغه را روايت مى‌كند و با آخرين حكمت؛ يعنى جمله «اذا احتشم المؤمن اخاه فقد فارقه» متن نهج‌البلاغه را به پايان مى‌برد.
-وى پس از آن در خاتمه كتاب يك بار ديگر اسناد نهج‌البلاغه را يادآور مى‌شود و تصريح مى‌كند كه در آغاز كتاب اسناد نهج‌البلاغه را از طريق خاصه آورده و اينك اسنادى ديگر از طريق عامّه نيز مى‌آورد.
-وى در پايان كتاب فصلى درباره "انواع بلاغت" مى‌گشايد و در آن بحثى موجز در زمينه انواع بلاغت و كلام بليغان و سخنوران مطرح مى‌كند.
وضعيت كتاب
ظاهراً نخستين چاپ اين كتاب به همراه شرح ابن ابى‌الحديد در مصر چاپ شده و تا بيش از يك دهه پيش در ايران نسخه‌هايى خطى از آن در برخى كتابخانه‌ها بوده است.
نسخه حاضر در برنامه، مشتمل بر پاورقى‌هايى به قلم محقق و نيز فهرست مطالب در انتهاى هر جلد و فهرست منابع و مصادر در انتهاى جلد سوم مى‌باشد.
منابع مقاله
- مقدمه محقق.
- سايت فرهنگى اعتقادى فطرت، علامه قطب راوندى 19 1389/3/.
- سايت تبيان، معرفى و شرح نهج‌البلاغه - منهاج السرانخه فى شرح نهج‌البلاغه - و معارج نهج‌البلاغه 19 1389/3/.
- شبكه امام رضا(ع)، منهاج البراعه (شرح قطب راوندى).