خرمشاهی، بهاءالدین

نام	خرمشاهی، بهاءالدین
نام‎های دیگر
نام پدر	میرزا‌ابوالقاسم
متولد	1324 ش
محل تولد	قزوین
رحلت
اساتید	پرويز ناتل خانلرى ذبيح‌اللّه صفا دكتر مهدى محقق دكتر سيد جعفر شهيدى
برخی آثار	درآمدی بر تاریخ قرآن شرح مثنوی معنوی مولوی
کد مؤلف	AUTHORCODE00948AUTHORCODE

بهاءالدين خرمشاهى (متولد 1324ش-قزوین)، نويسنده، مترجم، مصحح، شاعر، مدرس، روزنامه‌نگار، قرآن‌پژوه، حافظ‌پژوه، فرهنگ‌نویس، عضو پیوسته‌ فرهنگستان زبان و ادب فارسی (از سال 1369ش)، استادیار پژوهشگاه علوم انسانی‌، مؤسّس بنیاد دایرةالمعارف تشیّع (1361)، مؤسّس انتشارات فرزان (1373).

ولادت

در 1324 ه‍.‌ش در خانواده‌ای مذهبی در قزوين به دنيا آمد. پدر و نیاكان او اهل خرم‌شاه یزد بودند. پدر او میرزاابوالقاسم ابتدا در لباس روحانیت بود؛ ولی با راه‌اندازی تشکیلات دادگستری جدید، امتحان فقه و اصول داده و پروانهٔ وکالت دادگستری گرفته بود.

تحصیلات

سالهاى ابتدايى عمر و تحصيل خود را در دبستان «دزبان» و دو دبيرستان ديگر در شهر زادگاهش سپرى كرد.

وى به تحصيل رشتۀ طبيعى پرداخت، ولى همه عشق و علاقه‌اش به ادبيات فارسى و علوم قرآنى و علوم اسلامى معطوف بوده است. پدرش اولين معلم علم و ادب و شيوۀ زندگانى اوست. اولين معلم عربى او پدرش بوده است. وى عليرغم قبولى در رشتۀ پزشکى در سال 1342 از اين رشته انصراف داده و سال بعد با قبولى در كنكور وارد دانشكده ادبيات دانشگاه تهران شد. در دانشگاه تهران نزد اساتيدى چون دكتر پرويز ناتل خانلرى، دكتر ذبيح‌اللّه صفا، دكتر فره‌وشى، استاد پورداود، دكتر مهدى محقق، دكتر سيد جعفر شهيدى و... تلمذ مى‌كند.

وى در سال 1347 از دانشكده ادبيات فارغ التحصيل مى‌شود و پس از گرفتن ليسانس ادبيات، رشتۀ كتابدارى را انتخاب مى‌كند و پس از آن به انجمن حكمت و فلسفه مى‌رود. بهاءالدين خرمشاهى كار تأليف خود را با ترجمه آغاز كرد. دومين حوزه كار وى نقد كتاب است. حافظ‌پژوهى حوزۀ تخصصى كار پژوهشى خرمشاهى است و ديگر حوزه تخصصى كه بسيار مورد علاقه او قرار گرفته است، حوزه قرآن‌پژوهى است.

در سال۶۱ خرمشاهی به‌همراه چند تن از دوستان و همکارانش دایرةالمعارف تشیّع را تأسیس کردند. او در سال۶۹ به عضویت فرهنگستان زبان و ادب فارسی درآمد و همکاری او با این سازمان همچنان ادامه دارد.

آثار

فرهنگ موضوعی قرآن؛ ذهن و زبان حافظ؛ حافظ‌نامه؛ سیر بی سلوک (مجموعه‌مقاله)؛ چهارده روایت؛ دانشنامۀ قرآن و قرآن‌پژوهی؛ دائرةالمعارف تشیع؛ کتیبه‌ای بر باد؛ پوزیتیویسم منطقی؛ ترجمه‌کاوی؛ طنز و تراژدی؛ حافظ؛ کژتابی‌های ذهن و زبان؛ فرصت سبز حیات؛ حافظ حافظۀ ماست؛ فرهنگ ـ دانشنامۀ کارا؛ هزار حکایت و هزار عبارت عرفانی (با همکاری عارف و شهاب‌الدین خرمشاهی)؛ فرار از فلسفه (زندگی‌نامۀ خودنوشت فرهنگی)؛ رستگاری نزدیک (مجموعه‌مقاله)؛ در خاطرۀ شط (مجموعه‌مقاله)؛ قرآن‌پژوهی (مجموعه‌مقالات قرآن‌پژوهی)؛ زنده‌میری (مجموعۀ اشعار)؛ آه و آیینه (گزیده اشعار)؛ از این دوراهه منزل (مجموعه‌مقاله)؛ قرآن‌شناخت؛ از واژه تا فرهنگ؛ برگزیده و شرح اشعار حافظ (با همکاری مهرداد نیکنام)؛ فال‌های شگفت‌انگیز حافظ (با همکاری فانی تبریزی)؛ گزینۀ اشعار حافظ؛ چشمۀ خورشید (گزیدۀ اشعار حافظ)؛ از شک تا یقین؛ دلرباعی‌ها؛ اکسیر خوشبختی؛ نبض شعر (مجموعۀ نقد اشعار)؛ انسانم آرزوست (شرح برگزیدۀ غزلیات شمس)؛ بررسی ترجمه‌های امروزین قرآن کریم؛ مرآت المثنوی (تصحیح)؛ کلیات سعدی (تصحیح)؛ هنری میلر، جورج ویکس (ترجمه)؛ شیطان در بهشت، هنری میلر (ترجمه)؛ علم در تاریخ، جان برنال (ترجمه)؛ هابیل و چند داستان دیگر، میگل د اونامونو (ترجمه)؛ عرفان و فلسفه، و. ت. استیس (ترجمه)؛ درد جاودانگی، میگل د اونامونو (ترجمه)؛ علم و دین، ایان باربور (ترجمه)؛ اندیشۀ سیاسی در اسلام معاصر، حمید عنایت (ترجمه)؛ تاریخ فلسفه، فردریک کاپلستون (ترجمه)؛ خدا در فلسفه (ترجمه)، قرآن کریم (ترجمه)؛ دین‌پژوهی، میرچا الیاده (ترجمه)؛ درآمدی بر تاریخ قرآن، ریچارد بل (ترجمه)؛ تاریخ خداباوری: ۴۰۰۰ سال جستجوی یهودیت، مسیحیت و اسلام، کارن آرمسترانگ (ترجمه، با همکاری بهزاد سالکی).