الدیوان المنسوب إلی الإمام السجاد علیه‌السلام
| الدیوان المنسوب إلی الإمام السجاد علیه‌السلام | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | نامشخص (نويسنده)
عطار، قیس (شارح) امام سجاد علیه‌السلام (نویسنده) |
| ناشر | مجمع جهانی اهل بيت(ع) |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | 1436ق |
| چاپ | 1 |
| شابک | 987-964-529-838-6 |
| موضوع | شعر عربی - قرن 1ق. - امام سجاد علیه‌السلام، 38 - 94ق. |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /د9033 3254 PJA |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
الديوان المنسوب إلی الإمام السجاد(ع)، مشتمل بر دیوان اشعار منسوب به امام سجاد(ع) است که با تحقیق و شرح قیس بهجت عطار به طبع رسیده است.
ساختار کتاب
در دیوان امام سجاد(ع)، 73 قصیده منسوب به آن حضرت به‌ترتیب حروف الفبا ارائه شده است؛ مقصود ترتیب الفبایی در حرف رویّ (آخرین حرف اصلی از کلمه قافیه) است.
انتساب اشعار
- تمام نسخه‌های شعر که به امام زین‌العابدین(ع) نسبت داده شده‌اند، به تاریخ‌هایی بعد از زمان آن حضرت تعلق دارند، اما این مسئله مانع از این نمی‌شود که این اشعار واقعاً به ایشان تعلق داشته باشند؛ چراکه بسیاری از اشعاری که در این دیوان موجود است، در دیگر منابع قدیمی نیز یافت می‌شوند. ممکن است برخی از اشعار او که در دیوانش وجود ندارد به دست جمع‌آورندگان شعر نرسیده باشد و از دیگر منابع استخراج شده باشند.
- برخی از اشعار نسبت داده‌شده به امام زین‌العابدین(ع)، به دلیل ضعف در نظم و الفاظ، قطعا از آن حضرت نیستند؛ احتمال دارد که برخی از مؤمنان، معانی دعاهای امام زین‌العابدین(ع) را گرفته و به‌صورت شعر درآورده و به ایشان نسبت داده‌اند؛ به‌عنوان مثال، نویسنده کتاب «الدر الثمين» از عبارت کتاب «المجالس السنية» گمان کرده که شعر:
| فعلتم بأبناء النبي و رهطه | أفاعيل أدناها الخيانة و الغدر |
از امام سجاد(ع) است، درحالی‌که این شعر بدون تردید متعلق به شاعر معروف عرب، ابی‌تمام است[۱].
امتیازات طبع
- ترتیب اشعار بر اساس قافیه: اشعار طبق قافیه‌ها مرتب شده‌اند؛ چراکه در نسخه‌های موجود، ترتیب اشعار نامنظم است؛ یا بر اساس ترتیبی که قابل قبول عروضیون نیست، مرتب شده است.
- ذکر بحر عروضی: برای هر شعر، نام بحری که شعر در آن سروده شده، ذکر گردیده است.
- ترتیب قافیه‌ها: اشعار به‌ترتیب قافیه‌های مکسور، مضموم و مفتوح ذکر گردیده و در صورت تعدد قصیده‌هایی که قافیه آنها حرکتی واحد دارد، بر اساس بحور شعری، به‌ترتیب زیر منظم شده‌اند: طویل، مدید، بسیط، وافر، کامل، هزج، رجز، رمل، سریع، منسرح، خفیف، مضارع، مقتضب، مجتث، متقارب، متدارک.
- شماره‌گذاری قصاید و ابیات: برای هر قصیده و نیز برای ابیات هر قصیده شماره‌های خاصی قرار داده شده است.
- عنوان‌گذاری اشعار: هر قصیده با عنوانی مستخرج از آن، مشخص شده است.
- استناد به نسخه‌های خطی: شعرهایی که در نسخه‌های خطی موجودند، از منابع دیگر استخراج نشده‌اند و فقط اختلاف روایت در نسخه‌ها ذکر شده است.
- ضبط و شرح ابیات: تمامی ابیات، ضبط و ابهامات احتمالی در هر بیت توضیح داده شده‌اند تا مفاهیم روشن شوند.
- اختلاف روایات: اگر شعری که در نسخ خطی وجود ندارد، به امام زین‌العابدین(ع) و غیر او نسبت داده شده، تنها اختلاف روایت در کتبی که آن را به امام نسبت داده‌اند، ذکر شده نه کتبی که آن را به غیر آن حضرت منسوب کرده‌اند.
- اشعاری که از امام(ع) نیستند: دو شماره ۲۷ و ۴۸ از امام سجاد(ع) نیستند و به جهت رعایت امانت علمی ذکر شده‌اند[۲].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه محقق.