آداب (ابهام‌زدایی)

آداب عنوانی برای هر یک از کتابهای ذیل است:

• اخلاق و آداب زندگی در شریعت اسلامی اثر آيت‌الله عبدالله مامقانى، با تحقيق و ویرايش على فضلى، پيرامون آداب و احكام دين مبين اسلام از ولادت تا مرگ بوده كه به زبان فارسی و قبل از سال 1351ق، نوشته شده است.

• آداب الملوك تألیف ابومنصور عبدالملک بن محمد ثعالبی نیشابوری (متوفی 429ق)، شاعر، کاتب و تاریخ‌نگار ایرانی است. این کتاب با هدف تقدیم به مأمون بن مأمون خوارزمشاه (407ق) به زبان عربی نوشته شده است.

• آداب السفره نوشته‌ی شیخ علاءالدوله سمنانی است که توسّط استاد کاظم محمّدی تصحیح و شرح شده است.

• آداب تعليم و تعلم در اسلام اثر سید محمدباقر حجتى (متولد 1311ش)، ترجمه و تحریرى است از کتاب «منیة المرید فى آداب المفید و المستفید» نگاشته شهید ثانى(911-965 یا 996 ه‍‌. ق).

• اخلاق و آداب اثر شيخ عباس قمى(1359-1294ق)، به زبان فارسی است. و در زمینه اخلاق و آداب اسلامى بيان شده است. کتاب، در سال(1332ق) تأليف گرديده است.

• آداب الفتوی والمفتي والمستفتي اثر ابن زکریا یحیی بن شرف نووی دمشقی (621-‌676ق/ 1233-‌1277م)، رساله‌ای است کوتاه و مختصر، پیرامون آداب فتوی، مفتی و مستفتی که با تحقیق بسام عبدالوهاب جابی، به چاپ رسیده است.

• سنن النبي(ص): آداب، سنن و روش رفتاری پیامبر گرامی اسلام ترجمه كتاب سنن النبى علامه طباطبائى است كه توسط جناب آقاى حسين استاد ولى در عصر حاضر ترجمه گشته است و به آن ملحقاتى اضافه گرديده است.

• آداب النفوس و کتاب التوهم كه هر دو در یک جلد واقع شده‌اند، دو رساله‌ى عربى از تصنيفات ابوعبدالله حارث بن اسد محاسبى، در موضوع عرفان عملى به شمار مى‌روند.

• اخلاق و آداب زندگی در شریعت اسلامی يا سراج الشيعة في آداب الشريعة، اثر آيت‌الله عبدالله مامقانى، با تحقيق و ویرايش على فضلى، پيرامون آداب و احكام دين مبين اسلام از ولادت تا مرگ بوده كه به زبان فارسی و قبل از سال 1351ق، نوشته شده است.

• آداب راز و نیاز به درگاه بی نیاز ترجمه فارسی عدة الداعى و نجاح الساعى ابن فهد حلى (متوفاى 841ق)، در موضوع عرفان عملى است و به قلم محمدحسین ناييجى نورى ترجمه شده. این ترجمه، سليس و روان و در عين حال دقيق است.

• آداب معاشرت از دیدگاه معصومین علیهم‌السلام ترجمه بخشی از کتاب وسائل الشیعه شیخ حر عاملی توسط محمدعلى فارابى و يعسوب عباسى على‌كمر است. در این اثر، ابواب احكام العشرة کتاب مذکور که به بيان احكام و آداب برخورد با ديگران، از ديدگاه ائمه(ع) می‌باشد به زبان فارسی برگردانده شده است.

• تاريخ آداب اللغة العربية عنوان اثری است 4 جلدی (در دو مجلد) از جرجی زیدان، به زبان عربی با موضوع تاریخ، زبانشناسی و ادبیات عرب.

• آداب و اخلاق پزشکی در اسلام ترجمه فارسی «الآداب الطبية في الإسلام مع لمحة عن تاريخ الطب» اثر سید جعفر مرتضی عاملی (متولد 1364ق)، است که به قلم محمدرضا صالح صورت گرفته است که در آن نویسنده رفتار و اخلاق پزشکی در اسلام را مورد بحث و کنکاش قرار داده است.

• آداب الحسن البصري و زهده و مواعظه رحمةالله تعالی تألیف جمال‌الدین ابی‌الفرج ابن جوزی (510-597ق)، محدث، مورخ، متکلم و فقیه حنبلی.

• آداب سالک الی الله ترجمه و شرح بخشی از رساله لقاء الله علامه حسن حسن‌زاده آملی (درگذشته 1400ق) که توسط داود صمدی آملی (معاصر) به فارسی ترجمه شده است.

• آداب العشرة و ذكر الصحبة و الأخوة اثر ابوالبرکات بدرالدین محمد غزی (904- 984ق)، کتابی است پیرامون آداب و اخلاق برخورد با همنوعان که با تحقیق عمر موسی پاشا به چاپ رسیده است.

• آداب کوی جانان (آداب زیارت حسینی علیه‌السلام) ترجمه فارسی کتاب ادب الزائر لمن يَمَّم الحائر اثر علامه امینى نویسنده کتاب شريف الغدير مى‌باشد كه به قلم محسن رجبى در سال 1385ش ترجمه و تحقيق شده است.

• آداب الصلاة (آداب نماز) اثر گران‌قدر حضرت امام خمینى(ره)، در بيان تفصيلى آداب قلبى و اسرار معنوى نماز است و تاريخ نگارش آن، شنبه دوم ربيع الاول 1361ق، (30 فروردين 1321ش) مى‌باشد.

• آداب السلوک و التوصل إلی منازل الملوک نوشته ابو محمد عبد القادر گیلانی(470-561ق) عارف و شاعر ايرانى است‏. پیرامون اصول تصوف و سلوک آرمانی با تکیه بر قرآن، سنت پیامبر(ص) وآثار صحابه و تابعان است و توسط محمد غسان نصوح عزقول تحقیق شده است.

• آداب الصحبة اثر عبدالوهّاب شعرانی، کتابی است در زمینه عرفان عملی که در دو حوزه حقوق صحبت و آداب سلوکیان بسط کلام داده است.

• آداب الصلوة (آداب نماز، جلد 48 موسوعه) از آثار اخلاقى و عرفانى امام خمینى(ره) برای عموم مردم است كه نویسنده، تأليف آن را بعد از نگارش «سرّ الصلوة» كه آن را برای خواصّ و نخبگان نوشته بود.

• برگزیده‌ای از کتاب آداب الصلوة گزیده‌ای است که به کوشش محسن قمی (متولد1339ش)، از کتاب «آداب الصلوة» نوشته امام خمینی (1368-1281ش) صورت گرفته است. مؤلف در سال 1318ش کتاب «سرّ الصلوة» را نوشته بوده و چون مخاطب آن خواص بودند و مطالب آن با حال عموم تناسبی نداشته، آداب الصلوة را نگاشته است

• کتاب آداب المعلمین اثر محمد بن سحنون، با تحقیق و تصحیح محمود عبدالمولی، کتابی است پیرامون تعلیم و تربیت اسلامی کودکان که به زبان عربی و در قرن سوم هجری، نوشته شده است.

• آداب المريدين و يليه داعي الفلاح إلی سبل النجاح اثر ضياءالدين عبدالقاهر بن عبدالله بن محمد سهروردى بکرى (490-563ق)، از مشايخ بزرگ صوفيان، کتابى عرفانى به زبان عربى است که در نيمه اول قرن ششم هجرى تألیف شده است.

• موسوعة علوم القرآن و آداب حملته في سؤال و جواب اثر اسلام محمود درباله، کتابی است پیرامون علوم قرآنی و آداب حمل و قرائت قرآن کریم.

• آداب و فضائل نماز شب اثر آیت‌الله سید محمدصادق صدر، کتابی است که در آن، با استفاده از آیات و روایات، به بیان آداب نماز شب و فضایل آن پرداخته شده است.

• آداب المريدين و بيان الكسب نوشته محمد بن علی بن حسن حکیم ترمذی (م حدود 320ق)، از علمای حدیث، اصول دین و از فقهای حنفیه و مشاهیر صوفیه، در موضوع تصوف و عرفان است که توسط عبدالفتاح عبدالله برکه تحقیق شده است.

• شروط و آداب تفسیر و مفسر تألیف كامران ايزدى مبارکه می‌باشد.اين كتاب پيرامون شرايط و روش‌هاى تفسير قرآن كريم نوشته شده كه در آن به علومى كه يك مفسر براى تفسير قرآن نيازمند است اشاره و توضيحاتى داده شده، سپس روش‌هاى تفسيرى را بيان نموده وآنها را مورد نقد و بررسى قرار مى‌دهد.

• رساله توضيح المناسك (دستور و آداب حج و عمره) تألیف حضرت آیت‌الله سيد محمدحسن مرتضوى لنگرودى رحمه‌الله، در بردارنده استفتائات مكررى است که توسط حجاج مطرح شده و محل ابتلاء حجاج گرامى است.

• قواعد العرفاء و آداب الشعراء (فرهنگ اصلاحات عارفان و شاعران) نوشته نظام‌الدین تِرینی قندهاری بن اسحاق پوشنجی، نویسنده افغانی در ایران عصر صفوی است. او این فرهنگ‌نامه را به «اسرار العاشقین» و «منازل السالکین» نیز نام‌گذاری کرده است.

• آداب سفر در فرهنگ نیایش ترجمه فارسی الامان من اخطار الاسفار و الازمان نوشته سيد‌ ‎ابن طاووس است كه توسط عبدالعلى محمدى شاهرودى پديد آمده است که در موضوع ادعيه و آداب سفر و راه علاج امراض در سفر است.

• ازدواج و آداب زناشویی در آیینه حدیث تألیف علی غضنفری (معاصر)، است که موضوع ازدواج را از زوایای مختلف از دیدگاه روایات اهل‌بیت(ع) مورد بررسی قرار داده و برخی ابهامات و شبهات را پاسخ داده است.

• أدب الزائر لمن يَمَّمَ الحائر تأليف علامه شيخ عبدالحسين امینى (1320-1390ق)، به بيان آداب زيارت امام حسین(ع) اختصاص دارد. این اثر به زبان عربى و با تحقيق سيد‌ ‎نجاح جابر سلمان الحسينى منتشر شده است.

• الجامع لأخلاق الراوی و آداب السامع اثر ابوبکر احمد بن علی بن ثابت مشهور به خطیب بغدادی (بغداد 463-392ق) است که نویسنده در آن، یک دوره آداب و اخلاق دانشجویی و استادی علوم حدیث را توضیح داده است.

• آداب الحسن البصري و زهده و مواعظه نوشته جمال‌الدین ابی‌الفرج بن جوزی (508-597ق)، از عالمان مشهور تاریخ، فقه و حدیث، در موضوع تصوف و عرفان است و توسط سلیمان الحرش تحقیق شده است.

• الآداب الشرعیة و المنح المرعیة اثر شمس‌الدين محمد بن مفلح مقدسى حنبلى (متوفى 763ق)، مجموعه‌اى از آداب و سنن اسلامى مستند به آيات و روايات است كه به زبان عربى و در قرن هشتم هجرى نوشته شده است. این نسخه از کتاب توسط ابومعاذ ايمن بن عارف دمشقى مورد تحقيق و تصحيح قرار گرفته است.

• تذكرة المتقين في آداب السلوك و تزكية النفس اثر شيخ محمد بهارى همدانى1325ه.ق است كه توسط عبدالرحيم مبارک، به زبان عربى ترجمه شده است. اصل فارسی كتاب به نام «تذكرة المتقين در آداب سير و سلوك» مى‌باشد.

• آداب و احکام تلاوت قرآن نوشته محمدباقر معرفت، کتابی است به زبان فارسی و با موضوع علوم قرآنی. این مجموعه به‌عنوان کتاب درسی مقطع کارشناسی ارشد رشته علوم و فنون و قرائات در پژوهشکده بین‌المللی المصطفی نوشته شده است.

• منية المريد في آداب المفيد و المستفيد تألیف زین‌الدین بن علی بن احمد عاملی، معروف به شهید ثانی (متوفی 965ق)، از جمله آثاری است که در زمینه اخلاق طلبگی یا دانشجویی و شیوه تعلیم و تربیت از منظر فرهنگ اسلامی در اوایل قرن دهم هجری تألیف شده است.

• ترجمه جلد شانزدهم بحار الأنوار: آداب معاشرت اثر آیت‌الله حاج محمدباقركمره‌اى، ترجمه جلد شانزدهم بحارالانوار به زبان فارسى در 27 آبان سال 1361‌ش می‌باشد كه توسط آقاى محمد بهشتى تصحيح شده است.

• مجموعه ورام: آداب و اخلاق در اسلام ترجمه فارسى كتاب «تنبيه الخواطر و نزهة النواظر» است كه توسط محمدرضا عطايى پديد آمده است.

• روضات الجنان في آداب و احكام تلاوة القرآن اثر ابراهیم عبدالعزیز مغربی و غالیه عبدالعزیز، کتابی است در موضوع آداب و احکام قرائت قرآن که در سال 1426ق، به زبان عربی نگارش یافته است. محمود محمد راغب مسئولیت بازبینی و تحقیق این اثر را برعهده گرفته است.

• تربية الأجيال علی أخلاقيات و آداب المناقشة و المحاورة و المناظرة العلمية اثر مقداد یالجن، کتابی است که در آن، به بیان آداب و اخلاقیات مربوط به مناظرات و مباحثات علمی پرداخته شده است تا نسل جوانی که می‌خواهند وارد این عرصه شوند بر اساس این آموزه‌ها پرورش یابند.

• آداب زندگی پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله (ترجمه سنن النبی) ترجمه‌اى از کتاب سنن النبى تأليف علامه طباطبايى است که، توسط آقاى لطيف راشدى و سعيد مطوف راشدى صورت پذيرفته است. این کتاب حاوى برخى از آداب زندگى پيامبر، نظير آداب معاشرت، آداب اعتكاف و آداب قرائت قرآن به همراه دعاهایى از ايشان، است.

• التبيان في آداب حملة القرآن تألیف محى‌الدين يحيى بن شرف النووى، این كتاب پيرامون آداب و شرائط حفظ و حمل قرآن نوشته شده است.

• درسنامه آداب سفر حج نوشته سيد على قاضى عسكر، متنى آموزشى - كاربردى براى كارگزارن حج و زائرين حرمين شريفين است.

• مناسک حج، به انضمام اسرار حج و آداب و مستحبات زیارت مکه مکرمه و مدینه منوره (چاپ پنجم) کتابی است مطابق با فتاوای آیت‌الله حسین مظاهری (معاصر)، به زبان فارسی که در آن مسائل و احکام فقهی فریضه حج به سبک رساله‌های فقهی بیان شده و ضمیمه آن دو بحث اسرار حج و زیارت اماکن مقدس مکه مکرمه و مدینه منوره آمده است.

• هداية الطالبين في شرح آداب المتعلمين از آثار سید محمود موسوى ده‌سرخى اصفهانى‏ (متولد 1335ق، روستای ده‌سرخ اصفهان) است که در آن، کتاب «آداب المتعلمين»، نوشته خواجه نصیرالدین طوسی (طوس 579-‌653ش، بغداد) را از عربی به فارسی ترجمه و شرح کرده است.

• منية المريد في أدب المفيد و المستفيد اثر زين‌الدين بن على عاملى، معروف به شهيد ثانى است (شهادت، 966ق) در موضوع آداب شاگرد و استاد و آداب تعليم و تعلم در اسلام مى‌باشد.

• أوراد الأحباب و فصوص الآداب (نسخه خطی) اثر ابوالمفاخر يحيى بن احمد باخرزى (متوفای 736ق)، نواده عارف و صوفی مشهور سیف‌الدین باخزی، کتابی است به زبان فارسی در تصوف و آداب آن.

• ترجمه جلد شانزدهم بحار الأنوار: در آداب و سنن اثر آیت‌الله حاج محمدباقركمره‌اى، ترجمه جلد شانزدهم بحارالانوار علامه مجلسى به زبان فارسى در 20 شهريور سال 1362ش برابر با سوم ذيحجه سال 1403ق می‌باشد كه توسط آقاى محمد بهشتى تصحيح شده. جلد شانزدهم از مجموعه بيست و پنج جلدى كتاب بحار، كه مطابق جلد 71 الى73 از مجموعه 110 جلدى است كه در مورد آداب معاشرت و آداب و سنن می‌باشد كه آداب و سنن ترجمه جلد 73 اين كتاب به شمار می‌رود.

• شیوه دانش‌پژوهى (ترجمه و شرح آداب المتعلمین) ترجمه و شرح کوتاهی است از کتاب «آداب المتعلمین» خواجه نصیرالدین طوسی به قلم باقر غباری.

• الفخري في الآداب السلطانية و الدول الإسلامية اثر محمد بن علی بن طباطبا، معروف به ابن طقطقی، کتابی است در آداب سلطنت و شرح حال خلفا از ابوبکر تا مستعصم، آخرین خلیفه عباسی که به زبان عربی نوشته شده و با تحقیق عبدالقادر محمد مایو و با مراجعه احمد عبدالله فرهود عرضه شده است.

• الآداب الدينية للخزانة المعينية ترجمه احمد عابدى کتابى است که به موضوع آداب شرعى پرداخته و تلاش نموده، تمام مباحث این موضوع را گردآورى نماید.

• نبذة الباغي فيما لا بدّ من آداب الداعي تألیف جمال‌الدين ابوالعباس احمد بن محمد بن فهد حلّى، معروف به ابن فهد حلی (م 841 ق) است که تحقیق آن توسط مهدی رجایی صورت گرفته و با اشراف سید محمود مرعشی، ضمن الرسائل العشر منتشر شده است.

• أدب الدنيا و الدين اثر ابوالحسن على بن محمد بن حبيب بصرى ماوردى، کتابى است پيرامون برخى از آداب پسنديده مربوط به زندگانى دينى و دنيوى انسان‌ها كه به زبان عربى و در قرن پنجم هجرى نوشته شده است.

• أدب الإملاء و الاستملاء اثر امام ابوسعد عبدالکریم بن محمد منصور سمعانی، کتابی است در بیان گوشه‌هایی از آداب و ویژگی‌هایی که شایسته است در هنگام روایت احادیث و نوشتن آنها مراعات گردد.

• أدب المجالسة و حمد اللسان با نام کامل «أدب المجالسة و حمد اللسان و فضل البيان و ذم العي و تعليم الإعراب و غیر ذلك»، تألیف حافظ ابی عمر یوسف بن عبدالله اندلسی معروف به ابن عبدالبر (متوفی 463ق)، مشتمل بر مجموعه احادیث و سخنان حکیمانه در موضوع ادب و چگونگی معاشرت با مردم است. تحقیق و تعلیقات کتاب به قلم سمیر حلبی است.

• الأدب المفرد اثر ابوعبدالله محمد بن اسماعيل بن ابراهیم بن مغيره بخارى جعفى است كه به زبان عربى نوشته شده است و موسوعه‌اى است در آداب اسلامى.

• الأدب (ابن ابی شیبة) تألیف ابوبکر عبدالله بن محمد کوفی (متوفی 235ق)، معروف به ابن ابی‌شیبة، فقیه و محدث سنی و نویسنده «المصنف» است. این اثر حاوی مجموعه روایات پیرامون آداب و سنن اسلامی است که با تحقیق محمدرضا قهوجی به زبان عربی منتشر شده است.

• حلية المتقين في الآداب و السنن و الأخلاق اثر محمدباقر مجلسى (اصفهان، 1037-1110ق، همان جا) است كه آن را خليل رزق عاملى، از زبان فارسى به عربى ترجمه و منتشر كرده است.

• أدب النديم اثر ابوالفتح، محمود بن حسین کشاجم، کتابی است یک جلدی، به زبان عربی با موضوع اخلاق، سبک زندگی و سیاست.