افشار، ایرج: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    (صفحه ای تازه حاوی «<div class='wikiInfo'> [[پرونده:NUR00572.jpg|بندانگشتی» ایجاد کرد.)
     
     
    (۱۰۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۷ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    <div class='wikiInfo'>
    <div class="wikiInfo">
    [[پرونده:NUR00572.jpg|بندانگشتی|افشار، ایرج]]
    [[پرونده:NUR00572.jpg|بندانگشتی|افشار، ایرج]]
    {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
    {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
    |-
    |-
    ! نام!! data-type='authorName'|افشار، ایرج
    ! نام!! data-type="authorName" |افشار، ایرج
    |-
    |-
    |نام های دیگر  
    |نام‌های دیگر  
    |data-type='authorOtherNames'|  
    | data-type="authorOtherNames" |  
    |-
    |-
    |نام پدر  
    |نام پدر  
    |data-type='authorfatherName'|
    | data-type="authorfatherName" |محمود افشار
    |-
    |-
    |متولد  
    |متولد  
    |data-type='authorbirthDate'|1304 هـ.ش
    | data-type="authorbirthDate" |1304 ش
    |-
    |-
    |محل تولد
    |محل تولد
    |data-type='authorBirthPlace'|
    | data-type="authorBirthPlace" |تهران
    |-
    |-
    |رحلت  
    |رحلت  
    |data-type='authorDeathDate'|1389 هـ.ش
    | data-type="authorDeathDate" |1389 ش
    |-
    |-
    |اساتید
    |اساتید
    |data-type='authorTeachers'|
    | data-type="authorTeachers" |
    |-
    |-
    |برخی آثار
    |برخی آثار
    |data-type='authorWritings'|
    | data-type="authorWritings" |[[اسناد پادریان کرملی، بازمانده از عصر شاه عباس صفوی]]
    |-class='articleCode'
    |- class="articleCode"
    |کد مولف
    |کد مؤلف
    |data-type='authorCode'|572
    | data-type="authorCode" |AUTHORCODE00572AUTHORCODE
    |}
    |}
    </div>
    </div>


    '''ايرج افشار''' (1304-1389ش)، ایران‌شناس، نسخه‌شناس، کتابدار، پژوهشگر، روزنامه‌نگار و نویسنده‌ای بود که بیش از سیصد کتاب وهزاران مقاله در باره ایران نوشته و هزاران کتاب و مقاله از پژوهشگران و ایران شناسان دیگر به چاپ رسانده بود.


    «ايرج افشار»، فرزند محمود افشار و نصرت برازنده، در 16 ماه مهر سال 1304ش، در تهران به دنيا آمده است. نياى افشار، از متمولين و ريشه‌دارترين خاندان‌هاى يزد، اين فيروزه‌كوير ايران، بوده‌اند. ايرج در چنين خاندانى چشم به جهان گشود و در كنار پدر فرزانه‌اش رسم زيستن و دانستن آموخت. دبستان را در مدرسه زرتشتيان تجريش و دبيرستان را در مدرسه فيروز بهرام به پايان برد و هم‌زمان با تحصيل در دوران متوسطه، به‌عنوان مدير داخلى مجله آينده كه صاحب امتياز آن، پدر نامدارش بود، مشغول به كار شد.
    == ولادت ==
    او فرزند محمود افشار و نصرت برازنده، در 16 ماه مهر سال 1304ش، در تهران به دنيا آمده است. نياى افشار، از متمولین و ريشه‌دارترين خاندان‌هاى يزد، این فيروزه‌كوير ایران، بوده‌اند. ايرج در چنين خاندانى چشم به جهان گشود و در كنار پدر فرزانه‌اش رسم زيستن و دانستن آموخت.  


    بعد از پايان تحصيلات متوسطه، رشته علوم قضايى را در دانشكده حقوق دانشگاه تهران دنبال كرد و در سال 1328، از اين رشته و دانشگاه فارغ‌التحصيل شد، اما شوق به فرهنگ و ادب در او بيش از ميل به اشتغال در رشته تحصيلى‌اش بود؛ به همين سبب، هم‌زمان با طى ايام دانشگاه، همكارى با مجله جهان نو را آغاز كرد كه تا سال 34 ادامه يافت. از 1337، به‌عنوان مدرس دانشسراى عالى تهران و از 1348، به‌عنوان استاد رشته تاريخ، در دانشكده ادبيات دانشگاه تهران مشغول به كار شد.
    == تحصیلات ==
    دبستان را در مدرسه زرتشتیان تجريش و دبيرستان را در مدرسه فيروز بهرام به پایان برد و هم‌زمان با تحصيل در دوران متوسطه، به‌عنوان مدير داخلى مجله آينده كه صاحب امتياز آن، پدر نامدارش بود، مشغول به كار شد.


    در سال 1330، به كتابدارى در دانشگاه تهران روى آورد و به فهرست‌نويسى و كتاب‌شناسى علاقه‌مند شد.
    بعد از پایان تحصيلات متوسطه، رشته علوم قضايى را در دانشكده حقوق دانشگاه تهران دنبال كرد و در سال 1328، از این رشته و دانشگاه فارغ‌التحصيل شد، اما شوق به فرهنگ و ادب در او بيش از ميل به اشتغال در رشته تحصيلى‌اش بود؛ به همين سبب، هم‌زمان با طى ايام دانشگاه، همكارى با مجله جهان نو را آغاز كرد كه تا سال 34 ادامه يافت. از 1337، به‌عنوان مدرس دانشسراى عالى تهران و از 1348، به‌عنوان استاد رشته تاريخ، در دانشكده ادبيات دانشگاه تهران مشغول به كار شد.


    در سال 1331، با همكارى محمدتقى دانش‌پژوه، منوچهر ستوده، مصطفى مقربى و عباس زرياب خويى، مجله فرهنگ ايران‌زمين را بنيان گذاشت و از آن زمان تاكنون بيش از نيم قرن است كه به فعاليت مستمر مطبوعاتى مشغول است.
    == فعالیتهای علمی ==


    از سال 1333 تا 1335 سردبيرى مجله سخن به صاحب‌امتيازى دكتر پرويز ناتل خانلرى را بر عهده داشت.
    در سال 1330، به کتابدارى در دانشگاه تهران روى آورد و به فهرست‌نويسى و کتاب‌شناسى علاقه‌مند شد.


    از 1337 تا 1357، سردبير مجله راهنماى كتاب به صاحب‌امتيازى دكتر احسان يارشاطر بود.
    در سال 1331، با همكارى محمدتقى دانش‌پژوه، [[ستوده، منوچهر|منوچهر ستوده]]، مصطفى مقربى و عباس زرياب خويى، مجله فرهنگ ایران‌زمين را بنيان گذاشت و از آن زمان تاكنون بيش از نيم قرن است كه به فعاليت مستمر مطبوعاتى مشغول است.


    در 1341، به رياست كتابخانه ملى ايران و در 1342 به رياست مركز تحقيقات ايران‌شناسى دانشگاه تهران رسيد و از 1344 تا 1358، رئيس كتابخانه مركزى دانشگاه تهران بود.
    از سال 1333 تا 1335 سردبيرى مجله سخن به صاحب‌امتيازى دكتر [[خانلری، پرویز|پرويز ناتل خانلرى]] را بر عهده داشت.


    افشار، كتابخانه شخصى خود را به مركز دايرةالمعارف بزرگ اسلامى هديه كرد. كتاب‌هاى او در كنار كتابخانه دكتر عبد الحسين زرين‌كوب و دكتر منوچهر ستوده، زينت‌بخش مركز دايرةالمعارف است.
    از 1337 تا 1357، سردبير مجله راهنماى کتاب به صاحب‌امتيازى دكتر [[یارشاطر، احسان|احسان يارشاطر]] بود.


    او تاكنون مقالات و كتاب‌هاى زيادى در باره ايران‌شناسى و در زمينه كتاب‌شناسى به چاپ رسانده است كه اين تحقيقات در نشريات معتبر ايرانى و خارجى منتشر شده‌است.
    در 1341، به رياست کتابخانه ملى ایران و در 1342 به رياست مركز تحقيقات ایران‌شناسى دانشگاه تهران رسيد ‎و از 1344 تا 1358، رئيس کتابخانه مركزى دانشگاه تهران بود.


    «فهرست مقالات فارسى» كه مقالات فارسى را در زمينه ايران‌شناسى در 6 جلد به چاپ رسانده است، بالغ بر چهل سال از زندگى استاد را در بر گرفته است و هر كسى كه بخواهد در موضوعاتى كه مربوط به ايران و زبان و فرهنگ ايرانى، دست به پژوهش بزند، از مراجعه به اين كتاب بى‌نياز نخواهد بود. مجموعه مقالاتى كه ايرج افشار، در مجلات و يادنامه‌ها به چاپ رسانده است شايد بالغ بر دو هزار مقاله باشد. كتاب‌هايى كه ايشان در زمينه فرهنگ، تاريخ و ادب ايران انتشار داده‌اند، بالغ بر سيصد جلد مى‌شود. وى از نظر كثرت آثار، شايد در ميان معاصرين، بى‌نظير باشد.
    افشار، کتابخانه شخصى خود را به مركز دايرةالمعارف بزرگ اسلامى هديه كرد. کتاب‌هاى او در كنار کتابخانه دكتر [[زرین‌کوب، عبدالحسین|عبدالحسين زرين‌كوب]] و دكتر [[ستوده، منوچهر|منوچهر ستوده]]، زينت‌بخش مركز دايرةالمعارف است.


    او تاكنون مقالات و کتاب‌هاى زيادى درباره ایران‌شناسى و در زمينه کتاب‌شناسى به چاپ رسانده است كه این تحقيقات در نشريات معتبر ایرانى و خارجى منتشر شده‌است.
    «فهرست مقالات فارسی» كه مقالات فارسی را در زمينه ایران‌شناسى در 6 جلد به چاپ رسانده است، بالغ بر چهل سال از زندگى استاد را در بر گرفته است و هر كسى كه بخواهد در موضوعاتى كه مربوط به ایران و زبان و فرهنگ ایرانى، دست به پژوهش بزند، از مراجعه به این کتاب بى‌نياز نخواهد بود. مجموعه مقالاتى كه ايرج افشار، در مجلات و يادنامه‌ها به چاپ رسانده است شايد بالغ بر دو هزار مقاله باشد. کتاب‌هایى كه ايشان در زمينه فرهنگ، تاريخ و ادب ایران انتشار داده‌اند، بالغ بر سيصد جلد مى‌شود. وى از نظر كثرت آثار، شايد در ميان معاصرين، بى‌نظير باشد.
    == وفات ==
    ایرج افشار روز چهارشنبه هجدهم اسفند ۱۳۸۹ در بیمارستان جم در تهران درگذشت.
    == آثار ==
    برخى از آثار او، اعم از تأليف و تحقيق و ترجمه، عبارت است از:
    برخى از آثار او، اعم از تأليف و تحقيق و ترجمه، عبارت است از:


    1. پژوهش‌هاى ايران‌شناسى نامواره؛
    #پژوهش‌هاى ایران‌شناسى نامواره؛
    #دفتر تاريخ؛
    #رياض الفردوس خانى؛
    #فرهنگ ایران‌زمين؛
    #نامه‌هاى تهران (شامل 154 نامه از رجال دوران به سيد‌ ‎حسن تقى‌زاده)؛
    #گلگشت در وطن (سفرنامه)؛
    #فهرست دست‌نويس‌هاى فارسی در کتابخانه ملى اتريش و آرشيو دولتى اتريش در وين؛
    #سواد و بياض؛
    #اخبار مغولان (650-683) در انبانه ملا قطب؛
    #فهرست مقالات فارسی در زمينه تحقيقات ایرانى؛
    #اسناد تاريخى خاندان غفارى؛
    #تاريخ يزد؛
    #خاطرات وكيل التولیه (ميرزا محمد نواب رضوى)؛
     
    و...
     


    2. دفتر تاريخ؛
    ==وابسته‌ها==
    {{وابسته‌ها}}


    3. رياض الفردوس خانى؛
    [[اسناد پادریان کرملی، بازمانده از عصر شاه عباس صفوی]]


    4. فرهنگ ايران‌زمين؛
    [[تذکره شعرای یزد]]


    5. نامه‌هاى تهران (شامل 154 نامه از رجال دوران به سيد حسن تقى‌زاده)؛
    [[روزنامه خاطرات امین لشکر]]


    6. گلگشت در وطن (سفرنامه)؛
    [[مسافرت نامه کرمان و بلوچستان]]


    7. فهرست دست‌نويس‌هاى فارسى در كتابخانه ملى اتريش و آرشيو دولتى اتريش در وين؛
    [[دفتر تاریخ]]


    8. سواد و بياض؛
    [[نامه‌های سیاسی دهخدا]]


    9. اخبار مغولان (650-683) در انبانه ملا قطب؛
    [[المسالك و الممالك (به اهتمام افشار)]]


    10. فهرست مقالات فارسى در زمينه تحقيقات ايرانى؛
    [[سیاست‌نامه ذکاءالملک: مقاله‌ها، نامه‌ها و سخنرانی‌های سیاسی محمدعلی فروغی]]


    11. اسناد تاريخى خاندان غفارى؛
    [[زوایای تاریک تاریخ؛ برگرفته از جراید اروپایی در دهۀ 50 و 60 میلادی]]


    12. تاريخ يزد؛
    [[سمریه]]


    13. خاطرات وكيل التوليه (ميرزا محمد نواب رضوى)؛
    [[اسکندرنامه (ابی‌البرکات)]]


    و...
    [[ریاض الفردوس خانی]]
     
    [[تاریخ عالم آرای عباسی]]
     
    [[خاطرات ممتحن‌الدوله (زندگی نامه میرزا مهدی‌خان ممتحن‌الدوله شقاقی)]]
     
    [[فرخ نامه]]


    [[أوراد الأحباب و فصوص الآداب]]


    == وابسته‌ها ==
    [[دو رساله عرفانی در عشق]]
    [[تذکره شعرای یزد]] / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس


    [[روزنامه خاطرات امین لشکر]] / نوع اثر: کتاب / نقش: به کوشش
    [[لوامع و لوایح در شرح قصیده خمریه ابن فارض و در بیان معارف و معانی عرفانی (سه رساله در تصوف)]]


    [[ مسافرت نامه کرمان و بلوچستان]] / نوع اثر: کتاب / نقش: محقق
    [[نامه‌های هنینگ و تقی‌زاده]]


    [[دفتر تاریخ]] / نوع اثر: کتاب / نقش: به کوشش
    [[تاریخ جدید یزد]]  


    [[ریاض الفردوس خانی]] / نوع اثر: کتاب / نقش: به کوشش
    [[تاریخ کاشان]]  


    [[تاریخ عالم آرای عباسی]] / نوع اثر: کتاب / نقش: محقق
    [[نامه‌های لندن: از دوران سفارت تقی‌زاده در انگلستان]]


    [[خاطرات ممتحن الدوله (زندگی نامه میرزا مهدی خان ممتحن الدوله شقاقی)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: زير نظر
    [[نامه‌های تهران: شامل 154 نامه از رجال دوران به سید حسن تقی‌زاده]]


    [[فرخ نامه]] / نوع اثر: کتاب / نقش: مصحح
    [[نامه‌های برلن: از بزرگ علوی در دوران اقامت آلمان]]


    [[اوراد الاحباب و فصول الاداب]] / نوع اثر: کتاب / نقش: به کوشش
    [[استر آباد نامه سه سفرنامه، وقفنامه و سرگذشت]]


    [[دو رساله عرفانی در عشق]] / نوع اثر: کتاب / نقش: گردآورنده و مصحح
    [[خوابگزاری. التحبير في علم التعبير]]  


    [[لوامع و لوایح در شرح قصیده خمریه ابن فارض و در بیان معارف و معانی عرفانی ( سه رساله در تصوف )]] / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمهنويس
    [[عرایس الجواهر و نفایس الأطایب]]  


    [[تاریخ جدید یزد]] / نوع اثر: کتاب / نقش: محقق
    [[هفت کشور و سفرهای ابن تراب]]  


    [[تاریخ کاشان]] / نوع اثر: کتاب / نقش: به کوشش
    [[جامع مفیدی]]  


    [[استر آباد نامه سه سفرنامه، وقفنامه و سرگذشت]] / نوع اثر: کتاب / نقش: اهتمام
    [[اسناد تاریخی خاندان غفاری]]  


    [[خوابگزاری. التحبير في علم التعبير]] / نوع اثر: کتاب / نقش: گردآورنده
    [[چهل سال تاریخ ایران]]  


    [[عرایس الجواهر و نفایس الأطایب]] / نوع اثر: کتاب / نقش: مصحح
    [[روزنامه سفر مازندران]]  


    [[هفت کشور و سفرهای ابن تراب]] / نوع اثر: کتاب / نقش: گردآورنده
    [[خطای‌نامه؛ شرح مشاهدات سید علی‌اکبر خطائی معاصر شاه اسماعیل صفوی در سرزمین چین]]  


    [[جامع مفیدی]] / نوع اثر: کتاب / نقش: به کوشش
    [[أنیس الناس]]  


    [[اسناد تاریخی خاندان غفاری]] / نوع اثر: کتاب / نقش: گردآورنده
    [[نوادر التبادر لتحفة البهادر]]  


    [[چهل سال تاریخ ایران]] / نوع اثر: کتاب / نقش: گردآورنده
    [[رجال عصر مشروطیت]]  


    [[روزنامه سفر مازندران]] / نوع اثر: کتاب / نقش: محقق
    [[خاطرات دیوان بیگی (میرزا حسین‌خان)]]  


    [[ خطای نامه: شرح مشاهدات سید علی اکبر خطائی معاصر شاه اسماعیل صفوی در سرزمین چین]] / نوع اثر: کتاب / نقش: محقق
    [[روزنامه خاطرات عین السلطنه]]  


    [[أنیس الناس]] / نوع اثر: کتاب / نقش: مصحح
    [[تاریخ یزد]]  


    [[رجال عصر مشروطیت]] / نوع اثر: کتاب / نقش: بازخواني
    [[فهرست مقالات فارسی در زمینه تحقیقات ایرانی]]  


    [[خاطرات دیوان بیگی (میرزا حسین خان) از سال های 1275 تا 1317 قمری (کردستان و طهران)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: به کوشش
    [[شرح رباعیات در وحدت وجود (سه رساله در تصوف)]]  


    [[روزنامه خاطرات عین السلطنه]] / نوع اثر: کتاب / نقش: محقق
    [[جامع جعفری]]  


    [[تاریخ یزد]] / نوع اثر: کتاب / نقش: به کوشش
    [[روزنامه اخبار مشروطیت و انقلاب ایران]]  


    [[فهرست مقالات فارسی در زمینه تحقیقات ایرانی]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[خاطرات وکیل التولیه (میرزا محمد نواب رضوی)]]  


    [[شرح رباعیات در وحدت وجود ( سه رساله در تصوف )]] / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمهنويس
    [[زنگی‌نامه]]  


    [[جامع جعفری]] / نوع اثر: کتاب / نقش: گردآورنده
    [[گزیده در اخلاق و تصوف]]


    [[روزنامه ی اخبار مشروطیت و انقلاب ایران]] / نوع اثر: کتاب / نقش: محقق
    [[رجال وزارت خارجه در عصر ناصری و مظفری]]  


    [[خاطرات وکیل التولیه (میرزا محمد نواب رضوی)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمهنويس
    [[نامه‌های مشروطیت و مهاجرت (از رجال سیاسی و بزرگان محلی به سیدحسن تقی زاده) (سالهای 1325 قمری به بعد)]]  


    [[ زنگی نامه]] / نوع اثر: کتاب / نقش: به کوشش
    [[خاطرات سردار اسعد بختیاری (جعفر قلی خان سردار بهادر)]]  


    [[رجال وزارت خارجه در عصر ناصری و مظفری]] / نوع اثر: کتاب / نقش: به کوشش
    [[آشپزی دوره صفویه (کارنامه و ماده الحیوه)]]  


    [[نامه های مشروطیت و مهاجرت (از رجال سیاسی و بزرگان محلی به سید حسن تقی زاده) (سالهای 1325 قمری به بعد)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[مجمل الحکمه: ترجمه گونه‌ای کهن از رسایل اخوان الصفا]]  


    [[خاطرات سردار اسعد بختیاری (جعفر قلی خان سردار بهادر)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: گردآوري و تدوين
    [[فرهنگ ایران زمین]]  


    [[آشپزی دوره صفویه [کارنامه و ماده الحیوه]]] / نوع اثر: کتاب / نقش: به کوشش
    [[سواد و بیاض مجموعه مقالات]]  


    [[مجمل الحکمه: ترجمه گونه ای کهن از رسایل اخوان الصفا]] / نوع اثر: کتاب / نقش: به کوشش
    [[فردوس المرشدیه فی اسرار الصمدیه (سیرت نامه شیخ ابواسحق کازرونی)]]  


    [[فرهنگ ایران زمین]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[اخبار مغولان (650-683) در انبانه ملا قطب]]  


    [[سواد و بیاض مجموعه مقالات]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[آداب المضيفين و زاد الآكلين]]  


    [[فردوس المرشدیه فی اسرار الصمدیه (سیرت نامه شیخ ابو اسحق کازرونی)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: به کوشش
    [[ذخیره خوارزمشاهی (تصحیح سعیدی سیرجانی)]]  


    [[اخبار مغولان (650-683) در انبانه ملا قطب]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[استر آباد نامه (طبع قديم)]]  


    [[آداب المضيفين و زاد الآکلين]] / نوع اثر: کتاب / نقش: به کوشش
    [[گزيده در اخلاق و تصوف]]  


    [[ذخیره خوارزمشاهی]] / نوع اثر: کتاب / نقش: به کوشش
    [[کتابشناسی فردوسي و شاهنامه از آغاز نوشته‌های پژوهشی تا سال 1385]]  


    [[استر آباد نامه(طبع قديم)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: گردآورنده
    [[عهد حسام (سفرنامه لرستان و خوزستان) سال 1245 قمری]]  


    [[گزيده در اخلاق و تصوف]] / نوع اثر: کتاب / نقش: مصحح
    [[خاطرات عارف قزوینی به همراه اشعار چاپ نشده]]  


    [[کتابشناسي فردوسي و شاهنامه از آغاز نوشته هاي پژوهشي تا سال 1385]] / نوع اثر: کتاب / نقش: گردآورنده
    [[فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران]]


    [[عهد حسام (سفرنامه لرستان و خوزستان) سال 1245 قمري]] / نوع اثر: کتاب / نقش: به کوشش
    [[مسالک و ممالک (مترجم ناشناس)]]  


    [[ خاطرات عارف قزويني به همراه اشعار چاپ نشده]] / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمهنويس
    [[نامه مینوی: مجموعه سی و هشت گفتار در ادب و فرهنگ ایرانی به پاس پنجاه سال تحقیقات و مطالعات مجتبی مینوی]]  


    [[فهرست نسخه های خطی کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران]] / نوع اثر: کتاب / نقش: زير نظر
    [[مناقب الصوفیة]]  


    [[نامه مینوی: مجموعه سی و هشت گفتار در ادب و فرهنگ ایرانی به پاس پنجاه سال تحقیقات و مطالعات مجتبی مینوی]] / نوع اثر: کتاب / نقش: زير نظر
    [[نشريه کتابخانه مرکزی دانشکاه تهران «درباره نسخه‌های خطی»]]  


    [[ مناقب الصوفیة]] / نوع اثر: کتاب / نقش: به کوشش
    [[تاريخ هرات (دست‌نوشتي نو يافته)]]  


    [[نشريه کتابخانه مرکزی دانشکاه تهران «درباره نسخه های خطی»]] / نوع اثر: کتاب / نقش: زير نظر
    [[جواهر نامه نظامی]]  


    [[تاريخ هرات (دستنوشتي نو يافته)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمهنويس
    [[اسناد پادریان کرملی، بازمانده از عصر شاه عباس صفوی]]  


    [[ جواهر نامه نظامی]] / نوع اثر: کتاب / نقش: به کوشش
    [[جامع الصنايع: آشپزی نامه از عصر قاجار]]  


    [[اسناد پادريان کرملی، بازمانده از عصر شاه عباس صفوی]] / نوع اثر: کتاب / نقش: به کوشش
    [[دفتر اشعار صوفی]]  


    [[ جامع الصنايع : آشپزی نامه از عصر قاجار]] / نوع اثر: کتاب / نقش: به کوشش
    [[دستور الجمهور في مناقب سلطان العارفين ابويزيد طيفور]]  


    [[دفتر اشعار صوفی]] / نوع اثر: کتاب / نقش: به کوشش
    [[معرفت فلاحت: دوازده باب کشاورزی]]  


    [[دستور الجمهور في مناقب سلطان العارفين ابو يزيد طيفور]] / نوع اثر: کتاب / نقش: به کوشش
    [[رساله جلدسازی (طیاری جلد)]]  


    [[ معرفت فلاحت : دوازده باب کشاورزی]] / نوع اثر: کتاب / نقش: به کوشش
    [[نسخه شناخت: پژوهشنامه نسخه‌شناسی نسخ خطی فارسی]]  


    [[رساله جلدسازی (طیاری جلد)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمهنويس
    [[فروغستان (دانشنامه فن استیفا و سیاق همراه با شناخت اوقات و اعیاد و مقیاسهای زمانی و مکانی مرتبط با علم استیفا)]]  


    [[ نسخه شناخت: پژوهشنامه نسخه شناسی نسخ خطی فارسی]] / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمهنويس
    [[جامع مفیدی]]  


    [[فروغستان (دانشنامه فن استیفا و سیاق همراه با شناخت اوقات و اعیاد و مقیاسهای زمانی و مکانی مرتبط با علم استیفا)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: مصحح
    [[این دفتر بی‌معنی: یادگارنمای فرهنگی از ایرج افشار]]  


    [[جامع مفیدی]] / نوع اثر: کتاب / نقش: مصحح
    [[فیروزشاه‌نامه: دنبالۀ دار‌اب‌نامه بر اساس روایت محمد بیغمی]]


    [[■■■ رساله در عشق ( دو رساله عرفانی در عشق ) (این اتوماسیون حذف گردید و با اتوماسیون  10238 ادغام گردید)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: محقق


    [[رده:زندگی‌نامه]]
    [[رده:زندگی‌نامه]]
    [[رده:نویسندگان]]
    [[رده:درگذشتگان 1389]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۱۳ دسامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۱۷

    افشار، ایرج
    نام افشار، ایرج
    نام‌های دیگر
    نام پدر محمود افشار
    متولد 1304 ش
    محل تولد تهران
    رحلت 1389 ش
    اساتید
    برخی آثار اسناد پادریان کرملی، بازمانده از عصر شاه عباس صفوی
    کد مؤلف AUTHORCODE00572AUTHORCODE

    ايرج افشار (1304-1389ش)، ایران‌شناس، نسخه‌شناس، کتابدار، پژوهشگر، روزنامه‌نگار و نویسنده‌ای بود که بیش از سیصد کتاب وهزاران مقاله در باره ایران نوشته و هزاران کتاب و مقاله از پژوهشگران و ایران شناسان دیگر به چاپ رسانده بود.

    ولادت

    او فرزند محمود افشار و نصرت برازنده، در 16 ماه مهر سال 1304ش، در تهران به دنيا آمده است. نياى افشار، از متمولین و ريشه‌دارترين خاندان‌هاى يزد، این فيروزه‌كوير ایران، بوده‌اند. ايرج در چنين خاندانى چشم به جهان گشود و در كنار پدر فرزانه‌اش رسم زيستن و دانستن آموخت.

    تحصیلات

    دبستان را در مدرسه زرتشتیان تجريش و دبيرستان را در مدرسه فيروز بهرام به پایان برد و هم‌زمان با تحصيل در دوران متوسطه، به‌عنوان مدير داخلى مجله آينده كه صاحب امتياز آن، پدر نامدارش بود، مشغول به كار شد.

    بعد از پایان تحصيلات متوسطه، رشته علوم قضايى را در دانشكده حقوق دانشگاه تهران دنبال كرد و در سال 1328، از این رشته و دانشگاه فارغ‌التحصيل شد، اما شوق به فرهنگ و ادب در او بيش از ميل به اشتغال در رشته تحصيلى‌اش بود؛ به همين سبب، هم‌زمان با طى ايام دانشگاه، همكارى با مجله جهان نو را آغاز كرد كه تا سال 34 ادامه يافت. از 1337، به‌عنوان مدرس دانشسراى عالى تهران و از 1348، به‌عنوان استاد رشته تاريخ، در دانشكده ادبيات دانشگاه تهران مشغول به كار شد.

    فعالیتهای علمی

    در سال 1330، به کتابدارى در دانشگاه تهران روى آورد و به فهرست‌نويسى و کتاب‌شناسى علاقه‌مند شد.

    در سال 1331، با همكارى محمدتقى دانش‌پژوه، منوچهر ستوده، مصطفى مقربى و عباس زرياب خويى، مجله فرهنگ ایران‌زمين را بنيان گذاشت و از آن زمان تاكنون بيش از نيم قرن است كه به فعاليت مستمر مطبوعاتى مشغول است.

    از سال 1333 تا 1335 سردبيرى مجله سخن به صاحب‌امتيازى دكتر پرويز ناتل خانلرى را بر عهده داشت.

    از 1337 تا 1357، سردبير مجله راهنماى کتاب به صاحب‌امتيازى دكتر احسان يارشاطر بود.

    در 1341، به رياست کتابخانه ملى ایران و در 1342 به رياست مركز تحقيقات ایران‌شناسى دانشگاه تهران رسيد ‎و از 1344 تا 1358، رئيس کتابخانه مركزى دانشگاه تهران بود.

    افشار، کتابخانه شخصى خود را به مركز دايرةالمعارف بزرگ اسلامى هديه كرد. کتاب‌هاى او در كنار کتابخانه دكتر عبدالحسين زرين‌كوب و دكتر منوچهر ستوده، زينت‌بخش مركز دايرةالمعارف است.

    او تاكنون مقالات و کتاب‌هاى زيادى درباره ایران‌شناسى و در زمينه کتاب‌شناسى به چاپ رسانده است كه این تحقيقات در نشريات معتبر ایرانى و خارجى منتشر شده‌است.

    «فهرست مقالات فارسی» كه مقالات فارسی را در زمينه ایران‌شناسى در 6 جلد به چاپ رسانده است، بالغ بر چهل سال از زندگى استاد را در بر گرفته است و هر كسى كه بخواهد در موضوعاتى كه مربوط به ایران و زبان و فرهنگ ایرانى، دست به پژوهش بزند، از مراجعه به این کتاب بى‌نياز نخواهد بود. مجموعه مقالاتى كه ايرج افشار، در مجلات و يادنامه‌ها به چاپ رسانده است شايد بالغ بر دو هزار مقاله باشد. کتاب‌هایى كه ايشان در زمينه فرهنگ، تاريخ و ادب ایران انتشار داده‌اند، بالغ بر سيصد جلد مى‌شود. وى از نظر كثرت آثار، شايد در ميان معاصرين، بى‌نظير باشد.

    وفات

    ایرج افشار روز چهارشنبه هجدهم اسفند ۱۳۸۹ در بیمارستان جم در تهران درگذشت.

    آثار

    برخى از آثار او، اعم از تأليف و تحقيق و ترجمه، عبارت است از:

    1. پژوهش‌هاى ایران‌شناسى نامواره؛
    2. دفتر تاريخ؛
    3. رياض الفردوس خانى؛
    4. فرهنگ ایران‌زمين؛
    5. نامه‌هاى تهران (شامل 154 نامه از رجال دوران به سيد‌ ‎حسن تقى‌زاده)؛
    6. گلگشت در وطن (سفرنامه)؛
    7. فهرست دست‌نويس‌هاى فارسی در کتابخانه ملى اتريش و آرشيو دولتى اتريش در وين؛
    8. سواد و بياض؛
    9. اخبار مغولان (650-683) در انبانه ملا قطب؛
    10. فهرست مقالات فارسی در زمينه تحقيقات ایرانى؛
    11. اسناد تاريخى خاندان غفارى؛
    12. تاريخ يزد؛
    13. خاطرات وكيل التولیه (ميرزا محمد نواب رضوى)؛

    و...


    وابسته‌ها

    اسناد پادریان کرملی، بازمانده از عصر شاه عباس صفوی

    تذکره شعرای یزد

    روزنامه خاطرات امین لشکر

    مسافرت نامه کرمان و بلوچستان

    دفتر تاریخ

    نامه‌های سیاسی دهخدا

    المسالك و الممالك (به اهتمام افشار)

    سیاست‌نامه ذکاءالملک: مقاله‌ها، نامه‌ها و سخنرانی‌های سیاسی محمدعلی فروغی

    زوایای تاریک تاریخ؛ برگرفته از جراید اروپایی در دهۀ 50 و 60 میلادی

    سمریه

    اسکندرنامه (ابی‌البرکات)

    ریاض الفردوس خانی

    تاریخ عالم آرای عباسی

    خاطرات ممتحن‌الدوله (زندگی نامه میرزا مهدی‌خان ممتحن‌الدوله شقاقی)

    فرخ نامه

    أوراد الأحباب و فصوص الآداب

    دو رساله عرفانی در عشق

    لوامع و لوایح در شرح قصیده خمریه ابن فارض و در بیان معارف و معانی عرفانی (سه رساله در تصوف)

    نامه‌های هنینگ و تقی‌زاده

    تاریخ جدید یزد

    تاریخ کاشان

    نامه‌های لندن: از دوران سفارت تقی‌زاده در انگلستان

    نامه‌های تهران: شامل 154 نامه از رجال دوران به سید حسن تقی‌زاده

    نامه‌های برلن: از بزرگ علوی در دوران اقامت آلمان

    استر آباد نامه سه سفرنامه، وقفنامه و سرگذشت

    خوابگزاری. التحبير في علم التعبير

    عرایس الجواهر و نفایس الأطایب

    هفت کشور و سفرهای ابن تراب

    جامع مفیدی

    اسناد تاریخی خاندان غفاری

    چهل سال تاریخ ایران

    روزنامه سفر مازندران

    خطای‌نامه؛ شرح مشاهدات سید علی‌اکبر خطائی معاصر شاه اسماعیل صفوی در سرزمین چین

    أنیس الناس

    نوادر التبادر لتحفة البهادر

    رجال عصر مشروطیت

    خاطرات دیوان بیگی (میرزا حسین‌خان)

    روزنامه خاطرات عین السلطنه

    تاریخ یزد

    فهرست مقالات فارسی در زمینه تحقیقات ایرانی

    شرح رباعیات در وحدت وجود (سه رساله در تصوف)

    جامع جعفری

    روزنامه اخبار مشروطیت و انقلاب ایران

    خاطرات وکیل التولیه (میرزا محمد نواب رضوی)

    زنگی‌نامه

    گزیده در اخلاق و تصوف

    رجال وزارت خارجه در عصر ناصری و مظفری

    نامه‌های مشروطیت و مهاجرت (از رجال سیاسی و بزرگان محلی به سیدحسن تقی زاده) (سالهای 1325 قمری به بعد)

    خاطرات سردار اسعد بختیاری (جعفر قلی خان سردار بهادر)

    آشپزی دوره صفویه (کارنامه و ماده الحیوه)

    مجمل الحکمه: ترجمه گونه‌ای کهن از رسایل اخوان الصفا

    فرهنگ ایران زمین

    سواد و بیاض مجموعه مقالات

    فردوس المرشدیه فی اسرار الصمدیه (سیرت نامه شیخ ابواسحق کازرونی)

    اخبار مغولان (650-683) در انبانه ملا قطب

    آداب المضيفين و زاد الآكلين

    ذخیره خوارزمشاهی (تصحیح سعیدی سیرجانی)

    استر آباد نامه (طبع قديم)

    گزيده در اخلاق و تصوف

    کتابشناسی فردوسي و شاهنامه از آغاز نوشته‌های پژوهشی تا سال 1385

    عهد حسام (سفرنامه لرستان و خوزستان) سال 1245 قمری

    خاطرات عارف قزوینی به همراه اشعار چاپ نشده

    فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران

    مسالک و ممالک (مترجم ناشناس)

    نامه مینوی: مجموعه سی و هشت گفتار در ادب و فرهنگ ایرانی به پاس پنجاه سال تحقیقات و مطالعات مجتبی مینوی

    مناقب الصوفیة

    نشريه کتابخانه مرکزی دانشکاه تهران «درباره نسخه‌های خطی»

    تاريخ هرات (دست‌نوشتي نو يافته)

    جواهر نامه نظامی

    اسناد پادریان کرملی، بازمانده از عصر شاه عباس صفوی

    جامع الصنايع: آشپزی نامه از عصر قاجار

    دفتر اشعار صوفی

    دستور الجمهور في مناقب سلطان العارفين ابويزيد طيفور

    معرفت فلاحت: دوازده باب کشاورزی

    رساله جلدسازی (طیاری جلد)

    نسخه شناخت: پژوهشنامه نسخه‌شناسی نسخ خطی فارسی

    فروغستان (دانشنامه فن استیفا و سیاق همراه با شناخت اوقات و اعیاد و مقیاسهای زمانی و مکانی مرتبط با علم استیفا)

    جامع مفیدی

    این دفتر بی‌معنی: یادگارنمای فرهنگی از ایرج افشار

    فیروزشاه‌نامه: دنبالۀ دار‌اب‌نامه بر اساس روایت محمد بیغمی