زیبایی‌شناسی عاشق و معشوق در ادبیات فارسی (با محوریت منظومه‌های عاشقانۀ نظامی)
| زیبایی‌شناسی عاشق و معشوق در ادبیات فارسی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | عابدیها، حمید (نویسنده)
کلاهدوزها، پرستو (محقق) خرمشاهی، بهاءالدین (مقدمه‌نویس) |
| ناشر | سایه گستر |
| مکان نشر | قزوین |
| سال نشر | 1400 |
| شابک | 6ـ899ـ374ـ600ـ978 |
| موضوع | الیا‌س بن یوسف، ۵۳۰؟ - ۶۱۴؟ق. -- نقد و تفسیر sicitirCC dna noitaterpretni -- sailE - nbi fusuy , imazeN,عشق در ادبیات voLC ni erutaretil,شعر عاشقانه فارسی -- تا‌ریخ و نقد rotsiHC dna msicitirc -- evoL yrteop, naisreP,منظومه ها‌ی عاشقانه فارسی -- تا‌ریخ و نقد rotsiHC dna msicitirc -- secnamoR, naisreP,شعر فارسی -- قرن ۶ق. -- تا‌ریخ و نقد rotsiHC dna msicitirc -- 12ht yrutnec -- naisreP yrteop |
| کد کنگره | PIR ۴۰۵۳/ع۲ز۹ ۱۴۰۰ |
زیبایی‌شناسی عاشق و معشوق در ادبیات فارسی (با محوریت منظومه‌های عاشقانۀ نظامی) تألیف حمید عابدیها، پرستو کلاهدوزها با مقدمۀ دکتر بهاءالدین خرمشاهی، این کتاب می‌کوشد تا شاخصه‌ها و معیارهای زیبایی‌شناسی عاشق و معشوق را در ادبیات شیرین پارسی با تمرکز بر منظومه‌های عاشقانۀ نظامی گنجوی معرفی و بیان نماید و تا حد ممکن نمونه‌هایی را برای هر یک از این ویژگی‌ها به میان آورد.
ساختار
کتاب در سه فصل به نگارش درآمده است.
گزارش کتاب
میان آثار ادبی فارسی که میراث علم، فرهنگ و هنر مردمان این مرزوبوم است، متونی که به نظم یا نثر به داستان‌های عاشقانۀ اساطیری یا تاریخی باستان پرداخته باشند، کم نیستند. در لابلای این متون بی‌امعان نظر به اینکه با چه انگیزه و در چه نوع ادبی آفریده شدهاند، عاشق و معشوق داستان‌ها از هر جهت زیبا و کامل معرفی شدهاند. معشوق یک‌سره زیبا، آراسته و بی‌نقص است و عاشق مظهر وفاداری، دلبستگی و ایثار. تقریباً در میان همۀ آنها، عاشق سمبل کمال و معنویت و خلوص و معشوق نمونۀ زیبایی، پاکدامنی و عطوفت نشان داده شده است. کشف و بیان معیارهای زیبایی حسی و معنوی عاشق و معشوق در واقع هدف اصلی این کتاب بوده است.
بعضی معیارهای زیبایی حسی و معنوی عاشق و معشوق فردی بوده، به طور جداگانه قابل طرح است و برخی دیگر به انتساب ایشان به یکدیگر و در حالتی که مرتبط با هم‌اند ، بستگی دارد. صفات معنوی طرفین به مقتضای وصل و هجران رسانای حالات خوشایند و شاد یا ناخوشایند و اندوهگنانه است. مصادیق زیبایی حسی عاشق و معشوق نیز گاهی به سلایق و باورهای جهانی و گاه به آنِ شرقی و حتی قومی برمی‌گردد.
حکیم نظامی گنجوی به عنوان سرآمد شعرای بزمی ادبیات فارسی، در مثنوی‌های عاشقانۀ خود در کمال هنرمندی و مهارت، این معاییر را از نظر دور نداشته، بلکه با به‌کارگیری بهترین تصاویر خیال‌انگیز و آرایه‌های ادبی بدان‌ها پرداخته است. دو اثر گرانبها و جاودانۀ وی «خسرو و شیرین» و «لیلی و مجنون» ضمن دربرداشتن مفاهیم شرعی و آموزه‌های اخلاقی و حکمی با محوریت داستانی (از نوع عاشقانه)، حاوی بسیاری معاییر زیباشناختی عاشق و معشوق در جهات متفاوت است. گستردگی و تنوع موضوع یادشده در این دو کتاب، موجب شده تا سرلوحه و محور تحقیق این کتاب قرار گیرند.
این کتاب می‌کوشد تا شاخصه‌ها و معیارهای زیبایی‌شناسی عاشق و معشوق را در ادبیات شیرین پارسی با تمرکز بر منظومه‌های عاشقانۀ نظامی گنجوی معرفی و بیان نماید و تا حد ممکن نمونه‌هایی را برای هر یک از این ویژگی‌ها به میان آورد. کتاب پس از تعاریف و کلیات و مقدمات، مشتمل بر سه فصل است. در فصل اول طی دو گفتار به شاخصه‌ها و نمونه‌های زیبایی‌های حسی و معنوی عاشق پرداخته شده و چنین کاری در فصل دوم برای آنِ معشوق صورت گرفته است. در فصل سوم زیبایی‌های حسی و ارزش‌های معنوی عاشق و معشوق ـ از آن حیث که با هم و در ارتباط با یکدیگرند ـ مورد مداقه قرار گرفته است. در این بررسی‌ها تا حد امکان به اجمال به برخی آیات کریمۀ قرآن، اشعار معلقات سبع و بعضی اشعار شاعران پارسی‌گوی نیز اشاراتی رفته است.
شیوۀ کار در این کتاب بدین صورت بوده که معیارهای زیبایی حسی و معنوی عاشق و معشوق از کتاب‌های محور (خسرو و شیرین و لیلی و مجنون) به صورت کلی استخراج گردیده، سپس نمونه‌های برجسته و زیبایی از هر یک ذیل عنوان‌های خاص خود مطرح و در نهایت به ذکر مصادیق و شواهدی از دیگر شاعران ایرانی و عرب در تأیید مطالب بسنده شده است. توضیح و تحلیل موضوعات نیز به مقتضای حال و مقام گاهی از دیدگاه نگارندگان و گاه با امعان نظر به منابع و مراجع به میان آمده است.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات