تفسير اثنى‌عشری
| نام کتاب | تفسير إثنى عشري |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | شاه‌عبدالعظیمی، حسین (نويسنده) |
| زبان | عربی
فارسی |
| کد کنگره | BP 98 /ش2ت7 |
| موضوع | تفاسیر شیعه - قرن ۱۴ |
| ناشر | [بی نا] |
| مکان نشر | [بی جا] - [بی جا] |
| سال نشر | |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE1989AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
تفسير اثنا عشرى، تألیف حسين بن احمد حسينى شاه عبدالعظيمى، تفسير فارسى قرآن كريم تا آخر سوره مرسلات است. اين تفسير با زبانى ساده و قابل فهم براى توده‌ى مخاطبانى كه با زبان عربى آشنايى ندارند، با جهت‌گيرى تحليلى، و ارشادى و با رويكردى لغوى و روايى تألیف شده است.
تفسير اثنا عشرى خلاصه تفسيرى است كه مؤلف به شكل مفصل و حاوى 22 جزء قرآن قبلاً نگاشته و فرصت تكميل آن را پيدا ننموده است.
گزارش محتوا
مفسر، كتاب را با پيش‌درآمدى در باب مقدمات تفسير مانند تعريف تفسير، تاويل و ترجمه و فرق ميان آنها، و بحثهاى روائى از قبيل، تمسك به قرآن، حاملين علم آن، منع تفسير به راى، سبب نزول، كيفيت نزول و اقسام آن، اعجاز قرآن، اسامى آن،ثواب قرائت، آداب قرائت و نوادرى در مطالب اعتقادى نسبت به قرآن از قبيل، قراء سبعه، عدد آيات و...، شروع و سپس به تفسير پرداخته است.
وى در تأليف اثر خود بر مصادر تفسيرى و روايى مختلفى اعتماد داشته كه برخى از آنها از اين قبيلند: در تفاسير: تبيان، مجمع البيان، برهان، نور الثقلين، صافى، منهج الصادقين ، روح الجنان ، عياشى و قمى و از منابع روائى: كافى، نهج‌البلاغة، بحار الانوار، عيون اخبار الرضا، معانى الاخبار، الغدير و برخى منابع روايى اهل سنت.
روش چينش مطالب بدين‌گونه است كه در آغاز سوره، اطلاعات كلى درباره‌ى سوره ارائه شده است كه عبارتند از:مكى يا مدنى بودن، نام سوره و ترجيح آن نسبت به نامهاى ديگر، تعداد آيات، كلمات حروف، ترتيب نزول و فضيلت و ثواب تلاوت آن، تحقيقاتى درباره‌ى مفاهيم و معارف قرآنى كه گاه جنبه‌ى خطابى يا ادبى دارد و گاه با زبان علمى و فلسفى بيان مى‌شود.
در فهم آيات از اخبار و احاديث خصوصاً اخبار اهل البيت(ع) بدون ذكر سند و راوى حديث استفاده شده است. نقد و ارزيابى اقوال و طرح ديدگاه‌هاى تفسيرى و كلامى كمتر به چشم مى‌خورد.
مفسر در سير معمولى روش خود (ذكر آيه، ترجمه، تفسير كلمات و آيات، نقل روايات و نقل اقوال تفسيرى)، تفسير آيه را به شكل تحليلى در معناى آيه بيان مى‌دارد، بدون اينكه متعرض بحثهاى مفصل لغوى و قرائت گردد. در اين باب به تدبر در قرآن و يافتن دعوت قرآنى و توجه به هدايت آن، اهتمام مى‌ورزد.
مباحث عقايدى را نيز بدون مطرح كردن اختلافات و ادله آن در حدّ بيان آيه، دنبال مى‌كند. در اين مباحث، ديدگاه شيعه دوازده امامى را در باب امامت، عصمت، صفات خداوند، جبر و اختيار و رؤيت خداوند، بدون خارج شدن از دايره‌ى تفسير، و با استشهاد به روايات ائمه(ع)بيان مى‌كند.
روش وى در مباحث فقهى نيز گذرا و در حدّ بيان احكام آيات است و به استدلال اقوال و ديدگاه‌هاى مختلف نمى‌پردازد بلكه به بيان تفسيرى آيه، سبب نزول و روايات منقول از ائمه(ع)در حكم فقهى آن، اكتفا مى‌نمايد.
نسبت به اسرائيليات و مطالبى كه چهره‌ى انبياء الهى و قرآن را مشوّش مى‌كند، بنا را بر عدم نقل گذاشته و به كسانی كه اينگونه مطالب را نقل و مطرح مى‌نمايند، شديداً حمله مى‌كند و حق را بيان مى‌كند؛ به عنوان نمونه ذيل آيه 102 سوره‌ى بقره «و ما أنزل على الملكين ببابل هاروت و ماروت» منقولات از ابن عباس، سدى و كلبى را مطرح كرده، نقد مى‌نمايد و با روايات ائمه(ع)، عصمت ملائكه را اثبات مى‌كند.
ايشان مطالب خود را در قالب تعابيرى چون، فوائد، تنبيه، تبصره، تحقيق، تنظيم و خاتمه بيان مى‌دارد.
وضعيت كتاب
اين اثر در سال 1334-1339ش، براى نخستين بار به چاپ رسيد. نسخه حاضر در سال 1363ش،(1404ق)در چهارده مجلد با قطع وزيرى به چاپ رسيده است.
فهرستى از مطالب كتاب بر اساس سوره‌هاى تفسير شده در جميع مجلدات، انتهاى جلد اول، راهنماى محققان خواهد بود.در اين نسخه، آيات و روايات اعراب گذارى شده و مدارك و منابع اقوال و آدرس آيات در پاورقى آورده شده است.
منابع مقاله
- مقدمات مؤلف
- دانشنامه قرآن و قرآن پژوهى، به كوشش بهاء‌الدين خرمشاهى، ج 1، ص 663 و ص 939
- المفسرون حياتهم و منهجهم، سيد محمد على ايازى، ص 257
- طبقات مفسران شيعه، دكتر عقيقى بخشايشى ، ج 4، ص 405
- آيينۀ دانشوران، سيد عليرضا ريحان يزدى، ص 516-517، با مقدمه و تعليقات و اضافات ناصر باقرى بيدهندى
- دائرة المعارف تشيع، ج 4، صفحه 571