شرح نهج‌البلاغة المقتطف من بحارالأنوار للعلامة المجلسي: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'ا«' به 'ا «') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'شرح نهج‌البلاغه (ابهام زدایی)' به 'شرح نهج‌البلاغه (ابهام‌‌زدایی)') |
||
| (۵۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR03470J1.jpg | |||
| عنوان =شرح نهج‌البلاغة المقتطف من بحارالأنوار للعلامة المجلسي | |||
| عنوان‌های دیگر =[[بحارالأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم‌السلام|بحار الانوار]]. برگزیده | |||
| | |||
نهج‌البلاغه. شرح | |||
المقتطف من [[ | المقتطف من [[بحارالأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم‌السلام|بحار الانوار]] للعلامه مجلسی قدس‌سره | ||
| | | پدیدآوران = | ||
[[علی بن ابیطالب(ع)، امام اول]] (نویسنده) | |||
[[شریف الرضی، محمد بن حسین]] (گردآورنده) | [[شریف الرضی، محمد بن حسین]] (گردآورنده) | ||
| خط ۲۳: | خط ۱۷: | ||
[[حاجعلی فرد، مرتضی]] (مصحح) | [[حاجعلی فرد، مرتضی]] (مصحح) | ||
| زبان =عربی | |||
|زبان | | کد کنگره =BP 38/023 /م3ش4 | ||
| موضوع = | |||
احادیث شیعه - قرن 12ق. | |||
|کد کنگره | |||
|موضوع | |||
علی بن | علی بن ابیطالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - خطبه‌ها - نقد و تفسیر | ||
علی بن | علی بن ابیطالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - نامه‌ها - نقد و تفسیر | ||
علی بن | علی بن ابیطالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. نهج‌البلاغه - نقد و تفسیر | ||
| ناشر = | |||
|ناشر | وزارة الثقافة و الإرشاد الإسلامي، مؤسسة الطبع و النشر | ||
| مکان نشر =تهران - ایران | |||
| سال نشر = 1408 ق | |||
|مکان نشر | |||
|سال نشر | |||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE03470AUTOMATIONCODE | |||
== | | چاپ =1 | ||
| تعداد جلد =3 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =03470 | |||
| کتابخوان همراه نور =03470 | |||
| کد پدیدآور = | |||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
}} | |||
{{کاربردهای دیگر|شرح نهج‌البلاغه (ابهام‌‌زدایی)}} | |||
'''شرح نهج‌البلاغة المقتطف من بحارالأنوار للعلامة المجلسي'''، حاوى شرح احاديث«نهج‌البلاغة» در «[[بحارالأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم‌السلام|بحار الانوار]]» است كه به اهتمام على انصاريان استخراج و تنظيم شده است. | |||
== ساختار == | == ساختار == | ||
كتاب، در سه مجلد تنظيم شده است كه جلد اول و دوم، مشتمل بر خطبه‌ها و جلد سوم، مشتمل بر نامه‌ها و حكمت‌ها است. | كتاب، در سه مجلد تنظيم شده است كه جلد اول و دوم، مشتمل بر خطبه‌ها و جلد سوم، مشتمل بر نامه‌ها و حكمت‌ها است. | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
كتاب، با مقدمه‌اى مشتمل بر مطالبى با عناوين «شروح نهج‌البلاغة»، «معرفى مختصر [[بحارالأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم‌السلام|بحار الانوار]]» و «اسلوب [[علامه مجلسى]] در شرح نهج‌البلاغة» آغاز شده است. محقق كتاب، در بخش اول با اشاره به اينكه تا كنون قريب به پانصد كتاب پيرامون «نهج‌البلاغة» نوشته شده است، تعدادى از شروح اين كتاب گران‌سنگ را ذكر مى‌كند. او مى‌افزايد: كتابى كه لازم است به نام آن اشاره شود، «شرح نهج‌البلاغة» [[علامه مجلسى]] است؛ چه بسا اين اسم و موضوع نزد پژوهشگران جديد و غريب باشد؛ چرا كه مى‌دانيم [[علامه مجلسى]]، با وجود اينكه بعضى خطبه‌ها و نامه‌های «نهج‌البلاغة» را ترجمه كرده است، اما كتابى به اين نام، مختصر يا [[المطول|مطول]]، به‌صورت مستقل تأليف نكرده است. كتاب پيش روى محققین نيز تحقيق موسّعى در كتاب «[[بحارالأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم‌السلام|بحار الانوار]]» و استخراج شروحى است كه [[علامه مجلسى]] نوشته است. | |||
محقق كتاب، در بخش دوم مقدمه به اين نكته اشاره مى‌كند كه «[[بحارالأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم‌السلام|بحار الانوار]]» به لحاظ کیفیت و كميت از بزرگ‌ترين جوامع حديثى نزد فرق اسلامى است، سپس به مصادر «[[بحارالأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم‌السلام|بحار الانوار]]» و کیفیت تأليف آن مى‌پردازد و در انتها، از شيوه [[علامه مجلسى]] در شرح«نهج‌البلاغة»، سخن مى‌گويد كه به اختصار ارائه مى‌شود: | |||
علامه، پس از نقل قطعه‌اى از «نهج‌البلاغة» در موضوع يا فصل مرتبط با آن، به شرح مختصر يا تفصيلى آن مى‌پردازد. در اين شروح و در شرح كلمات مشكل يا در بيان مطالب، براى اثبات آنها، گاه براهين و ادله‌اى را نيز از كتب حديثى ديگر ذكر مى‌كند. وى، در شرح الفاظ، از مهم‌ترين كتب لغت عربى مانند: «الصحاح» جوهرى، «قاموس اللغة» فيروزآبادى يا «[[تاج العروس من جواهر القاموس|تاج العروس]]» زبيدى به‌صورت گسترده استفاده مى‌كند. | |||
علامه، پس از نقل قطعه‌اى | |||
مجلسى، از شروح مهم «نهج‌البلاغة» كه اسامى آنها خواهد آمد، استفاده كرده است، اما اين، بدين معنا نيست كه شرح [[علامه مجلسى]] تكرار شروح معروف است. نویسنده، معتقد است كه اين، كلام كسانى است كه به‌صورت سطحى به شروح [[علامه مجلسى]] نظر كرده‌اند. علامه، در بسيارى از موارد، گفته‌هاى شارحين «نهج‌البلاغة» را نقد و تحليل كرده و در خلال ردّ آنها ديدگاهى را كه به نظرش صحيح مى‌آيد، بيان مى‌كند.شروح چهارگانه‌اى كه [[علامه مجلسى]] بيش از ديگر شروح بر آنها تكيه كرده عبارت است از: | |||
#«شرح نهج‌البلاغة» [[ابن میثم، میثم بن علی|ابن ميثم بحرانى]]؛ | |||
#«شرح نهج‌البلاغة» [[ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید بن هبةالله|ابن ابى‌الحديد]] معتزلى؛ | |||
#«شرح نهج‌البلاغة» قطب‌الدين راوندى؛ | |||
#«شرح نهج‌البلاغة» علامه كيدرى. | |||
در «شرح | در «شرح نهج‌البلاغة» [[علامه مجلسى]]، آراى جديدى وجود دارد كه در ساير شروح ذكر شده، ديده نمى‌شود و نيازمند نگارش مقاله مستقلى است؛ «ولايت فقيه» و «مسئله حكومت علماى اسلام» در زمان غيبت ولى‌عصر(عج) از آن جمله است. [[امام على(ع)|اميرالمؤمنين(ع)]]، در خطبه سوم از «نهج‌البلاغة» معروف به خطبه «شقشقية» مى‌فرمايد: «سوگند به خدايى كه دانه را شكافت و جان را آفريد، اگر حاضر نمى‌شدند آن جماعت كثير و يارى نمی‌كردند كه حجت تمام شود و نبود عهدى كه خدا از علما گرفته است كه راضى نشوند بر سيرى ظالم و گرسنگى مظلوم، هرآينه ريسمان شتر خلافت را بر كوهان آن مى‌انداختم و...». | ||
[[علامه مجلسى]]، در شرح آن مى‌نويسد: «العلماء»، يا ائمه(ع) | [[علامه مجلسى]]، در شرح آن مى‌نويسد: «العلماء»، يا ائمه(ع) یا اعم از آنها است و لذا دلالت دارد بر اينكه در زمان غيبت، فقيه جامع شرايط، حاكم بين مردم است. | ||
در كتاب، دو قسم عدد وجود دارد: | در كتاب، دو قسم عدد وجود دارد: | ||
| خط ۹۳: | خط ۷۱: | ||
بعضى از اعداد، متعلق به شروح علامه است كه توضيح آنها در پاورقى همان صفحه ذكر شده است. | بعضى از اعداد، متعلق به شروح علامه است كه توضيح آنها در پاورقى همان صفحه ذكر شده است. | ||
لازم به ذكر است كه | لازم به ذكر است كه نصوص«نهج‌البلاغة» كه در اين كتاب نقل گرديده، همگى از نسخه صبحى صالح اخذ شده است، اما نصوص نسخه مورد استفاده [[علامه مجلسى]] با نصوص نسخه مذكور اختلافاتى دارد. | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
| خط ۱۰۰: | خط ۷۸: | ||
در انتهاى هر يك از مجلدات، فهرست مشروح الفاظ غريبه و نيز رموز كتاب و فهرست مطالب آن جلد آمده است. | در انتهاى هر يك از مجلدات، فهرست مشروح الفاظ غريبه و نيز رموز كتاب و فهرست مطالب آن جلد آمده است. | ||
== منابع == | == منابع مقاله == | ||
مقدمه و متن كتاب. | مقدمه و متن كتاب. | ||
{{نهج‌البلاغه}} | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | [[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | ||
[[رده:سرگذشت‌نامه‌ها]] | [[رده:سرگذشت‌نامه‌ها]] | ||
[[رده: | [[رده:سرگذشتنامههای فردی]] | ||
[[رده:ائمه اثنی عشر (دوازده امام)]] | [[رده:ائمه اثنی عشر (دوازده امام)]] | ||
[[رده:حالات فردی]] | [[رده:حالات فردی]] | ||
[[رده:علی | [[رده:امام علی(ع)]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۴ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۲۱:۱۲
| شرح نهج‌البلاغة المقتطف من بحارالأنوار للعلامة المجلسي | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | علی بن ابیطالب(ع)، امام اول (نویسنده)
شریف الرضی، محمد بن حسین (گردآورنده) مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی (شارح) انصاریان، علی (تنظيم) حاجعلی فرد، مرتضی (مصحح) |
| عنوان‌های دیگر | بحار الانوار. برگزیده
نهج‌البلاغه. شرح المقتطف من بحار الانوار للعلامه مجلسی قدس‌سره |
| ناشر | وزارة الثقافة و الإرشاد الإسلامي، مؤسسة الطبع و النشر |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1408 ق |
| چاپ | 1 |
| موضوع | احادیث شیعه - قرن 12ق.
علی بن ابیطالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - خطبه‌ها - نقد و تفسیر علی بن ابیطالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - نامه‌ها - نقد و تفسیر علی بن ابیطالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. نهج‌البلاغه - نقد و تفسیر |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 3 |
| کد کنگره | BP 38/023 /م3ش4 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
شرح نهج‌البلاغة المقتطف من بحارالأنوار للعلامة المجلسي، حاوى شرح احاديث«نهج‌البلاغة» در «بحار الانوار» است كه به اهتمام على انصاريان استخراج و تنظيم شده است.
ساختار
كتاب، در سه مجلد تنظيم شده است كه جلد اول و دوم، مشتمل بر خطبه‌ها و جلد سوم، مشتمل بر نامه‌ها و حكمت‌ها است.
گزارش محتوا
كتاب، با مقدمه‌اى مشتمل بر مطالبى با عناوين «شروح نهج‌البلاغة»، «معرفى مختصر بحار الانوار» و «اسلوب علامه مجلسى در شرح نهج‌البلاغة» آغاز شده است. محقق كتاب، در بخش اول با اشاره به اينكه تا كنون قريب به پانصد كتاب پيرامون «نهج‌البلاغة» نوشته شده است، تعدادى از شروح اين كتاب گران‌سنگ را ذكر مى‌كند. او مى‌افزايد: كتابى كه لازم است به نام آن اشاره شود، «شرح نهج‌البلاغة» علامه مجلسى است؛ چه بسا اين اسم و موضوع نزد پژوهشگران جديد و غريب باشد؛ چرا كه مى‌دانيم علامه مجلسى، با وجود اينكه بعضى خطبه‌ها و نامه‌های «نهج‌البلاغة» را ترجمه كرده است، اما كتابى به اين نام، مختصر يا مطول، به‌صورت مستقل تأليف نكرده است. كتاب پيش روى محققین نيز تحقيق موسّعى در كتاب «بحار الانوار» و استخراج شروحى است كه علامه مجلسى نوشته است.
محقق كتاب، در بخش دوم مقدمه به اين نكته اشاره مى‌كند كه «بحار الانوار» به لحاظ کیفیت و كميت از بزرگ‌ترين جوامع حديثى نزد فرق اسلامى است، سپس به مصادر «بحار الانوار» و کیفیت تأليف آن مى‌پردازد و در انتها، از شيوه علامه مجلسى در شرح«نهج‌البلاغة»، سخن مى‌گويد كه به اختصار ارائه مى‌شود:
علامه، پس از نقل قطعه‌اى از «نهج‌البلاغة» در موضوع يا فصل مرتبط با آن، به شرح مختصر يا تفصيلى آن مى‌پردازد. در اين شروح و در شرح كلمات مشكل يا در بيان مطالب، براى اثبات آنها، گاه براهين و ادله‌اى را نيز از كتب حديثى ديگر ذكر مى‌كند. وى، در شرح الفاظ، از مهم‌ترين كتب لغت عربى مانند: «الصحاح» جوهرى، «قاموس اللغة» فيروزآبادى يا «تاج العروس» زبيدى به‌صورت گسترده استفاده مى‌كند.
مجلسى، از شروح مهم «نهج‌البلاغة» كه اسامى آنها خواهد آمد، استفاده كرده است، اما اين، بدين معنا نيست كه شرح علامه مجلسى تكرار شروح معروف است. نویسنده، معتقد است كه اين، كلام كسانى است كه به‌صورت سطحى به شروح علامه مجلسى نظر كرده‌اند. علامه، در بسيارى از موارد، گفته‌هاى شارحين «نهج‌البلاغة» را نقد و تحليل كرده و در خلال ردّ آنها ديدگاهى را كه به نظرش صحيح مى‌آيد، بيان مى‌كند.شروح چهارگانه‌اى كه علامه مجلسى بيش از ديگر شروح بر آنها تكيه كرده عبارت است از:
- «شرح نهج‌البلاغة» ابن ميثم بحرانى؛
- «شرح نهج‌البلاغة» ابن ابى‌الحديد معتزلى؛
- «شرح نهج‌البلاغة» قطب‌الدين راوندى؛
- «شرح نهج‌البلاغة» علامه كيدرى.
در «شرح نهج‌البلاغة» علامه مجلسى، آراى جديدى وجود دارد كه در ساير شروح ذكر شده، ديده نمى‌شود و نيازمند نگارش مقاله مستقلى است؛ «ولايت فقيه» و «مسئله حكومت علماى اسلام» در زمان غيبت ولى‌عصر(عج) از آن جمله است. اميرالمؤمنين(ع)، در خطبه سوم از «نهج‌البلاغة» معروف به خطبه «شقشقية» مى‌فرمايد: «سوگند به خدايى كه دانه را شكافت و جان را آفريد، اگر حاضر نمى‌شدند آن جماعت كثير و يارى نمی‌كردند كه حجت تمام شود و نبود عهدى كه خدا از علما گرفته است كه راضى نشوند بر سيرى ظالم و گرسنگى مظلوم، هرآينه ريسمان شتر خلافت را بر كوهان آن مى‌انداختم و...».
علامه مجلسى، در شرح آن مى‌نويسد: «العلماء»، يا ائمه(ع) یا اعم از آنها است و لذا دلالت دارد بر اينكه در زمان غيبت، فقيه جامع شرايط، حاكم بين مردم است.
در كتاب، دو قسم عدد وجود دارد:
برخى از اعداد، به خود خطبه‌ها، نامه‌ها و حكمت‌ها اختصاص دارد كه بين «»، آمده و توضيح آن در انتهاى هر مجلد تحت عنوان «فهرس الالفاظ الغريبة المشروحة» آمده است؛
بعضى از اعداد، متعلق به شروح علامه است كه توضيح آنها در پاورقى همان صفحه ذكر شده است.
لازم به ذكر است كه نصوص«نهج‌البلاغة» كه در اين كتاب نقل گرديده، همگى از نسخه صبحى صالح اخذ شده است، اما نصوص نسخه مورد استفاده علامه مجلسى با نصوص نسخه مذكور اختلافاتى دارد.
وضعيت كتاب
در انتهاى هر يك از مجلدات، فهرست مشروح الفاظ غريبه و نيز رموز كتاب و فهرست مطالب آن جلد آمده است.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.