شعر الكميت بن زيد الأسدي

شعر الکميت بن زيد الأسدي
پدیدآوران	سلوم، داود (محقق) کمیت بن زید (نویسنده)
ناشر	عالم الکتب
مکان نشر	بیروت - لبنان
سال نشر	1417 ق یا 1997 م
چاپ	2
موضوع	شعر عربی - قرن 2ق.
زبان	عربی
تعداد جلد	4
کد کنگره	‏PJA‎‏ ‎‏3284‎‏ ‎‏/‎‏د‎‏9
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

برای دیگر کاربردها، شعر (ابهام‌زدایی) را ببینید.

شعر الكميت بن زيد الأسدي مجموعه كامل اشعار كميت بن زيد اسدى است كه توسط دكتر داود سلّوم در چهار مجلد گردآورى شده است. اهميت و جايگاه شعر كميت انگيزه تدوين كتاب بوده است. شيخ مفيد در رساله خود كه در معناى «مولى» نگاشته، مى‌نويسد: «اشعار كميت، از اشعارى است كه در قرآن به آن‌ها استشهاد مى‌شود و اهل علم بر فصاحت و شناختن لغت و سرآمد بودن در شعر و بزرگى در زبان‌آورى وى اتفاق نظر دارند.»

ساختار

كتاب با مقدمه مؤلف در بيان زندگى‌نامه كميت بن زيد اسدى و شيوه وى در سرودن اشعار، آغاز گرديده است. متن كتاب در چهار جزء تدوين شده است: در جزء اول و دوم اشعار كميت به ترتيب حروف الفبا ذكر شده است. در جلد سوم اشعارى كه در نسبت آنها به كميت اختلاف است به ترتيب حروف الفبا ذكر شده است. در جلد چهارم نيز «قصيده‌هاشميات»، شروح هاشميات در مصادر عربى قديمى و مستدرك هاشميات در مراجع ادب عرب ذكر شده است.

گزارش محتوا

كميت از صفات والايى برخوردار بوده كه شخصيت او را متمايز نموده است. حافظ قرآن بودن، فقيه، خطیب، سخنور، شاعر، نسب‌شناس و آگاهى به لغت و اخبار عرب از آن جمله است. اين ويژگى‌هاى برجسته، شخصيت وى را ممتاز و متمايز از ديگران ساخته و نشانه غناى محتوا و مضامين شعرى او گرديده است.

دليرى او در ورود به عرصه پرخطر انتقاد از حكام جور، و نشر فضايل اهل‌بيت(ع)، در شعر وى مشهوده بوده و بدين سبب، پيوسته در تعقيبش بودند و او پيوسته در هجوم و گريز، موسى‌وار، به هدايت مى‌پرداخته و در اين راه، خانه به دوش بوده است.

سروده‌هاى وى، سرشار از روح حماسه و معنويت و فضيلت بوده و چونان درفشى افراشته، به حق فراخوانده و بى‌لياقتى بنى اميه و ناشايستگى آنان را براى حكومت بر مسلمين مطرح مى‌سازد.

«جاحظ» در مورد وى معتقد است كه او نخستين كسى است كه در شيعه، باب مناظره، احتجاج و جدل مكتبى و دينى را گشوده و ديگرى گفته است: كميت، اولين كسى است كه در شعرش، آشكارا از محبت اهل‌بيت(ع) دم زده است.

اشعار او، گاهى پيش از خودش، سرزمين‌ها و دل‌ها را فتح مى‌كرد و آفاق را درمى‌نورديد و زبان به زبان، در ميان شیعیان مطرح مى‌شد و اين يكى از بزرگ‌ترين موفقيت‌هاى او در سرودن شعر مكتبى بود. گفته‌اند كه در كوفه، هركس شعر كميت را نمى‌دانست، او را شيعه نمى‌دانستند.

محمد العيساوى الجمى در مورد او گفته است كه كميت اولين كسى بود كه جدل منطقى را در شعر عربى گنجاند و شعر او تنها داراى جنبه‌هاى عاطفى، مانند بقيه شعرا، نيست بلكه شعر وى، شعرى مذهبى، ذهنى و عقلى است كه بيانگر عقايد معين و اسلوب صحيح و ايمان قلبى است كه به سبب آن زندگى نمود و به شهادت رسيد.

از بهترين و مشهورترين اشعار كتاب، مدايح و قصايدى است كه درباره پيامبر(ص) و خاندان او سروده شده است كه به «هاشميات» مشهور گرديده و سرآمد همه منظومه‌هاى كميت مى‌باشد. اين قصايد شكاف و انعكاس وسيعى در سطح حكومت جور امويان ايجاد كرد.

برخى معتقدند كه نوآورى در مضمون و قالب قصيده، نخستين بار توسط وى در چكامه «بائيه» ابداع گرديده است.

در پايان بايد ذكر كنيم كه جلوه و نماى اشعار و قصايد وى، شرح وقايع كربلا است كه به نحوى نشان از مبارزات فرهنگى اين شاعر بزرگ در زمان امام سجاد(ع) به بعد مى‌باشد و همانگونه كه استاد مطهرى(ره) در ده گفتار بيان مى‌كنند: «كميت اسدى دارد با اشعارش مكتب حسين(ع) را نشان مى‌دهد. او با اشعارش از يك سپاه براى بنى اميه بيشتر ضرر داشت. اين مرد يك روضه خوانى بود... شعرى مى‌گفت كه تكان مى‌داد دنيا را، تكان مى‌داد دستگاه خلافت وقت را...».

وضعيت كتاب

فهرست اختلاف روايات، در انتهاى هر جلد و فهرست كلى مطالب به همراه فهرست اسماء اشخاص، قبايل و اجماعات، اماكن و منازل، آيات، احاديث نبوى، امثال و اقوال عرب، اشعار وارده در شروح، نصوص مشترك ميان كميت و ديگر شاعران و فهرست قوافى، در انتهاى جلد چهارم آمده است.

در پاورقى‌ها، بيشتر به توضيح و تشريح برخى از كلمات پيچيده و مشكل متن، پرداخته شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن كتاب.