نهج‌البلاغه منظوم، کلمات قصار (خاکیاسری)

نهج‌البلاغه منظوم، کلمات قصار (خاکیاسری)
پدیدآوران	قاضی خاکیاسری، حمید (سراينده)
ناشر	بنياد نهج‌البلاغه
مکان نشر	تهران - ایران
سال نشر	1372 ش
چاپ	1
موضوع	شعر فارسی - قرن 14 شعر مذهبی - قرن 14 علی بن ابی‌طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق.
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏PIR‎‏ ‎‏8171‎‏ ‎‏/‎‏ق‎‏2‎‏ن‎‏9‎‏
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

نهج‌البلاغه منظوم كلمات قصار، تألیف حميد قاضى خاکيسارى به زبان عربى - فارسى است. اين اثر شرح منظوم چهارصد و هفتاد خطبه نهج‌البلاغه امیرالمؤمنین على(ع) مى‌باشد. يكى از شرح‌هاى بسيار زيبا و آموزنده نهج‌البلاغه است كه مؤلف شاعر آن با استفاده از ذوق شعرى خود به زبان شعر مطالب كتاب خود را بيان كرده است.

ساختار

كتاب شامل مقدمه، متن در چهارصد و هفتاد قصيده بيان شده است.

مؤلف در بيان مطالب خود ابتدا قطعه‌اى از نهج‌البلاغه را به زبان عربى بيان كرده و در ادامه آن در همان مضامين قصيده را به زبان شعر آورده است. ايشان نام هر قسمت را حكمت و آن‌ها را با شماره از هم جدا كرده است.

گزارش محتوا

مقدمه نيز از مطالب و نام كتاب تبعيت كرده است و مطالبش در رساى حضرت على(ع) به صورت شعر بيان شده است.

مظهر حشمت خدا		كان مروت و صفا
بحر سخاوت و كرم		لطف و حقيقت و وفا
غيرت محض و عقل كل		مبدأ عصمت و حيا
چشمه فيض ايزدى		گوهر پاک و بى ريا
على بود على بود		معدن جود و علم و حلم

اين قصيده نسبتا طولانى و در چند صفحه بيان شده است.

متن كتاب با دسته‌بندى مطالب در قالب «حكمت» بيان شده است؛ همانند: حكمت 1

قال عليه‌السّلام كن فى الفتنۀ كابن الّلبون لا ظهر فيركب و لا ضرع فيحلب.

حكمت‌ها معمولا در يك يا دو سطر بيان شده‌اند و در ادامه آن مضمون حديث به زبان شعر بيان شده است. در بعضى موارد هم با طولانى بودن متن عربى هيچ تقطيعى صورت نگرفته و شعر مورد نظر هم به صورت مفصل آمده است.

همانند: «حكمت 19

و قال(ع) أقيلوا ذوى المروءات عثراتهم فما يعثر منهم عاثر إلّا و يده بيد اللّه يرفعه

زلغزيدن و خبط بخشندگان		سخى و جوانمرد و كوشندگان
بجان بگذريد و كز آنان، كسى		نلغزد بگردابه مفلسى
مگر آنكه دست خداى جهان		بدستش بود در عيان و نهان
كه او را نمايد عزيز و بلند		برى از خطا و نژند و گزند

و يا در جايى كه متن عربى طولانى است: «حكمت 30

(و سئل عن الإيمان فقال) الإيمان على أربع دعائم على الصبر و اليقين و العدل و الجهاد. و الصّبر منها على أربع شعب على الشّوق و الشّفق و الزهد و التّرقّب. فمن اشتاق إلى الجنّۀ سلا عن الشهوات. و من أشفق من النّار اجتنب المحرّمات. و من زهد فى الدّنيا استهان بالمصيبّات

هر آينه ايمان، بروى چهار		ستون است و مستحكم و استوار
شكيبائى و عدل و داد و يقين		جهاد و صف آرايى متقين
كز آن جمله، صبر و شكيب و توان		بايمان و تخليص روح و روان
بر اصل چهار و گهر پايه است		كه بر سالكان، گنج و سرمايه است
وفادارى و مهر و دلبستگى		علاقه بايمان و وابستگى
هراسيدن و وحشت و خوف و ترس		بدل كردنش بار و پيوند و غرس
و پاکى و تقوا و زهد و شرف		بدنيا و اندر امور و حرف

مؤلف در بعضى از اشعار خود كه از لغات دشوار يا عربى استفاده شده است را در پاورقى توضيح و شرح داده است. همانند: «ونيكوتر از آنشكوهمنش«1» سرافراز يوفخرو نازكنش«2».».

1. منش: خو، سرشت
2. كنش: كردار».

اثر اين مؤلف داراى چهارصد و هفتاد حكمت از حكم نهج‌البلاغه است كه مؤلف در قالب شعرهاى حكمت‌آميز آن‌ها را بيان كرده است.

هر آن كس كه سرعت كند در عمل		بچيزى كه در كاروان ملل
از آن مى‌هراسند و در رنجه‌اند		وگر چه دلير و قوى پنجه‌اند
در احوال او، بى امان و دريغ		بگويند و با صوت و لحن بليغ
زگفتار و چيزى كه آنرا، عيان		ندانند و معناى سود و زيان

وضعيت كتاب

كتاب بدون فهرست منابع مى‌باشد. در توضيح لغات مشكل در بعضى از صفحات كتاب به صورت پاورقى توضيح و شرح داده شده‌اند.

منابع مقاله

متن كتاب