حاشیه بر رساله ارث ملا هاشم خراسانی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'رحمه اللّه' به 'رحمه‌اللّه') |
||
| (۴۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR02138J1.jpg | |||
| عنوان =حاشیه بر رساله ارث ملا هاشم خراسانی | |||
| | | عنوان‌های دیگر =رساله فی الارث | ||
| پدیدآوران = | |||
[[خراسانی، محمدهاشم]] (نویسنده) | |||
| | |||
| | |||
[[ | [[موسوی خمینی، سید روح‌الله]] (حاشيه نويس) | ||
| زبان =فارسی | |||
|زبان | | کد کنگره =BP 197 /خ4ر5 | ||
| موضوع = | |||
ارث (فقه) | |||
|کد کنگره | |||
|موضوع | |||
فقه جعفری - رساله عملیه | فقه جعفری - رساله عملیه | ||
| ناشر = | |||
|ناشر | [[مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)]] | ||
| مکان نشر =تهران - ایران | |||
| سال نشر = 1420 ق | |||
|مکان نشر | |||
|سال نشر | |||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE02138AUTOMATIONCODE | |||
| چاپ =1 | |||
| تعداد جلد =1 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =02138 | |||
| کتابخوان همراه نور =02138 | |||
| کد پدیدآور = | |||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
}} | |||
'''حاشیه بر رساله ارث ملا هاشم خراسانی''' نوشته [[موسوی خمینی، سید روح‌الله|امام روح اللّه بن مصطفى خمينى]](م 1409 ق) می‌باشد. | |||
'''حاشیه بر رساله ارث ملا هاشم خراسانی''' نوشته امام روح اللّه بن مصطفى خمينى(م 1409 ق) می‌باشد. | |||
==درباره كتاب== | ==درباره كتاب== | ||
| خط ۴۸: | خط ۳۵: | ||
اين كتاب حواشى [[امام خمينى(ره)|امام خمينى]] بر رساله ارث ملا هاشم خراسانى است كه شامل يك مقدمه، هفت فصل و خاتمه مى‌باشد. | اين كتاب حواشى [[امام خمينى(ره)|امام خمينى]] بر رساله ارث ملا هاشم خراسانى است كه شامل يك مقدمه، هفت فصل و خاتمه مى‌باشد. | ||
اگر چه در مقدمه ناشر آمده است كه ملا هاشم خراسانى ابتدا مسائل مربوط به ارث را مطابق با فتاواى مرحوم آیت‌الله [[اصفهانی، ابوالحسن|سيد ابوالحسن اصفهانى]](م 1365 ق)گردآورى نموده و سپس توسط مؤلف فتاوى و حواشى عده‌اى از بزرگان همچون آیت‌الله حاج [[حائری یزدی، عبدالکریم|شيخ عبدالكريم حائرى]] (م 1355 ق)، مرحوم آیت‌الله حاج آقا حسين قمى(م 1366 ق)در متن آن گنجانده شده است اما مؤلف در مقدمه كتاب درباره فتاواى ذكر شده در آن مى‌نويسد: | اگر چه در مقدمه ناشر آمده است كه ملا هاشم خراسانى ابتدا مسائل مربوط به ارث را مطابق با فتاواى مرحوم آیت‌الله [[اصفهانی، سید ابوالحسن|سيد ابوالحسن اصفهانى]](م 1365 ق) گردآورى نموده و سپس توسط مؤلف فتاوى و حواشى عده‌اى از بزرگان همچون آیت‌الله حاج [[حائری یزدی، عبدالکریم|شيخ عبدالكريم حائرى]] (م 1355 ق)، مرحوم آیت‌الله حاج آقا حسين قمى(م 1366 ق) در متن آن گنجانده شده است اما مؤلف در مقدمه كتاب درباره فتاواى ذكر شده در آن مى‌نويسد: | ||
مختصرى در مسائل ارث از كتب علماء اعلام و فقهاء كرام | مختصرى در مسائل ارث از كتب علماء اعلام و فقهاء كرام رضوان‌اللّه‌تعالى‌عليهم اجمعين جمع نموده و به نظر مبارک بعضى از حجج اسلام كه فعلا مرجع تقليد بوده رسانيدم تا آنكه بر طبق آن از براى مقلدين ايشان جائر و مبرء ذمۀ بوده باشد. | ||
اين عبارت نشانگر آن است كه اين مطالب صرفا از فتاواى [[اصفهانی، ابوالحسن|سيد ابوالحسن اصفهانى]] گردآورى | اين عبارت نشانگر آن است كه اين مطالب صرفا از فتاواى [[اصفهانی، سید ابوالحسن|سيد ابوالحسن اصفهانى]] گردآورى | ||
نشده است بلكه از ساير فتاواى مراجع هم عصر وى نظير [[یزدی، محمدکاظم بن عبدالعظیم|سيد محمد كاظم يزدى]] (م 1337 ق) و احتمالا [[شیرازی، محمدتقی بن محب‌علی|ميرزا | نشده است بلكه از ساير فتاواى مراجع هم عصر وى نظير [[یزدی، محمدکاظم بن عبدالعظیم|سيد محمد كاظم يزدى]] (م 1337 ق) و احتمالا [[شیرازی، محمدتقی بن محب‌علی|ميرزا محمدتقى شيرازى]] (م 1338 ق) و [[آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین|آخوند]](م 1322 ق) گردآورى شده و بعدها فتاواى مراجع ديگر نيز به صورت حاشيه آن ضميمه شده است. | ||
اين كتاب به | اين كتاب به سبک فقه رساله‌اى و فارسى نوشته شده است و اگر چه سبک آن فقه رساله‌اى است اما گاهى به بعضى از كتب فقهى همچون المسبوط [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]](م 460 ق)، قواعد الاحكام [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلّى]](م 676 ق) ايضاح النافع [[فخرالمحققین، محمد بن حسن|فخر المحققين]] (م 726 ق)، [[مسالك الأفهام إلی تنقيح شرائع الإسلام|مسالك الافهام]] [[شهید ثانی، زینالدین بن علی |شهيد ثانی]]، [[مستند الشيعة في أحكام الشريعة|مستند الشيعة]] [[نراقی، احمد بن محمدمهدی|محقق نراقى]](م 1245 ق) و اجماع استناد شده است. | ||
از بين صاحبان حواشى بر اين كتاب سيد حسين قمى ره علاوه بر اين كتاب بر 4 كتاب ديگر ملا هاشم خراسانى نيز حواشى زده است كه عبارتند از مجمع المسائل، الرسائل الرضاعيّة، الرسالة الربانيّة، رسالة صحة المعاملات<ref>اعيان الشيعه 169/6</ref> | از بين صاحبان حواشى بر اين كتاب سيد حسين قمى ره علاوه بر اين كتاب بر 4 كتاب ديگر ملا هاشم خراسانى نيز حواشى زده است كه عبارتند از مجمع المسائل، الرسائل الرضاعيّة، الرسالة الربانيّة، رسالة صحة المعاملات<ref>اعيان الشيعه 169/6</ref> | ||
كتاب الرسالة الربائية نيز مطابق با فتاواى سيد محمد كاظم خراسانى(م 1322 ق) و سيد اسماعيل صدر اصفهانى(م 1338 ق)گردآورى شده است و با الرسالة الرضاعيّة در سال | كتاب الرسالة الربائية نيز مطابق با فتاواى سيد محمد كاظم خراسانى(م 1322 ق) و سيد اسماعيل صدر اصفهانى(م 1338 ق) گردآورى شده است و با الرسالة الرضاعيّة در سال 1318ق در يك مجلد چاپ شده است.<ref>ذ67/10/</ref> | ||
[[آقا بزرگ تهرانى]] در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعه]] ج 242/10 درباره آن مى‌نويسد: | [[آقا بزرگ تهرانى]] در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعه]] ج 242/10 درباره آن مى‌نويسد: | ||
رساله فى الارث و غيره من فتاوى المجتهدين المعاصرين من جمع المولى هاشم بن محمد الخراسانى المشهدى المعاصر طبعت مكررا و منها 1340.وى همچنين در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]304/23 به اين كتاب اشاره نموده است.اگر چه مؤلف نام صاحبان حواشى را در متن ذكر نكرده است اما در بعضى از موارد نيز مثل حواشى [[یزدی، محمدکاظم بن عبدالعظیم|سيد محمد كاظم يزدى]] (م 1337 ق) و نظريات | رساله فى الارث و غيره من فتاوى المجتهدين المعاصرين من جمع المولى هاشم بن محمد الخراسانى المشهدى المعاصر طبعت مكررا و منها 1340.وى همچنين در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]304/23 به اين كتاب اشاره نموده است.اگر چه مؤلف نام صاحبان حواشى را در متن ذكر نكرده است اما در بعضى از موارد نيز مثل حواشى [[یزدی، محمدکاظم بن عبدالعظیم|سيد محمد كاظم يزدى]] (م 1337 ق) و نظريات معين‌الدين مصرى و ديگران، نام آنان را ذكر نموده است. | ||
شايد علت حاشيه زدن حضرت [[امام خمينى(ره)|امام خمينى]] قده بر اين رساله آن بوده است كه مبحث ارث در كتاب وسيلة النجاة مرحوم [[اصفهانی، ابوالحسن|سيد ابوالحسن اصفهانى]] كامل نبوده و [[امام خمينى(ره)|امام خمينى]] با اين | شايد علت حاشيه زدن حضرت [[امام خمينى(ره)|امام خمينى]] قده بر اين رساله آن بوده است كه مبحث ارث در كتاب وسيلة النجاة مرحوم [[اصفهانی، سید ابوالحسن|سيد ابوالحسن اصفهانى]] كامل نبوده و [[امام خمينى(ره)|امام خمينى]] با اين حواشى، فتاواى خود را در مبحث ارث كامل نموده است. | ||
حواشى وى در بعضى از موارد مختصر و در مواردى نيز مفصل و مبسوط ارائه شده است. | حواشى وى در بعضى از موارد مختصر و در مواردى نيز مفصل و مبسوط ارائه شده است. | ||
حاج [[خمینی، مصطفی|سيد مصطفى خمينى]] (م 1397 ق)در كتاب ثلاث | حاج [[خمینی، مصطفی|سيد مصطفى خمينى]] (م 1397 ق) در كتاب ثلاث رسائل، دروس الاعلام و نقدها به حواشى پدرش استناد نموده است. | ||
==تاريخ تأليف== | ==تاريخ تأليف== | ||
از تاريخ تأليف كتاب ارث ملا هاشم اطلاع دقيقى در دست نيست امّا با توجه به عبارت | از تاريخ تأليف كتاب ارث ملا هاشم اطلاع دقيقى در دست نيست امّا با توجه به عبارت رحمه‌اللّه | ||
عليه پس از نام [[یزدی، محمدکاظم بن عبدالعظیم|سيد محمد كاظم يزدى]] (م 1337 ق) و آنچه در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] ج 242/10 آمده كه (طبعت مكررا منها 1340 ق)، بنابر اين كتاب الارث در حدود سالهاى 1337 تا | عليه پس از نام [[یزدی، محمدکاظم بن عبدالعظیم|سيد محمد كاظم يزدى]] (م 1337 ق) و آنچه در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] ج 242/10 آمده كه (طبعت مكررا منها 1340 ق)، بنابر اين كتاب الارث در حدود سالهاى 1337 تا 1340ق نوشته شده است. | ||
حواشى [[امام خمينى(ره)|امام خمينى]] بر كتاب الارث از اولين حواشى و نوشته‌هاى فقهى فارسى حضرت [[امام خمينى(ره)|امام خمينى]] قده است كه در حدود سال | حواشى [[امام خمينى(ره)|امام خمينى]] بر كتاب الارث از اولين حواشى و نوشته‌هاى فقهى فارسى حضرت [[امام خمينى(ره)|امام خمينى]] قده است كه در حدود سال 1372ق به رشته تحرير در آمده است. | ||
==نسخه‌ها== | ==نسخه‌ها== | ||
| خط ۸۷: | خط ۷۴: | ||
#نسخه به خط حضرت [[امام خمينى(ره)|امام خمينى]] قده كه در پايان است نوشته حاشيه وى بر وسيلة النجاة آمده است و چهارده صفحه و كامل است. | #نسخه به خط حضرت [[امام خمينى(ره)|امام خمينى]] قده كه در پايان است نوشته حاشيه وى بر وسيلة النجاة آمده است و چهارده صفحه و كامل است. | ||
#نسخه ديگرى به خط حضرت امام كه به طور مستقل در شانزده صفحه مى‌باشد و حدود دو صفحه آن ناقص است. | #نسخه ديگرى به خط [[خمینی، سید روح‌الله|حضرت امام]] كه به طور مستقل در شانزده صفحه مى‌باشد و حدود دو صفحه آن ناقص است. | ||
#نسخه‌اى كه در حاشيه اين رساله در حدود سال 1383 چاپ شده است و با نسخه دوم مطابقت دارد. | #نسخه‌اى كه در حاشيه اين رساله در حدود سال 1383 چاپ شده است و با نسخه دوم مطابقت دارد. | ||
قابل ذكر است كه در بخشى كه ناقص بوده، از نسخه اول استفاده شده كه به مهر حضرت امام مزين شده است نسخه مورد اعتماد در چاپ كتاب موجود، نسخه چاپى سوّم مى‌باشد. | قابل ذكر است كه در بخشى كه ناقص بوده، از نسخه اول استفاده شده كه به مهر [[خمینی، سید روح‌الله|حضرت امام]] مزين شده است نسخه مورد اعتماد در چاپ كتاب موجود، نسخه چاپى سوّم مى‌باشد. | ||
==تقسيم بندى مطالب== | ==تقسيم بندى مطالب== | ||
| خط ۹۷: | خط ۸۴: | ||
كتاب از يك مقدمه، هفت فصل و خاتمه تشكيل شده است. | كتاب از يك مقدمه، هفت فصل و خاتمه تشكيل شده است. | ||
مقدمه شامل سه امر در فضيلت علم به واجبات، نسبتها و وارث نسبى ميت، حقوقى كه وراث ارث مى‌برند و ارث نمى‌برند، و | مقدمه شامل سه امر در فضيلت علم به واجبات، نسبتها و وارث نسبى ميت، حقوقى كه وراث ارث مى‌برند و ارث نمى‌برند، و کیفیت ارث و غير آنها. | ||
فصل اوّل در بيان در جد ارث نسبت به ساير مصارف تركه | فصل اوّل در بيان در جد ارث نسبت به ساير مصارف تركه ميت، فصل دوم در بيان مقتضى و موانع ارث، و فصل سوّم در سهام و فرائض تعيين شده در قرآن كريم، فصل چهارم در کیفیت ارث بردن طبقه اول از وارثين ميت، فصل پنجم در کیفیت ارث بردن طبقه دوم از وارثين ميت، فصل ششم در کیفیت ارث بردن طبقه سوّم از وارثين ميت، فصل هفتم در کیفیت توارث به اسباب است. | ||
خاتمه نيز از 4 مسئله تشكيل شده است. | خاتمه نيز از 4 مسئله تشكيل شده است. | ||
==پانویس == | ==پانویس== | ||
<references /> | <references/> | ||
{{آثار امام خمینی}} | |||
== وابسته‌ها == | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[رساله نجاة العباد]] | [[رساله نجاة العباد]] | ||
| خط ۱۱۲: | خط ۱۰۳: | ||
[[رساله نجاة العباد و حاشیه بر رساله ارث ملا هاشم خراسانی (موسوعه جلد 28)]] | [[رساله نجاة العباد و حاشیه بر رساله ارث ملا هاشم خراسانی (موسوعه جلد 28)]] | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | [[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | ||
[[رده: فقه و اصول]] | [[رده: فقه و اصول]] | ||
[[رده:مباحث خاص فقه]] | [[رده: مباحث خاص فقه]] | ||
[[رده:آثار امام خمینی]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۳۰ آوریل ۲۰۲۳، ساعت ۰۰:۲۶
| حاشیه بر رساله ارث ملا هاشم خراسانی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | خراسانی، محمدهاشم (نویسنده) موسوی خمینی، سید روح‌الله (حاشيه نويس) |
| عنوان‌های دیگر | رساله فی الارث |
| ناشر | مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1420 ق |
| چاپ | 1 |
| موضوع | ارث (فقه) فقه جعفری - رساله عملیه |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 197 /خ4ر5 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
حاشیه بر رساله ارث ملا هاشم خراسانی نوشته امام روح اللّه بن مصطفى خمينى(م 1409 ق) می‌باشد.
درباره كتاب
اين كتاب حواشى امام خمينى بر رساله ارث ملا هاشم خراسانى است كه شامل يك مقدمه، هفت فصل و خاتمه مى‌باشد.
اگر چه در مقدمه ناشر آمده است كه ملا هاشم خراسانى ابتدا مسائل مربوط به ارث را مطابق با فتاواى مرحوم آیت‌الله سيد ابوالحسن اصفهانى(م 1365 ق) گردآورى نموده و سپس توسط مؤلف فتاوى و حواشى عده‌اى از بزرگان همچون آیت‌الله حاج شيخ عبدالكريم حائرى (م 1355 ق)، مرحوم آیت‌الله حاج آقا حسين قمى(م 1366 ق) در متن آن گنجانده شده است اما مؤلف در مقدمه كتاب درباره فتاواى ذكر شده در آن مى‌نويسد:
مختصرى در مسائل ارث از كتب علماء اعلام و فقهاء كرام رضوان‌اللّه‌تعالى‌عليهم اجمعين جمع نموده و به نظر مبارک بعضى از حجج اسلام كه فعلا مرجع تقليد بوده رسانيدم تا آنكه بر طبق آن از براى مقلدين ايشان جائر و مبرء ذمۀ بوده باشد.
اين عبارت نشانگر آن است كه اين مطالب صرفا از فتاواى سيد ابوالحسن اصفهانى گردآورى
نشده است بلكه از ساير فتاواى مراجع هم عصر وى نظير سيد محمد كاظم يزدى (م 1337 ق) و احتمالا ميرزا محمدتقى شيرازى (م 1338 ق) و آخوند(م 1322 ق) گردآورى شده و بعدها فتاواى مراجع ديگر نيز به صورت حاشيه آن ضميمه شده است.
اين كتاب به سبک فقه رساله‌اى و فارسى نوشته شده است و اگر چه سبک آن فقه رساله‌اى است اما گاهى به بعضى از كتب فقهى همچون المسبوط شيخ طوسى(م 460 ق)، قواعد الاحكام علامه حلّى(م 676 ق) ايضاح النافع فخر المحققين (م 726 ق)، مسالك الافهام شهيد ثانی، مستند الشيعة محقق نراقى(م 1245 ق) و اجماع استناد شده است.
از بين صاحبان حواشى بر اين كتاب سيد حسين قمى ره علاوه بر اين كتاب بر 4 كتاب ديگر ملا هاشم خراسانى نيز حواشى زده است كه عبارتند از مجمع المسائل، الرسائل الرضاعيّة، الرسالة الربانيّة، رسالة صحة المعاملات[۱]
كتاب الرسالة الربائية نيز مطابق با فتاواى سيد محمد كاظم خراسانى(م 1322 ق) و سيد اسماعيل صدر اصفهانى(م 1338 ق) گردآورى شده است و با الرسالة الرضاعيّة در سال 1318ق در يك مجلد چاپ شده است.[۲]
آقا بزرگ تهرانى در الذريعه ج 242/10 درباره آن مى‌نويسد:
رساله فى الارث و غيره من فتاوى المجتهدين المعاصرين من جمع المولى هاشم بن محمد الخراسانى المشهدى المعاصر طبعت مكررا و منها 1340.وى همچنين در الذريعة304/23 به اين كتاب اشاره نموده است.اگر چه مؤلف نام صاحبان حواشى را در متن ذكر نكرده است اما در بعضى از موارد نيز مثل حواشى سيد محمد كاظم يزدى (م 1337 ق) و نظريات معين‌الدين مصرى و ديگران، نام آنان را ذكر نموده است.
شايد علت حاشيه زدن حضرت امام خمينى قده بر اين رساله آن بوده است كه مبحث ارث در كتاب وسيلة النجاة مرحوم سيد ابوالحسن اصفهانى كامل نبوده و امام خمينى با اين حواشى، فتاواى خود را در مبحث ارث كامل نموده است.
حواشى وى در بعضى از موارد مختصر و در مواردى نيز مفصل و مبسوط ارائه شده است.
حاج سيد مصطفى خمينى (م 1397 ق) در كتاب ثلاث رسائل، دروس الاعلام و نقدها به حواشى پدرش استناد نموده است.
تاريخ تأليف
از تاريخ تأليف كتاب ارث ملا هاشم اطلاع دقيقى در دست نيست امّا با توجه به عبارت رحمه‌اللّه
عليه پس از نام سيد محمد كاظم يزدى (م 1337 ق) و آنچه در الذريعة ج 242/10 آمده كه (طبعت مكررا منها 1340 ق)، بنابر اين كتاب الارث در حدود سالهاى 1337 تا 1340ق نوشته شده است.
حواشى امام خمينى بر كتاب الارث از اولين حواشى و نوشته‌هاى فقهى فارسى حضرت امام خمينى قده است كه در حدود سال 1372ق به رشته تحرير در آمده است.
نسخه‌ها
در چاپ كتاب موجود از سه نسخه استفاده شده كه عبارتند از:
- نسخه به خط حضرت امام خمينى قده كه در پايان است نوشته حاشيه وى بر وسيلة النجاة آمده است و چهارده صفحه و كامل است.
- نسخه ديگرى به خط حضرت امام كه به طور مستقل در شانزده صفحه مى‌باشد و حدود دو صفحه آن ناقص است.
- نسخه‌اى كه در حاشيه اين رساله در حدود سال 1383 چاپ شده است و با نسخه دوم مطابقت دارد.
قابل ذكر است كه در بخشى كه ناقص بوده، از نسخه اول استفاده شده كه به مهر حضرت امام مزين شده است نسخه مورد اعتماد در چاپ كتاب موجود، نسخه چاپى سوّم مى‌باشد.
تقسيم بندى مطالب
كتاب از يك مقدمه، هفت فصل و خاتمه تشكيل شده است.
مقدمه شامل سه امر در فضيلت علم به واجبات، نسبتها و وارث نسبى ميت، حقوقى كه وراث ارث مى‌برند و ارث نمى‌برند، و کیفیت ارث و غير آنها.
فصل اوّل در بيان در جد ارث نسبت به ساير مصارف تركه ميت، فصل دوم در بيان مقتضى و موانع ارث، و فصل سوّم در سهام و فرائض تعيين شده در قرآن كريم، فصل چهارم در کیفیت ارث بردن طبقه اول از وارثين ميت، فصل پنجم در کیفیت ارث بردن طبقه دوم از وارثين ميت، فصل ششم در کیفیت ارث بردن طبقه سوّم از وارثين ميت، فصل هفتم در کیفیت توارث به اسباب است.
خاتمه نيز از 4 مسئله تشكيل شده است.
پانویس