حج (ابهام‌زدایی)

حج ممکن است عنوان برای نرم‌افزار یا کتاب‌های ذیل باشد:





  • حج از میقات تا میعاد تأليف احمد صادقى اردستانى است. وى كوشيده است تا با استفاده از حدود 70 آيه قرآن درباره حج و صدها حديثى كه در اين زمينه وارد شده، علاوه بر مرورى به مراحل اعمال و مناسك حج، روح حج و اسرار و مفاهيم انسانى و متعالى اين كنگره عظيم اسلامى را بررسى كند.




  • حج در آیینه شعر فارسی تأليف محمد شجاعى، مجموعه سه جلدى است كه در برنامه تنها جلد اول آن ارائه شده است. نگارنده كه شش بار توفيق تشرف به خانه خدا را داشته و خوانده‌ها و شنيده‌هاى خود را به مشاهده و معاينه بدل كرده، تصميم گرفته است تا اين تجربيات و يافته‌ها را در خدمت زبان و ادبيات فارسى كه رشته تحصيلات تكميلى او بوده درآورد؛ ازاين‌رو موضوع «حج در آيينه شعر فارسى» را انتخاب كرده است.



  • حج در اندیشه اسلامی تأليف سيد على قاضى عسكر از آثار فارسى است كه اعمال و مناسك حج را مورد بررسى قرار داده است. مجموعه حاضر، پيش‌تر به‌صورت چند مقاله در فصلنامه «ميقات حج» به چاپ رسيده است.





  • روح حج اثر جواد محدثى (متولد سراب، 1332ش) است كه در آن، برخى از نكات عبادى، اخلاقى، اسرار عرفانى و ابعاد اجتماعى حج را براى نسل نو به‌صورت اديبانه توضيح داده است.



  • منتخب مناسک حج كتابى است به زبان فارسى بر اساس فتاوى امام خمينى(ره) و حواشى تعدادى از مراجع عظام، كه به كوشش معاونت آموزش و تحقيقات بعثه مقام معظم رهبرى در امور حج و زيارت گردآورى شده و با تحقيق حسامى، عرضه شده است.



  • حج به قلم يوسف رضايى و با مقدمه استاد سيد غلامرضا سعيدى، به زبان فارسى به رشته تحرير درآمده است. نویسنده در اين اثر اطلاعات مختلفى در رابطه با حج و سرزمين وحى به‌اختصار بيان و خاطرات خود را از سفر به اين سرزمين نيز گزارش كرده است.





  • حج نماز بزرگ اثر غلامعلى حداد عادل (متولد شيراز، 1324ش)، است كه در آن، به توضيح هدف‌ها و حكمت‌هاى مناسك عبادى حج پرداخته و كوشيده با ادبيات امروز، روزنه‌اى به‌سوى باطن اين فريضه الهى بگشايد.



  • مناسک حج مطابق با فتاوای حضرت آیت‌الله‌العظمی امام خمینی كتابى است پيرامون مناسك و آداب حج، مطابق با فتاواى امام خمينى(ره) كه توسط مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى(ره)، به زبان فارسى، عرضه شده است. نام كامل اين كتاب، عبارت است از: «مناسك حج مطابق با فتاواى حضرت آيت‌الله‌ امام خمينى سلام‌الله‌عليه، به ضميمه ترجمه بعضى از مسائل حج تحرير الوسيلة و حدود 550 مسئله جديد».


  • ابعاد سیاسی و اجتماعی حج تأليف محمدتقى رهبر، از جمله آثار فارسی است كه حج را از جنبه‌اى خاص مورد بررسى قرار داده است. نویسنده در مقدمه، هدف از نگارش کتاب را بررسى یکى از ابعاد مهم و حياتى حج؛ يعنى بعد «اجتماعى - سياسى» آن دانسته كه نسبت به ديگر ابعاد، كمتر مورد توجه قرار گرفته است.






  • گزیده مناسک حج اثر جمعى از پژوهشگران، مجموعه‌اى است از مهم‌ترين مسائل حج تمتع و عمره مفرده.



  • دروس احکام و مناسک حج اثر محمدحسين فلاح‌زاده (متولد 1338ش) است كه در آن، احكام و مناسك عمره و حج را در قالب 48 جلسه درسى تنظيم كرده است. نویسنده بيش از نيمى از مطالب كتاب را به مباحث فقهى عمومى غير از حج، اختصاص داده است.


  • حج در ادب فارسی تأليف خليل‌الله يزدانى، پژوهشى است پيرامون «حج» در ادبيات فارسى كه به زبان فارسى و در دوران معاصر نوشته شده است.










  • اسرار عرفانی حج تألیف محمدتقى فعالى، از جمله آثارى است كه حج را به لحاظ معنوى و عرفانى مورد بررسى قرار داده است. این اثر به زبان فارسی و به‌گونه‌اى نگارش شده كه قابل استفاده عموم مردم قرار گيرد.




  • استفتائات جدید حج كه به كوشش جمعى از پژوهش‌گران، به زبان فارسی تهيه و تنظيم شده، مشتمل بر نظرات مراجع عظام درباره موضوعات جديد حج است.







  • دو سفر نامه حج حاوى سفرنامه حج ابوالقاسم مرجانى آئين‌كلائى و سفر مكه معظمه ميرزا محمود خان مديرالدوله است كه به كوشش رسول جعفريان گردآورى، تصحيح و منتشر شده است.


  • حج و عمره در آینه فقه مقارن اثر محمدعلى مقدادى (متولد 1336ش) است كه نویسنده در آن، برخى از مسائل فقهى اختلافى (مانند وضو، اذان و اقامه، سجده بر مهر، جمع بين دو نماز در سفر و حضر، حكم قرائت «بسم الله الرحمن الرحيم» در نماز، تكتف، آمين، حج و زيارت قبور) را به‌صورت تطبيقى از نظر مذاهب فقهى پنج‌گانه (شيعه، حنفى، مالكى، شافعى و حنبلى) توضيح داده است.



  • سفرنامه حج سلیم خان از آثار عصر قاجار، سفرنامه‌اى است، به قلم حاجى سليم‌خان كه از خان‌هاى كرد منطقه تيكان‌تپه يا تكاب امروزى بوده است. در اين كتاب جداى از اطلاعات سفرنامه‌اى كه صورتى از سياحت‌نامه دارد، مى‌توان فهرستى از احكام و مناسك حج و همين طور ادعيه و آداب زيارت را به روش اهل‌سنت ملاحظه كرد. بنابرين نویسنده دو هدف را دنبال مى‌كند: هدف سياحتى و ديگرى زيارتى.




  • مناسک حج (روحانی) اثر آیت‌الله محمدصادق روحانی (معاصر)، کتابی است یک‌جلدی به زبان فارسی با موضوع فقه کاربردی جعفری. نویسنده در این کتاب مانند اکثر کتاب‌های مناسک حج به بیان اقسام حج و احکام واجب و مستحب این عمل عبادی-سیاسی پرداخته و در پایان کتاب، ادعیه و زیارات مربوط به این سفر را ذکر کرده است.




  • الحج في السنة تحقيقى است گروهى درباره مسائل مربوط به حج، از جهت شرعى و تاريخى كه توسط نهاد ولى فقيه در امور حج و زيارت با استناد به روايات فريقين و منابع تاريخى نگاشته شده است.


  • فلسفه و اسرار حج تأليف محمد امامى خوانسارى، ترجمه مباحث انتهایى كتاب «منهاج الإحرام لزائر بيت‌الله الحرام»، به قلم نویسنده است كه به خواهش تعدادى از دوستان به فارسى ترجمه شده است.


  • ره توشه حج اثر جمعى از نويسندگان، پژوهشى است پيرامون مسائل مربوط به حج كه به زبان فارسى و در دوران معاصر، نوشته شده است.



  • در ملکوت حج اثر اسماعيل منصورى لاريجانى (متولد 1337ش، روستاى رينه لاريجان) است كه در آن، برخى از حكمت‌ها و اسرار حج را با استفاده از كتاب و سنت و كلمات عارفان و شاعران توضيح داده است.



  • چهل حدیث حج اثر حسين انصاريان (متولد خوانسار، 1323ش) است كه نویسنده در آن، تعدادى از روايات اهل‌بيت عصمت و طهارت(ع) را در زمينه حكمت‌ها و اسرار مناسك و آداب فريضه بزرگ الهى حج به‌صورت تحليلى توضيح داده است.










  • سفرنامه منظوم حج نوشته شهربانو بيگم (معروف به بانوی اصفهانی)، کتابی است با موضوع تاریخی و زیارتی، که در یک جلد به نگارش درآمده است. قالب طرح محتوای این نوشتار به سبک شعری است که نگارنده به روشی شیرین و جذاب سفر حج خود و تمام ماجراها، اماکن، مناسک و مراسم این سفر معنوی را قدم‌به‌قدم به نمایش گذاشته است.



  • پرسمان قرآنی حج اثر رمضان محمدى است كه در آن به‌صورت مستند، تحقيقى و تحليلى به برخى از پرسش‌هاى قرآنى در مورد اهميت و اهداف اعمال و مناسك حجّ و آداب اين زيارت معنوى پاسخ داده است.









  • کتاب الحج (ایروانی) تألیف میرزا علی ایروانی، کتابی است به زبان عربی با موضوع فقه اسلامی (حج). نویسنده در این اثر برخی احکام و مسائل مربوط به حج را به‌صورت مسئله مسئله بیان کرده است.







  • الحج تقريرات درس خارج مرحوم آیت‌الله سيد‌ ‎محمود حسینى شاهرودى ره (م 1394 قمرى) است كه توسط شاگرد ايشان شيخ محمد ابراهیم جناتى شاهرودى تحرير شده است. محور بحث كتاب عروه بوده ولى در مباحثى مانند تروك احرام كه در عروه مطرح نشده كتاب شرايع محور قرار گرفته است.




  • گلچین شعر حج توسط سعيد سمنانيان و الهه منفرد گردآورى شده است. در اين اثر كوشش شده است كه با غور در آثار شاعران روزگاران گذشته و حاضر، تصويرى گويا از كعبه و مراسم حج در بيان و تصويرگرى‌هاى متنوع شاعران فراهم گردد.











  • به سوی ام‌القری اثر رسول جعفريان، دربردارنده سفرنامه حج سال 1373ش، مى‌باشد كه به‌انضمام سه سفرنامه ديگر (سفرنامه حج سال 1331ق ميرزا على اصفهانى، سفرنامه حج سال 1260ق محمدولى‌ميرزاى قاجار و الوجيزة في تعريف المدينة سال 1294ق ميرزا محمد مهندس)، به چاپ رسيده است.





  • با قرآن در مکه و مدینه با نام كامل «درس‌نامه با قرآن در مكه و مدينه»، به كوشش اكبر دهقان و تدوين حوزه نمايندگى ولى فقيه در امور حج و زيارت، از سوى مؤسسه فرهنگى - هنرى مشعر منتشر شده است.




  • عرفان عمره اثر آيت‌الله عبدالله جوادى آملى (متولد آمل، 1312ش) است كه نویسنده در آن، منزلت و ارزش عمره و حكمت‌ها و اسرار مناسك و آداب اين سنت اسلامى را به‌صورت اجتهادى و تحليلى و با بهره‌گيرى از كتاب و سنت و عقل توضيح داده است.



  • آشنایی با مقررات عربستان از تأليفات سيد‌ ‎عبدالوهاب طالقانى، به زبان فارسی است. رفتن به سرزمین وحى و زيارت خانه خدا و قبر شريف نبوى و قبرستان بقيع و اماكن متبرکه مكه و مدينه، آرزوى هر مسلمانى است؛ لذا شناخت كشور و قوانين عربستان برای هر زائرى كه به این سرزمین پا مى‌گذارد امرى واجب است. نویسنده درصدد بيان قوانين عربستان و مقايسه سازمان حج ایران با ديگر كشورهاى اسلامى است.



  • جغرافیای عربستان سعودی و اماکن حرمین شریفین اثر آقاى سيد محمد احمدى (متولد 1339ش) است كه در آن، وضعيت اين كشور را از نظر جغرافياى طبيعى، انسانى و سياسى به‌صورت مختصر توضيح داده و همچنين اماكن مهم در حرمين شريفين (مكه مكرمه و مدينه منوره) را به‌صورت مفصل معرفى كرده است. گفتنى است كه كتاب حاضر براى آموزش كارگزاران حج و عمره تنظيم شده است.















  • مناسك الحج (خویی) اثر سید ابوالقاسم خویی (متوفی 1371ش)، کتابی است. یک‌جلدی به زبان عربی با موضوع فقه جعفری. چنانچه خود نویسنده در مقدمه کتاب متذکر شده: این کتاب، اثری است در مناسک حج و اکثر مسائل مبتلا‌به این عمل عبادی. مسائل این کتاب به ترتیب و با نظم خاصی بیان شده به‌گونه‌ای که فهم و مراجعه آن برای خواننده آسان باشد. همچنین مستحبات حج، جدای از واجبات آن آمده تا بیان مسائل، باعث سردرگمی مؤمنان نشود.



  • تجلی وحدت اثر محمدصادق نجمى (شبستر 1315-1390ش) است كه در آن، فتواى حضرت امام خمينى در مورد شركت در نماز جماعت اهل سنت در زمان برگزارى مراسم عبادى حج را به‌صورت مشروح توضيح داده و ادله قرآنى، روايى و عقلى آن را به‌صورت عالمانه مطرح كرده است.


  • در حریم حرم اثر جواد محدثى (متولد سراب، 1332ش) است كه در آن، خاطرات خود را از سفر حجّ در سال 1374ش، با قلمى ادبى و شاعرانه به رشته تحرير درآورده است.


  • در بارگاه نور اثر حسين انصاريان (متولد خوانسار، 1323ش) است كه در آن، به چند پرسش درباره مناسك و آداب فريضه بزرگ الهى حج به‌صورت مستند و تحليلى پاسخ داده است.




  • صهبای صفا از آثار گفتارى و نوشتارى آيت‌الله عبدالله جوادى آملى (متولد آمل، 1312ش) است كه نویسنده در آن، عظمت، حكمت‌ها و اسرار مناسك و آداب فريضه بزرگ الهى حج را به‌صورت تحليلى و مستند بيان كرده است.




  • فقه الحج (نجف) اثر محمدمهدی نجف (متولد 1325ش)، مطالعه‌ای تطبیقی بین مذهب امامیه اثناعشریه و مذاهب چهارگانه اهل سنت در موضوع فقه حج است. این اثر به زبان عربی در یک جلد منتشر شده است.


  • سرزمین نور اثر جمعى از دانشجويان، سفرنامه سفر دانشجويى به‌منظور زيارت بيت‌الله الحرام مى‌باشد كه در سال 1377ش، صورت گرفته است.



  • درسنامه احکام مبتلا به حجاج اثر محمدحسين فلاح‌زاده (متولد 1338ش) است كه در آن، احكام عمومى مورد نياز حاجيان مانند تقليد، غسل، تيمم، نماز، خمس، زكات، نجاسات، مطهرات و... را در قالب چند درس تنظيم كرده و البته وارد بحث از احكام و مناسك حجّ و عمره نشده است.






  • حجةالوداع... خطب و إرشاد نوشته آیت‌الله جعفر سبحانی، رساله‌ای مختصر درباره خطبه‌ها و جملات پیامبر اکرم(ص) در زمینه اصول اعتقادی، فقهی و حقایق تاریخی مشترک بین فریقین در حجةالوداع است. این کتاب به زبان عربی در زمان معاصر و در یک جلد تألیف شده است.


  • حاجی، تو چرا؟ اثر جواد محدثى (متولد سراب، 1332ش) است كه در آن، برخى از اسرار معنوى و اخلاقى و عرفانى حجّ و مسئوليت‌هاى حاجيان را به‌صورت نثر ادبى و در قالب «گفتم:... گفت:...» توضيح داده است.









  • حج در آیینه عرفان اثر حسين انصاريان (متولد خوانسار، 1323ش) است كه نویسنده در آن، حكمت‌ها و اسرار مناسك و آداب فريضه بزرگ الهى حج را به‌صورت تحليلى با استفاده از كتاب و سنت و اشعار عرفانى بيان كرده است.