الأمثل في تفسير كتاب‌الله المنزل

الأمثل في تفسیر کتاب الله المنزل

نام کتاب	الأمثل في تفسیر کتاب الله المنزل
نام‌های دیگر کتاب	تفسیر نمونه
پدیدآورندگان	جمعی از فضلا (نويسنده) مکارم شیرازی، ناصر (نويسنده)
زبان	عربی
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏98‎‏ ‎‏/‎‏م‎‏7‎‏ ‎‏ت‎‏7044‎‏ ‎‏1384
موضوع	تفاسیر شیعه - قرن ۱۴
ناشر	مدرسة الإمام علي بن أبي‌طالب(علیه‌السلام)
مکان نشر	قم - ایران
سال نشر	1379 هـ.ش یا 1421 ‌‎ ق
کد اتوماسیون	AUTOMATIONCODE1924AUTOMATIONCODE

معرفى اجمالى

الأمثل في تفسير كتاب الله المنزل، تأليف آيت‌الله مكارم شيرازى با همكارى جمعى از فضلاء و پژوهشگران قرآن در قرن چهاردهم و اوائل قرن پانزدهم هجرى است.

ساختار و گزارش محتوا

تفسير «الأمثل في تفسير كتاب الله المنزل»، ترجمه تفسیر نمونه است. اين تفسير با تجديد نظر جزئى و تكميل مسانيد و ارجاعات آن، به شيوه نوين ارائه شده است و تفسيرى كامل و شامل تمام قرآن است كه با ويژگى عصرى و اجتماعى و متناسب با نيازها و پرسش‌هاى زمانه، پيام قرآن را تبيين كرده است. از مباحث فنى و كلاسيك ادبى پرهيز نموده و جلوه ديگر آن، گرايش به جنبه‌هاى هدايتى و تربيتى است كه مؤلفان آن را تعقيب كرده‌اند. اين تفسير در كنار تفسير گران‌سنگ الميزان، مى‌تواند خلأ عدم وجود تفاسير شيعى عربى را در كشورهاى عرب‌زبان پر نمايد و سبب آشنايى بيشتر اهل سنت با ديدگاه‌هاى نوين شيعه و اهل‌بيت(ع) گردد.

انگيزه تأليف

مفسر در مقدمه خود، هدف از تأليف اين تفسير را چنين بيان مى‌دارد: «هر عصرى ويژگى‌ها، ضرورت‌ها و تقاضاهايى دارد كه از دگرگون شدن وضع زمان و پيدا شدن مسائل جديد و مفاهيم تازه در عرصه زندگى سرچشمه مى‌گيرد. همچنين هر عصر، مشكلات و پيچيدگى‌ها و گرفتارى‌هاى مخصوص خود را دارد، كه آن نيز از دگرگونى اجتماعات و فرهنگ‌ها، كه لازمه تحوّل زندگى و گذشت زمان است، نشئت مى‌گيرد. افراد پيروز و موفق آنهايى هستند كه هم آن نيازها و تقاضاها و هم اين مشكلات و گرفتارى‌ها را كه مجموع آنها را «مسائل عصر» مى‌توان ناميد، درك مى‌كنند. گام ديگر استنباط نيازها و تقاضاهاى ويژه اين زمان، از اصول كلى اسلام مى‌باشد. اين تفسير بر اساس دو هدف فوق نگارش يافته است. الأمثل، در روش ارائه مطالب و تحليل و ذكر وجوه و احتمالات، متأثر از تفاسيرى چون الميزان و تفسير مراغى است.

روش تفسير

شيوه ذكر مطالب چنين است كه در آغاز، پس از بيان نكات كلى و عام در هر سوره، از قبيل نام، مكى يا مدنى بودن، عدد آيات و ويژگى‌هاى آن، به فضاى حاكم بر سوره، سبك و سياق موضوعات مهم مطرح‌شده در سوره اشاره مى‌شود، آنگاه به مضمون آيه پرداخته و با روش بيانى و تحليلى در تفسير، با عباراتى روان و سبك عربى امروزى، مسائل زندگى و هدايت انسان تشريح مى‌گردد. ذيل هر آيه با عنوان «بحث» موضوع متناسب با آن را مطرح مى‌نمايد. موضوعاتى از قبيل، ربا، حقوق زن، آفرينش انسان و...

مفسر در هر مقطع به دنبال آن است كه با بيان معانى كلمات و تبيين درست آيه، فهم صحيحى از قرآن به خواننده ارائه دهد و در اين مقصود از نقل حديث، اسباب النزول، قصه‌هاى تاريخى و مسائل علمى كمك مى‌گيرد. در بيان احكام نيز، به حد آيات قرآنى اكتفا كرده و در كنار آن به اسرار و حكمت‌هاى احكام الهى اشاره دارد. در نقل قصه‌هاى تاريخى تلاش نموده از اسرائيليات پرهيز نمايد.

مفسر و همكاران عنايت دارند تا آياتى را كه مربوط به آفرينش انسان، حيوان، آسمان‌ها، زمين و جهان طبيعت است، تفسير علمی‌كنند و در آياتى كه احتمالا اشاره‌هايى به نظريات و اكتشافات جديد دارد، آن آيات را منطبق سازند؛ مانند ذيل سوره يونس، آيه 5: «هو الذي جعل الشمس ضياء»، كه راجع به كرويت زمين و حركت خورشيد و ماه بحث مى‌نمايند. و ذيل آيه 1، سوره انشقاق به نقل حديثى از حضرت على(ع) و بيان اعجاز علمى آن مى‌پردازند.

گفته شد كه اين تفسير، ترجمه عربى تفسیر نمونه مى‌باشد؛ بنابراين مقدمه تفسير شامل همان مطالبى است كه ما در كتاب‌شناسى تفسیر نمونه بيان كرديم. منابع آن نيز همان 16 تفسيرى است كه ذكر شد. تنها تفاوت مهم «الأمثل» با «نمونه» حذف ترجمه آيات است كه به دليل عربى بودن متن «الأمثل» نيازى به آن نبود. از تفاوت‌هاى جزئى ديگر، انتقال برخى مطالب به پاورقى «الأمثل» است؛ مانند آنجايى كه بحث را به جلدهاى ديگر ارجاع مى‌دهد (ج1، الأمثل، ص149، ذيل آيه 28-29، سوره بقره، مطابق ج1، نمونه، ص163).

بايد اذعان داشت كه ترجمه متن، ترجمه مناسبى بوده و مهم‌تر از آن توانسته است با بيان عربى روز و متداول، حس مترجم بودن را از بين ببرد و با مخاطب، ارتباط خوبى برقرار نمايد. اين امر ناشى از اين است كه مترجمان همگى مسلط بر دو زبان عربى و فارسى بوده‌اند و زبان اصلى اكثر آنها عربى بوده است. مترجمان اين اثر، آقايان محمدعلى آذرشب، محمدرضا آل صادق، استاد اسد مولوى، شيخ مهدى انصارى، سيد احمد قبانچى، شيخ هاشم صالحى، استاد خالد توفيق عيسى، استاد سيد محمد هاشمى و استاد قصى هاشم فاخر، مى‌باشند.

فهرستى از مطالب مختلف كتاب، بر اساس ترتيب آيات در پايان هر جلد «الأمثل»، يارى‌رسان محققان خواهد بود. جهت آگاهى بيشتر از ابعاد مختلف تفسير به مقاله كتاب‌شناسى تفسیر نمونه مراجعه فرماييد.

قرآن‌پژوه محترم، آقاى احمد على‌بابايى، هم‌اكنون در حال خلاصه كردن «الأمثل» مى‌باشد و مانند گزيده تفسیر نمونه، در مجلدات كمترى، ارائه خواهد شد.

منابع مقاله

1. تفسير الأمثل مجلدات مختلف.
2. المفسرون حياتهم و منهجهم، سيد محمدعلى ايازى، ص151.
3. طبقات مفسران شيعه، دكتر عقيقى بخشايشى، ج5، ص212.
4. دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهى، به كوشش بهاءالدين خرمشاهى، جلد 1 و 2.
5. كتاب‌شناسى تفاسير قرآن كريم، سال‌هاى 79-1357، تهيه دبيرخانه نمايشگاه بين‌المللى قرآن كريم 1380، انتشارات كتاب مبين.
6. فصلنامه بينات، شماره 9، سال سوم، بهار 1375، ص108-121.

وابسته‌ها

تفسیر نمونه

مختصر الأمثل في تفسير كتاب الله المنزل

پیوندها

مطالعه کتاب الأمثل في تفسیر کتاب الله المنزل در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور