سبک زندگی اسلامی در کلام امام خامنهای (مدظلهالعالی)
سبک زندگی اسلامی در کلام امام خامنهای (مدظلهالعالی)، تألیف مؤسسه فرهنگی سراج اندیشه اسلامی است. این کتاب که بر پایه سخنرانیها و دیدگاههای امام خامنهای (مدظلهالعالی) تهیه شده است، به بررسی جامع مفهوم سبک زندگی اسلامی بر اساس کلام ایشان، در ابعاد فردی، خانوادگی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی میپردازد و چالشها و راهکارهای ترویج آن را ارائه میدهد.
| سبک زندگی اسلامی در کلام امام خامنهای (مدظلهالعالی) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | خامنهای، علی، رهبر جمهوری اسلامی ایران (نويسنده) مؤسسه فرهنگی سراج اندیشه اسلامی (سایر) |
| ناشر | نگاهی دوباره |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | 1398ش |
| چاپ | 1 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
انگیزه نگارش
هدف اصلی از نگارش این اثر، ارائه یک الگوی زندگی اسلامی جهت انتخاب و زیستن برای مردم و بهویژه جوانان است. این کتاب در پی پاسخ به نیازهای موجود برای «تمدنسازی اسلامی» است و تلاش میکند تا «رفتار نامنسجم» و «اندیشه نابسامان» ناشی از غلبه فرهنگ غرب را اصلاح کند[۱].
اهمیت کتاب
- جامعیت و بنیادین بودن موضوع: سبک زندگی اسلامی بهعنوان مسئلهای کلیدی و بسیار مهم مطرح شده است که زیربنای فردی و اجتماعی جامعه اسلامی را تشکیل میدهد. این مفهوم، اساسیتر از اقتصاد و سیاست است؛ زیرا بر «روح انسان» و «هویت او» تأثیر میگذارد.
- ارتباط با تمدنسازی نوین اسلامی: این کتاب بر اهمیت سبک زندگی بهعنوان بخش جداییناپذیری از تمدنسازی نوین اسلامی تأکید میکند. پیشرفت بدون توجه به این مفهوم، پیشرفت حقیقی محسوب نمیشود.
- مستند به کلام رهبری: این اثر با جمعآوری و تنظیم بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی از سال ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۲ش، یک منبع معتبر و کاربردی برای درک و تبیین سبک زندگی اسلامی فراهم آورده است.
ساختار
کتاب، شامل یک مقدمه و چهار فصل اصلی با عنوانهای "کلیات مباحث سبک زندگی"، "عرصههای سبک زندگی اسلامی"، "چالشهای سبک زندگی اسلامی" و "راهبردها و راهکارهای سبک زندگی اسلامی" است که هریک به چندین زیربخش تقسیم شده است.
سبک نگارش
- گردآوری و تنظیم سخنرانی: این کتاب، مجموعهای از بیانات و سخنرانیهای امام خامنهای (مدظلهالعالی) را در خصوص سبک زندگی اسلامی گردآوری و تنظیم کرده است.
- موضوعمحور و دستهبندیشده: مطالب بهصورت موضوعی در فصول و بخشهای مختلف دستهبندی شدهاند (مانند فردی، خانوادگی، اجتماعی و...).
- تحلیلی و توصیفی: علاوه بر ارائه مستقیم بیانات، مطالب با توضیحات و تحلیلهایی همراه هستند که به فهم عمیقتر موضوع کمک میکنند.
- مستندسازی دقیق: در متن و پاورقیها به منابع اصلی بیانات و سخنرانیها (تاریخ و محل ایراد) ارجاع داده شده است.
- زبان رسمی و آموزشی: زبان کتاب، رسمی و مناسب برای مخاطبان دانشگاهی و پژوهشگران است.
گزارش محتوا
فصل اول (کلیات مباحث سبک زندگی): این فصل، به تعریف و اهمیت سبک زندگی میپردازد و آن را بهعنوان بخش مهمی از تمدنسازی نوین اسلامی معرفی میکند. همچنین ابعاد مختلف سبک زندگی، مورد بررسی قرار میگیرد.
اصول و مبانی سبک زندگی اسلامی، از جمله: توحید، عدل، سیره نبوی، سیره ائمه معصوم، جهانبینی اسلامی و استناد به منابع اسلامی تشریح میشود.
در این فصل، به نقد رویکرد غربی به سبک زندگی و تأکید بر لزوم پرهیز از غربزدگی اشاره شده است[۲].
فصل دوم (عرصههای سبک زندگی اسلامی): این فصل بهتفصیل عرصههای مختلف سبک زندگی اسلامی را تبیین میکند:
- عرصه فردی: شامل مباحثی چون تقوا، خودسازی، خویشتنداری، انجام واجبات و ترک محرمات، پرهیز از رذایل اخلاقی، دعا و نیایش، توکل و توسل، ایمان و عمل صالح، قناعت، سادهزیستی، دفاع از مظلوم، تعاون، اخلاق خوش، پرهیز از خشم، فضیلتها در رفتار، انجام تکالیف اجتماعی، رعایت نظافت و طهارت و انتخاب لباس مناسب و آیینهای نوروزی است.
- عرصه علمی و آموزشی: به اهمیت علمآموزی، توجه به اندیشیدن و جستجوی دانش و کمال معنوی، بهرهگیری بهینه از فرصتهای علمی، فروتنی در برابر استاد، تکریم معلم و متعلم، تربیت و رشد دانشجویان و اهمیت کتاب و کتابخوانی پرداخته میشود.
- عرصه کسب و کار: به مباحثی مانند اهمیت و جایگاه کسب و کار، رعایت حقوق کارگر، چگونگی کار و کارآفرینی و پرهیز از بیکاری و تجملگرایی میپردازد.
- عرصه خانوادگی: ابعاد گوناگون نهاد خانواده از جمله تعریف، اهمیت و ارزش خانواده، ضرورت تشکیل، اهداف تشکیل (آرامش، تأمین نسل، رشد و تکامل معنوی)، روابط زوجین (شایستهسالاری، پرهیز از عوامل اختلاف، مهرورزی و عاطفه، وفاداری، تأمین نیاز جنسی، سازگاری و تفاهم) و تربیت فرزندان، مورد بحث قرار میگیرد. همچنین رعایت حقوق متقابل، اقتصاد در زندگی زناشویی، پرهیز از مداخله دیگران، توجه به احساسات یکدیگر، مسائل مربوط به طلاق و ارتباطات نامشروع و وظایف پدر و مادر و فرزندان نیز بررسی میشود.
- عرصه اجتماعی: شامل اهمیت ارزشهای ملی و دینی، خودباوری و اعتماد به نفس ملی، معاشرت انسانی، حسن رفتار، پرهیز از غیبت، خدمت به مردم، رعایت حجاب، تربیت و پرورش فرزندان و انتقال فرهنگ است. همچنین به مباحثی نظیر رعایت نظام اجتماعی، وجدان کاری و مسئولیتپذیری اجتماعی میپردازد.
- عرصه سیاسی: بر اهمیت رقابت سیاسی سالم، پرهیز از رقابتهای سیاسی بهخاطر امور دنیوی، پرهیز از کینهتوزی، پرهیز از غیبت و تهمت و وفای به عهد و پرهیز از وعدههای غیر عملی تأکید میکند.
- عرصه اقتصادی: به پرهیز از فساد در نظام اقتصادی، پرهیز از خرید و فروش اجناس حرام، پرهیز از احتکار اموال، حمایت از تولید و رعایت حقوق کارگر و کارفرما میپردازد[۳].
فصل سوم (چالشهای سبک زندگی اسلامی): این فصل، به بررسی موانع و مشکلات پیش روی تحقق سبک زندگی اسلامی میپردازد:
- چالشهای فرهنگی فردی: شامل غفلت و عدم مراقبت، ارتکاب گناهان کوچک و بزرگ، خودبینی و خودخواهی، دروغ و غیبت، قانونشکنی و بیصبری است.
- چالشهای خانوادگی: به مواردی نظیر نامنظم بودن روابط زن و شوهر، عدم رعایت حقوق همسر و فرزندان، آشفتگی کانون خانواده، روابط بیبندوبار و ابتذال زن، افزایش طلاق و کاهش جمعیت و تضعیف جایگاه زن اشاره میکند.
- چالشهای اجتماعی و جنسی: شامل بیتوجهی به معارف اسلامی، سستی ایمان و غیرت، تهاجم فرهنگی (تقلید از غرب، برنامهریزی فرهنگی دشمن، الگوسازی دشمن) و بیبندوباری و آزادی جنسی است.
- فساد اخلاقی و اعتیاد: به فساد اخلاقی و اعتیاد به مواد مخدر بهعنوان یک چالش بزرگ میپردازد.
- چالشهای سیاسی و اقتصادی: شامل بیانصافی و تخریب یکدیگر، خودخواهی، اختلافات، اشرافیگری و تجملگرایی، مصرفگرایی و اسراف، نبود الگوی سالم و سوء مصرف خارجی است[۴].
فصل چهارم (راهبردها و راهکارهای سبک زندگی اسلامی): این فصل به ارائه راهکارها و راهبردهای عملی برای ترویج سبک زندگی اسلامی میپردازد:
- راهبردهای فردی: پیروی از طریق هدایت، الگوگیری صحیح، مراقبت و عدم غفلت، خودسازی، بهکار بستن عقل سلیم، استفاده صحیح از لذات دنیایی و رعایت انضباط فردی را شامل میشود.
- راهبردهای خانوادگی: حفظ کرامت زن و مرد در محیط خانواده و استحکام بخشیدن به بنیان خانواده از محورهای اصلی این بخش است.
- راهبردهای اجتماعی: شامل حکومت اسلامی، رعایت موازین اسلامی، توسعه اجتماعی، مقابله با فساد و انحرافات، پرهیز از زیادهخواهی و مطالبهگری و اصلاح فکر و فرهنگ است.
- راهبردهای فرهنگی: به اصلاح فرهنگ، تأمین استقلال فرهنگی، ایجاد محیطهای فرهنگی مناسب، توجه به فرهنگ بومی و ملی، پرهیز از تقلید غرب و تهاجم فرهنگی دشمن اشاره میکند.
- راهبردهای اقتصادی: مدیریت مصرف، اصلاح الگوی مصرف و خودکفایی اقتصادی را در بر میگیرد.
- راهبردهای حکمرانی: تأمین صلاح مردم و مسئولیتپذیری، حق انتخاب برای مردم، خدمت صادقانه، سعه صدر، رقابت سالم و اجتناب از تفرقه و تخریب و پرهیز از غفلت و مصلحتاندیشی را شامل میشود. همچنین ابعاد سلامت در مناسبات اقتصادی و اجتماعی و ابعاد بانکداری اسلامی نیز ذکر شده است[۵].
این کتاب همچون نقشه راهنمایی است که با گردآوری نقاط کلیدی یک مسیر پیچیده، به خواننده کمک میکند تا نهتنها مقصد (سبک زندگی اسلامی) را بشناسد، بلکه چالشهای موجود را نیز درک کرده و با ابزارهای لازم برای عبور از آنها آشنا شود.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.