تفسیر الخزرجی: تفاوت میان نسخه‌ها
({{کاربردهای دیگر|غريب القرآن (ابهام زدایی)}}) |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'غريب القرآن (ابهام زدایی)' به 'غريب القرآن (ابهام‌زدایی)') |
||
| (۳ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
{{کاربردهای دیگر|غريب القرآن ( | {{کاربردهای دیگر|غريب القرآن (ابهام‌زدایی)}} | ||
'''تفسير الخزرجي المسمى بنفس الصباح في غريب القرآن و ناسخه و منسوخه'''، اثر [[خزرجی، احمد بن عبدالصمد|احمد بن عبدالصمد خزرجى]] (متوفاى 592ق) است كه در آن، برخى از آيات قرآن كريم را از سوره حمد تا سوره كوثر، به زبان عربى در يك جلد از منظر الفاظ غريب و ناسخ و منسوخ تفسير كرده است. | '''تفسير الخزرجي المسمى بنفس الصباح في غريب القرآن و ناسخه و منسوخه'''، اثر [[خزرجی، احمد بن عبدالصمد|احمد بن عبدالصمد خزرجى]] (متوفاى 592ق) است كه در آن، برخى از آيات قرآن كريم را از سوره حمد تا سوره كوثر، به زبان عربى در يك جلد از منظر الفاظ غريب و ناسخ و منسوخ تفسير كرده است. | ||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
درباره محتوا و ويژگى‌هاى اين اثر، توجه به نكات زير مفيد است: | درباره محتوا و ويژگى‌هاى اين اثر، توجه به نكات زير مفيد است: | ||
#نویسنده درباره نسخ از جمله چنين نوشته است: در حزب سوم، يكى از آيات منسوخ قول خداى تعالى است: ''' «إِنَّ الَّذِينَ يَكْتُمُونَ ما أَنْزَلْنا... اللَّاعِنُونَ» '''..<ref>بقره: 159</ref>ابن حبيب گفته است كه اين آيه منسوخ است با قول خداى متعال ''' «... إِلَّا الَّذِينَ تابُوا...» '''..<ref>بقره: 160</ref>، ولى جمهور پيشينيان اعتقاد دارند كه اين آيه محكم است؛ چون استثناء، ناسخ ماقبلش نيست و ادامه و تتمه كلام قبلش است..<ref>متن كتاب، ص40</ref> | #نویسنده درباره نسخ از جمله چنين نوشته است: در حزب سوم، يكى از آيات منسوخ قول خداى تعالى است:''' «إِنَّ الَّذِينَ يَكْتُمُونَ ما أَنْزَلْنا... اللَّاعِنُونَ»'''..<ref>بقره: 159</ref>ابن حبيب گفته است كه اين آيه منسوخ است با قول خداى متعال''' «... إِلَّا الَّذِينَ تابُوا...»'''..<ref>بقره: 160</ref>، ولى جمهور پيشينيان اعتقاد دارند كه اين آيه محكم است؛ چون استثناء، ناسخ ماقبلش نيست و ادامه و تتمه كلام قبلش است..<ref>متن كتاب، ص40</ref> | ||
#نویسنده در شرح واژگان غريب اين آيه: ''' «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّ كَثِيراً مِنَ الْأَحْبارِ...» '''..<ref>توبه: 34</ref>، چنين نوشته است: يَكْنِزُونَ؛ يعنى دفن مى‌كنند و كنز هر مالى است كه مدفون شود. اين اصل معنا در لغت است؛ سپس كنز با اين آيه عبارت شد از هر آنچه كه زكاتش پرداخت نشود؛ هرچند كه آشكار باشد و هر مالى كه زكاتش پرداخت شود، گنج نيست؛ هرچند مدفون در زمين باشد..<ref>ر.ک: همان، ص153</ref> | #نویسنده در شرح واژگان غريب اين آيه:''' «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّ كَثِيراً مِنَ الْأَحْبارِ...»'''..<ref>توبه: 34</ref>، چنين نوشته است: يَكْنِزُونَ؛ يعنى دفن مى‌كنند و كنز هر مالى است كه مدفون شود. اين اصل معنا در لغت است؛ سپس كنز با اين آيه عبارت شد از هر آنچه كه زكاتش پرداخت نشود؛ هرچند كه آشكار باشد و هر مالى كه زكاتش پرداخت شود، گنج نيست؛ هرچند مدفون در زمين باشد..<ref>ر.ک: همان، ص153</ref> | ||
#نویسنده در بيان آيات منسوخ در حزب 59 چنين نوشته است: در اين حزب يكى از منسوخ‌ها عبارت است از قول خداى تعالى در سوره تكوير: ''' «لِمَنْ شاءَ مِنْكُمْ أَنْ يَسْتَقِيمَ» '''..<ref>تكوير: 28</ref>كه با قول خداوند متعال: ''' «وَ ما تَشاءُونَ إِلَّا أَنْ يَشاءَ اللَّهُ» '''..<ref>تكوير: 29</ref>، نسخ شده است و قول خداى متعال در سوره طارق ''' «فَمَهِّلِ الْكافِرِينَ» '''..<ref>طارق: 17</ref>كه با آيه سيف و با هر آيه‌اى كه در آن غلظت و شدت است، نسخ شده است..<ref>ر.ک: همان، ص443-444</ref> | #نویسنده در بيان آيات منسوخ در حزب 59 چنين نوشته است: در اين حزب يكى از منسوخ‌ها عبارت است از قول خداى تعالى در سوره تكوير:''' «لِمَنْ شاءَ مِنْكُمْ أَنْ يَسْتَقِيمَ»'''..<ref>تكوير: 28</ref>كه با قول خداوند متعال:''' «وَ ما تَشاءُونَ إِلَّا أَنْ يَشاءَ اللَّهُ»'''..<ref>تكوير: 29</ref>، نسخ شده است و قول خداى متعال در سوره طارق''' «فَمَهِّلِ الْكافِرِينَ»'''..<ref>طارق: 17</ref>كه با آيه سيف و با هر آيه‌اى كه در آن غلظت و شدت است، نسخ شده است..<ref>ر.ک: همان، ص443-444</ref> | ||
#نویسنده در تفسير سوره كوثر چنين نوشته است: [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]] گفته است كه كوثر، خير كثير است و اين واژه، بر وزن فوعل است و بر كثرت دلالت دارد و گفته شده كه كوثر نهرى در بهشت است. ''' «وَ انْحَرْ» '''؛ يعنى ذبح كن كه مقصود در روز قربانى است و گفته شده معنايش اين است كه دو دستت را براى تكبير بالا ببر. و ''' «شانِئَكَ» '''؛ يعنى دشمن تو..<ref>همان، ص461</ref>در متن چنين آمده: «و شانِئَكَ؛ أى: مبغضك» و در پاورقى اين توضيح ذكر شده كه: مطالب اين كتاب در اينجا؛ يعنى در نيمه كلمه «مُبغِضُكَ» بعد از حروف «مبغ» قطع شده است و بقيه با استفاده از «معاني القرآن» فراء نوشته شده است..<ref>همان، ص461، پاورقى 6</ref> | #نویسنده در تفسير سوره كوثر چنين نوشته است: [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]] گفته است كه كوثر، خير كثير است و اين واژه، بر وزن فوعل است و بر كثرت دلالت دارد و گفته شده كه كوثر نهرى در بهشت است.''' «وَ انْحَرْ»'''؛ يعنى ذبح كن كه مقصود در روز قربانى است و گفته شده معنايش اين است كه دو دستت را براى تكبير بالا ببر. و''' «شانِئَكَ»'''؛ يعنى دشمن تو..<ref>همان، ص461</ref>در متن چنين آمده: «و شانِئَكَ؛ أى: مبغضك» و در پاورقى اين توضيح ذكر شده كه: مطالب اين كتاب در اينجا؛ يعنى در نيمه كلمه «مُبغِضُكَ» بعد از حروف «مبغ» قطع شده است و بقيه با استفاده از «معاني القرآن» فراء نوشته شده است..<ref>همان، ص461، پاورقى 6</ref> | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
| خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
مقدمه و متن كتاب. | مقدمه و متن كتاب. | ||
{{تفاسیر}} | |||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | {{وابسته‌ها}} | ||
[[نفس المصباح في غریب القرآن و ناسخه و منسوخه]] | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | [[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | ||
[[رده:قرآن و علوم قرآنی]] | [[رده:قرآن و علوم قرآنی]] | ||
[[رده:علوم قرآنی]] | [[رده:علوم قرآنی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۶ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۲۳:۵۷
| تفسیر الخزرجی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | خزرجی، احمد بن عبدالصمد (نویسنده) مزیدی، احمد فرید (محقق) |
| عنوان‌های دیگر | نفس الصباح فی غریب القرآن و ناسخه و منسوخه المسمی نفس الصباح فی غریب القرآن و ناسخه و منسوخه |
| ناشر | دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1429 ق یا 2008 م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | قرآن - علوم قرآنی
قرآن - مسایل لغوی قرآن - ناسخ و منسوخ قرآن - واژه‌نامه‌ها |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 85/2 /خ4ن7 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
برای دیگر کاربردها، غريب القرآن (ابهام‌زدایی) را ببینید.
تفسير الخزرجي المسمى بنفس الصباح في غريب القرآن و ناسخه و منسوخه، اثر احمد بن عبدالصمد خزرجى (متوفاى 592ق) است كه در آن، برخى از آيات قرآن كريم را از سوره حمد تا سوره كوثر، به زبان عربى در يك جلد از منظر الفاظ غريب و ناسخ و منسوخ تفسير كرده است.
روش نویسنده در اثر حاضر، لغوى و روايى - تفسيرى است.
ساختار
كتاب حاضر از مقدمه تحقيق و مقدمه نویسنده و متن اصلى (شامل: تفسير واژگان غريب و ناسخ و منسوخ در آيات قرآن از سوره حمد تا سوره كوثر) تشكيل شده است. متأسفانه بخشى از مقدمه نویسنده و همچنين قسمتى از آخر كتاب افتاده است و به همين جهت مطالب اين اثر ناقص است و همچنين برخى از ويژگى‌ها و مشخصات نگارش اثر حاضر ناشناخته مانده است.
متأسفانه مشخص نيست كه چه كسى مقدمه تحقيق را نوشته و كى و كجا و چگونه نگارش آن را به انجام رسانده است. بعد از مقدمه مختصرى كه در مورد تحقيق كتاب نوشته شده، شرح حال نویسنده به‌صورت اختصارى بيان شده است..[۱]
گزارش محتوا
درباره محتوا و ويژگى‌هاى اين اثر، توجه به نكات زير مفيد است:
- نویسنده درباره نسخ از جمله چنين نوشته است: در حزب سوم، يكى از آيات منسوخ قول خداى تعالى است: «إِنَّ الَّذِينَ يَكْتُمُونَ ما أَنْزَلْنا... اللَّاعِنُونَ»..[۲]ابن حبيب گفته است كه اين آيه منسوخ است با قول خداى متعال «... إِلَّا الَّذِينَ تابُوا...»..[۳]، ولى جمهور پيشينيان اعتقاد دارند كه اين آيه محكم است؛ چون استثناء، ناسخ ماقبلش نيست و ادامه و تتمه كلام قبلش است..[۴]
- نویسنده در شرح واژگان غريب اين آيه: «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّ كَثِيراً مِنَ الْأَحْبارِ...»..[۵]، چنين نوشته است: يَكْنِزُونَ؛ يعنى دفن مى‌كنند و كنز هر مالى است كه مدفون شود. اين اصل معنا در لغت است؛ سپس كنز با اين آيه عبارت شد از هر آنچه كه زكاتش پرداخت نشود؛ هرچند كه آشكار باشد و هر مالى كه زكاتش پرداخت شود، گنج نيست؛ هرچند مدفون در زمين باشد..[۶]
- نویسنده در بيان آيات منسوخ در حزب 59 چنين نوشته است: در اين حزب يكى از منسوخ‌ها عبارت است از قول خداى تعالى در سوره تكوير: «لِمَنْ شاءَ مِنْكُمْ أَنْ يَسْتَقِيمَ»..[۷]كه با قول خداوند متعال: «وَ ما تَشاءُونَ إِلَّا أَنْ يَشاءَ اللَّهُ»..[۸]، نسخ شده است و قول خداى متعال در سوره طارق «فَمَهِّلِ الْكافِرِينَ»..[۹]كه با آيه سيف و با هر آيه‌اى كه در آن غلظت و شدت است، نسخ شده است..[۱۰]
- نویسنده در تفسير سوره كوثر چنين نوشته است: ابن عباس گفته است كه كوثر، خير كثير است و اين واژه، بر وزن فوعل است و بر كثرت دلالت دارد و گفته شده كه كوثر نهرى در بهشت است. «وَ انْحَرْ»؛ يعنى ذبح كن كه مقصود در روز قربانى است و گفته شده معنايش اين است كه دو دستت را براى تكبير بالا ببر. و «شانِئَكَ»؛ يعنى دشمن تو..[۱۱]در متن چنين آمده: «و شانِئَكَ؛ أى: مبغضك» و در پاورقى اين توضيح ذكر شده كه: مطالب اين كتاب در اينجا؛ يعنى در نيمه كلمه «مُبغِضُكَ» بعد از حروف «مبغ» قطع شده است و بقيه با استفاده از «معاني القرآن» فراء نوشته شده است..[۱۲]
وضعيت كتاب
در پايان اثر حاضر، فقط فهرست مطالب آمده و متأسفانه فهرست‌هاى فنى (آيات، روايات، اعلام، اصطلاحات و...) تنظيم نشده است. همچنين با تأسف معلوم نيست كه تصحيح و تنظيم پاورقى‌ها را چه كسى و در چه زمان و مكانى نوشته است.
پانويس
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.